KLAVYE TEKNİKLERİ SBY1118 2. Hafta Öğr. Gör. Doygun DEMİROL

Neden F Klavye ? Türkçe için en uygun klavye biçimi F klavyedir. Türkçe ’de en çok kullanılan kullanılan a, e, i, u gibi ünlü harflere hemen ulaşılır. Bunun haricinde genel olarak klavyenin sol tarafında ünlü harfler, sağ tarafında ünsüz harfler bulunur. Böylece yazımda hız ve rahatlık sağlanır. Türkçe ’de genel olarak sesli ve sessiz harfler sözcük içinde hemen hemen eşit sayıda bulunduğu için, klavye bu harfleri her iki ele de eşit miktarda dağıtır. Bu iş bölümü sayesinde daha az yorularak saatlerce tıkır tıkır yazı yazılabilir.

Neden F Klavye ? Q klavye İngilizce için tasarlandığından bu avantajların hiçbirine sahip değildir. Bu yüzden Q klavyedeki yazma hızımız, F klavye hızına yetişemez ve Q klavyede ellere fazla yüklenme olduğu için ellerimiz çabuk yorulur. Serçe ve yüzük parmakları elimizin en «afonksiyonel» parmakları olmasına karşın Türkçe ’de en fazla kullanılan harflerden biri olan «a» Q klavye de sol serçe parmağına denk gelir. Yine Q klavye için; Türkçe ’de en az kullanılan harflerden biri olan «j» elin en aktif parmağı olan sağ işaret parmağına denk gelmektedir. Bunun gibi yüzlerce dezavantaj sayılabilir. Türkçe ’de bir çok sözcük Q klavye için en pasif parmaklara dağılır. Bu yüzden Q klavyede 10 parmak Türkçe karakter girmek, deveye hendek atlatmaya benzer.

Neden Q Klavye ? Q klavye uluslararası yaygın kullanıma sahip, dünya çapında standartlaşmış, ortak klavye biçimidir. Daktilo ve bilgisayarın dışındaki diğer yeni teknoloji ürünleri ile de uyumludur. Gideceğiniz ülkeye göre yabancılık çekmeden kolayca kullanabileceğiniz, yeni teknoloji kullanımının olmazsa olmazıdır. Her yenilik çıktığında hemen kullanabilmenizi sağlayan, farklı bir dil desteğini içeren sürümünün çıkmasını beklemenize gerek bırakmayan, yazım ön koşulu. Bir de doğal olarak halkımızın yeniliğe açık olmasının ve yeni teknolojiyi hemen kullanma isteğinin doğal sonucu.

Neden Q Klavye ? Sonuç olarak görüyoruz ki, F klavye Türkçe için özel olarak yapılmış bir klavyedir. Dilimizde en çok kullanılan harfler göz önünde alınarak hazırlanmıştır. Durum böyleyken konuşma ve yazma dilimize uygun olmayan Q klavyenin kullanılması pek te mantıklı değildir.

F ve Q klavye İle İlgili Kalıplaşmış Fikirler – F Klavye Eski Bir Klavyedir F klavye, Q klavyeden tam olarak 95 sene sonra icat edilmiştir ve en gelişmiş klavye düzenidir. - Q Klavye Dünya Standardı Bir Klavyedir Tüm Avrupa ülkelerinin kendi klavye düzenleri vardır. Hatta Amerika‘da dahi profesyonel sekreterler, zabıt katipleri “Dvorak” klavye kullanmaktadır ve birçok kütüphane ve üniversitede de standart olarak Dvorak klavye bulunmaktadır.

F ve Q klavye İle İlgili Kalıplaşmış Fikirler - İngilizce Yazmak İçin Q Klavye Daha Uygundur Tam aksine Q klavye yazma hızımızı yavaşlatmak için oluşturulmuştur. Oysa F klavye İngilizce hızlı yazım klavyesi olan “Dvorak” klavyenin prensiplerine göre icat edildiğinden (mesela seslilerin sol elde sessizlerin sağ elde toplanması gibi) İngilizce yazmada da Q klavye’ye göre daha avantajlıdır. En son Emrah Kuyumcu’nun 7 dilde yazmada kırdığı rekor bunu teyit etmektedir. - “Bir Kere Q Klavyeye Alıştım Artık Dönemem” Tecrübe ile sabittir ki yoğun olarak yazı yazan birinin Q klavyeden F klavyeye geçtikten sonra F klavye ile yazma hızının Q klavye ile yazma hızını geçmesi sadece 3 gün sürmektedir.

F Klavye ile Q Klavyenin Karşılaştırılması Q klavye ya da QWERTY, dünyada en çok kullanılan ve özellikle İngilizce konuşulan ülkelerde yaygın olan bilgisayar ve daktilo klavyesidir. Q klavyenin patenti, 1874'te Christopher Latham Sholes tarafından alınmış ve Sholes aynı yıllarda QWERTY'nin patentini daktilo işleriyle uğraşan E. Remington and Sons şirketine satmıştır. Günümüzde NASA, Sholes'un anısına, bir astroidi "6600 Qwerty" olarak adlandırmıştır. Ancak Q klavye standardı ne İngilizce ne de başka bir dile uygun olarak geliştirilmemiştir. Sholes, icat ettiği yazı makinesinin mekanik harf kollarından herhangi ikisi aynı anda kağıda doğru havalandığında sıkışmaya neden olduklarını fark eder ve bu problemin çözümü için, kullanıcının yazım hızını yavaşlatmak üzere harflerin yerlerini alabildiğine karıştırarak en çok kullanılan harfleri elin en zor ulaşabileceği yerlere yerleştirmeyi uygun görür ve Q klavye adını verdiğimiz harf dizilimi ortaya çıkar. Bir söylentiye göre de ilk üretilen yazı makinesinin adı «Sholes & Glidden Type Writer» olarak geçer. Buradaki «Type Writer» kelimelerini oluşturan harflerin tamamı Q klavyenin en üst sırasında yer almaktadır. Böylece satıcılar, bir kağıda kolayca «Type Writer» yazarak ürünlerinin yeteneğini karşılarındakine gösterme şansı bulmaktadırlar.

F Klavye ile Q Klavyenin Karşılaştırılması Klavyenin adı üstündeki harflerden gelir. «Q klavye» adı, harflerin sol üst köşesindeki «Q» harfinden gelir. «QWERTY» adı ise sol üst köşeden sağa doğru 6 harfin yan yana getirilmesiyle meydana gelmiştir. Bilgisayarlar çıktıktan sonra da daha önceden on parmak yazmayı öğrenenlerin işini zorlaştırmamak amacıyla aynı dizge korunmuştur. Q Klavyenin bu rastgele harf dizilimi İngilizce yazımı zorlaştırdığından İngilizce'ye uygun bir standart geliştirmek için Washington State Üniversitesinden Prof. Dr. August Dvorak, 1932 yılında İngilizce’de çok kullanılan harflerin klavyenin en kolay ulaşılabilir yeri olan orta sırasına toplandığı bir klavye dizilimi önerir. Dvorak’ın araştırmalarına göre, sekreterlerin parmakları gündelik yazı işleri sırasında Q klavyede 16 mil yol alırken Dvorak klavyesinde sadece 1 mil yol almaktadır. Ancak daktilo ustalarının Q klavyeye olan mevcut alışkanlıkları ve piyasanın Q klavye tarafından çoktan istila edilmiş olması nedeniyle ve 40 milyon daktilonun değiştirilme maliyeti ortaya çıkınca Dvorak’ın klavyesi yayılamaz ve kaybolup gider. Q Klavye standardı Türkiye'de bilgisayarların yaygınlaşmasıyla birlikte yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır, ancak Türkçe'ye uygun değildir. Çünkü Q klavyede, Türkçede en çok kullanılan harfler, uygunsuz bir biçimde yerleşmiş durumdadır. Bu nedenle İhsan Sıtkı Yener başkanlığındaki bilim insanları, araştırmaları sonucu F klavyeyi meydana getirmişlerdir. F klavye, Türkçeye en uygun klavye dizgesidir.

F Klavye ile Q Klavyenin Karşılaştırılması Türkçe için ideal bir klavye çalışmalarına başlayan ilk isim, bu çalışmaları Millî Eğitim Bakanlığı ile işbirliği içinde gerçekleştiren daktilo öğretmeni İhsan Sıtkı Yener'di. Bu sıralarda Ankara Üniversitesi ile New York Üniversitesi arasındaki işbirliği anlaşması çerçevesinde Türkiye'ye gelen Anthony R. Lanza ile Edwark Tutark Jr. de bu çalışmalara dahil oldu. New York Üniversitesi'nden gelen ekip yaptığı çalışmaları, finansmanlarını sağlayan Uluslararası İşbirliği İdaresi için yazdığı raporda özetledi. Hazırlanan rapora göre Türkçe yazıma uygun bir klavyenin geliştirilmesi ve bunun standart olarak kullanılması durumunda yılda 43.500 Türk lirası tasarruf edilecekti. Bu klavyenin oluşturulması için kurulan iki komisyondan ilki Türkçe ’deki harf sıklıkları ve ardışıklıklarını, ikincisi ise parmakların fiziksel özelliklerini inceleyerek dizilimi konusunda çalıştı.

F Klavye ile Q Klavyenin Karşılaştırılması Çalışmalar sonucunda hazırlanan klavye önce Devlet Malzeme Ofisine sunuldu. 20 Ekim 1955'te ise Bakanlıklararası Standardizasyon Komitesince bu klavye onaylandı. Türkiye'deki tüm daktilo makinelerinin Milli Klavye'ye dönüştürülmesi, 1963 yılında Gümrükler Kanunu'na eklenmesi ve 1974 yılında Türk Standartları Enstitüsü tarafından "zorunlu standart" olarak onanmasıyla kesinleşti. Yıllar süren çabalara karşın Q klavye karşısında yaygın kullanılır hâle gelmedi. 10 Aralık 2013'te Başbakanlık tarafından Resmî Gazete'de yayımlanan bir genelgede, Türkçe'ye en uygun klavye olmasından ötürü F klavyenin kamu kurum ve kuruluşlarında yaygınlaştırılması için talimat verilerek, kamu kurum ve kuruluşlarında 2017 yılı sonuna kadar klavyelerin F klavyeye dönüştürülmesinin sağlanacağını bildirdi. 1957 yılından bu yana yapılan ve Türkiye'nin katıldığı uluslararası klavye ile hızlı yazma yarışmalarında, F klavye ile 25 rekor ve 59 dünya şampiyonluğu elde edilmiştir.

F Klavye ile Q Klavyenin Karşılaştırılması F klavye, Türkçe için özel olarak geliştirilmiş bir klavye olduğundan Türkçe bir metni bu klavyede yazmak, Q klavyede yazmaktan daha kısa sürer. F klavyede Türkçede çok kullanılan harfler parmaklara daha uygun yerlere yerleştirilmiştir. Art arda gelen harflerin yazım hızı da farklı parmaklara dağılımı daha iyi olduğundan standart Q klavyeye göre daha yüksektir. Q klavyede hızlı yazılamamasının temel nedeni bu klavyenin İngilizceye özel hazırlanmış olması değil, daktilonun harf çubuklarının hızlı yazmada sıkışmaması için tasarlanmış olmasıdır. Ayrıca, parmakların klavyede harften harfe geçerken kaybettiği zamana ilişkin yapılan simülasyonlarda, F klavyenin Q klavyeden ortalama %11 daha hızlı olduğu saptanmıştır. Gene aynı araştırmada, günümüz Türkçesine göre F klavye'de birkaç tuşun yeri hafifçe değiştirilirse Q klavye'ye göre %46 daha çabuk yazılabileceği de görülmüştür.

F Klavye teşviki artırılacak Kamu kurum ve kuruluşlarında F klavyeye geçiş sürecinde en önemli husus olan kamu personeline verilecek eğitime ait içerik Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilecektir. Bu eğitimin sağlanmasında uzaktan eğitim öncelikli olacaktır. Bu kapsamda kurulacak www.fklavye.gov.tr internet sitesinde eğitim içeriği kullanıma sunulacaktır. Eğitimin alınması, değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi konusunda kamu kurum ve kuruluşlarına gerekli yönlendirme Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılacaktır. Vatandaşa doğrudan hizmet sunan veya iş sürecinde yoğun klavye kullanan personelin eğitimi öncelikli olarak tamamlanacaktır.

F Klavye teşviki artırılacak Kamu kurum ve kuruluşlarında F klavye eğitiminin planlanması, uygulanması, takibi ve raporlanması konusunda sorumlu olacak birimler tespit edilerek, Milli Eğitim Bakanlığı‘na bildirilecektir. Kamu kurum ve kuruluşları F klavyeye geçiş planlarını; kurumsal işleyişi aksatmayacak şekilde ve personelinin F klavye eğitim takvimini dikkate alarak kendileri oluşturacaktır. Ayrıca, bilgisayar kullanımının yoğun olduğu özel sektöre ait kamuya açık alanlarda (internet salonu vb. toplu kullanım sağlayıcıları) ve özel sektör kuruluşlarında F klavyenin teşvik edilerek yaygınlaştırılması sağlanacaktır.

Kaynaklar Güven Tanış, KLAVYE TEKNİKLERİ ON PARMAK KLAVYE KULLANIMI % 100 BAŞARI, Detay Yayıncılık, Ankara, 2009. http://www.teknikweb.net/tag/f-klavye-ile-q-klavye-arasindaki-farklar http://tr.wikipedia.org/wiki/F_klavye

2.HAFTA SONU