İşletme Yönetimine Giriş Arş. Grv. Gültekin ALTUNTAŞ Ders - II Dr. Cem DİKMEN Arş. Grv. Gültekin ALTUNTAŞ

Günümüz İşletmecilik Hayatını Etkileyen Unsurlar Globalleşme: İşletme hayatına ilişkin yeniliklerin, fırsatların, teknolojinin, malların, hizmetlerin ve iş adamlarının tüm dünyaya yayılması, Ticari engellerin ileride ortadan kalkacak olması. Ortaklıklar ve Stratejik İttifaklar: Rekabet üstünlüğü sağlamak için uzun dönemli ortaklıklar kurmak. Örn: Türk Hava Yolları ile Star Alliance ittifakı, Amerika’daki AT&T, MCI ve Sprint ile Avrupa’da, Orta Amerika’da ve Asya’daki ülkelerin yerel telefon şirketleri arasındaki ortaklıklar gibi.

Günümüz İşletmecilik Hayatını Etkileyen Unsurlar Kalite Güvencesi: Kalite günümüzde müşteri ihtiyaçlarını karşılamada en önemli unsur durumundadır. Özellikle Toplam Kalite Anlayışı ile ürün ve hizmetlerinde kaliteyi ön planda tutan işletmeler aynı zamanda rekabet avantajı sağlarlar. Teknoloji: Bilimsel buluşları, yenilikleri ve yeni tasarımları temel alan bilgiye dayalı işletme uygulamaları. Yeni teknoloji yaratan ya da mevcut teknolojilerini geliştiren işletmeler rekabet ortamında avantaj sağlarlar.

Günümüz İşletmecilik Hayatını Etkileyen Unsurlar Dış Kaynaklardan Yararlanma: İşletmeler kendilerinin en iyi yaptıkları faaliyetlerin dışında kalan faaliyetleri o işi iyi yapan başka işletmelere yaptırma yoluna gitmektedirler. Dış Kaynaklardan Yararlanmanın Yararları: Personel sayısında azalma Yönetim kademelerinde azalma İşletmenin faaliyet alanında daralma

Günümüz İşletmecilik Hayatını Etkileyen Unsurlar Özelleştirme: Kamu sermayesine ait işletmelerin ekonomik durumlarını geliştirmek için özel sektöre devredilme eğilimi. Özel sektör işletmelerinin, kamu işletmelerine göre daha etkin bir şekilde yönetildiği ve faaliyet yaptığı düşüncesine dayanır. Hizmet Ekonomisi: Günümüzde hizmet sektöründe çalışanların sayısı daha fazla olmuştur.

İşletmenin Yapısal Çevresi Genel ve Yakın Çevre Koşulları İşletmeler faaliyetlerini bir çevre ortamında yerine getirirler. Çevre işletmeler için engel ya da fırsatlar doğurabilir. İşletmeler için içinde bulundukları çevre koşulları çok önemlidir. Çünkü, çevresel değişimler çok süratlidir.

Genel Çevre Yakın çevre İşletme İçi Çevre Doğal Politik Tüketiciler Rakipler Yasal Uluslararası Çalışanlar Kurum Kültürü Yönetim Yapısı Sistemler Devlet Fin.Kur. Davranış, İlişkiler, Dinamikler Demografik İşletme İçi Çevre Ekonomik Tedarikçiler Müşteriler Yakın çevre Teknolojik Sosyo-kültürel Genel Çevre

İşletmenin Yapısal Çevresi Çevresel analiz yapan işletmeler, yapmayanlara göre daha etkin faaliyet yapabilir. Sistemli bir şekilde çevre analizi yapmayan işletmeler zaman baskısı nedeniyle çevresel değişimlere uygun olmayan seçimler yapabilmektedir. İş hayatında (özellikle bizim ülkemizde) gelecek belirsizliklerle dolu olduğu için, geleceği tahmin edebilmek zordur. Bu zorluğu aşabilmek için, sürekli olarak işletmenin içinde bulunduğu çevrenin izlenmesi gerekir.

Genel Çevre Faktörleri 1. Doğal Çevre (Ekolojik Çevre) Toprak, su, bitki örtüsü, kimyasal yapı, iklim ve madenler vb. Doğal çevre işletmelerin kuruluş yerinin belirlenmesi ve faaliyetlerini etkin ve verimli bir şekilde yerine getirmesi için önemlidir. Doğal çevrenin kirlenmesi bir çok sektörde faaliyet gösteren işletmeleri de olumsuz etkilemektedir (Turizm, gıda, tarım sektörleri gibi).

1. Doğal Çevre Faktörleri Toprağın verimi: Tarım işletmeleri için gerekli. Su: Suya ihtiyaç duyan sektörlerdeki işletmelerde önemli. (Hava) İklim: Kişilerin verimi üzerine etkili. Özellikle açık alanda faaliyet gösteren iş kollarında… Hava kirlenmesi: İnsanlarda halsizlik ve isteksizliğe neden oluyor. CO2 artması: Dünyada sera etkisi yapıyor. Suyun kirlenmesi: Denizlerin verimini azaltıyor. Su kaynaklarından yararlanılamıyor. Bazı nehirlerin kuruması, bu nehirlerde yapılan taşımacılığı olumsuz etkiliyor. Toprak Kirliliği: Tarım sektörünü etkiliyor. Orman Tahribatı: Erozyon, işe yarar toprakların azalmasına neden oluyor.

2. Ekonomik Çevre İşletmeler ekonomik sistemin bir alt parçasıdır. Gelişmiş, gelişmekte olan ve gelişmemiş ülke ekonomileri o ülkelerde faaliyet gösteren işletmeleri etkilemektedir.

2. Ekonomik Çevre Faktörleri İşletmenin faaliyette bulunduğu piyasa Milli gelir miktarı, gelirin tüketim ve tasarruf şeklindeki dağılım özellikleri, Devletin ekonomik politikaları, harcamaları ve çeşitli ekonomik tercihleri,

2. Ekonomik Çevre Faktörleri Emisyon hacmindeki artış ve azalışlar ve bunun genel ekonomi üzerindeki etkisi, Devletin kamu ve özel sektöre açtığı kredilerin miktarı, teşvik tedbirleri, yatırım indirimleri, Toplumu oluşturan grupların veya bireylerin tüketim ve tasarruf hacimleri,

2. Ekonomik Çevre Faktörleri Bireylerin tüketim ve tasarruf tercihleri, Kamu ve özel sektör harcamalarının milli gelir içindeki payı, Tasarrufların yatırıma dönüşme eğilimi, İşletmenin bulunduğu sektördeki yatırım yapma eğilimi,

2. Ekonomik Çevre Faktörleri Talebin gelir ve fiyat esneklikleri, Enflasyon ve hayat pahalılığı, Döviz kurundaki oynamalar, Devletin ödemeler dengesinin açık veya fazla vermesi, Devletin teşvik politikası, vergi politikası

Ekonomik Çevredeki Dalgalanmalar Devamlı ve Uzun Süreli Talep Değişimleri Konjonktür Dalgalanmaları Mevsim değişmeleri Moda değişimleri veya düzensiz talep değişimleri

YTL MAL Talep Enflasyonu Maliyet Enflasyonu Yerel Maliyetler Kaynaklar FİYAT SEVİYESİ YTL Yerel Maliyetler MAL Sermaye İşgücü Kaynaklar Girişim Talep Enflasyonu Maliyet Enflasyonu Sermaye Uluslar arası Maliyetler Yerel İşgücü Kaynaklar Girişim

3. Sosyo – Kültürel Çevre Bu çevre unsurundaki değişimler; Demografik (nüfusun miktarı, bileşimi, kültür düzeyi, örf ve adetleri) değişimlere, Haberleşme araç ve tekniğindeki değişimlere Öğretim ve eğitim sistem ve yöntemlerindeki yeniliklere bağlıdır.

3. Sosyo – Kültürel Çevre İşletmenin içinde bulunduğu çevre halkının; yaşam biçimi, genel talep düzeyi, tercihleri, zevkleri işletmenin üreteceği malı belirler.

3. Sosyo – Kültürel Çevre Nüfusun Miktarı Nüfusun Bileşimi Kültür Düzeyi Örf ve adetler

Yasalar, yönetmelikler, tüzükler, kararnameler ve diğer kurallar. 4. Hukuksal Çevre Yasalar, yönetmelikler, tüzükler, kararnameler ve diğer kurallar. Örnek: Borçlar Kanunu, Ticaret Kanunu, İcra İflas Kanunu, Vergi Kanunu, İş Kanunu vb.

5. Politik Çevre İşletme – Hükümet İlişkileri İşletmeler hükümetlerin uygulamalarından ve aldıkları kararlardan etkilenirler. Hükümetler de işletmelerin istek ve beklentilerini göz önüne alırlar. Politik çevredeki istikrar ve istikrarsızlık. Devletin ne tür bir rejimle idare edildiği önemli.

6. Teknolojik Çevre Teknolojik değişimlerin hızı, Yönetim Bilgi Sistemleri, Ar – Ge çalışmalarının yoğunluğu etkili

Yakın Çevre Koşulları Devlet ve Yerel Yönetimler Müşteriler Rakipler Tedarikçiler Finansal Kuruluşlar Sendikalar

İşletme Paydaşları Paydaşlar, İşletmeler tarafından etkilenen veya işletmelerin etkilendiği kişiler veya gruplardır. İşletmelerin sorumluluk taşıdığı gruplardır.

İşletme Paydaşları Kredi Verenler Müşteriler Çalışanlar Tedarikçiler Devlet Kamu (Toplum) İşletme Sahipleri Sendikalar

Paydaşlar Müşteriler Çalışanlar İşletme Sahipleri Kamu Tedarikçiler Kredi Verenler Devlet

Müşteriler İşletmelerin varlığı müşterileri tatmin edecek mal ve hizmetleri üretip pazara sunmasına bağlıdır. Müşterilerin istek ve ihtiyaçları çok genişlemiştir. Müşteriler bilinçlenmiştir. Kaliteli ve ucuz mal istemektedir. Tüketici Koruma Hakları

Çalışanlar Çalışanların haklarını koruyan yasalar, Tatmin edici ücret, İyi çalışma koşulları, Yükselme olanakları, Ödüllendirme, Cinsiyet ayrımı yapılmaması, Sosyal haklar ve yardımlar,

İşletme Sahipleri Kâr elde etme, İşletmenin geleceğini güvence altına almak, geliştirmek, Pazarda önemli bir yere sahip olmak isterler. İşletmeler hissedarlarının beklentilerini de karşılamak zorundadırlar.

Kamu İşletmelerin içinde yer aldıkları topluma karşı da sayısız sorumlulukları vardır. İşletmelerin içinde bulundukları toplumun iyi bir üyesi olmaları gerekir. Kültürel ve eğitime yönelik faaliyetler düzenlemek, Okul, sağlık ocağı, park vs. yaptırmak, Toplumun ortak sorunlarına eğilmek, destek olmak, Sosyal sorumluluk bilincine sahip bir kuruluş olmak.

Tedarikçiler Siparişlerden, ödemelere kadar tüm ilişkilerin ticari ilkelere uygun olması gerekir. Ödemelerin zamanında yapılması gerekir. Kazanmak için başkalarının da kazanmasına izin vermek gerekir. Başarılı olabilmek, iyi ilişkiler yürütülen tedarikçi işletmelere bağlıdır.

Kredi Verenler İşletmelerin borçlarını ve borç faizlerini zamanında ve eksiksiz ödemeleri.

Devlet Devlete vergi vermek, Çalışanların sigorta primlerini yatırmak, İş güvenliğine önem vermek, Finansal kayıtları titizlikle tutmak

İşletmenin Çeşitli Yönleri Teknik yönü ve teknik gücü Toplumsal yönü ve toplumsal gücü İnsan (beşeri) yönü ve moral gücü Yönetsel yönü ve yönetsel gücü Ekonomik Yönü ve Ekonomik gücü Finansal (Mali) Yönü ve Finansal gücü Psikolojik yönü ve Psikolojik gücü Politik Yönü ve Politik gücü

Arazi, bina, makine, aygıt, tesis, hammadde, malzeme vb. şeyler 1. Teknik Yön ve Gücü Arazi, bina, makine, aygıt, tesis, hammadde, malzeme vb. şeyler Kullanılan teknoloji, araç ve yöntemler

Birden fazla kişi – personel – grup söz konusudur. 2. Toplumsal Yön ve Gücü Birden fazla kişi – personel – grup söz konusudur. Örgütü oluşturan bireylerin işbirliği yapma arzuları, anlaşmaları ve uyum içinde bulunmalarıdır.

3. İnsani (Beşeri) Yön ve Gücü İşletmeyi oluşturan insan unsurunun sayı, bileşim ve nitelik bakımından en uygun durumda olmasıdır. Personelin bedensel, zihinsel, ruhsal sağlık durumları, yetenekleri, beceri tecrübe ve uzmanlık dereceleri.

4. Yönetsel Yön ve Gücü İşletmenin amaçlarına doğru bir bütün olarak yöneltilmesidir. Sağlam bir yönetsel yapı (örgüt), iyi bir yetki – sorumluluk dağıtımı, etkin bir haberleşme sistemi,, dengeli bir biçimsel - biçimsel olmayan ilişki sistemi.

5. Ekonomik Yön ve Gücü İşletmenin verimliliği, kârlılığı (rantabilite) ekonomik gücünün göstergesidir.

5. Ekonomik Yön ve Gücü Kârlılık: Kâr / Sermaye oranıdır. Nakdi bir kavramdır. Verimlilik: Çıktı / girdi oranıdır. Fiziki bir kavramdır. Etkinlik: Amaca ulaşabilme derecesidir. (Oransal) nispi bir kavramdır. İktisadilik: Üretim Satış Tutarı / Maliyet Giderleri oranıdır. İşletmenin dış çevresini ve bu çevrenin işletme üzerindeki etkilerini içerir.

6. Finansal (Mali) Yön ve Gücü İşletmenin ihtiyaç duyduğu zamanda yeteri kadar parayı en uygun koşullarla bulabilmesi Sahip / Ortaklar (esas sermaye kaynakları) Kendi öz kaynaklarından (oto finansman) Üçüncü şahıslar (dış kaynaklar)

7. Psikolojik Yön ve Gücü İşletme içinde birey, bulunduğu duygular sisteminin etkisiyle davranışta bulunur. Örgüt içindeki beşeri gücün bu duyguları ve davranışları işletmenin verimliliğini etkileyen önemli bir güçtür.

8. Politik Yön ve Gücü Bir işletmenin yaşama ve gelişmesinde katkıda bulunan güçlerden yararlanma, yaşama ve gelişmesini engelleyecek güçleri ortadan kaldırma veya azaltma ustalığıdır.