ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞLETMELERİN KURULUŞ SÜRECİ

A. KURULUŞ YERİ VE KURULUŞ YERİ SEÇİMİ Kuruluşyeri, işletmenin faaliyette bulunduğu yerdir Optimum kuruluşyeri, maliyetin en düşuk, karın ise en yüksek olmasını sağlayan yerdir Uygun bir kuruluşyerine sahip olan işletme rekabet üstünlüğü sağlar

Kuruluş yeri kararı alırken, araştırmalara dayandırılmalıdır Kuruluş yeri kararı alırken, araştırmalara dayandırılmalıdır. (büyüklüğü, ekonomik ve teknik faktörler) Yatırım yapmaya karar veren bir muteşebbis neyi, nasıl ve hangi maliyetle üreteceğine karar vermek için, üretimi yapacağı yeri belirlemesi önemlidir.

Kuruluşyerini Etkileyen Faktörler Pazar Araştırması ve Talep Tahmini talebi belirlemek müşteri profili ve talep düzeyi ödenebilecek fiyat düzeyi gibi konularda araştırma yapmak Girişimcilere, pazarın genel yapısı ile ilgili bilgiler verir ve bu bilgilere göre yatırım yapıp yapmamaya karar verirler

Pazar araştırması sonucunda, yatırım tutarı ve üretilecek ürünün birim maliyeti belirlenir. Böylelikle ürünün satılabileceği fiyat düzeyi tespit edilir Fiyat düzeyi, birim maliyetinden fazla olursa yatırımdan vazgeçilir

Pazar araştırması, işletmelerin rakiplerini ve aracı kuruluşları tanımalarına fırsat verir. Bunun yanında, dağıtım için kullanılacak toptancı ve perakendeci tespit edilir. Çalışma şartları belirlenir

Pazar araştırmasında bilgiler derlenirken, iki tür veriden yararlanılır: Birinci elden veriler, girişimcinin veya bu işi kendine meslek edinmis olan kişi veya kuruluşlar aracılığıyla elde edilen verilerdir. İkinci elden veriler , daha önce benzer konuda çalışma yapmış olan çeşitli kuruluşlardan elde edilen verilerdir

Toplanan veriler sonucunda, bir talep tahmini yapılır. Talep tahmini, ilgili pazarda üretilmesi düşünülen mal veya hizmetin ne kadar talep edileceğini ifade eder. Talep tahmini, işletmenin büyüklüğünün ve kapasitesinin belirlenmesinde son derece önemlidir

Talep iki şekilde incelenmektedir. Potansiyel talep Pazarda mevcut şartlar altında tüketicilerin sayısı veri iken, satın alınabilecek toplam mal veya hizmet miktarıdır. 2. Fiili talep Belli bir dönemde talebin ne kadar olduğunu gösterir.

B. KURULUŞ AŞAMALARI Kuruluş aşamasının en önemli ve en kapsamlı çalışması fizibilite etütleridir. Bu etütlerden sonra yatırımın karlı olacağı belirilenmişse yatırım kararı alınır.

Aşamalar Proje Yatırım Düşüncesi Fizibilite (Yapılabilirlik) Çalışmaları Fizibilite Raporu

Proje Yatırım Düşüncesi İşletme açısından yatırım, işletmeye ileride gelir sağlamak amacıyla yapılan her tür harcamadır. (arsa, bina, makine, stoklar, lisans, patent hakkı ve firma değeri için yapılan her tür harcama)

işletmelerin yapIklarI yatIrImlar İkİye ayrIlIr 1.Üretim amaçlı yatırımlar: 1.1. Stok yatırımları (kısa süreli) 2.2. Sabit sermaye yatırımları (uzun süreli) 2. Mali veya finansal amaçlı yatırımlar.

İşletmelerin Yatırımları İkiye Ayrılır 1.Üretim amaçlı yatırımlar: 1.1. Stok yatırımları (kısa süreli) isletmenin hammadde, yan mamul, mamul ve yardımcı malzemeler için yaptığı yatırımlardır. 1.2. Sabit sermaye yatırımları (uzun süreli) Mal veya hizmet üretimi için gerekli olan, arsa, bina, makine ve patent gibi sabit varlik değerlerine yapılan harcamalardır ve dörde ayrılır.

İşletmelerin Yatırımları İkiye Ayrılır Mali veya Finansal amaçlı yatırımlar. Sermaayenin üretim dışında belli bir kazanç sağlamak amacıyla, hisse senedi, tahvil veya hazine bonosu gibi alanlara yönlendirilmesidir.

Sabit Sermaye Yatırımları Kuruluş Yatırımları Rasyonelleşme Yatırımları Tevsi/Genişletme Yatırımları Yenilenme yatırımları

2. Fizibilite (Yapılabilirlik) Çalışmaları Yatırım konusunda doğru karar verilebilmesi için, girişimcinin alternatif yatırım alanlarını dikkatli biçimde araştırması gerekir. Böyle bir araştırma sonucunda girişimci, ön eleme yapar. Daha sonra da yatırım alanlarının tespit edilebilmesi için, çeŞitli etütler yapması gerekir

Bu etütler genel olarak iki kısımdan oluşur. 1.Olanak Etüdü Ülkenin doğal kaynakları, diğer üretim faktörlerinin durumu, ithal olanağının olup olmaması, ülkede izlenen ekonomi politikaları ve rakiplerin durumu gibi, konularda yapılan araştırmalar 2. Fizibilite Etüdü Hukuki, teknik, ekonomik ve finansal analizlerdir

Fizibilite etütlerinin amacı en karlı yatırımın seçimini sağlamaktır. Fizibilite etütleri sonunda ortaya çıkan fizibilite raporu ekonomik, teknik, hukuki veya mali açıdan olumsuz ise, söz konusu yatırım düşüncesinden vazgeçilir. Bu nedenle fizibilite etütleri, ön proje, "yapılabilirlik" veya "uygulanabilirlik" etütleri olarak da bilinir.

Fizibilite Etüdünde 4 Temel Çalışma: PROJE FİKRİ ETÜT ÇALIŞMALARI (Ekonomik,Teknik,Finansal,Hukuki) PROJENİN UYGULANMASI (Yatırım) DENEME ÜRETİMİ VE ÜRETİME GEÇİŞ

Etüt Çalışmaları: 1. EKONOMİK ANALiZ Pazar araştırması ve talep tahmini Işletme buyüklüğünün ve kapasitesinin belirlenmesi Işletmenin kuruluşyerinin seçimi.

Etüt Çalışmaları: 2. TEKNIK ANALIZ Yatırım kararının alınması ve fizibilite raporunun hazırlanması için, teknik elemanlar tarafından yapılan analize teknik analiz denir. Projenin teknik olarak yapılabilirliğini araştırmayı hedefleyen analiz yöntemidir. Projenin gerçeklestirilmesi için alternatif teknolojiler varsa, bunların değerlendirilmesi ve uygun olan teknolojinin seçilerek gerekli sabit sermaye miktarlarının tahmin edilmesi bu kapsamdadır.

Teknik analizin kapsamina giren baslıca konular : isletmenin kurulacağı arazinin seçimi Uretimde kullanılacak teknolojinin seçimi Kullanılacak makinelerin analizi ve seçimi Hammadde ve yardımcı malzeme analizleri ve seçimi Donatım araçlarının seçimi Enerji analizleri ve kullanılacak enerji türünün seçimi

Etüt Çalışmaları: 3. FİNANSAL ANALİZ İşletmenin kurulması için gerekli olan fonların miktarının hesaplanması, kredi sağlanması, işletmenin gelir ve gider tahminleri ve işletmenin karlılık durumuyla ilgili analizleri kapsar.

Finansal analizin Amacı, İşletme için gerekli olan yatırım sermayesi ile çalışma sermayesi tutarının, ürün maliyetinin ve yatırımdan beklenen kazancın hesaplanmasıdır

Finansal analiz içinde yer alan konular: Yatırım tutarının hesaplanması İşletmenin gelir ve gider tahminlerinin yapılması Finansal kaynakların hesaplanması Işletmenin karlılık durumuyla ilgili analizlerin yapılması Organizasyon/örgüt yapiısının belirlenmesi

finansal analiz aşamasindakı bazi gider kalemleri Etüt ve proje giderleri Patent ve knowhow (teknik bilgi) giderleri Arazi bedeli ve inşaat işlerine ilişkin giderler Ulaştırma yatırımları Demirbaş ve taşıt alımları Beklenmeyen giderler ve faizler

Etüt Çalışmaları: 4. HUKUKi ANALIZ. Hukuki analiz ile kurulması planlanan işletme için, hukuki yapının seçimi, kuruluş ve üretim için gerekli izinlerin (ruhsatların) alınması için yerine getirilmesi gereken yasal koşulların belirlenmesi gibi konularda çalışmalar yapılır

Hukuki analiz kapsamında, mali sorumluluklar, vergilendirmedeki farklılıklar, kredi sağlama olanakları gibi konularda inceleme yapilır.

3. Fizibilite Raporu Fizibilite raporu, Ekonomik, Finansal, Teknik ve Hukuki analizden elde edilen veriler doğrultusunda hazırlanır. Bu raporda, düşünülen yatırımın karlı olup olmadığı belirtilir. Yatırım sonucunda ne kadar kar edileceği, pazardaki konumun ne olacağı gibi konularda bilgi sunulur.

3. Fizibilite Raporu Gereken sermayenin ne kadar olduğu, ne kadar işletme sermayesine ihtiyaç duyulduğu, kredi olanaklarının ne olduğu gibi konularda kapsamlı bilgiler verilir. Fizibilite raporlarında, yatırım için gerekli teçhizatın teknoloji düzeyi, pazarda geçerli teknoloji ve rekabet gücü gibi konularda, teknik inceleme sonuçlarına yer verilir.

3. Fizibilite Raporu Fizibilite raporunda, hukuki araştırma sonuçları da yer alır. Bu bölümde, kredi olanakları, vergilendirme durumu gibi konular doğrultusunda, işletmenin sahip olması gereken hukuki yapının ne olduğuna ilişkin inceleme sonuçlarına ayrıntılı olarak yer verilir Bu raporun sonuç kısmında, yatırımın gerçeklestirilmesine yönelik olumlu veya olumsuz bir gorüş bildirilir.

3. Fizibilite Raporu Fizibilite çalışmaları sonucunda hazırlanan rapor, yatırımın gerçeklestirilmesi yönünde ise, yatırım kararı verilir. Yatırım kararından sonra yatırım projesi hazırlanır ve fiziksel yapının oluşturulmasına başlanır.

3. Fizibilite Raporu Bu aşamada bir işletmenin kurulabilmesi için ilgili tüm aşamalar olumlu olarak değerlendirilmiş, gerekli izinler alınmış, kaynaklar temin edilmiş dolayısıyla faaliyete başlanmiş demektir. Planlanan projeler yetkili kişilerce yürütülür ve yatırım fikri uygulamaya konur.

C. KURULUŞ YERİ SEÇİMİ VE AŞAMALARI İşletmenin kuruluşyeri, işletmenin faaliyetini südureceği yerdir. Doğru yerin seçimi maliyetleri düşürür, dolayısıyla gelirleri artırır. Maliyetlerin en düşük, karların en yüksek düzeyde gerçeklestirilmesine katkı sağlayan faktörlerin bir araya geldiği yer en uygun veya optimum kuruluşyeridir.

KURULUŞ YERİ Kuruluş yeri, bir işletmenin tedarik, üretim, depolama ve dağıtım gibi temel fonksiyonların ve ekonomik amaçlarının gerçekleştireceği yerdir KURULUŞ YERi = KONUMLUK YER

1.KuruluşYeri Seçimi İşletmelerin kurulması 3 şekilde gerçekleşir; yeni bir işyerinde yeni bir işletme kurmak var olan bir işlerinde işin türünü degiştirmek işi ve işyerini devralmaktır

Kuruluşyeri aşamaları Işletme yeri seçimine esas olacak kriterlerin belirlenmesi Alternatif maliyetlerin belirlenmesi Işin türünün belirlenmesi

KURULUŞ YERI SEÇİMİ GENELDEN ÖZELE DOĞRU ÜÇ AŞAMADAN OLUR Tesisin kurulacağı bölgenin seçimi. Bölgenin belirli bir yerinin seçimi Belirlenen yer içerisinde tesisin kurulacağı alanın seçimi.

Kuruluş Sırasında Yapılacak İşlemler Işyerinin ticaret unvanınin belirlenmesi Ana sozleşmenin hazirlanmasi ve noterden onaylatilmasi (isyeri sirket ise) Bir dilekçe ekiyle Sanayi Ticaret Bolge Müdurlugüne başvurulmasi Ticaret siciline basvurulmasi, Ticaret Sicil Gazetesinde yayinlanmasi

2. Kuruluş Sırasında Yapılacak İşlemler Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilmesi işlemi ile ayni gun vergi dairesine basvuru yapilmasi, isletmenin kullanacagi matbu evrakların basimi Vergi levhasinin ve numarasinin alımi SSK. ve BagKur islemleri

3. Kuruluş Dosyası Hazırlama Noterden ticari ünvan tasdiknamesi düzenlenir. Resimli, 4 nüsha, nüfus cüzdanı (kimlik kartı) sureti çıkarılır. İsyerinin bağlı bulundugu Belediye Başkanlığından, işe Başlama Belgesi alınır. Bu belgeyi alabilmek için BelediyeBaşkanlığına aşağıdaki belgeler verilir:

Belediye Başkanlığına Verilen Belgeler Dilekçe Ticari ünvan tasdiknamesi kimlik kartI süreti, Noter tasdikli işyeri tapusu veya kira kontratı İkametgah belgesi

4. İşletme Kurmada Yasal İzinler Ticaret ve Sanayi Odasına üye olmak Bölge Sanayi Müdürlüğüne başvurmak Belediyeden izin almak Vergi dairesine kayıt. Sağlık izinleri Sosyal sigortalar kurumuna bildirim.

5. KuruluşYeri Faktörleri A. HAMMADDE Üretilen ürünün maliyetlerini etkileyen en önemli kalemlerden biridir. Hammaddenin yoğun olarak bulunduğu yerler, hammadde maliyetlerini düşürür. Bugiderlerin yüksek olması, işletmenin rekabet gücünü olumsuz yönde etkiler.

Hammaddeler çabuk bozulan tarımsal ürünler ise, tarımsal gıda sektöründeki işletmeler, bu ürünlerin bol yetiştiği yerlerde kurulmalıdır.( Konserve, meyve suyu, dondurulmus sebze isletmeleri) Hammaddesinin taşınması özel ve pahalı ambalajlar gerektiren hammaddeleri işleyecek isletmelerin kuruluşyeri hammadde kaynaklarına yakın olmalıdır. (et, süt, meyve ve sebze isleyen işletmeler)

Özellikle kömür ve demir çelik gibi sanayi yatırımları ve petrol doğalgaz gibi likit hammaddelere ait yatırımların, kaynağa yakın yerlerde yapılması taşıma maliyetlerini önemli ölçüde düşürür Işletme, hammaddelerin işlenmesinden sonra, elde edilen yarı mamülleri kullanarak üretim yapacak ise, bu yarı mamüllerin üretildigi üretim alanlarına yakın olmak önem kazanır

5. KuruluşYeri Faktörleri B. PAZAR Tüketici nüfusun artması durumunda pazara yakınlık önemli bir faktördür. Pazarın büyüme olanakları, fırsat ve tehditlerdir. Bu durumda SWOT Analizi ile pazarın kuvvetli ve zayıf yönleri, fırsat ve tehditleri belirlenir ve ona göre yatırım kararı verilir.

5. KuruluşYeri Faktörleri C. ENERJI VE SU KAYNAKLARI Üretimde kullanılacak enerji türünün; elektrik, petrol, nükleer veya kömür olmasına göre enerji ihtiyacı, işletmenin kuruluş yerinin seçiminde belirleyici olur. Enerji kaynağı olarak petrol ve kömür kullanan işyerleri petrol rafinelerine ve kömür ocaklarına yakın bölgelerde kurulur.

5. KuruluşYeri Faktörleri D. IKLIM KOŞULLARI iklim koşulları calışanların sağlığını, performansını, verimliliğini ve etkinliğini önemli ölçüde etkiler. işyerinde işi, nemlilik, ses ve gürültü düzeyleri gibi ergonomik faktörler, kuruluşyeri faktöru olarak gözönünde bulundurulmalıdır. Iklim koşulları, üretimi yapılacak ürüne göre dikkate alınmalıdır

5. KuruluşYeri Faktörleri E. ULAŞIM IMKANLARI TaşIma maliyetleri, hem işletmenin ihtiyaç duydugu girdilerin maliyetleri, hem de üretilen malları tüketicilere ulaştırma maliyetlerini etkiledigi için ulaşim imkanları çok önemli bir kuruluş yeri faktörüdür. Taşıma maliyetlerini belirleyen faktörler; yolun uzaklıği, taşınan malın özellikleri, nakliye araçlarının durumu gibi faktörlerdir.

5. KuruluşYeri Faktörleri E. ULAŞIM IMKANLARI Yan mamül ve mamüllerin taşınmasında demiryolundan yararlanılması, birim maliyetlerde büyük avantajlar sağlamaktadır. Limanlara ve otoyollara yakınlık gibi, deniz ve karayolu bakımından da alternatif ulaşım imkanlarırın bulunması, işletmelere rekabet üstunlüğü sağlar.

5. KuruluşYeri Faktörleri E. İŞGÜCÜ İşgücünün önemi tartışılmazdır. Bütün üretim faktörlerini bir araya getirerek yatırımı gerçekleştiren girişimci, işgücü kapsamında değerlendirildigi gibi, bilgiyi ve teknolojiyi üretip kullanan yine işgücüdür.

5. KuruluşYeri Faktörleri F. TEŞVİKLER VE ALTYAPI Hükümetlerin uyguladğı vergi, resim ve harçlar ve bunların teşvik oranları işyeri seçimini etkiler. Vergi indirimleri, SSK prim oranları, indirim ve muafiyet oranları, düşuk faizli yatırım kredilerinden yararlanma imkanları gibi

5. KuruluşYeri Faktörleri H. SOSYAL VE KÜLTÜREL İMKANLAR Yöneticiler için ücret kadar önemli bir faktördür. ı. Yardımcı hizmetlerden yararlanma olanakları Bu tür hizmetler genellikle bürokratik işlemlerle, satış sonrası hizmetleri kapsar. Yardımcı hizmetler ya örgüt içinden karşılanır, ya da dışarıda bu işleri meslek edinmiş kişiler tarafından karşılanır.

Kurulus yerinde dikkate alınacak yardimci hizmet faktorleri: Danışmanlık Taşıma Bakım ve Onarım Araştırma ve Geliştirme Bilgi İşlem Hukuk ve Vergi Danışmanlığı Sigortacılık ve Reklamcılık Bankacılık gibi hizmetler

6. En Uygun (Optimum) KuruluşYeri Uzun dönemde işletmelerin optimum kapasite düzeyinde çalısmaları gerekir Optimum kapasite, bir işletmenin üretebileceği ürün miktarını yani kurulu ölçegi ile ulaşabileceği üretim düzeyini, en düşük maliyetle elde edebileceği kapasitedir Bir işletme için en uygun kuruluş yeri, optimum kapasite düzeyinde calışmasını olanaklı kılan yerdir.

7. Organize Sanayi Bölgeleri Işletmelerin belli bir bölgede topluca faaliyette bulunmaları, alt yapı olanaklarından daha duşük maliyetle yararlanmalarını sağlar. Organize Sanayi Bolgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri, elektrik, yol, su, kanalizasyon, haberleşme, banka, postane, ilk yardım istasyonu, eğitim ve araştırma merkezleri, destek hizmeti gibi olanaklara sahip olan ve işletmelere uygun işyeri sağlayan yerlerdir.

Organize Sanayi Bölgelerine Yatırımların İşletmelere Sağladığı Yararlar: Alt yapısı hazır ucuz arsa olanağı Arsa bedelini taksitle ödeme kolaylığı Başka sanayi kuruluşları ile kolayca iletişim kurabilme Yapı ruhsatı harcı istisnası Yapı kullanma izin harcı istisnası Beş yıl süreyle (değişebilir) emlak vergisi muafiyeti Her yıl teşvik kararnameleri ile getirilen ek ayrıcalıklar (yatırım indirimi, gümrük vergisi muafiyeti, fonun daha düsuk oranda alınmasi gibi).

8. Küçük Sanayi Siteleri (KSS) Küçük Sanayi Siteleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının görüşü alınarak seçilen ve planlanan yerlerde, küçük sanayiciler için yol, su, elektrik gibi alt yapı tesisleri ile genel hizmetleri karşılamaya yetecek ortak idari ve sosyal tesisleri içeren işyerleridir KKSS, kent içinde dağınık şekilde yerleşmiş ve elverişsiz çalışma koşulları altında çalışan yapımcı ve onarıcı küçük sanayicileri çagdaş ve düzenli işyerine kavuşturmak amacıyla kurulur.

8. Küçük Sanayi Siteleri (KSS) KSS'leri sanayicilerin çalışma koşullarını iyileştirip, aralarında dayanışma ve eşgüdümü geliştirerek, ihtiyaçlarının daha kolay görmelerini sağlar KSS'leri, işyerlerine yeni teknolojilerin girmesini sağlayarak, ana sanayi yan sanayi ilişkilerinin geliştirilmesini saglayarak, benzer işkollarında çalışan küçük işletmeleri ayni yerde toplayarak işletmelerin daha verimli ve etkin çalışmalarının altyapısını oluşturur.

9. Teknoparklar Teknopark kavramı yerine; araştırma parkı, teknoloji parkı, ileri teknoloji merkezi, teknopol, bilim merkezi, teknopolis, bilim parkı gibi terimler kullanılmakta. İngiliz Teknoparklar Birligi'ne göre teknopark: Bilim, teknoloji ve Ar Ge kuruluslarının, geniş, bir arazi üzerinde kurulu binalarda faaliyet gösterdigi bir yerleşim merkezidir

9. Teknoparklar Uluslararası Bilim Parkları Birligi (IASP)'nin tanımına göre: Yüksek ve ileri teknoloji kullanan yada teknolojilere yönelik firmaların, üniversitelerin olanaklarından yararlanarak teknolojik bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüşturmek için faaliyet gösterdikleri, akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği, sınırları belirlenmiş alandır

9. Teknoparklar Teknoparkların amacı teknoloji üretmektir. Teknoloji üretmenin 4 temel öğesi: Araştırmacı nitelik sahibi insan gücü Yeterli bilgi birikimi Yeterli Finansal kaynak Programlı bir şekilde ARGE calışması yapmak

9. Teknoparklar Teknoloji üretmenin dört temel öğesi doğrultusunda teknoparkların ortak amacı: Bilim ve teknoloji alanlarında yetişmiş insan gücünden yeni girişimciler yaratarak, üniversite ve ArGe kuruluşlarında birikmiş, bilginin nitelikli girişlmcilerin kurduğu teknoloji oryantasyonlu firmalar aracılığıyla ekonomik dönüşümünü sağlamaktır.