OKULLARDA AKRAN TEMELLİ UYGULAMALAR; AKRAN DANIŞMANLIĞI

Akran; Yaş, meslek, toplumsal durum vb Akran; Yaş, meslek, toplumsal durum vb. bakımından birbirine eşit olan kişiler, yaşıt.

AKRAN TEMELLİ UYGULAMALAR NEDİR? Akran temelli uygulamalar profesyonel olmayan kişilerin belli bir eğitimden geçerek, toplumda ihtiyacı olan diğerlerine yardım ve destek sunmasını amaçlayan uygulamaların tümüdür.

Akran Temelli Uygulamaların Dayandığı Kuram ve Yaklaşımlar Nelerdir? ; Sosyal Ağ Kuramı Sosyal Öğrenme Kuramı Davranışçı Yaklaşım İlkeleri

Akran temelli uygulamalar bir çok alanda ve bir çok yaş grubunda kullanılabilir. En sık kullanıldığı alan ise EĞİTİM alanıdır.

Öğrenci Kişilik Hizmetleri Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Akran Temelli Uygulamalar

TARİHÇE 1960’lı yıllar; ABD’de okullarda artan suç oranları 1970’li yıllar; ABD’de okullarda profesyonel olmayan kişilerin gönüllü çalışmaları 1980’li yıllar; Akran destek programlarının geniş bir örnekleme sunulması 1990’lı yıllar; ABD’de Ulusal Akran Yardımcıları Birliği’nin kurulması Türkiye’de ise akran yardımcılığı, 2000’li yıllarda eğitim sistemimize gelişimsel rehberlik anlayışının yerleşmeye başlaması ile ön plana çıkmıştır.

M.E.B İSTATİSTİKLERİ (2010 – 2011) %8,33 Okullarda bulunan öğrenci sayısı: 15.729.710 Okul psikolojik danışman sayısı: 15.311

Akran temelli uygulamalar pek çok farklı türe sahip olup; akran desteği, akran arabuluculuğu, akran eğitimi, akran lideri gibi isimlerle de anılmaktadır fakat akran yardımcılığı, akran temelli programlarda en çok kullanılan addır.

Akran yardımcılığı uygulaması öğrenciden öğrenciye hizmet olup okul öncesi dönemden yükseköğretim kademesine kadar uygulanabilen, öğrencilerin birbirlerine destek verdikleri bir süreçtir.

Neden Akran Yardımcılığı? Akranların birbirilerinden gelen mesajlara daha açık, olumlu örnekleri almaya daha yatkın olmaları, Akran yardımcılığı uygulamalarının; bu uygulamadan faydalanan öğrenciler kadar, akran yardımcısı öğrenciler için de yararlı olması, Akran yardımcılığı uygulaması sayesinde okul psikolojik danışmanlarının iş yükünün azalması, okullardaki rehberlik hizmetlerinin görünürlüğünün artması, Akran yardımcılığı eğitimi alan öğrenciler başta olmak üzere, uygulamaya katılan tüm öğrencilerin, edindikleri bilgi ve becerileri yaşamlarına transfer etmeleri, Okul iklimini pozitif yönde değiştirmesi

Akran Yol Göstericiliği AKRAN YARDIMCILIĞI UYGULAMA TÜRLERİ Akran öğreticiliği Akran Eğiticiliği Özel Arkadaşlık Akran Arabuluculuğu Akran Yol Göstericiliği Akran Destek Grupları Akran Danışmanlığı

Akran Öğreticiliği; Başarılı ve başarısız öğrencilerin eşleştirildiği ve başarılı öğrencinin başarısız öğrenciye akademik başarısını arttırması konusunda yardım ettiği bir uygulamadır. Akran Eğiticiliği; Akranların, akranlarını yaşam dönemi itibariyle risk altında oldukları durumlar konusunda bilgilendirmeleri, rehberlik etmeleri ve uygun sorumlu davranış konusunda teşvik edici olmaları temeline dayanan bir uygulamadır. Özel Arkadaşlık; Kendilerini okul ortamından kopuk, yalnız ve dışlanmış hisseden ve bir başkasının desteğine ihtiyacı olan öğrencilere akranları tarafından yakın yardım ve arkadaşlık ilişkisi sunulması esasına dayanan bir uygulamadır.

Akran Arabuluculuğu; Akran arabuluculuğu uygulaması; okuldaki çatışma durumlarının, okul idaresine yansıyan problemlerin azalmasını ve okul ikliminin daha destekleyici hale gelmesini hedefleyen bir uygulamadır. Akran Yol Göstericiliği; Büyük sınıfların, tecrübeli olanların, daha güçlü pozisyonda yer alanların, küçük sınıflara, yeni gelenlere, zayıf durumda olanlara bazı yaşantıları daha kolay ve daha sorunsuz aşmaları için verdikleri bir yardım hizmetidir. Akran Destek Grupları; Benzer sorunlar yaşamakta olan öğrenciler, ruh sağlığı uzmanı olmayan bir gönüllü yetişkin ya da daha büyük öğrenci liderler eşliğinde grupla psikolojik danışma yaptıkları bir uygulamadır.

AKRAN DANIŞMANLIĞI NEDİR? Akran danışmanlığı, akran temelli uygulamalar şemsiyesi altında yer almakla birlikte daha çok kişisel sorunların çözümü için bire bir ve yüz yüze yapılan sorun çözme amaçlı görüşmeleri kapsamaktadır.

Akran Danışmanlığı Çalışma Konuları Nelerdir? Sigarayı bırakma ve sigara kullanım oranını azaltma Cinsel yolla bulaşan hastalıklar Öz güven arttırma Yaşamla baş etme becerilerine katkı sağlama Kariyer farkındalığı ve bilinçli meslek seçimi Sorumluluk duygusu kazandırma Davranış problemleri olan öğrencilere yönelik çalışmalar Ergen hamileliği Boşanma Okul zorbalığı Madde kullanımı oranını azaltma Kaygı Duygusal stres ve davranış problemleri Çatışma çözme becerileri vb.

Akran Danışmanlığı İçin Gereken Özellikler Nelerdir? Akran Danışmanlığı İçin Gerekli Özellikler Akran Danışmanı Eğitimi Alan Öğrencide Bulunması Gereken Özellikler; Etik ilkelere bağlılık Gönüllülük Düşük olumsuz davranış oranı Sorumluluk sahibi olması Başkalarının iyi oluşu ile ilgilenme Dürüstlük ve liderlik potansiyeli Doğallık, içtenlik Çatışma çözme becerilerine sahip olma İletişim becerilerine sahip olma Güvenilirlik Çok kültürlülük Kişisel farkındalık Hoşgörülü ve duyarlı olma Akran Danışmanı Liderinde Bulunması Gereken Özellikler; Akran danışmanlığı programının işlevselliğine inanma İyi bir eğitimci olma İyi bir organizasyon yeteneği Etkili bir süpervizyon Etik ilkelere bağlılık Programın her aşamasında titiz çalışma Hesapverilebilirlik Profesyonel kimlik İyi bir model olma

Akran Danışmanlığı Programının Sınırlılıkları Nelerdir? Hassas ve riskli bir uygulama oluşu (etik kurallar, süpervizyon, iyi bir eğitim) Kolay ve ucuz olmaması Programın çok iyi bilinmemesi İşlevselliğinin kavranamaması Zaman azlığı Süpervizyon ve eğitim verme konusunda yetersiz donanım Okuldaki diğer rehberlik hizmetlerini gölgeleme Okul personeli tarafından gerekli desteğin verilmemesi Gerekli fiziksel donanımdan yoksun çalışma koşulları Katılımcı öğrencilerin programa karşı önyargıları

Tüm bu sınırlılıklara rağmen… Okul psikolojik danışmanının iş yükünü oldukça hafifleten Pek çok problemin psikolojik danışmana gelmeden çözülmesini sağlayan Öğrencilerin kişisel gelişimlerine katkıda bulunan Öğrencilerle rehberlik servisi arasında köprü görevi gören Zaman ve enerji tasarrufu sağlayan, oldukça etkili bir programdır.

Akran Danışmanı Eğitimi Alan Öğrenci İçin Etik İlkeler Nelerdir? ; Güvenirlilik Havale etme koşulları ve süreci Rol modeli olma Öğrenilen becerilerin uygulanması Öğrenilen becerilerin günlük yaşama aktarılması Başkalarından faydalanmamak Ayrıcalıklı konumdan kaynaklanan kişisel güçleri kullanmamak Akran danışmanlığı felsefesine sadık kalmak

Akran Danışmanı Lideri İçin Etik İlkeler Nelerdir? ; Akran danışmanlarına görev ve sorumluluklarının sınırlarını kavratma Akran yardımcıları seçiminde özen ve dikkat Uygulamayı takip etme Mevcut koşul ve ihtiyaçları göz önünde bulundurarak çalışma Bireysel farklılıklara, kişisel gelişim ve kendini yönlendirme hakkına saygı duyma Pozitif rol modeli olma Sorumluluklarının farkında olma Ahlaki ve yasal standartları bilme Gizlilik

Akran Danışmanlığı Uygulama Süreci; 1)Program Geliştirme 2)Program Süresi ve Katılımcı Sayısı 3)Akran Danışmanlarının Seçimi 4)Programın İçeriği ve Eğitim Süreci 5)Programın Değerlendirilmesi a)Öğrenci Değerlendirmesi b)Programın Değerlendirilmesi

Türkiye’deki Uygulama Örnekleri; Akran Danışmanlığı Eğitim Projesi – Sakarya Akran Danışmanlık Hizmeti – Yeditepe Üniversitesi Akran Danışmanlık Hizmeti - İstanbul Üniversitesi Akran Danışmanlık Hizmeti ve Etkililiğinin İncelenmesi – Ege Üniversitesi

EĞİTİM VE UYGULAMA ÖNERİSİ; AKRAN DANIŞMANLIĞI EĞİTİM VE UYGULAMA ÖNERİSİ; İhtiyaç analizini yapılmalı Hedefler belirlenmeli Eğitim programı hazırlanmalı

EĞİTİM PROGRAMI ÖNERİSİ

Hafta Oturum KONU SÜRE 1 1-2 *Tanışma/Oryantasyon *Programın tanıtımı *Grup kurallarını belirleme (Kontrat) 45’+45’ 2 3-4 *Akran danışmanlarının rol ve fonksiyonları *Etik ilke ve sorumluluklar *Kişiler arası ilişkilerde saygı, güven ve seçim hakkının önemi *Akran danışmanı olmak için gerekli özellikler 3 5-6 *Empati *Saygı *Saydamlık *Somutluk 4 7-8 *Beden dili *İletişim 5 9-10 *Ben dili - sen dili *İletişim engelleri 6 11-12 *Etkin dinleme *Etkili soru sorma 7 13-14 *İçerik yansıtma *Duygu yansıtma *Özetleme 8 15-16 *Asgari düzeyde teşvik *Cesaretlendirme 9 17-18 *Çalışılacak konu ile ilgili bilgi verme 10 19-20 *Tüm bu becerilerin tekrarı ve örnek durumlar üzerinden uygulama yapma

Uygulama programını hazırladıktan sonra… 4. Uygulama öncesi hazırlıklar yapılmalı,

5. Eğitim süreci başlatılmalı

Hafta Oturum KONU SÜRE 1 1-2 *Tanışma/Oryantasyon *Programın Tanırımı *Grup kurallarını belirleme (Kontrat) 45’+45’ 2 3-4 *Akran danışmanlarının rol ve fonksiyonları *Etik ilke ve sorumluluklar *Kişiler arası ilişkilerde saygı, güven ve seçim hakkının önemi *Akran danışmanı olmak için gerekli özellikler 3 5-6 *Empati *Saygı *Saydamlık *Somutluk 4 7-8 *Beden dili *İletişim 5 9-10 *Ben dili - sen dili *İletişim engelleri 6 11-12 *Etkin dinleme *Etkili soru sorma 7 13-14 *İçerik yansıtma *Duygu yansıtma *Özetleme 8 15-16 *Asgari düzeyde teşvik *Cesaretlendirme 9 17-18 *Çalışılacak konu ile ilgili bilgi verme 10 19-20 *Tüm bu becerilerin tekrarı ve örnek durumlar üzerinden uygulama yapma

Akran Danışmanlığı Uygulaması Yapılmalı Program Değerlendirilmeli a- Programa yönelik b- Öğrenciye yönelik - Akran Danışanlar için - Akran Danışmanlar için