KAMU PERSONEL REJİMİ ÖĞR. GÖR. A. ÇAĞLAR ERKAN

Memur Statüsü I (Genel Statü ve Hizmete Giriş)

MEMURLUĞUN AYIRT EDİCİ ÖZÜ: STATÜ HUKUKU Memurluğun ayırt edici özü, statü hukuku doğrultusunda istihdam edilmesidir. Statü hukuku, asıl olarak akdi (sözleŞme) iLİŞKİNİN tersidir. Statü hukukunun 19. yüzyılda temel öncülleri belirmekle birlikte, esas olarak Batı’da ve Türkiye’de tarihsel olarak, 1945 sonrası ortaya çıkan Fordist dönemde bütüncül olarak ortaya çıkmıştır. Statü hukukunun anayasal düzlemdeki ilk bütüncül ifadesi, 1919 Alman Weimar Anayasası’ndadır.

1919 Weimar Anayasası, memurluk rejiminde, ikinci Dünya Savaşı sonrası bütüncül olarak ortaya çıkacak statü hukukunu son derece ayrıntılı biçimde anayasal ilke düzeyinde kabul etmiştir. Weimar Anayasası’nın kurduğu yasal çerçeve, 1945 sonrasında bütün Batı ülkeleri ve Türkiye’de memurluğun ilkelerini oluşturmuştur.

Akdi istihdamın tersi olarak statü hukukunun dört temel niteliği bulunmaktadır. Bunlar; (1) Çalışma rejiminin anayasal ilkelere dayalı olarak bütünüyle yasalardan başlayan hukuki düzenleme silsilesi ile belirlenmesi; (2) Çalışma rejiminin devlet tarafından tek taraflı olarak belirlenmesi; (3) Çalışanın yasadan kaynaklanan objektif durum ve koşullar ortaya çıkmadıkça yaşam boyu kariyer düzeni içerisinde istihdam›; (4) Çalışanların statüleri üzerinde tesis edilen işlemlere karşı yargı yoluna gidebilmesidir.

Çalışma Rejiminin Anayasal İlkelere Dayalı Olarak Bütünüyle Yasalardan Başlayan Hukuki Düzenleme Silsilesi ile Belirlenmesi Statü hukukunun birinci temel niteliği, çalışma rejiminin anayasal ilkelere dayalı olarak, bütünüyle yasa eliyle düzenlenmesidir. Buna bağlı olarak yasalara dayalı hukuki düzenleme silsilesi içerisinde rejim, yukarıdan aşağıya doğru objektif olarak belirlenir. Anayasa koyucu ve yasa koyucunun anayasa/yasa forumda saptadığı çerçeve, idare tarafından anayasal ve yasal kuralların açıklanmasını gösterir biçimde ve bu kurallara uygun olarak yukarıdan aşağıya doğru düzenlenir. Bu nitelik, idare karşısında memurun günlük ve kısa soluklu hareket ve düzenlemelere karşı korunmasını doğurur. Yasaların genel, soyut ve gayri şahsi olma niteliği, rejimin özüne yansır. Böylece çalışma rejimi, kişisellikten arındırılmış; genel, soyut ve gayri şahsii olma niteliğini kazanmış olur.

Çalışma Rejiminin Devlet Tarafından Tek Taraflı Olarak Belirlenmesi Statü hukukunun ikinci temel niteliği, çalışma rejiminin devlet tarafından tek taraflı olarak belirlenmesidir. Sözleşme ilişkisindeki karşılıklı irade serbestisine dayalı olarak çalışma ilişkisinin kurulmasının tersine, statü hukukunda tek yanlı iradenin belirleyiciliği esastır. Sözleşme ilişkisinde, taraflar karşılıklı olarak koşulları saptarken statü hukukunda, devletin tek taraflı koyduğu kurallar› çalışanların kabulü söz konusudur. Çalışanların kuralları, bireysel olarak değiştirme, kabul etmeme ya da müzakere etme durumlar› söz konusu değildir. istihdam› kabul eden kuralları kabul etmiş sayılır. Yasa formunda olan kuralların aleniyeti, kuralların bilinmezliğini bütünüyle ortadan kaldırmaktadır.

Çalışanların Yasadan Kaynaklanan Objektif Durum ve Koşullar Ortaya Çıkmadıkça Yaşam Boyu Kariyer Düzeni İçerisinde İstihdamı Statü hukukunun üçüncü temel niteliği, çalışanın yasadan kaynaklanan objektif durum ve koşullar ortaya çıkmadıkça yaşam boyu kariyer düzeni içerisinde istihdam edilmesidir. Bu nitelik, çalışanın geçici, kısa süreli ya da amirin takdirine ya da performans değerlendirmesine göre hizmetle ilişkisinin kesilmesini değil, çalışanın zamana bağlı olmadan, yasadan kaynak bulan objektif durum ve koşullara ortaya çıkıncaya kadar göreve devam etmesini getirir.

Bu niteliğin bir başka boyutunu, rejimin bütün süreçlerinde yasadan kaynaklanan objektif durum ve koşulların egemenliği oluşturur. Bu çerçevede, amirin sübjektif takdiri rejimin herhangi bir öğesinde belirleyici değildir. Yükselme, ilerleme, maaş ve her türlü ödeme gibi rejimin unsurları yasadaki objektif durum koşullara bağlıdır. Amirin takdirini içeren değerlendirme herhangi bir öğenin verilip verilmemesi ya da düzeyini belirlemede kullanılamaz. Böyle bir durum, statü hukukunun özüne zarar verir. Statü hukukunun kariyer düzeni ile bağı bu noktada ortaya çıkmaktadır. Statü hukuku, kariyer düzeninin özünü oluşturmaktadır.

Çalışanların Statüleri Üzerinde Tesis Edilen İşlemlere Karşı Yargı Yoluna Gidebilmesi Statü hukukunun dördüncü temel niteliği, çalışanların statülerinin herhangi bir unsuru üzerine tesis edilen işlemlere karşı yargı yoluna gidebilmesidir. Statü rejiminde, çalışanların kendi statülerinde tesis edilen işlemlere karşı yargı yoluna gidebilmesi, yasama/yürütme/yargı aksiyomunda (kanıtlanamanayan ama doğruluğu kabul edilen) , yasama tarafından ihdas edilen rejimin, yürütme tarafından uygulanması› ve Yargı'nın ise bu iki kesim tarafından yapılan işlemleri denetlemesi üzerine kurulmuştur. Bu olgunun bir diğer yönü hukuk devleti aksiyomuna çıkar. Çalışanların kendilerine tesis edilen bireysel işlemlere karşı yargı yoluna gidebilmesi yanında, bu niteliğin bir başka yönünü de çalışanların her türlü hukuki düzenlemeyi, yine yargı denetimine götürebilmesi oluşturur. Yasaların anayasal yargıya, yasa altı düzenlemelerin ise idari rejimin olduğu ülkelerde idari yargı denetimine götürülebilmesi, statü rejiminin olmazsa olmaz öğesidir.

DEVLET MEMURLUĞU KANUNUNA GÖRE MEMURLUĞUN NİTELİKLERİ Devlet Memurları Kanunu, Birinci DERSTE gördüğümüz gibi, memurluğun esaslarını ve rejimini düzenleyen bir kanundur. Yasa memurların, statü hukukuna bağlı olarak istihdam edilmesi esası üzerine kurulmuştur. Buna bağlı olarak Yasa’da memurluğun üç temel niteliği olduğu saptayabiliyoruz. Yasa’nın temel ilkeleri, aynı zamanda memurluğun temel niteliklerine denk gelmektedir. Yasa’da memurluğun üç temel niteliği sayılmıştır (madde 3); sınıflandırma, kariyer, liyakat.

Türk kamu personel rejiminde, memurların büyük hizmet sınıfları içerisinde sınıflandırıldığını görüyoruz. Devlet Memurlar› Kanunu 10 hizmet sınıfı oluşturulmuştur (madde 36).

Oluşturulan Hizmet sınıfları Şunlardır: Genel idare Hizmetleri Sınıfı Teknik Hizmetler sınıfı Sağlık ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı Avukatlık Hizmetleri Sınıfı Din Hizmetleri Sınıfı Emniyet Hizmetleri Sınıfı Yardımcı Hizmetler Sınıfı Mülki İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfı Milli istihbarat Hizmetleri Sınıfı

Genel İdare Hizmetleri Sınıfı Torba sınıftı. Devlet Memurlar› Kanunu kapsamına dâhil kurumlarda yönetim, icra, büro ve benzeri hizmetleri gören ve Yasa ile tespit edilen diğer sınıflara girmeyen memurlar Genel İdare Hizmetleri sınıfını oluşturur. Bu sınıfa dâhil unvanlardan, bazıları; Müsteşar, Daire Başkanı, Teftiş Kurulu Başkanı, Hukuk Müşaviri, Şube Müdürü, Şef, Bilgisayar İşletmeni, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni, Memur.

Teknik Hizmetler Sınıfı Devlet Memurlar› Kanunu kapsamana giren kurumlarda meslekleriyle ilgili görevleri fiilen yürüten ve yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar, jeolog, hidrojeolog, hidrolog, jeofizikçi, fizikçi, kimyager, matematikçi, istatistikçi, yöneylemci, matematiksel iktisatçı›, ekonomici ve benzeri ile teknik öğretmen okullarından mezun olup da öğretmenlik mesleği dışında teknik hizmetlerde çalışanlar, Şehir Plancısı, yüksek şehir plancısı, yüksek bölge plancısı, tütün eksperi yetiştirilenler ile müskirat ve çay eksperleri, fen memuru, yüksek tekniker, tekniker teknisyen ve emsali teknik unvanlara sahip olup en az orta derecede mesleki eğitim görmüş bulunanlar, Teknik Hizmetler Sınıfını oluşturur.

Sağlık ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı Bu sınıf, sağlık hizmetlerinde (Hayvan sağlığı dahil) mesleki eğitim görerek yetişmiş olan tabip, diş tabibi, eczacı, veteriner hekim gibi memurlar ile bu hizmet sahasında çalışan yüksek öğrenim görmüş fizikoterapist, tıp teknoloğu, ebe, hemşire, sağlık memuru, sosyal hizmetler mütehassısı, biyolog, pisikolog, diyetçi, sağlık mühendisi, sağlık fizikçisi, sağlık idarecisi ile ebe ve hemşire, hemşire yardımcısı, (Fizik tedavi, laboratuvar, eczacı, diş anestezi, röntgen teknisyenleri ve yardımcıları, çevre sağlığı ve toplum sağlığı teknisyeni dahil) sağlık savaş memuru, hayvan sağlık memuru ve benzeri sağlık personelini kapsar

Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı Bu sınıf, bu Kanun kapsamına giren kurumlarda eğitim ve öğretim vazifesiyle görevlendirilen öğretmenleri ilköğretim müfettişlerini ve yardımcılarını kapsar.

AVUKATLIK HİZMETLERİ SINIFI: Avukatlık hizmetleri sınıfı, Özel kanunlarına göre avukatlık ruhsatına sahip, baroya kayıtlı ve kurumlarını yargı mercilerinde temsil yetkisini haiz olan memurları kapsar.

DİN HİZMETLERİ SINIFI: Din hizmetleri sınıfı, özel kanunlarına göre çeşitli derecelerde dini eğitim görmüş olan ve dini görev yapan memurları kapsar.

EMNİYET HİZMETLERİ SINIFI: Bu sınıf, özel kanunlarına göre polis, komiser muavini, komiser, baş komiser emniyet müfettişi, polis müfettişi, emniyet amiri ve emniyet müdürü ve emniyet müdürü sıfatını kazanmış emniyet mensubu memurları kapsar

YARDIMCI HİZMETLER SINIFI: Yardımcı hizmetler sınıfı, kurumlarda her türlü yazı ve dosya dağıtmak ve toplamak, müracaat sahiplerini karşılamak ve yol göstermek; hizmet yerlerini temizleme, aydınlatma ve ısıtma işlerinde çalışmak veya basit iklim rasatlarını yapmak; ilaçlama yapmak veya yaptırmak veya tedavi kurumlarında hastaların ve hastanelerin temizliği ve basit bakımı ile ilgili hizmetleri yapmak veya kurumlarda, çarşı ve mahallelerde koruma ve muhafaza hizmetleri gibi ana hizmetlere yardımcı mahiyetteki görevlerde her kurumun özel bünyesine göre ve yine bu mahiyette olmak üzere ihdasına lüzum gördüğü yardımcı hizmetleri ifa ile görevli bulunanlardan 4 üncü maddenin (D) bendinde tanımlananların dışında kalanları kapsar

MÜLKİ İDARE AMİRLİĞİ HİZMETLERİ SINIFI: Bu sınıf, valiler ve kaymakamlar ile bu sıfatları kazanmış olup İçişleri Bakanlığı merkez ve iller kuruluşunda çalışanları ve maiyet memurlarını kapsar

MİLLİ İSTİHBARAT HİZMETLERİ SINIFI: Bu sınıf, Milli İstihbarat Teşkilatı kadrolarında veya bu teşkilat emrinde çalıştırılanlardan özel kanunlarında gösterilen veya Başbakanlıkça tespit edilen görevleri ifa edenleri kapsar.

Memurların Hizmet Sınıfına Göre Dağılımı 2010 HİZMET SINIFI Sayı Oran (%) GENEL İDARE HİZMETLERİ SINIFI 569.716 25,5 TEKNİK HİZMETLER SINIFI 108.269 4,8 SAĞLIK HİZMETLERİ VE YARDIMCI SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI 326.820 14,6 EĞİTİM VE ÖĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI 713.359 31,9 AVUKATLIK HİZMETLERİ SINIFI 3.169 0,1 DİN HİZMETLERİ SINIFI 81.094 3,6  EMNİYET HİZMETLERİ SINIFI 256.179 11,4 YARDIMCI HİZMETLER SINIFI 177.528 7,9 MÜLKİ İDARE AMİRLİĞİ HİZMETLERİ SINIFI 2.362  MİLLİ İSTİHBARAT HİZMETLERİ SINIFI BİLİNMİYOR

Kariyer İlkesi kariyer ilkesi memurlara, yerine getirdikleri kamu hizmetleri için gerekli bilgilere ve yetişme koşullarına uygun biçimde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme olanağı sağlayan bir anlayıştır

Giriş Yükselinebilecek Öğrenim durumu Derece Kademe İlkokulu bitirenler 15 1 7 Son Ortaokulu bitirenler 14 2 5 Ortaokul dengi mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler 3 Ortaokul üstü 1 yıl mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler 13 4 Ortaokul üstü 2 yıl mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler Liseyi bitirenler Lise dengi mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler 12 Lise veya dengi okullar üstü 1 yıllık mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler 11 lise veya dengi okullar üstü 2 yıl veya Ortaokul üstü en az 5 yıllık mesleki veya teknik öğrenimi bitirenler 10 Lise veya dengi okullar üstü 3 yıl teknik veya mesleki öğrenimi bitirenler 2 yıl sÜreli yüksek öğrenimi bitirenler 3 yıl sÜreli yüksek öğrenimi bitirenler 4 yıl sÜreli yüksek öğrenimi bitirenler 9 5 yıl sÜreli yüksek öğrenimi bitirenler 6 yıl sÜreli yüksek öğrenimi bitirenler

Kariyere giren memur, hizmet süresini yani, kıdemi temel alan ancak eğitim ve mesleki formasyonun hızlandırıcı etkisinin de bulunduğu yükselme basamaklarında ilerler. ilkokulu bitirenler 15/1’den başlar; 4 yıllık yüksek öğrenimi bitirenler 9/1’den başlarlar.

Liyakat Eşitlik prensibi gereği, kamu görevlerine girmek her vatandaşın bir vatandaşlık hakkıdır. Bu açıdan herkes, siyasi düşünce, dini inanç, ırk, renk ve cinsiyet gibi herhangi bir ayrıma tabi olmaksızın kamu hizmetine girme hakkına sahiptir. Sistemi kayırma prensibinden ayıran en temel ilke budur.   Ehliyet prensibi, kamu hizmetine alınmada asıl olanın ehliyet olmasını yani o iş için ehil bir kimsenin işe alınmasını ifade eder. Yarışma prensibine göre, kamu hizmetinde serbest yarışma esastır. Kamu görevine eleman alınması gerektiği zaman, isteyen herkesin kamu hizmetine girebilmesine fırsat verilmesi maksadıyla bu hususla ilgili olarak kamuoyuna duyuru yapılır. Başvuran adaylar arasından yapılacak yeterlik yarışması sonucu, kamu hizmeti açısından en iyi adayların hizmete alınması imkanı sağlanmış olur

Liyakat sistemi memurluğu bir kamu görevi olarak kabul ettiği için, bütün çalışma hayatını kamu hizmetine adayan kişilerin, bunun karşılığında ihtiyaç duydukları hizmet güvenliğini de teminat altına almıştır. Buna da güvenlik prensibi diyoruz. Bu açıdan yasalarla belirtilen ağır bir kusuru bulunmadıkça devlet memuru memuriyet haklarından mahrum kılınamaz. Burada amaç, kamu hizmetinin yürütülmesini teminat altına almaktır.   Liyakat sistemi kamu hizmetlerini yürütmekle görevli kişi ve kuruluşlara her türlü eylem ve işlemlerinde tarafsız olmalarını emreder. Bu ilkeye de tarafsızlık prensibi adı verilmektedir.

Memurluğa Giriş Memurluğa girmek bütün vatandaşlar için bir haktır. Memurluğa girmek siyasal alanda yer alan, tıpkı› seçme seçilme gibi vatandaşların haklarındandır. Memurluğa girmek bir yönüyle vatandaşların siyasal katılma haklarından, diğer yönüyle yalnızca vatandaşlara açık bir haktır. Hakkın kullanıcı› öznesi, vatandaşlardır. Aynı zamanda hakkın kullanılma biçimi “özgür, eşit ve görevin gerektirdiği niteliklerin esas olmasıdır.” Memurluğa girmek, yalnızca vatandaşlara özgü bir hak olması dolaysıyla, genel olarak vatandaşlar için bir ödev olma niteliğini de ortaya çıkarır. Memurluğa girmenin ödev olma niteliği, vatandaşlığın doğal bir sonucudur.

Memurluğa Girmenin İlkeleri Memurluğa Girmek Yalnızca Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarına Özgü Bir Haktır

Memurluğa Girmek Vatandaşların Özgür ve Serbestçe Kullanacağı Bir Haktır.

Memurluğa girmek vatandaşların eşit olarak kullanacağı haktır.

Vatandaşların Memurluğa Girmesinde Görevin Gerektirdiği Niteliklerinden Başka Hiçbir Ayrım Gözetilemez

ÖDEV Memurluğa Girmenin Koşullarını Nelerdir. KISACA!!!! Sonraki konu: Memurun ödev ve sorumlulukları