ADLİ LABORATUVAR Prof. Dr Salih Cengiz İ.Ü. Adli Tıp Enstitüsü 4/9/2017

Rakamla ifade=laboratuvar kaynağından kes yapıştır In his Lecture to the Institution of Civil Engineers, in 1883 said that: "When you can measure what you are speaking about and express it in numbers, you know something about it; If you can`t measure and express it in numbers your knowledge become meagre and invalid " ~ Lord Kelvin ~ 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ Prof. Dr. Salih Cengiz

Toksikolojide kimyasal eşitlikler? 1- dQ/dt =D.ki.S.(C1-C2)/e ????? Bu NE eşitliği???? 2- pH=pKa–log (X-/HX) 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Dört Temel Tanım 1- Hekim: Fizik, kimya, Biyoloji, matematik ve bazı sosyal bilimleri İnsan vücudu üzerine uygulama yetki ve sorumluluğuna sahip kişidir. Ceset üzerindeki uygulama adli tabip tarafından morg adı verilen laboratuvarlarda yapılır. Adli tabip insan vucudundan usulüne uygun olarak laboratuvar için örnek alan kişidir. 2- Hakim: Hak ve Haklının yerini belirlemede, her türlü geçerli delil üzerinde Fizik, kimya, Biyoloji, matematik sosyal bilimlerin ürettiği sonuçları yorumlama yetki ve sorumluluğuna sahip kişidir. 3- Kolluk: Suç ve Suçlunun ayıklanmasında yararlanılan delillerin Korunması toplanması ve bunların delil niteliklerinin laboratuvara kadar korunması için gerekli yetki ve sorumluluğa sahip kişidir. 4- Bilirkişi: Adaletin veya Gerçeğin aydınlatılmasında üretilmiş her türlü bilgiyi hakimin ve halkın anlayabileceği dilde açıklayabilme yeteneğine sahip kişidir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

BİLİM VE HUKUK Adli bilimler kapsam olarak temel bilimlerin Hukuğun öngördüğü veya delil saydığı maddelere uygulanmasıdır. Diğer bir deyişle Fizik, Kimya, matematik ve Biyolojinin hukuksal anlam taşıyan maddelere uygulanmasıdır. Bu mantıkla İlk uygulayıcı Mattieu Joseph Bonaventura Orfila (1787-1853) dır. Kendisi ayni zamanda Paris Üniversitesinde bir kürsününde sahibidir. Orfila iyi bilinen zehirlerin kimyasal ve biyolojik bilgileri arasında korelasyon kurma teşebbüsünde bulunan ilk bilim adamıdır. Orfila nın en önemli katkısı ise toksikolojiyi diğer bilimlerden ayırarak zehir bilimi olarak tarifi ve HUKUK ile KİMYANIN işbirliği ile çözülecek sorunlara dikkatleri çekmesidir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

BİLİM Bilimi basitçe anlatmak kolay değildir BİLİM Bilimi basitçe anlatmak kolay değildir. Ancak halkın ve hakimin bilimden anladığı ve istediği “eğer bir sonuç bilimsel ise; bu kesinlikle doğru olmalıdır.” Esasen bu beklenti tam olarak yerinde değildir. Zira bilimin temel amacı gerçeği açığa çıkarmak olmasına rağmen kullanılan bilimsel yöntem her zaman gerçeği açığa çıkarmaya yetmeyebilir. DOĞRU NEDİR? 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

BİLİMSEL METOD Bilimsel metot basitçe; gözlem, ölçüm ve deneme eylemleriyle doğal olgularla ilgili gerçekleri ortaya çıkarma çabalarıdır. Bunlara ek olarak kuramsal ve ampirik yaklaşımlarda bulunmakta bilimsel yöntemin bir kısmını oluşturur. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Adli Bilimlerin (Forensic Sciences) Tanımı Uluslararası Standartlar Kurumu (ISO) 'na ve Akreditasyon Kurumu ILAC-17025 göre adli bilimlerin (Forensic Science) tanımı: “Olay yerlerinin incelenmesi, delillerin alınması, laboratuar incelemeleri, bulguların yorumlanması ve varılan sonuçların istihbarat ya da yargıda kullanılmak üzere sunulması şeklinde yapılmaktadır”. Faaliyet alanı: Her türlü fiziksel delilin alınıp karşılaştırmalı incelenmesidir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Fiziksel delil nasıl incelenir Adli laboratuarda kabul gören iki analiz kategorisinden birincisi tarama (screening) diğeri ise adli analiz (forensic analysis)dir. Birinci kategorideki taramada esas olan hız ve derişimin büyüklüğüdür. Eğer tarama testlerden pozitif sonuca ulaşılmış ise, yani aranan maddenin olabileceği kanısına varılırsa, pozitif tüm örnekler adli örnek olarak ele alınır. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

İkinci kategoriyi oluşturan adli analiz, örnek geçerliliği ve güvenilirliliğinin var olduğu delil örneklerinde nitel ve nicel bilginin de gerekli olduğu adli olgulara ve örneklere uygulanır. Adli olgularda örnek geçerliliği ve güvenilirliğini korumak için olay başlangıcından itibaren delilin devamlılığı kurallarına tam olarak uyulur. Bu kurallar ISO/IEC 17020 standardında tarif edilmişlerdir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Adli Bilimci (Forensic) olmanın ETİK koşulları 1- Adli Bilimci nerede çalıştığı ve amirinin kim olduğuna bakmaksızın sadece gerçek ve doğru sonucu amaçlar. 2- İncelemelerinin eksiksiz tamamlanmış, kullandığı yöntemlerin doğru uygulanmış olduğundan emindir. 3- Sonuçların yorumu mükemmel yapılmış, yazdığı rapor doğru, kısa ve kullanılan temel bilimlerden ve yöntemlerinden anlamayan halkın ve hakimin kolayca anlayacağı şekildedir. 4- sonuçlarının doğruluğunun ispatı için her türlü sorgulamaya samimiyetle hazırdır. 5-Bunlarda herhangi bir eksik veya sapma kabul edilemez. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Bir kriminal laboratuvarın başarısı inceleyeceği materyalin güvenilirliğiyle sınırlıdır. Bu nedenle örneklerin geçerli delil olarak değer kazanabilmesi için olay yeri incelemesi çok önemlidir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

1- Olay Yerindeki Örnek a- Örneğin alındığı olay yeri bulaşmalara karşı b- Delil eksiltme ve arttırmalarına veya tamamen karartma ve suiistimallere karşı korunmuş mudur? c- Korumayla birlikte doğru toplanıp alınmış mıdır? d- Koruma ve alınma koşulları belgelenmiş midir? e- Bu belge koruma altında mıdır? Nasıl? f- Belge ile örneği olay yerinden analiz yerine getiren kişiler kimlerdir? g- Taşıma koşulları doğru oluşturulmuş mudur? Yani örnek, yolda analiz yerine sağlıklı gelmiş midir? 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Adli Laboratuar Analizi Genellikle Karşılaştırmalıdır * Adli Laboratuar Analizi Genellikle Karşılaştırmalıdır. * Bu nedenle delilin toprak,kan, cam, saç, lif vb olduğunda mutlak surette bilinen bir standartla veya kontrol örneği ile karşılaştırılır. * Laboratuara bu karşılaştırmaya uygun miktarda veya sayıda örnek gönderilmelidir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Adli Laboratuara Analiz için gönderilen örnekler Genellikle fiziksel delillerdir. BUNLAR: 1- Kan, semen ve tükürük veya bunların bulunan deliller üzerindeki kalıntıları. 2- Her türlü Belgeler. 3- Her türlü ilaç ve maddeler. 4- Patlayıcı veya bunların kalıntısını içeren kaplar. 5- Doğal veya sentetik her türlü lifler. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

6- Her türlü parmak izi. 7- Ateşli silahlar ve her türlü mühimmat 6- Her türlü parmak izi. 7- Ateşli silahlar ve her türlü mühimmat. 8- Cam kırıkları. 9- Saç. 10- Damga ve kalıplı izler, baskılar. 11- Organ ve vücut sıvıları. 12- Katı veya sıvı boyalar. 13- Yağ ve benzeri petrol ürünleri. 14- Barut vb toz kalıntıları. 15- Seri numaraları 16- Toprak ve mineraller. 17- Delici çizici her türlü takım aleti. 18- Odun, tahta vb doğal materyal. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Önünüze gelenlere dokunsanız izinizi bırakırsınız Önünüze gelenlere dokunsanız izinizi bırakırsınız!!!!!. Onlara bakarak elde edeceğiniz bilgiyi zaten olay yeri inceleme ekibi size yazılı olarak bildirmiştir. ÖYLE İSE; Adli Laboratuarda Hangi türden bir yöntemi seçip yararlanarak hangi delilden hangi sonucu çıkaracaksınız? 1- Analiz Edeceksiniz 2-Karşılaştıracaksınız 3- Tanımlayacaksınız 4-Sonuç olarak fiziksel delili açıklayıp yorumlayacaksınız. (O zaman size Adli Bilim uzmanı denir) 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Fiziksel delil, görebilmek için mikroskop gerektiren cisim kadar küçük olabileceği gibi Bir kamyon veya TIR büyüklüğünde bir cisim olabilir. Veya bir yangın yerinde sıkışmış bir gaz olabileceği gibi bir cinayet mahallinde bir kan lekesi veya birikintisi olabilir. 1- Fiziksel özelliklerin belirlenmesi (ağırlık, yoğunluk, ışık geçirgenliği, refraktif indeks, renk ve tonu bilgisi vs). 2-Kimyasal Analiz 2-a İnorganik analiz. Ön denemeler ve 2-b Organik analiz. Aletli analizler 3- Biyolojik İnceleme 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

2-a İnorganik analiz. * Delilin kendisinin veya inorganik kalıntısının elementel bileşiminin tayini. *Elementel bileşiminde yer alan bir veya birden fazla elementin miktarının tayini. BU TAYİNLER İÇİN; *Emisyon Spekrometresiyle Spektrumu incelenir?????? *Atomik Absorbsiyon Spektrofotometresi ile belirli bir elementin miktarı ölçülür veya günümüzde LA-ICP/MS ile hem tarama hem nicelik belirlemesi yapılır. * Nötron aktivasyon analizi ile element miktarı ölçülür. * X ışınları difraksiyon spektrometresi ile maddenin kristal yapısı belirlenir . 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

TÜRK STANDARDI VE TS EN ISO/IEC 17025/Aralık 2005 ve ILAC 2002 ye göre Adli Bilimler (FORENSIC SCIENCES) laboratuvarı hangi bölümlerde hangi delilleri hangi uzmanlık alanında inceler? 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

1- Denetim Altındaki maddeler Denetim altındaki ilaçlar, doping maddeleri ve yasadışı maddeler. Bitkisel kaynaklı maddeler. Bunlarla ilgili sentezlerde kullanılan madde ve bileşimler 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

2- Toksikoloji 3-Saç, Kan, Vücut sıvıları ve Dokular Her türlü İlaç ve ecza Alkol Tüm zehirler 3-Saç, Kan, Vücut sıvıları ve Dokular Seroloji DNA profilleme 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

4- İz deliller Yangın kalıntıları Hidrokarbon yakıtlar Piroteknik düzenekler Patlayıcılar ve patlama kalıntıları Camlar Işık flamanları boyalar Oto Araç parçaları Metal ve alaşımlar Ateşli silah atış artıkları Lif ve saçlar Elbise ve giysiler Yapışkanlar Boya ve pigmentler Yağ ve gresler kozmetikler kimyasallar toprak Gübreler Korrozif maddeler asitler Alkali (baz) lar Besinler Kayganlaştırıcı ve spermisitler Besleme ürünleri ve ilgili maddeler Elekrikli aletler ve parçaları Teknik ve ev aletleri ve bunların parçaları Üretici markaları ve seri numaraları Denetimli madde dışındaki bitkisel mdler. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

5- Ateşli Silahlar ve Balistik Mermi ve kovanlar 6-El yazısı ve Doküman İnceleme Elyazıları (Hastalık iddiası durumunda hekime sorulur) Mürekkepler ve yazı materyalleri Kağıt Kopyalayıcılar ve kopyalanmış materyal Lastik damga Paragraflama (boşluk vb) Güvenlik işaretleri Daktilolar ve daktilo ile yazılmış belgeler Yazıcılar ve yazıcı materyalleri 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

7- Parmak İzleri 8-Damga ve Baskılar Parmak izleri Avuç izleri Ayak izleri 8-Damga ve Baskılar Alet izleri Tekerlek izleri Ayakkabı izleri Kumaş izleri Eldiven izleri Sürtünmesiz vücut izleri Alet izleri ve damgaları 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

9- Ses görüntü ve bilgisayar analizi Ses bandı kayıtları Konuşma örnekleri Dil örnekleri Bilgisayar donanım ve yazılımı Görüntü değişimleri videogrammetri Yüz haritalaması Bilgilerin geri kazanılması 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

11- Olay yeri inceleme 10-Trafik kazası İnceleme Takograf kartları Elektrik arızaları Hız hesaplama Tehlikeli yükleme Parça arızaları İz deliller Araç immobilizer sistemleri 11- Olay yeri inceleme Yer incelemesi Delil toplama Bilgisayar simulasyonu fotograflama Yangın İnceleme Kan sıçrama düzeni incelemesi 12- Adli Patoloji, entomoloji, odontoloji 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Toksikoloji Toksikoloji Tanımı? Farmakologa göre toksikoloji, ilaçlarla ilgili çalışmaları kapsar. Bir kimyacı analitik açıdan bakar ve toksikolojiyi bir organda veya bir sistemdeki maddenin türü ve miktarının belirlenmesi olarak görür. Kısacası toksikoloji, zehirler biliminden çok daha geniş bir alanı ifade eder. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Toksikologların görev ve sorumlulukları çok sayıda ve türdedir Toksikologların görev ve sorumlulukları çok sayıda ve türdedir. Biomedikal alanda herhangi bir madde veya ilacın piyasada satışa sunulmadan önce insan ve canlılar üzerine olan zararlı etkilerinin saptanması, ile halka açık yerlerde veya yerleşim alanlarında halkın maruz kaldığı veya kalabileceği zararlı veya zehirli maddelerin tanımlanması ve belirlenmesi en önemli görev alanlarından ikisidir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Tarih boyunca kimyasal maddeler suiistimal edilmişlerdir. Toksikolojinin en iyi tanımlarından biri “kimyasal maddelerin güvenlik sınırını belirleyen bilim dalı” tanımıdır. Tarih boyunca kimyasal maddeler suiistimal edilmişlerdir. Örnekler: 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

En ünlü italyan zehiri, zamanın ünlü siması Lady Toffana adına atfedilen Aqua Toffana’dır. Bu sıvı arsenik içeren zehirli bir kozmetiktir. Bu ürünle birlikte kullanım yöntemi Lady Toffana talimatı olarak verilmektedir. Lady Toffana nın bu ünü dahiyane örgütlenme ve reklam yeteneği sayesinde oluşmuştur. Bu ürünün ve kullanımının bir komik (soytarı)tarafından reklamı yapılarak tanıtılmış, ürün ve Lady Toffana nın etrafında kısa zamanda evlilik ve parasal amaçlara yönelmiş bir örgütlenme oluşmuştur. Gençler, zenginler ve evli kadınları kapsayan yöresel bir kulüp oluşmuştur. Ancak Bu örgütlenme kısa zamanda işe elverişli gençler, zengin dullar ve Lady Toffana dan oluşan ve ağır başlı komplolar yapan bir organizasyona dönüşmüştür. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Bu devrin Kadınlarının en mükemmel örneği Catherine de Medici dir Bu devrin Kadınlarının en mükemmel örneği Catherine de Medici dir. Catherine nin zamanının en önemli uygulamalı toksikoloji uzmanı olduğu söylenir. Catherine italyadan fransaya en zor yapılan kaçak zehir ihracatını yapabilmiştir. Catherine nin çemberindeki kadınların genellikle en önemli hedefi ise kocaları idi. Amaçlarına en uygun zehir’in hangi zehirler karışımından olabileceğini bulmak için (Etki şekli), maddelerin etki şiddeti (öldürücülük) ve kurban’ın şikayetleri (klinik belirtiler ve semptomlar) Muhtemelen kobay kocalar üzerinde araştırmalar yapmıştır. Bu nedenle kendisine tarihteki ilk diplomasız toksikolog unvanı verilmektedir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Fransada bu alanın zirvesinde yine La Voicine unvanını kazanan Catherine Deshayes adlı bir kadın vardır. Bunun işi idam infazıdır. 2000 i çocuk olmak üzere yaş cinsiyet ve milliyete bakmaksızın onbinlerce zehirleme vak ası vardır. Catherine Deshayes ın XIV Lois tarafından kurulan bir komisyon tarafından yürütülen davası zamanın en ünlü duruşmasıdır. Bu komisyon ve davadan sonra önce Fransa da ve sonra diğer ülkelere yayılan caydırıcı önlemler getirilmiş. Bu şekilde zehirleme eylemi çok riskli bir hal almıştır. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Tüm maddeler zehirdir; zehirlemeyen madde yoktur Tüm maddeler zehirdir; zehirlemeyen madde yoktur. Zehiri ilaçtan ayıran temel öge DOZ dur. (Paracelsus) Paracelsus kişisel ve profesyonel olarak ortaya çıkmış ve çağı boyunca somut değişimlere neden olmuştur. Paracelsus devri, maddeyle uğraşın sihir ve felsefe çizgisinden bilim ve felsefe çizgisine dönüştüğü devirdir. Bu dönüşümde kendisinin çok büyük katkıları vardır. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Paraselsus un toksikoloji biliminde devrim sayılabilecek ilkeleri Tüm maddeler zehirdir; zehirlemeyen madde yoktur. Zehiri ilaçtan ayıran temel öge DOZ dur (TOXICON) ana fikrini yerleştirerek ve buradan yola çıkarak aşağıdaki gibi sıralanmıştır. Bu öngörüler doğrultusunda Paracelsus un yaklaşımı, bakış açısı, uzmanlık alanına çeşitli benzerliklerin tamamına bu gün toksikoloji diyoruz: 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

1) Kimyasal maddelere yanıtların, mutlak deneyler sonucunda belirlenmesi esastır. 2) Kimyasal maddeler için tedavi edici miktar (ilaç) ve zehirleyici (toksik) niceliklerini belirleyecek bir sınıra ihtiyaç vardır. Sırf bu öngörme nedeniyle Paracelsus toksikolojinin babası sayılmalıdır. 3) Bu özellikler her zaman olmamakla beraber, dozları yardımı ile yapılan belirlemeler dışında, bazan ayırt edilemezler. 4) Kimyasal maddeler için özgünlük derecesi ile tedavi edici (ilaç) ve zehirleyici (toksik) özelliklerinin belirlenmesine ihtiyaç vardır. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Adli Analizde Tarihsel Gelişim Vücut sıvılarında, dokularda ve ilgili örneklerde uyutucu/uyuşturucu maddeler ve diğer zehirlerin analizi için fizikokimyasal tekniklerin kullanılması adli toksikolojinin gelişme sürecinin başlangıcıdır. Daha sonra gıda ve çevre toksikolojisinin gelişmesi bu alana çok önemli katkılarda bulunmuştur. Bu gelişmeler şöyle sıralanabilir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Biraz Tarih 1752 de Oxford ta Mary Blandy kendi babasının katilini bulmak üzere yaptığı araştırmada kullanılan yöntem Bir kriminal olguda zehir analizi için kimyasal bir testin rapor edildiği ilk dosyadır. Bu dosyada tespıt edilen zehir arsenik idi. Daha sonra Mathieu Joseph Bonaventure Orfila (1787-1853) Pariste, François Emmanuel Fodéré (1764-1835), ile birlikte çalışmalarını takiben zehirleri altı ana sınıfa ayırdılar: ‘Korrosif maddeler, buruk veya büzücü maddeler, acı-yakıcı maddeler, sersemletici maddeler veya narkotikler, narkotik -yakıcılar ve septikler veya çürütücüler. (Orfila, 1821), Böylece zehirlenme teşhisinde kimyasal analizin sistematikleştirilmesini yönlendirmiş ve yönetmişlerdir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Son 250 YIL Metalik zehirlerin biyolojik örneklerde tayininde seçici ve duyarlı yöntemler Arsenik(Marsh, 1836),, antimon, bizmut ve civa gibi (Reinsch, 1841) Nikotin gibi alkaloidlerin biolojik örneklerden organik çözücülerle ekstaksiyonu ve bunların kimyasal veya fizyolojik testlerle tanımlanması ve belirlenmesi STAS tarafından 1850 lerde, Uçucu olmayan organik bileşiklerin vücut sıvılarından ekstraksiyonu OTTO tarafından on dokuzuncu yüzyılda tanımlamıştır. Karbon monoksidin kimyasal and spektroskopik methodlarla ölçümü on dokuzuncu yüzyıl sonlarında ve etanolün kanda tayini de 1981 de (Niyogi, 1981). Gerçekleşmiştir. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Son 250 YIL Analitik toksikolojide ileri atılımlardan 1933 te barbituratların kolorimetrik tayini, 1937 de alkaloidlerin amonyum sülfatla çöktürücü tuzlaması, yine 1937 de biyolojik örneklerden temel drogların saflaştırılmasına değişik bir yaklaşımla proteinlerin TCA ile çöktürülmesinden sonra kaolin absorbsiyonuyla istenen maddenin elusyonu, Sodyum tungustatla protein çöktürmesi 1946 da Sentetik magnezyum silikat olan fluorisilin biyolojik örneklerden uyuşturucu maddelerin absorbsiyonu için kaolin yerine kullanılması 1949 ve Uçucu analitlerin tayininde mikrodiffuzyon yöntemlerinin kullanılması (CONWAY 1947) 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Son 250 YIL Özellikle Görünür bölgeyle birlikte UV ,IR spekrofotometrileri ile kağıt ve iyon değişim kromatografileri geniş anlamda kullanılmıştır. Günümüzde ise kağıt kromatografisi daha iyi ayırıcılık ve az zaman harcaması ve dedeksiyon limitlerinin küçüklüğü nedeniyle yerini ITK ne bırakmıştır. 1940 larda temel analitik metodolojinin yanında Spektrofotometrik ve kromatografik yöntemler tanıtılmıştır. UV spectrofotometrisinde instrumentasyonun gelişmesi ile türev spektroskopisi kullanım alanına girmiş birlikte spectrofluorimetri, AAS, elektrokimyasal yöntemler, X-Işını diffraksiyonu, kütle spectrometrisi, nuklear magnetic resonans ve neutron aktivasyon analizi yöntemleri analitik tosikolojide geniş kullanım alanı bulmuştur. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

SORULAR …SORULAR…. 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ

Yaşamınızda Başarılar Teşekkürler Ve Yaşamınızda Başarılar 4/9/2017 Prof. Dr. Salih CENGİZ