ÇANAKKALE SAVAŞI (1915-1916)

HAZIRLAYAN FARUK KARADAĞ

İÇİNDEKİLER 1.DÜNYA SAVAŞI ÇANAKKALE SAVAŞLARI TARAFLAR KUMANDANLAR CEPHELER Çanakkale SavaşI’nIn Nedenlerİ DENİZ SAVAŞLARI KARA SAVAŞLARI Çanakkale SavaşI’nIn Önemİ ve SonuçlarI Kaynaklar

1. DÜNYA SAVAŞI Çanakkale Savaşı, Birinci Dünya Savaşı içinde, tarihin en kanlı bölümü olarak bilinir. Ancak, Dünya savaş tarihi açısından büyük önem taşıyan ve Mustafa Kemal komutasındaki Türk ordu birliklerinin dünyayı şaşırtan cesaret ve kahramanlıklar gösterdiği savaşdır “ÇANAKKALE SAVAŞI”.

O nedenle, Türk’ün sayısız zafer, şan ve şerefle dolu tarihinin EN PARLAK SAYFASIDIR. İşte Çanakkale Zaferini yaratan kuvvet; 1914 yazında küçümsenen, değeri hakkında yanlış teşhis konan “TÜRK ORDUSU” dur.

ÇANAKKALE SAVAŞLARI I. dünya Savaşı sırasında 19 Şubat 1915 -9 Ocak 1916 yılları arasında, Gelibolu Yarımadası'nda, Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan , deniz ve kara savaşlarıdır.

TARAFLAR Britanya İmparatorluğu Fransa Hindistan Avustralya Yeni Zelanda Newfoundland Osmanlı Devleti

KUMANDANLAR Sir lan Hamilton Lord Kitchener John de Robeck Sanders Paşa Esat Paşa Vehip Paşa Cevat Paşa Fevzi Bey Mustafa Kemal Bey

CEPHELER Seddülbahir Cephesi 1.Kirte 2.Kirte 3.Kirte 1.Kerevizdere Zığındere 2.Kerevizdere Kirte Bağları

Arıburnu Cephesi Kanlı sırt Sarı Bayır Kılıçbayır Kocaçimen tepe Conk Bayırı

Anafartalar Cephesi I. Anafartalar II. Anafartalar

Çanakkale SavaşI’nIn Nedenlerİ 1. 1911-1912 yıllarında Osmanlı Devleti son Afrika toprakları olan Trablusgarp ve Bingazi’yi İtalya’ya bırakmış, 1912-1913 Balkan hezimeti ise, 500 yıldır Türk olan Rumeli’deki son Türk hakimiyetini yok etmişti. Bu yüzden, Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakları geri almak istemesi.

2. İngiliz ve Fransızların İstanbul’u ele geçirmek istemesi, Bulgar ordularının İstanbul kapılarını zorlaması ve bunun sonucu olarak; İstanbul ve boğazların güvenliğinin tehlikeye girmesi.

3. Ekonomisi kötüye giden Rusya’ya gerekli yardımı götürmek ve Anadolu’daki petrol yataklarını ele geçirmek. 4. Balkan Savaşları’ nda yara almış, Osmanlı devleti’ne ikinci darbeyi vurarak tamamen çökertmek. Bu sayede de Avrupa’ya açılabilme emellerini gerçekleştirmek.

5. İki Alman gemisinin Akdeniz’de İngiliz ve Fransız donanmasından kaçarak Türk bayrağı altında Rus limanlarını bombalaması. 6. Osmanlı Devleti’nin bu sebeplerden dolayı savaşa girmek zorunda kalması ve müttefiği olduğu Almanya’nın savaşı kazanacaklarına inanması.

Çanakkale SavaşI AşamalarI 18 Mart 1915'e kadar yapılan "Deniz Savaşları" ve Sonrasındaki "Kara Savaşları" olmak üzere iki ana bölüme ayrılır.

DENİZ SAVAŞLARI

İtilaf Devletleri’nin deniz harekatı; 19 Şubat 1915’te başladı. 13 Mart 1915’e kadar düşman gemileri tabyaları top ateşine tuttu, mayın tarama gemileri olabildiğince yol açtı. Boğazları zorlayarak geçebileceklerine inanan düşman kuvvetlerinin, kararlı ve dirençli bir karşılık almaları bu işin o kadar da kolay olmadığını gösteriyordu.

18 Mart 1915’e kadar geçen bu dönemde boğazın girişinde bulunan Rumeli yakasındaki Seddülbahir ve Ertuğrul tabyaları ile, Anadolu yakasındaki Kumkale ve Orhaniye tabyaları tahrip edilmişti. Boğaza giriş kapıları aralanmış ama istenen başarı elde edilememişti.

İtilaf devletleri, bir sonraki saldırıyı 18 Mart 1915’de gerçekleştirmişlerdir. Hedef, Çanakkale Boğazı'nın sadece 1 mil genişliğindeki en dar noktasıdır. Admiral de Robeck komutasındaki aşağı yukarı 16 savaş gemilik dev donanma Çanakkale'yi geçmeye kalkmıştır.

Deniz Harekatı (18 Mart 1915)

Ancak, her gemi Nusrat(Nusret) adlı Türk mayın gemisinin boğazın Asya tarafına yerleştirdiği deniz mayınları tarafından hasar almıştır. Bazı balıkçılar, İngilizler tarafından mayın toplama işiyle görevlendirilmiştir; ama Türk ordusunun açtığı top atışlarıyla korkarak kaçmışlar, mayınlara dokunulmamıştır.

Yerinde kalmış bu mayınlar İngiliz HMS Ocean, HMS Irresistible ve Fransız Bouvet adlı üç savaş gemisini batırmıştır. Ayrıca, İngiliz HMS Inflexible ve Fransız savaş gemileri Suffren ve Gaulois çok ağır bir şekilde hasar almıştır.

Bu ağır kayıplar İtilaf devletlerine, Çanakkale'yi deniz yoluyla geçemeyeceklerini göstermiştir. İngiliz donanmasının yenilmesi Türk askerlerine inanılmaz bir moral olmuştur.

Sonuç olarak, 18 Mart 1915'te İtilaf devletleri, Türkler tarafından yenilgiye uğratılmıştır. Böylece İtilaf devletleri, kara operasyonlarına girişerek kıyıyı toplardan temizlemeyi hedeflemişlerdir.

KARA SAVAŞLARI

İtilaf Devletleri Gelibolu Yarımadası üzerine çıkarak Türkleri karadan yenmeyi planlamışlardır. Gelibolu Yarımadası’nda Müttefik çıkartmaları yarımadanın güney bölümündeki altı kumsala, iki cephede yapılmıştır.

Seddülbahir Cephesi'ne 29 Seddülbahir Cephesi'ne 29. İngiliz Tümeni ile Fransız Kolordusu (Fransız Doğu Sefer Kuvveti) çıkartma yaparken Arıburnu Cephesi'nde ise Anzaklar Kolordusu çıkartma yapmıştır. Her iki cephedeki kanlı çatışmalar ardından 1915 yılının Temmuz Ayı sonlarında cepheler kilitlenmiş, çatışmalar mevzi harbine dönüşmüştü.

Gelibolu Yarımadası’nda bir sonuç elde edebilmek için İngiliz General Sir Lan Hamilton, daha kuzeyde üçüncü bir cephe açmak gereği duymuş, Suvla Koyu'nda çıkartma yaparak Anafartalar Cephesi'ni açmıştır.

6 Ağustos 1915 tarihinde Suvla Koyu'na yapılan çıkartmayla Çanakkale Savaşları bu bölgeye kaymış, Arıburnu'ndaki Anzak Kolordusu ile Suvla çıkartma kuvvetleri, dolayısıyla bu iki cephe birleşmiştir. Gelibolu Yarımadası'nın Müttefik kuvvetlerce tahliyesine kadar asıl çatışmalar bu bölgede olmuştur.

Müttefiklerin Gelibolu Seferi'ne eklenen yeni takviyelerle üçüncü bir cephe açılmasına karşın kara harekatı Müttefikler açısından bir sonuç getirmemiş, Türk kuvvetlerinin direnci karşısında cepheler yeniden kilitlenmiştir.

İtilaf Devletleri, zaten 2 yıldır ilerleme kaydetmeden sürekli zayiat verdiklerini de hesaba katarak Aralık 1915'te geceleri yavaş yavaş ve sessiz sedasız Gelibolu'dan ayrılmışlardır.

Böylece 2 yıldır süren şiddetli ve kanlı çarpışmalar, Türklerin galibiyetiyle sona ermiştir.

Çanakkale SavaşI’nIn Önemİ ve SonuçlarI Çanakkale Zaferi, müttefikleriyle Rusya'nın irtibatını önlemiş, dolayısıyla savaş iki yıl uzamış, bu arada çıkan Bolşevik ihtilali ile Rusya savaş dışı kalmıştır. Bu durum ihtilal Rusyası ile müttefiklerini birbirinden ayırmış, Kurtuluş Savaşı yıllarında kuzeyde güvenliğimizi sağlamış ve zafere ulaşmamızı kolaylaştırmıştır. Bu savaşlar, İngiliz ve Fransız kuvvetlerini Gelibolu Yarımadasına bağlamış, Almanya ve müttefiklerinin yükleri azalmıştır.

Düşmana çok büyük insan ve malzeme zayiatı verdirilmiştir. Türk ordusunun zaferi, İngiltere ve Fransa'nın sömürgelerindeki prestjlerine bir darbe, esir milletlere bir ümit ve istiklal ışığı olmuştur.

Çanakkale Zaferi, Türk askerinin direnme gücünün, fedakarlık ruhunun ve vatanseverlik şuurunun bir abidesidir. Harpten önce kıymeti üzerinde tereddüt edilen Türk ordusu, iyi sevk ve idare edildiği zaman ehliyetli ellerde, bin bir yokluk ve zarurete rağmen neler yapmaya muktedir olduğunu dünyaya göstermiş ve Balkan yenilgisinin kara lekesini tertemiz kanıyla silmiştir.

Bilindiği gibi, büyük hadiseler olağanüstü şahsiyetleri, büyük ve müstesna kabiliyetleri meydana çıkarmaktadır. Mustafa Kemal'in ortaya çıkışında Çanakkale savaşları kader tayin edici bir merhale olarak gözümüze çarpmaktadır.

Çanakkale Zaferleri, Mustafa KEMAL'in ordu içinde olduğu kadar tüm milletçe de tanınmasına vesile olmuştur. Bu suretle Türk Milleti, 1966'dan beri makus istikamette gelişen talihini yenecek olan liderlerini bulmuştur. Ordu ve millet, Anafartalar Kahramanı'nın bu işte bu güven, ATATÜRK'ün Milli Mücadele'yi zaferle sonuçlandırmasında genç, dinamik ve yepyeni modern bir devlet kurmasında en büyük ilham ve kuvvet kaynağı olmuştur.

Çanakkale, Milli mücadelenin bir nevi başlangıcı sayılmaktadır Çanakkale, Milli mücadelenin bir nevi başlangıcı sayılmaktadır. Çanakkale, Türk'ün vatanseverliğinin, cesaretinin, mücadele azminin ve kahramanlığının sembolüdür.

Kaynaklar 1. http://www.burasicanakkale.com 2. http://www.canakkale.gen.tr 3. http://tr.wikipedia.org 4. http://www.msxlabs.org 5. http://www.forumdas.netri

TEŞEKKÜR EDERİM…