oguzhanhoca.com oguzhanhocam@gmail.com /oguzhanhocam /oguzhan_hoca

PROGRAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI VE İHTİYAÇ BELİRLEME

PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ Program geliştirme; eğitim programının başarılı olabilmesi için yapılan tüm çalışmaları kapsa­yan sistematik ve koordineli bir süreçtir. Prog­ram geliştirme süreci; planlama, tasarı hazır­lama, uygulama, değerlendirme ve yeniden dü­zenleme aşamalarından oluşur. Planlama: Çalışma gruplarının oluşturulması, çalışma planının hazırlanması ve ihtiyaç sap­tama araştırmasının yapılması söz konusudur. Çalışma Planı Etkinlikleri Program Geliştirme sürecinde, çalışma planı hazırlarken aşağıdaki etkinliklere yer verilebilir:

Pert -İşlem Ağı : Pert işlem ağında her işleme bir numara verilir. Örneğin program geliştirme çalışmalarında literatür tara­ma 1 nolu işlemdir. Daha sonraki işlemler sırasıyla 2, 3, 4 vb. numaralar alır. Temel işlemler bir hat üzerinde ilerlerken diğer işlemler dallara ayrılarak gösterilir. Pert -işlem ağında zaman kavramı yoktur.

İşlem – Zaman Çizelgesi : Program geliştirme çalışmalarındaki işlem ba­samaklarının bir sütunda, bu işlemlerin zama­nının ise bir satırda sıralandığı ve işlemin ne zaman başlayıp ne zaman biteceğini gösteren bir çizelgedir.

Akış Şeması : Döngüsel işlemlerin akışını gösteren şemalardır. Başla ve bitir şeklindeki komutlarla döngü tamamlanır. Akış şemasında zaman kavramı yoktur.

Tasarı Hazırlama: "Programda hangi ögeler yer almalı ve bu ögelerin birbiriyle ilişkisi ne olmalı?" sorusuna cevap aranır. Uygulama: Bu aşamada hazırlanan taslak plan belirlenen okullarda ve sınıflarda uygulanır.

Değerlendirme: Programın güçlü ve etkili yönleri ile zayıf ve eksik yönlerini belirlemeye yönelik tüm çalışmalardır. Yeniden Düzenleme: Değerlendirme sürecinde elde edilen veriler ışığında uygulanan programın yeniden dü­zenlenmesidir.

PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİNİN PLANLANMASI Program geliştirme süreci araştırma ve geliştirmeye dayanır. Bilim ve teknoloji ve iletişim alanındaki gelişmeler bu çalışmaları sürekli kılar. Bir kişinin program geliştirmenin bütün boyutlarında bilgi sahibi olması beklenemez. Bunun içindir ki program geliştirme işinin bir ekip çalışması şeklinde yapılması gerekir. Program geliştirme çalışmalarında 3 farklı grup görev yapmaktadır:

Program Karar ve Koordinasyon Grubu Milli Eğitim Bakanlığı temsilcileri (Talim ve Terbiye Kurulu ile ilgili genel müdürlük temsilcileri) Program Geliştirme Alan Uzmanı temsilcisi (Üniversite) Öğretmen örgütlerinin temsilcisi Konu alanı öğretmenlerinin temsilcisi Kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri İşçi ve işveren temsilcileri Meslek odası ve birliğinin temsilcileri Veli temsilcileri (Okul aile birliği, okul koruma derneği, öğrenci veli temsilcileri) Öğrenci temsilcileri Görevi: Ülkede hangi alanlarda program geliştirme çalışmaları yapılacağına karar vermek, Ülkede başat olan eğitim felsefesinin programlara yansıtılmasını sağlamak, Hazırlanan programları kabul etmek ya da değiştirilmesine karar vermek, Tüm program geliştirme çalışmalarını koordine etmektir.

NASIL ÇIKAR? CEVAP: B

Program Çalışma Grubu Program geliştirme uzmanı Ölçme değerlendirme uzmanı Konu alanı uzmanı (Üniversiteden bu alanın uzmanı) Branş öğretmeni (Uygulayıcıları) Görevi: Eğitim programının hazırlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi aşamalarında sürekli ve tam zamanlı olarak görev yapmaktır.

NASIL ÇIKAR? CEVAP: E

Program Danışma Grubu Eğitim psikoloğu Eğitim felsefecisi Eğitim sosyoloğu Eğitim ekonomisti Eğitim denetçisi (müfettiş) Eğitim teknoloğu Okul yöneticisi İletişim uzmanı Halkla ilişkiler uzmanı Görevi: Eğitim programlarının hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme öğelerinin belirlenmesinde çalışma grubuna danışmanlık hizmeti vermektir. Program geliştirme çalışmalarında sürekli olarak bulunmazlar. İhtiyaç duyulduğu durumlarda fikirleri alınır.

NASIL ÇIKAR? CEVAP: E

KPSS 2001 Eğitim programını geliştirmek amacıyla oluşturulan bir kurulda aşağıdakilerden hangisinin bulunması zorunlu değildir? A) Okul yöneticisi B) Program geliştirme uzmanı C) Ölçme ve değerlendirme uzmanı D) Konu alanı uzmanı E) Konu alanı branş öğretmeni CEVAP: A

BONUS SORU Ülke genelinde uygulanacak bir eğitim programı ilk önce pilot okullarda denenir.Ortaya çıkan sonuca göre programın uygulanıp uygulanamayacağına karar verilir. Uygulanması düşünülen programın pilot okullarda denenmesinin ardından gerekli değerlendirme çalışmalarında öncelikli olarak aşağıdakilerden hangisinin görüşleri alınır? A) Talim Terbiye Kurulu – eğitim felsefecisi B) Öğretmen – öğrenci C) Öğretmen – okul yöneticisi D) Öğrenci – veli E) Eğitim felsefecisi – eğitim psikoloğu CEVAP: B

BONUS SORU Aşağıdakilerden hangisi program karar ve koordinasyon grubunda yer alarak programın uygulanmasına ya da değiştirilmesine karar veren görevlilerden biri değildir? A) Talim Terbiye Kurulu başkanı B) İlgili genel müdür temsilcisi C) Ölçme değerlendirme uzmanı D) Teftiş Kurulu temsilcisi E) Öğretmen örgütlerinin temsilcisi CEVAP: C

Talim ve Terbiye Kurulu Talim ve Terbiye Kurulu bir başkan, on beş üyeden oluşur. Bu kurula bağlı alt daire başkanlıkları vardır. Bakanın en yakın danışma ve karar organıdır. 8. Maddede Talim ve Terbiye Kurulu’nun görevleri özetle şu şekilde belirtilmiştir. Eğitim ve öğretimin ilke ve politikalarını belirler. Öğretim programı hazırlar. Ders kitapları hazırlar. Öğretim araç gereçlerini hazırlar, hazırlatır ve onaylar. Eğitim uygulamalarını değerlendirir ve yönlendirir. Milli Eğitim Şurası çalışmalarını yürütür. Eğitim öğretime ilişkin kanun yönetmelik ve tüzük hazırlar. Yabancı ülkelerin eğitim sistemlerini ve programlarını inceler. Yurt içi ve yurt dışı ilk ve ortaöğrenim belgelerinin denklik işlemlerini yapar. Öğretmen atama esaslarını belirler.

KPSS 2012 Ülkemizde bir dersin öğretim programının hazırlanması ve uygulamaya konulması konusunda aşağıdakilerden hangisi yetkilidir? Okul Müdürleri Milli Eğitim Müdürlükleri Ders Öğretmenleri Talim Terbiye Kurulu Zümre Öğretmenleri CEVAP: D

İhtiyaç Belirleme İhtiyaçlar belirlenirken birey, toplum, konu alanı ve doğa kaynaklarından hareket edilir. İhtiyaçların belirlenmesi 5 aşamadan oluşan bir süreci kapsamaktadır: 1. Hazırlık: İhtiyaç belirleme sürecinde, çalışmanın ve çalışmada yer alacak kişilerin planlanması aşamasını kapsar,bu aşamada ihtiyaç belirlemenin amaçlarının da belirlenmesi gerekir. 2. Bilgi Toplama: İhtiyaç duyulan bilgilerin uygun veri toplama araçlarıyla toplanması 3. Bilgilerin Analizi: Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve analiz edilmesi 4. Bilgilerin Rapor Edilmesi: Yorumların ve sonuçların bir araya getirilmesi 5. Bilgilerin Kullanımı: Sonuçların ilgililerle paylaşılması ve gerekli durumlarda işe koşulmasıyla gerçekleşir.

KPSS 2008 Eğitim programlarının geliştirilmesi sürecinin ilk aşamasında aşağıdakilerden hangisi belirlenir? A) Kazanımlar B) Ders adları C) Öğretmen özellikleri D) İçerik(konular) E) Eğitim ihtiyacı CEVAP: E

KPSS 2006 Bir ilköğretim okuluna yeni atanan bir öğretmenin derse gireceği sınıflar hakkında diğer öğretmenlerden ,öğrenci dosyalarından ve rehber öğretmenden bilgi toplaması aşağıdakilerden özellikle hangisine bir örnek oluşturur? A) Ölçme – değerlendirme B) İhtiyaç analizine hazırlık C) Toplumsal değerlendirme D) Öğrenme ortamını belirleme E) Mesleki ve kişisel gelişimi belirleme CEVAP: B

KPSS 2011 Öğretim programlarının en önemli ögesi olan kazanımlarda, gözlenemeyen ya da yoruma açık ifadeler yerine gözlenebilir ve net ifadelerin kullanılması önerilmektedir. Bu önerinin aşağıdaki süreçlerden hangisini kolaylaştırıcı etkisi en azdır? A) Öğrenci ihtiyaçlarının belirlenmesi B) Öğretim sürecinin izlenmesi C) Sınıf içi öğretim faaliyetlerinin seçimi D) Öğretim programının değerlendirilmesi E) Öğrenci başarısının ölçülmesi CEVAP: A

örnek Farklar Yaklaşımı İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları Gözlenen başarı ile beklenen başarı arasındaki farka bakılarak ihtiyaç saptanır. (Olması gereken ile mevcut durum arasındaki fark) Eğitim ortamlarında en sık kullanılan ihtiyaç belirleme yaklaşımı farklar yaklaşımıdır. örnek Bir ilköğretim kurumu yetkilileri liselere giriş sınavlarında öğrencilerinin %85’ nin başarılı olarak bir ortaöğretim kurumuna yerleşmesini istemektedir. Yapılan sınavda öğrencilerin sadece %40’ ı LGS sınavlarını kazanmıştır. İlköğretim kurumu yetkilileri bu sonucu inceleyerek öğretmenlerin kullandıkları yöntemlerde, araç gereçlerde ve bazı disiplin öğelerinde değişikliğe gitmeye karar vermiştir.

örnek Betimsel Yaklaşım İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları Bir eğitimsel yaşantının yokluğu ile ortaya çıkan zararla varlığı ile elde edilecek yararın karşılaştırılması ile ihtiyaç saptanır. örnek Coğrafya dersindeki bazı kavramları öğrencilerin soyut buldukları, gerçek hayatla ilişkisini kuramadıkları için zor bulduklarını anlayan öğretmenler öğrencilerin bu kavramları gezi-gözlem yoluyla kazanmalarının onlara yardımcı olacağını düşünürler ve ders programında bu yönde değişikliğe giderek öğrencileri her ay geziye götürme kararı almanın bir ihtiyaç olduğunu saptarlar.

örnek Analitik Yaklaşım İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları Ulusal ve uluslar arası koşullara dayalı değişimlere ait yönelimlerin incelenmesiyle oluşur. Gelecekte ortaya çıkması olası durumlarla bugünkü durum arasındaki farktan hareketle eğitim ihtiyaçları belirlenir. örnek Bir üniversitenin yönetim kurulu, gelecekte artan nüfusun yüksek öğrenim talebinin mevcut yollarla karşılanmayacağını düşünerek dünyada hızla yayılan uzaktan eğitime geçmenin bir ihtiyaç olduğu kanısına varmıştır. Bir ülkenin eğitiminden sorumlu yetkilileri hızla gelişen dünyada İnternet ve bilgisayar kullanımının bir gereklilik olduğunu öngörerek ilköğretimden itibaren tüm eğitim programlarında bu ihtiyaca cevap verecek bilgisayar ile ilgili dersler koyma kararı almıştır.

örnek Demokratik Yaklaşım İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları Toplumda çoğunluğun ya da baskı (referans) gruplarının beklentilerinin karşılanmasına dayalı yaklaşımdır. Bu yaklaşımın temeli birçok insanın ihtiyaç değerlendirme sürecine katılımı nedeniyle insan ilişkileri ve halkla bütünleşmeye dayanır. örnek Bir ülkede sigara içmeyenler kapalı mekanlarda sigara içilmesinin sigara içenler kadar kendi sağlıklarına da zarar verdiğini belirterek ‘ dumansız hava sahası’ kampanyası başlatmış ve yetkililer de sigara içmeyen çoğunluğun isteğine uyarak bütün kapalı mekanlarda sigara içilmesini yasaklamıştır.

KPSS 2003 Eğitim bilimleri alanında yönelimlerin neler olabileceğini ortaya koymak amacıyla yapılacak bir çalışmada ihtiyacın ortaya konulabilmesi için hangi yaklaşımın kullanılması doğru olur? A) Betimsel B) Farklar C) Analitik D) Demokratik E) Süreç CEVAP: C

BONUS SORU Bir okulda,programda yer alacak seçmeli derslerin belirlenmesinde öğrencilerin de görüşlerini almak için anket düzenlenmiştir.Anket sonuçlarına göre çoğunluğun tercih ettiği dersler programa seçmeli ders olarak eklenmiştir. Yukarıdaki örnek olayda seçmeli derslerin belirlenmesi ihtiyaç analizi yaklaşımlarından hangisiyle ilgilidir? A)Delphi B)Farklar C)Analitik D)Betimsel E)Demokratik CEVAP: E

BONUS SORU Okullarda ve eğitim ortamlarında diğerlerine göre daha çok tercih edilen ihtiyaç analizi yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Analitik yaklaşım B) İş analizi C) Demokratik yaklaşım D) Farklar yaklaşımı E) Betimsel yaklaşım CEVAP: D

BONUS SORU Sınıfında tam öğrenme modelini uygulayan bir öğretmen dersini işlemeden önce öğrencilerine bir hazırbulunuşluk testi uygulamış,programda yer alan hedeflerle öğrenci seviyelerini karşılaştırmış ve öğretim etkinliklerini buna göre düzenlenmiştir. Buna göre öğretmenin sınıfındaki eğitim ihtiyaçlarını belirlerken hareket ettiği yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? Analitik Farklar Betimsel Demokratik Anket Geliştirme CEVAP: B

NASIL ÇIKAR? CEVAP: E

NASIL ÇIKAR? CEVAP: B

İhtiyaç Belirleme Teknikleri Delphi (Anket Geliştirme) Tekniği Delphi ismi ile ilk kez mitolojide karşılaşılmaktadır. Yunan mitolojisine göre bir kahin olan Themis tarafından Parnassos dağının eteğinde inşa edilen ve diğer adı da Apollo tapınağı olan Delphi tapınağında yaşayan kahinler, kendilerine yöneltilen sorulara verdikleri anlaşılması zor yanıtları ve yine muğlak ürkütücü kehanetleri ile ünlüydüler. Temel amacı konu ile ilgili uzmanlardan görüş alınarak akılcı bir yaklaşımla ortak görüş alınması esasına dayanır. Uzmanlara yönlendirilen açık uçlu sorulardan bir anket yoluyla görüş alınır. En ekonomik ihtiyaç belirleme tekniğidir. Görüşler etki altında kalmadan birbirinden habersiz alındığı için bağımsız düşünmeyi de sağlar. Delphi tekniği bugünkü durumdan ziyade gelecekte nelerin olacağı ile ilgilenir. Başlıca Kullanım Alanları Olayları ve eğilimleri kestirme, İhtiyaç analizi, eğitim programlarının planlanması, pazar araştırması, standartların oluşturulması, politika geliştirme, eğitim sorunları

DACUM (Progel) Tekniği DACUM, İngilizce Devoloping a Curriculum kavramının kısaltmasıdır. Türkçe literatürde ise Program Geliştirme sözcüklerinin kısaltması olan PROGEL adıyla anılmaktadır. Kullanım amacı bir mesleği ya da mesleği yürütmek için gerekli anahtar noktaları çıkarmaktır. Bir DACUM analiz çalışmasında üzerinde çalışılan meslek grubundan 5 ila 12 kişi arası deneyimli kişilerden oluşan bir komite ve bir DACUM uygulayıcısı bulunur. En son geliştirilen ve yoğun olarak kullanılan tekniktir. Mesleğin beceri profili çıkarılır yani mesleki yeterlilikler ortaya konur. Bir iş için gerekli işlemleri söz konusu işte deneyimli, uzman kişilerle birlikte belirleme sürecidir. Başlıca Kullanım Alanları Eğitim ihtiyacını değerlendirme, program geliştirme, iş tanımlarını yapma, beceri testlerini geliştirme, öğrenci – işçi değerlendirme, öğrenci eğitim ve rehberlik çalışmaları Avantajları Çok etkili olması, kısa sürede gerçekleşmesi ve maliyetinin az olması DACUM tekniğinin avantajlarıdır.Bu nedenledir ki Amerika ve Kanada başta olmak üzere pek çok ülkede kurumların kaliteli işgücü performansını sürdürmek ve üretmek için sıkça başvurulan bir tekniktir.

KPSS 2012 Öğretmenlere tablet bilgisayar ve akıllı tahta kullanımına yönelik bir hizmet içi eğitim programı hazırlanması planlanmaktadır. Program geliştirme uzmanı, ilgili programın amaçlarını belirlemeden önce konuyla ilgili alan uzmanlarından tablet bilgisayar ve akıllı tahta kullanımı için sahip olunması gereken özellikleri belirlemelerini ister. Buna göre program geliştirme uzmanı hangi ihtiyaç belirleme tekniğini kullanmıştır? Delphi Kaynak Tarama Progel Swot Analizi Görüşme CEVAP: C

Meslek (İş) Analizi Tekniği İş ve meslek ayrıntılarının ele alınarak analiz edilmesini gerektirir. Bu teknikte meslek tanımı ya da iş fonksiyonlarına ayrılır. Çalışanlardan nelerin bekleneceği gibi ayrıntılara yer verilir. Bir mesleğe ilişkin psikomotor, bilişsel ve duyuşsal ihtiyaçlar belirlenir. Uzun sürmesi dezavantajdır.

Kaynak Tarama Literatür taraması ( Bilimsel çalışmalar, kitaplar) Raporları Değerlendirme ( Öğretimin denetimini yapan kişi ve kuruluşların raporlarının incelenmesi) Mevcut Programı İnceleme (Hâlihazırda kullanılan programın ayrıntılı olarak tüm boyutlarıyla dikkate alınarak incelenmesi)

Gözlem Olayların gerçekleştiği ortamda incelenerek ihtiyacın ortaya konulması esasına dayanır. Doğal gözlem özellikle psikomotor becerilerin kazandırılmasında kullanılır.

Görüşme Görüşme ile öğrenenlerin ya da programla ilgili diğer kişilerin program hakkındaki görüşleri alınır. Yüz yüze yapılabildiği gibi telefon ve internet aracılığı ile de yapılabilir. Ölçme Araçları – Testler Bireyde aranan özelliklerin ne kadarının var olduğunu belirler. Bazen öğretim sürecinin başında bazen de sonunda kullanılır.

NASIL ÇIKAR? CEVAP: B

NASIL ÇIKAR? CEVAP: E