Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK VE GLOBAL COMPACT Anıl GÜNGÖR-2008463057 Tuğçe KARAÇEVİRGEN-2008463065 Öykü BİÇERSOY-2009463027 Endüsriyel Demokrasi Prof. Dr. M.Yaşar TINAR İzmir, 2013

Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Sosyal Sorumluluk Nedir? Sosyal sorumluluk; kamu, özel sektör ve sivil toplumun bir amaç etrafında toparlanarak, ortak yaşama yönlenmeleridir. Sosyal Sorumluluk; kendi çıkarlarının oldugu kadar toplumun genel çıkarlarını da geliştirecek ve koruyacak eylemlerin yapılmasıdır.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Nedir? 2001 yılında Avrupa Birliği KSS’yi şu şekilde tanımlamıştır; “Bir şirketin ya da markanın sosyal ve çevresel kaygıları kendi istekleriyle faaliyetlerinin ve paydaşlarıyla ilişkilerinin bir parçası haline getirmesi ve tüm paydaşlara karşı etik ve sorumlu davranması, bu yönde kararlar alması ve uygulamasıdır.”

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Nedir? Kurumsal Sosyal Sorumluluk tanımında dikkat çeken 2 nokta; 1) Sosyal sorumluluk alanı “Toplum ve Çevre”dir. 2) KSS gönüllülük esasına göre işler.

Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Teorik Temelleri Sosyal paydaşlar teorisi Toplumsal sözleşme teorisi Sosyal adalet teorisi Haklar teorisi Deontolojik teorisi

Sosyal Paydaşlar Teorisi Şirketin dışarıda yer alan gruplarla ilişkisi ne kadar güçlü olursa o şirketin kurumsal amacına ulaşması o kadar kolay; bu ilişki ne kadar kötü olursa o kadar zor olacaktır.

Toplumsal Sözleşme Teorisi Toplum; bireyler, örgütler ve kurumlar arasında var olan gizli ve açık sözleşmelerden oluşmaktadır. Şirketlerin topluma karşı sorumsuz davranışlar sergilemesi durumunda toplum, şirketlere verdigi faaliyet lisansını geri alabilecektir.

Sosyal Adalet Teorisi Zenginlik ve güç gibi toplumsal olguların toplumun üyeleri arasında nasıl ve hangi ilkelere göre dagıtıldığı üzerine yogunlaşır. Sadece zengin ve güçlü olanın degil toplumun tüm üyelerinin ihtiyaçlarının dikkate alındığı toplum adil bir toplumdur.

Haklar Teorisi İnsan hakları ve mülkiyet hakları da dahil olmak üzere hakların anlamı üzerine odaklanmaktadır. Şirketin ortakları bir takım mülkiyet haklarına sahip olsa da bu hak onlara çalışanlarını yerel toplum üyelerinin ve diger menfaat sahiplerinin temel insani haklarını yok sayma yetkisi vermez.

Deontolojik Teori Şirketler de dahil olmak üzere toplumun tüm üyeleri toplumda yer alan diger herkesin ihtiyaçlarını gözeterek ve bunlara önem vererek davranma durumundadır.

Bir Kurum İçin KSS’nin Boyutları İçsel Boyutu; Kurumun İnsan Kaynakları Yönetimi İş Yerinde Saglık ve Güvenlik Kurumun Degişime Uyum Saglaması Çevresel Etkilerin ve Dogal Kaynakların Yönetimi

Bir Kurum İçin KSS’nin Boyutları Dışsal Boyutu; Kurumun İçerisinde Yer Aldıgı Yerel Toplum Kurumun Çalıştıgı İş Ortakları, Tedarikçileri ve Tüketicileri İnsan Hakları Küresel Düzeyde Çevresel Etkiler

Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Kazanımları Öncelikle bilinmedir ki KSS Projelerine kurumların ayırdıgı bütçeler belirli kanunlar çerçevesinde gelir vergisi matrahından düşürülebilir.

Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Kazanımları Şirket bilinirligi artar Bilinirligin artması marka değerini artırır Müşteri sadakati saglamada kolaylaştırıcı rol oynar …

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye Türkiye’de uzun yıllar KSS demek “hayır işleri yapmak” olarak algılanmaktaydı. Gerçek anlamda 2000’li yıllardan sonra ise; çevreden iş etigine, insan haklarından çalışana verilen degere kadar çok daha geniş bir kavram olarak algılanmaktadır.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye Türkiye’den örneklere bakacak olursak; Bazı şirketler kendi sosyal sorumluluk projelerini kendilerini belirleyip hayata geçirirken; Bazı şirketler ise belirli sivil toplum kuruluşlarına ait sosyal sorumluluk projelerine maddi destek saglarlar.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye Kendi Sosyal Sorumluluk Projelerini üreten şirketlerden Turkcell; “Kurumsal Sosyal Sorumluluk Turkcell’de işimizden ayrı olarak düşündügümüz faaliyetler degil, işimizin kendisidir. “ ifadesini kullanıyor.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye Kardelen Ayse Turkcell.mp4

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye Belirli sivil toplum kuruluşlarına ait sosyal sorumluluk projelerine maddi destek saglayan kuruluşlardan biri ise İkea’dır.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye İkea Türkiye 1 Kasım-31 Aralık 2012 tarihleri arasında, Türkiye’deki 5 İkea magazasında kurulan Unicef stantlarında İkea’nın ürün gamı dışındaki Unicef ürünlerinin satışını gerçekleştirmiş ve bu satışlardan elde edilen geliri de Türkiye’deki çocukların anaokulu egitimine bagışlamıştır.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye İkea’nın destekte bulunduğu Unicef’i kısaca tanımak gerekirse; Unicef, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonunun, çocuk haklarının uygulanmasını destekleme konusunda uzmanlaşmış olan bir Birleşmiş Milletler kurumudur. Kurumun bütün çalışmaları, tarihte en yaygın olarak benimsenen insan hakları sözleşmesi olan BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme dogrultusunda yürütülmektedir.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye Unicef tamamen gönüllü olarak verilen fonlarla desteklenmektedir. Kurumun finansmanının üçte ikisi hükümetlerden, kalanıysa Unicef Milli Komiteleri tarafından özel gruplardan ve bireylerden toplanmaktadır. Kuruluş proje tanıtımlarını “iyi niyet elçileri” aracılıgı ile yapmaktadır. UNICEF Türkiye.flv

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye Bu yöntemi kullanan şirketler içerisinde bulundukları sosyal sorumluluk projesinin tanıtımı için sivil toplum örgütüne ait reklam kanallarını kullanabilmektir. İkea’nın söz konusu bu projesi Unicef tarafından medyaya duyurulmuştur ve şu anda Unicef Türkiye Resmi Facebook Sayfası’nın üye sayısı 2.320.003 kişidir.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Daha çok ulusal ölçekte inceledigimiz kurumsal sosyal sorumlulugu küresel ölçekte inceleyecek olursak karşımıza neler çıkar?

Global Compact (Küresel İlkeler Sözleşmesi)

Global Compact Nedir? Global Compact (Küresel İlkeler Sözleşmesi) Birleşmiş Milletler’in Küresel İlkeler Sözleşmesi 2000 Aralık ayında yürürlüğe girmiş olan ve gönüllülük üzerine dayalı bir uluslararası sosyal sorumluluk organizasyonudur. 100’den fazla ülkeden 3000’den fazla katılımcı şirketle dünyanın en büyük gönüllü kurumsal vatandaşlık girişimidir.

Global Compact Nedir? Küresel İlkeler Sözleşmesi ; insan hakları, çalışanların hakları ve rüşvet ile ilgili 10 ilkeden oluşmaktadır.

Sözleşme’yi İmzalayan Bir Kurum Hangi İlkeleri Benimsediğini Taahhüt Etmektedir? İnsan Hakları İlke 1: İş dünyası ilan edilmiş insan haklarını desteklemeli ve bu haklara saygı duymalı İlke 2: İş dünyası, insan hakları ihlallerinin suç ortagı olmamalı

Sözleşme’yi İmzalayan Bir Kurum Hangi İlkeleri Benimsediğini Taahhüt Etmektedir? Çalışma Standartları İlke 3: İş dünyası çalışanların sendikalaşma ve toplu müzakere özgürlüğünü desteklemeli İlke 4: Zorla ve zorunlu işçi çalıştırılmasına son verilmeli İlke 5: Her türlü çocuk işçi çalıştırılmasına son verilmeli İlke 6: İşe alım ve işe yerleştirmede ayrımcılıga son verilmeli

Sözleşme’yi İmzalayan Bir Kurum Hangi İlkeleri Benimsediğini Taahhüt Etmektedir? Çevre İlke 7: İş dünyası çevre sorunlarına karşı ihtiyati yaklaşımları desteklemeli İlke 8: İş dünyası çevresel sorumluluğu artıracak her türlü faaliyete ve oluşuma destek vermeli İlke 9: İş dünyası çevre dostu teknolojilerin gelişmesini ve yaygınlaşmasını desteklemeli

Sözleşme’yi İmzalayan Bir Kurum Hangi İlkeleri Benimsediğini Taahhüt Etmektedir? Yolsuzlukla Mücadele İlke 10: İş dünyası rüşvet ve haraç dahil her türlü yolsuzlukla savaşma Küresel ilkeler nelerdir ya da Sözleşme’yi imzalayan bir kurum hangi ilkeleri benimsediğini taahhüt etmektedir? Küresel İlkeler Sözleşmesi özel sektör kuruluşlarını, on temel evrensel ilkeye uymaya çağırmaktadır. Dünyanın her yerinde bu evrensel ilkelerin iş stratejilerinin, operasyonlarının ve kültürünün bir parçası haline gelmesi için çalışmaktadır.

Küresel İlkeler Sözleşmesi Nedir? Sürdürülebilir gelişmeyi ve iyi kurumsal vatandaşlık uygulamalarını destekleyen gönüllü bir girişimdir. Evrensel olarak kabul edilmiş prensiplere dayalı ilkeler bütünüdür. Kurumlar ve diger paydaşlar arasında bir iletişim agıdır. Öğrenmeye dayalı ve deneyimlerin paylaşımına açık bir forumdur.

Küresel İlkeler Sözleşmesi Ne Değildir? Yasal olarak baglayıcı degildir. Kurumun davranışlarını ve ilgili konulara uyumunu denetlemekle yükümlü degildir. Bir standart, yönetim sistemi ya da yönetmelik değildir. Düzenleyici bir yapıya sahip degildir. • Bir halkla ilişkiler kanalı degildir.

Global Compact Katılımının Doğrudan Etkileri Kritik konularla ilgili diger şirketler, sivil toplum kuruluşları, işçi örgütleri ve hükümetlerle işbirligi yaparak iletişim kurmak için küresel ve yerel fırsatlar Güç sorunlarla karşılaşıldıgında pratik çözümler ve stratejiler için ilham verici dogru uygulamaların ve deneyimlerin paylaşılması

Global Compact Katılımının Doğrudan Etkileri BM’nin gelişmeyle ilgili konularda geniş bilgi agından hangi şirketlerin faydalanabilecegi ile ilgili bir başlangıç noktası bulunması BM’nin devletler, iş dünyası, sivil toplum kuruluşları ve diger paydaşlarla bir araya gelebilme ve onlara ulaşabilme gücü

Global Compact Katılımının Dolaylı Etkileri Kurumsal uygulamalar evrensel degerler baz alınarak gerçekleştirildiği için özellikle gelişmekte olan ülkelerde artan operasyon yetkisi ve yasallık Özellikle toplumsal beklentilerin degişen kapsamı göz önüne alındıgında tüketicilerin ve yatırımcıların gözünde artan marka değeri ve yükselen itibar

Global Compact Katılımının Dolaylı Etkileri Çalışanların motivasyonun ve veriminin artması ve kaliteli istihdamın kurumsal baglılıgı saglanırken yenilerinin ilgisini çekebilme şansı Hammaddenin daha iyi kullanımı ve atık yönetimi gibi yollarla operasyon maliyetlerinin düşürülerek üretimin daha verimli hale getirilmesi • Halka açık ilerleme iletişimi (COP) uygulamaları aracılıgıyla hesap verebilirliğin ve şeffaflıgın temin edilmesi

Küresel İlkeler Sözleşmesi Üyeliği Ne Anlama Geliyor? Üye olmak için, bu on temel ilkenin tümünü bir defada karşılamaları beklenmemektedir. Önemli olan ilkelerin gerekleri için kademeli olarak gelişmedir. Üye kuruluşlardan, bu ilkelere öncelikle kendilerinin uymasını ve zaman içinde çözüm ortaklarından da bu ilkelere uymalarını beklemelerini istemektedir. Amaç küresel kalkınma kültürünü yaymaktır.

Sivil toplum kuruluşları ve iş dünyasından olmayanlar bu harekete nasıl katılabilir? Tüzük strateji görüşmeleri Ögrenme/egitim Bölgesel aglar ve projeler İş dünyasından olmayan kuruluşların, örgütlenmelerini on ilke dogrultusunda şekillendirmeleri ve gelişmeleri raporlamaları da teşvik edilmektedir. gibi farklı mekanizmalar sayesinde bu harekete katılabilirler. Bu tip kuruluşların projelerin yönlendirilmesi ve hareket kabiliyetinin artması için çok önemli yararları olabilmektedir

Türkiye’de Sözleşmeye Katılmış Olan Kaç Kuruluş Var? Türkiye’de Mayıs 2007 tarihi itibariyle Küresel İlkeler Sözleşmesi katılımcı sayısı 71’dir. Çoğunluğu KOBİ’lerden oluşmaktadır. Mayıs 2002’den bu yana toplam katılımcı sayısı 109 olup bunların 38’i iletişimi sürdürmedikleri gerekçesiyle listeden çıkartılmışlardır.

Türkiye’de Küresel İlkeler Sözleşmesi çalışmalarını hangi kuruluşlar yürütüyor? Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) özendirici olmak amacıyla Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) gibi diger BM kuruluşlarıyla beraber; çokuluslu şirketler, Türkiye’den tanınan holdingler, KOBİ’ler, TİSK, TOBB, KOSGEB, Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) gibi başlıca iş dünyası örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirlikleri oluşturmuş ve son olarak UNDP tamamen bu çalışmalarla ilgili olarak İstanbul’da bir proje ofisi açmıştır.

Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne üye olmak için ne yapmak gerekiyor? BM Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne üye olmak son derece kolaydır. Bu ilkeleri benimsedigine inanan şirketlerin en üst düzey yöneticisinin imzasıyla, BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon’a bir mektup yollanması yeterlidir. Kurumda çalışanların sayısı 10’dan az olmamalıdır. Katılım mali bir zorunluluk gerektirmemekte ve şirketlerin alt kuruluşları da üye olabilmektedir.

Eczacıbaşı –İpek Kâğıt Başarılı Örnekler Eczacıbaşı –İpek Kâğıt Sağlık Bakanlığı verilerine göre son on yılda Türkiye’de 589,000 kişi dışkı yoluyla bulaşan ve tuvalet kâğıdı kullanımı ve basit kişisel hijyen önlemleriyle kolaylıkla önlenebilecek olan hastalıklara maruz kalmıştır. Diğer taraftan Türkiye’deki hane başına düşen yıllık tuvalet kâğıdı tüketimi 580 gram ile Avrupa’da 6.9 kg olan tüketimin %8’i kadardır. Bu bağlamda İpek Kâğıt, son altı yıldır özellikle 7–11 yaş arası çocuklarını hedef alan kişisel hijyen kursları düzenlemiş ve yaklaşık 4.3 milyon öğrenciye ulaşmıştır. İlköğretim Kişisel Hijyen Eğitimi Projesi ile ülke çapında ilkokul öğrencilerine kişisel hijyenin temelleri öğretilerek, daha iyi sağlık ve yaşam standartlarının sağlanabilmesine katkıda bulunulması hedeflenmektedir. Proje, Türkiye’de sağlık şartlarını iyileştirmeyi, hijyen kuralları ile ilgili bilgi ve bilinci arttırmayı amaçlarken, tuvalet kâğıdı tüketimini artırarak sektör liderlerinden biri olan İpek Kâğıt’ın uzun vadede kazanımlarına de hizmet etmektedir. Bu yöntemle proje her iki taraf içinde fayda yaratmakta ve sosyal kalkınma için olumlu bir adım olarak değerlendirilmektedir.

Başarılı Örnekler Sunjut Teknik tekstil üretimi yapan bir şirkettir. Şirket yönetimi, ulusal ve uluslararası pazarda konumunu güçlendirmek için kullanılan elektrik enerjisinin bir bölümünü rüzgârdan sağlama kararı almıştır. Şirket bu proje ile ‘yenilenebilir kaynak kullanımı kurulumu sahipliği’ kategorisinde, endüstriyel üretim yapan bir şirkette ilk özel rüzgâr gücü tesisatı sıfatı ile Eurosolar tarafından ödüle layık görülmüştür. Toplam 12 Mw rüzgâr gücü santrali, üretimin enerji ihtiyacının büyük bir çoğunluğunu karşılamaktadır. Bu proje bir fabrika bahçesine kurulan ilk rüzgâr tarlası olduğundan Sunjut bundan sonra doğabilecek bürokratik engellerin aşılmasında da önemli bir rol oynamıştır. Böylece, Sunjut’tan sonra aynı uygulamayı yapmak isteyecek olan diğer şirketler için de yol açılmıştır.

Başarılı Örnekler Aygaz Gelecegin müşterileri olarak tanımladığı çocukları da ihmal etmeyerek bilgilendirilmeleri için gerekli faaliyetlerde bulunmaktadır. 2002 yılında ilkokul ögrencilerini yangın, deprem, ilkyardım, trafik ve ev-okul kazalarına ilişkin konularda eğitmeyi amaçlayan ‘Dikkatli Çocuk’ kampanyasını bu amaçla gerçekleştirmiştir. Ateşböceği eğitim birimleri projesi ve “Aygaz Ev Kazalarına Karşı Uyarıyor” kampanyası da şirketin farkındalık yaratmak amacıyla gerçekleştirdiği KSS çalışmaları arasındadır. Raporları halka açıktır ve seçkin üniversitelerce degerlendirilerek geribildirim raporu elde edilir.

Meet Me in Rio - The Rio+20 Corporate Sustainability Forum.mp4

Kaynakça http://www.siviltoplumakademisi.org.tr/index.php?option=com_content&vi ew=article&id=149:sosyal-sorumluluk&catid=50:gazetelerden&Itemid=114 http://www.slideshare.net/fadilboz2003/kurumsal-sosyal-sorumluluk- 15986580 http://www.slideshare.net/ilkerserdar/kurumsal-sosyal-sorumluluk http://www.turkcell.com.tr/site/tr/turkcellhakkinda/Sayfalar/sosyal- sorumluluk/genel.aspx http://www.unicef.org.tr/tr http://www.ikea.com.tr/hakkimizda/SosyalSorumluluk/Unicef.aspx http://www.koc.com.tr/tr- tr/Kurumsal_Sosyal_Sorumluluk/HoldingFaaliyetleri/Pages/Kuresel_Ilkeler_ Sozlesmesi.aspx http://www.unglobalcompact.org/docs/networks_around_world_doc/Netw ork_material/CSR_Report_in_Turkish.pdf http://www.unglobalcompact.org/docs/networks_around_world_doc/Netw ork_material/After_the_Signature_in_Turkish.pdf http://ungc.bilgi.edu.tr/tr/sss.html

Sizlere Yeni Bilgiler Ögretebilmiş Olmak Dilegi ile… TEŞEKKÜR EDERİZ