ETİK VE HASTA HAKLARI

ETİK Ahlaki değer yargılarını ve davranışların standartlarını,bunların altında yatan felsefi ilkeleri inceleyen bilim dalıdır. Kuramsal ahlak olarak da bilinir.

Dürüstlük,yardımseverlik,sadakat,yalan gibi.. Etik değerler evrenseldir ve her ülkede geçerliliği olan kurallardır. Dürüstlük,yardımseverlik,sadakat,yalan gibi..

AHLAK Kişiler arası ilişkilerde uyulması gereken ilke ve kurallardır. Her toplumda değişebilecek gelenekler alışkanlıklar ,örf ve adetler ,töreler ,yaşam biçimleri gibi tutum ve davranışlar için kullanılır

DEONTOLOJİ Genel olarak hekim,hemşire ve diğer sağlık çalışanlarının mesleklerini icra etmeleri sırasındaki tutum ve davranışları ile bazı tıbbi olaylar karşısında nasıl davranmaları gerektiğini belirleyen ilke ve kuralların tamamı olarak da tanımlanır.

İlkeler; Davranış biçimini kesin olarak belirlemez ve bu yönüyle kurallardan ayrılır. Kurallar; Kesindir ve uyma uygulama güçlüğü vardır. Buna karşın ilke kişisel sorumluluğu vurgular.

TIP ETİĞİ: Sağlık alanındaki tutum ve davranışların değerlendirilmesidir. Tıp alanında bilinen en eski metin “Hammurabi yasaları” olarak bilinen metindir.(m.ö.1800)

TIP ETİĞİ İLKELERİ * Yararlılık ilkesi * Kötü davranmama ilkesi * Özerkliğe saygı ilkesi * Aydınlatılmış muvafakat ilkesi * Adalet ilkesi * Gizliliğe saygı ilkesi * Doğruluk ilkesi * Sözünde durma ilkesi * Sır saklama ilkesi * Gerçeğe uyma ilkesi * Eşitlik ilkesi 8

Kazanımlara göre insan haklarının sınıflandırılmış durumu HASTA HAKLARI NEDİR? Kazanımlara göre insan haklarının sınıflandırılmış durumu

HASTA HAKLARI NEDİR? Hasta Hakları: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları vasfıyla sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını ifade eder.

SAĞLIK ÇALIŞANI NE İSTER ? BİR HASTA NE İSTER ? SAĞLIK ÇALIŞANI NE İSTER ? Kendine yeterli süre ayrılmasını ister. Hastasına yeterli süre ayırmak ister. Temiz ve çağdaş sağlık tesisi ister. Temiz ve çağdaş sağlık tesisinde çalışmak ister. Aralarına parasal konuların girmesini istemez. Tıbbi gelişmeleri izleyen personel ister. Bilimsel gelişmeleri takip etmek ister. Sevgi, saygı ve şefkat görmek ister. Kendisine saygılı davranılmasını ve güvenilmesini ister. Saatlerce poliklinik sırasında beklemek istemez. Kapılarda hastaların yığılmasını istemez.

HASTA HAKLARI Bu Sağlık Kuruluşuna, sağlık hizmeti almak için başvuran herkesin: 1-HİZMETTEN GENEL OLARAK FAYDALANMA: Adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamanın teşvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetlerinden faydalanmaya, 2-EŞİTLİK İÇİNDE HİZMETE ULAŞMA: Irk,dil,din ve mezhep cinsiyet ,siyasi düşünce ,felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları dikkate alınmadan hizmet almaya,

3-BİLGİLENDİRME:Her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu öğrenmeye, 4-KURULUŞU SEÇME VE DEĞİŞTİRME: Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirmeye ve seçtiği sağlık kurulu-şunda verilen sağlık hizmetlerinden faydalanmaya,

5-PERSONELİ TANIMA, SEÇME VE DEĞİŞTİRME: Sağlık hizmeti verecek ve vermekte olan tabiplerin ve diğer personelin kimliklerini ,görev ve ünvanlarını öğrenmeye ,seçme ve değiştirmeye, 6-BİLGİ İSTEME: Sağlık durumu ile ilgili her türlü bilgiyi sözlü ve yazılı olarak istemeye,

7-MAHREMİYET:Gizliliğe uygun bir ortamda her türlü sağlık hizmetini almaya, 8-RIZA VE İZİN: Tıbbi müdahalelerde rızasının alınmasına ve rıza çerçevesinde hizmetten faydalanmaya

9-REDDETME VE DURDURMA: Tedavisini reddetmeye ve durdurulmasını istemeye, 10-GÜVENLİK:sağlık hizmetini güvenli bir ortamda almaya, 11-DİNİ VECİBELERİNİ YERİNE GETİREBİLME:Kuruluşun imkanları ölçüsünde ve idarece alınan tedbirler çerçevesinde ,dini vecibelerini yerine getirmeye ,

12-SAYGINLIK GÖRME: Saygı, itina ve ihtimam gösterilerek ,güler yüzlü, nazik, şefkatli sağlık hizmeti almaya, 13-RAHATLIK:Her türlü hijyenik şartlar sağlanmış, gürültü ve rahatsız edici bütün etkenler bertaraf edilmiş bir ortamda sağlık hizmeti almaya,

14-ZİYARET:Kurum ve kuruluşlarda belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ziyaretçi kabul etmeye , 15-REFAKATÇİ BULUNDURMA: Mevzuatın,sağlık kurum ve kuruluşlarının imkanları ölçüsünde ve tabibin uygun görmesi durumunda refakatçi bulundurmayı istemeye

16-MÜRACAAT ŞİKAYET VE DAVA HAKKI: Haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakkını kullanmaya, 17-SÜREKLİ HİZMET: Gerektiği sürece, sağlık hizmetlerinden yaralanmaya, HAKKI VARDIR …………………………………………………………

HASTA SORUMLULUKLARI Bir yerde hak varsa yanı başında da hemen sorumluluk vardır. Kişiler bazı haklara sahip olurken bazı ödevleri’de yerine getirmekle yükümlüdürler.

Hasta sorumlulukları Genel Sorumluluklar Kişiler, kendi sağlığına dikkat etmek için elinden geleni yapmalı ve sağlıklı bir yaşam için verilen tavsiyelere uymalıdır. Kişi uygunsa kan verebilir ya da organ bağışında bulunabilir. Basit durumlarda kişiler kendi bakımlarını yapmalıdır.

Sosyal Güvenlik Durumu Hasta; sağlık, sosyal güvenlik ve kişisel bilgilerindeki değişiklikleri zamanında bildirmek durumundadır. Hasta; sağlık karnesinin (Bağ-Kur, Yeşil Kart gibi) vizesini zamanında yaptırmak zorundadır.

Sağlık Çalışanlarını Bilgilendirme Hasta; yakınmalarını, daha önce geçirdiği hastalıkları, yatarak herhangi bir tedavi görüp görmediğini, eğer varsa halen kullandığı ilaçları ve tüm sağlığıyla ilgili bilgileri tam, eksiksiz vermelidir.

Hastane Kurallarına Uyma Hasta; başvurduğu sağlık kuruluşunun kural ve uygulamalarına uymalıdır. Hasta sağlık Bakanlığı ve diğer sosyal güvenlik kurumlarınca belirlenen sevk zincirine uymalıdır . Hastanın; tedavi, bakım ve rehabilitasyon sürecince sağlık çalışanları ile işbirliği içinde olması beklenir.

Hasta; hastane personelinin, diğer hastaların ve ziyaretçilerin haklarına saygı göstermelidir. Hasta; hastane malzemelerine verdiği zararları karşılamak zorundadır.

Hasta; randevulu hizmet veren bir sağlık tesisinden yararlanıyorsa, randevunun tarih ve saatine uyması ve değişiklikleri ilgili yere bildirmesi gerekir.

Günümüzde hasta ile sağlık çalışanı arasındaki denge,hep hasta lehine düzenlemelerle bozulmuştur.Bunun nedeni,hastanın personel karşısında her zaman çaresiz ve güçsüz olarak kabul edilmesidir.

Tüm sağlık çalışanları; her türlü mesleki eylem ve işlemlerinde,genel hukuki düzenlemelerde belirtilen hükümlere uymak zorundadır. Sağlık çalışanlarının hukuki sorumlulukları, iş yeri yada meslekleri ile ilgili yasalarla tanımlanmış yükümlülüklerdir.

Yükümlülük; belirlenmiş işleri yapma zorunluluğunu ifade eder,yapılmazsa sorumlulara cezai işlem gerektirir. Tıbbi eylemler sonunda, hastanın zarar görmesi durumunda,bu konu hasta,kurum yöneticileri yada güvenlik güçleri tarafından yargıya ulaştırılmakta ve yargılama sonucunda oluşan karara göre cezai işlem uygulanmaktadır.

Türkiye’de hasta hakları ile ilgili ilk yasal düzenlemeler, 1998 yılında yayımlanan “HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ” ile yapılmıştır. Bu yönetmelikte hasta hakları temel insan haklarının sağlık hizmetleri alanına yansıması şeklindedir

9 bölüm ve 51 maddeden oluşan bu yönetmelikte hasta haklarına ilişkin tüm konulara açıklık getirilmiş hasta haklarının yanı sıra sağlık personeli ve kurumların görev ve sorumluluklarına da yer verilmiştir Yönetmelik; sağlık personeli ,kurum ve yöneticiler tarafından iyi bilinmeli hasta ve hasta yakınlarının talepleri yönetmelik hükümleri doğrultusunda değerlendirilmelidir

HASTA HAKLARI BİRİMLERİ HASTANE HASTA HAKLARI BİRİMLERİ Hasta hakları uygulamalarının planlanması, değerlendirilmesi, uygulanması amacıyla illerde tüm kamu hastaneleri ve ilçelerdeki 100 yatak ve üstü hastanelerde kurulmuştur.

HASTA HAKLARI KURUL ÜYELERİ Hasta Hakları Kurulu aşağıdaki üyelerden oluşur; a) Başkan: Kamu hastanelerinde hastanenin kalite hizmetlerinden sorumlu Baştabip Yardımcısı, kurulun başkanıdır. b) Hasta Hakları Birim Sorumlusu, c) Hakkında başvuruda bulunulan personelin birim sorumlusu, d) Hasta hakları konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu temsilcisi

e) Varsa hastanın avukatı (Hastayı temsil ettiğine dair vekaletin bulunması gerekir. Ayrıca hasta veya yakını isterlerse kurula girerek kurul üyelerini konu hakkında bilgilendirebilirler. Ama oylamaya katılamazlar ve oylama sırasında kurulda bulunamazlar.) f) 4688 Sayılı Kamu Sendikaları Kanununa göre kurumda yetki almış sendika temsilcisi, g) Valiliğin belirleyeceği bir vatandaş. h) İl genel meclisi üyeleri arasından Vali tarafından seçilecek bir üye,

HASTANE HASTA HAKLARI BİRİMİNİN İŞLEYİŞİ -Hastanın görüş veya şikayeti aynı gün alınır şikayet formu doldurtulur. Çok acil bir durum varsa çözülmesi yolunda hastane idaresi bilgilendirilir. Şikayete maruz kalan çalışandan bir gün içinde bilgi istenir. Çalışan bu bilgiyi en geç iki gün içinde cevaplandırmak zorundadır. Taraflar dışında bilgi alınması gereken kişiler varsa onlarda da bilgi istenir.

Alınan tüm belge ve bilgiler hastane hasta hakları kuruluna dosya oluşturularak üçüncü günün sonunda dağıtılır. Kurul belirli aralıklarla toplanarak dosyaları değerlendirir. Kararlar oy çokluğu ile alınır. Oyların eşit olması halinde kurul başkanının taraf olduğu görüş kabul edilir.

Hasta hakları birimi raporları arşivler şikayetten sonra en geç on beş iş günü içinde dosyalar sonuçlandırılır. Kurul kararı resmi evrak ile hasta sahibine postalanır. Aynı zamanda personele de resmi evrak ile bildirilir. Kurul ilgili personeli kusurlu bulmuş ise dosya gerekli idari ve adli takibat için Başhekimliğe üst yazı ile bildirilir.

MÜEYYEDELER VE SORUMLULUKLAR Hasta hakları ihlalleri nedeni ile hasta hakları kurulları tarafından hazırlanan önerileri ile kusurlu bulunan ve idareye bildirilen Sağlık çalışanı hakkında ilgili mevzuata göre işlem yapılır. Kurul Başkanı imzası ile istenen bilgi ve belgelerinin verilmesinin zorunlu olduğu halde buna uymayan personel hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 125. maddesinin ilgili hükümlerine göre işlem yapılır.

Hak ihlalli aynı zamanda ceza hukukuna göre suç teşkil ettiği taktirde memur olan çalışan hakkında 04.12.1999 tarih ve 4483 sayılı memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yargılanması hakkında kanun hükmüne göre işlem başlatılmasından idari amir sorumludur. Hasta veya yakınlarının başvurularını almayan başvuruları belirlenen usul ve esaslara göre işleme koymayan çalışan veya yöneticiler hakkında genel hükümlere göre işlem yapılır.