KATILIM MÜZAKERELERİ & TARIM SEKTÖRÜ CEVDET YILMAZ DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI (AB ile İlişkiler Genel Müdürü) Nisan, 2005

2 MüzakerelerMüzakereler

3 Müzakereler Müzakereler; aday ülke ile üye devletler arasında, aday ülkenin AB müktesebatını ne şekilde üstleneceğine ilişkin olarak yapılan görüşmelerdir. Kural, aday ülkenin AB müktesebatını tamamen üstlenmesi ve üyelik gerçekleştiğinde uygulayacak durumda olmasıdır. Bununla birlikte, aday ülke, müktesebatın üstlenilmesine ilişkin olarak derogasyon talebinde bulunabilir. AB tarafı da, aday ülkenin üyeliğiyle birlikte ortaya çıkabilecek yeni koşulları göz önüne alarak derogasyon talebinde bulunabilir.

4 Müzakereler Müzakereler, müktesebat başlıkları itibarıyla açılmakta, yürütülmekte ve kapatılmaktadır. Bütün başlıkları üzerinde anlaşma sağlanmadıkça, müzakereler tamamlanmış sayılmamaktadır. Beşinci genişleme sürecinde 31 başlık altında yürütülen müzakerelerin, bu müzakerelerden elde edilen tecrübeler çerçevesinde, Hırvatistan ve Türkiye için daha fazla (muhtemelen 36) başlık altında yürütülmesi öngörülmektedir.

5 Müzakereler Müzakere sürecinin resmen başlatılmasından önce aday ülke için AB tarafından bir Müzakere Çerçevesi hazırlanmakta ve aday ülkeye bildirilmektedir. Müzakereler, söz konusu Müzakere Çerçevesinde ortaya konulan ilke ve usuller uyarınca yürütülmektedir. Türkiye’ye yönelik Müzakere Çerçevesinin, müzakerelerin resmi başlama tarihi olan 3 Ekim 2005’den önce (muhtemelen Haziran sonu) açıklanması beklenmektedir.

6 Müzakereler Müzakereler tarama süreci ile başlamaktadır. Tarama sürecinde, AB müktesebatı ile aday ülkenin mevzuatı karşılaştırılmaktadır. Bu çalışma, Avrupa Komisyonu yetkilileri ile Türk tarafı arasında gerçekleştirilen toplantılar vasıtasıyla yapılmaktadır. Tarama süreci sonunda, aday ülkenin mevzuatının AB müktesebatı ile ne ölçüde uyumlu olduğu ve müzakereler sırasında sorun teşkil edebilecek konular ortaya çıkmaktadır.

7 Müzakereler Tarama sürecinin tamamlanmasını takiben, fiili müzakere aşamasına geçilmektedir. Müzakereler genel olarak aday ülkeler için kolay sayılabilecek (eğitim, bilim ve araştırma gibi) müktesebat başlıkları itibarıyla başlatılmakta, tarım ve bütçe gibi sorunlu alanlar ise daha sonraya bırakılmaktadır.

8 Müzakereler Müzakereler, “Katılım için Hükümetlerarası Konferans” adı verilen toplantılar aracılığıyla yürütülmektedir. Toplantılarda, bir tarafta aday ülke, diğer tarafta AB üyesi devletler yer almaktadır. Söz konusu toplantılar üç düzeyde gerçekleştirilmektedir: 1) Bakanlar seviyesinde 2) Baş müzakereciler seviyesinde 3) Uzmanlar seviyesinde

9 Müzakereler 1) Bakanlar seviyesinde: Aday ülke ve üye ülkeler, kendi dışişleri bakanları aracılığı ile temsil edilmektedir. Bu düzeydeki müzakerelerde, müzakerelerin genel gidişatı değerlendirilmekte, müzakere pozisyonları sunulmakta ve hassas konular tartışılmaktadır. Bu toplantılar genellikle 6 ayda bir yapılmaktadır. 2) Baş müzakereciler seviyesinde: Aday ülke baş müzakerecisi tarafından, üye ülkeler ise AB Nezdindeki Daimi Temsilcileri tarafından temsil edilmektedir. Bu düzeyde, her bir başlık tartışılmakta, müzakere pozisyonları ve ilave bilgiler sunulmaktdır. Bu toplantılar genellikle yılda 4 kez yapılmaktadır. 3) Uzmanlar seviyesinde: Aday ülke uzmanları ile AB uzmanları arasında ihtiyaç duyulan sıklıkta gerçekleştirilmektedir.

10 Müzakereler Aday ülke ve AB tarafı kendi müzakere pozisyonlarını hazırlamaktadır. Aday ülke, her bir müktesebat başlığı itibarıyla müzakere pozisyonunu belirlemektedir. Söz konusu pozisyonlar belirlenirken, derogasyon ihtiyacı duyulan alanların tespiti amacıyla, aday ülkeler etki analizleri yapmaktadırlar.

11 Müzakereler Aday ülke pozisyon metinleri iki kısımdan oluşmaktadır: Birinci kısımda, söz konusu müktesebat başlığında AB’ye uyum için kaydedilen gelişmeler, mevcut durumun özeti ve varsa derogasyon talepleri yer almaktadır. İkinci kısımda ise, söz konusu derogasyon taleplerinin gerekçesi ortaya konulmaktadır. Derogasyon taleplerinin AB tarafına kabul ettirilebilmesi, burada sıralanan gerekçelerin ikna ediciliğine bağlıdır. Bu da, aday ülke tarafından yapılan etki analizlerinin ve ortaya konulan istatistiki verilerin sağlıklı olmasını gerekli kılmaktadır.

12 Müzakereler AB tarafında ise, Komisyon, her bir müktesebat başlığı için müzakere pozisyonları önermekte ve bu pozisyonlar Konsey tarafından oybirliğiyle karara bağlanmaktadır. Müktesebat başlıkları itibarıyla oluşturulan müzakere pozisyonları, müzakerelerde AB Konseyi Dönem Başkanlığı tarafından sunulmaktadır.

13 Temmuz Ocak Müzakere Zaman Çizelgesi KOB (?) Nisan Müzakere Çerçevesi Müzakere Çerçevesi Hükümetlerarası Konferans Hükümetlerarası Konferans Ekim Ocak Nisan Tarama Birleşik KrallıkLüksemburg UP (?) Avusturya Ekim Almanya Fiili Müzakere

14 Mevzuat uyumunun doğuracağı ekonomik ve sosyal etkilerin ölçülmesidir Etki analizleri sayesinde, kamu ve özel kesim için ortaya çıkacak maliyetler görülebilecektir Bunun sonucunda, AB’den talep edilecek derogasyonlar gerekçelendirilebilecektir Etki analizleri, Çalışma Grupları tarafından yapılacaktır Etki analizlerinin standardı ve entegrasyonu temin edilecektir Etki Analizi

15 I. (Ekim 1998) Bilim ve Araştırma Eğitim ve Mesleki Eğitim KOBİ Kültür ve Görsel-İşitsel Politika Telekomünikasyon Sanayi Politikası Ortak Dış ve Güvenlik Politikası Müzakere Başlıklarının Açılma Sırası (ADAY ÜLKELER) II. (1999'un ilk yarısı) Şirketler Hukuku İstatistik Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Balıkçılık Rekabet Politikası Malların Serbest Dolaşımı Gümrük Birliği Dış İlişkiler III. (1999'un ikinci yarısı) Sosyal Politika Ekonomik ve Parasal Birlik Sermayenin Serbest Dolaşımı Enerji Ulaştırma Vergilendirme Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Çevre IV. (2000) Tarım Bölgesel Politika Kişilerin Serbest Dolaşımı Adalet ve İçişleri Mali Kontrol Mali ve Bütçesel Hükümler Kurumlar

16 Tarım Sektörü Müktesebat açısından ağırlıklı bir alan Ekonomik ve sosyal uyumun sağlanmasında son derece önemli

17 Tarım Sektörü Ülkemizin katılmı ile AB’nin tarımsal alanı 39 milyon hektar artacak (% 23) Tarımda önemli düzeyde bölgesel farklılıklarımız var Ülkemizde çoğunu ailelerin oluşturduğu 3 milyon işletme bulunmaktadır (AB’de 13 milyon) Ortalama işletme büyüklüğümüz 6 hektar (AB’de 13 hektar) Toplam istihdamın üçte biri tarımda (AB’de % 5’in altında) Kırsal alanda eğitim düzeyi düşük nüfus Verimlilik ve rekabet gücü açısından önemli sorular Hem ülkemizi hem de AB’yi etkileyecek en önemli alanlardan biri

18 Tarım Sektörü Önemli düzeyde ekonomik, sosyal ve bütçesel etkiler Şok etkiler oluşmaması için geçiş süreci çok iyi planlanmalı ve aşamalandırılmalı Karşılıklı derogasyonların olması muhtemel Sadece müktesebata uyum değil, “ekonomik ve sosyal uyum” da düşünülmeli (kırsal kalkınma başta olmak üzere) Büyüme ile uyumlu bir müzakere ve uyum süreci

19 Tarım Sektöründe Süreç 1)Tarama sürecine hazırlık yapılması 2)Uyum sağlanması gereken farklılıkların tespiti 3)Zorluk oluşturabilecek ve yüksek kaynak maliyeti olan uyum konularının belirlenmesi 4)İlgili tarafların katılımı ile çalışma grupları oluşturulması 5)İyi seçilmiş konularda etki değerlendirme çalışmaları yapılması 6)Taslak müzakere pozisyonları hazırlanması

20 Temel Başarı Faktörleri İstatistik altyapısının geliştirilmesi Tercüme faaliyetlerinin yürütülmesi Üye ülkelerle ilgili analizler ve ilişkiler Üretici kesimler, özel sektör ve toplumla iyi bir iletişim stratejisi Komisyonla iyi ilişkiler İnsan kaynaklarının geliştirilmesi Danışmanlık hizmetlerinden yararlanma Kaynakların verimli kullanımı (ulusal kaynaklar + AB fonları)

21 Mali İşbirliğinde Yapılması Gerekenler 1. 1.Ulusal Kalkınma Planı ( ) 2. 2.Sektörel Stratejilerin hazırlanması 3. Proje Havuzu oluşturulması 4. Uygulamaya ilişkin yapıların tanımlanması ve kapasitesinin geliştirilmesi

22 TEŞEKKÜRLER...