Türkiye Selçuklu Devleti

Büyük Selçuklu Sultanı Süleyman Şah Melikşah Büyük Selçuklu Sultanı I. Kılıçarslan Melikşah’ın ölümüyle (1092) serbest kalan Süleyman Şah’ın oğulları Kılıçarslan ve Kulanarslan Anadolu’ya geldi. I.Kılıçarslan babasının tahtına oturdu.

İznik çevresinden ibaret kalan devletin sınırlarını genişletmeye koyuldu. Çaka Bey ile dostluk kurdu, hatta onun kızıyla evlendi. Bizans’a karşı birlikte hareket etme kararı aldılar. Plana göre Anadolu Selçuklu Devleti Bizans’ı karadan oyalarken Çaka Bey Bizans’a denizden saldıracaktı. Ancak Bizans İmparatoru entrikayla I.Kılıçarslan’ı kayınbabasına karşı kışkırttı. Kılıçarslan Çaka Bey’in kendisi için tehdit oluşturacağını düşünerek kayınbabasını zehirletip öldürttü.(1094) Bu işten kazançlı çıkan Bizans oldu. Çünkü Ege Denizi’nde Türk egemenliği sona erdi. Çaka Bey

Bundan sonra, o sırada Ermenilerin elindeki Malatya’yı kuşattı. İznik İznik Malatya Malatya Bundan sonra, o sırada Ermenilerin elindeki Malatya’yı kuşattı. I.Kılıçarslan doğuya doğru genişlemeyi planlıyordu. Fakat, Haçlı Ordularının Anadolu’ya doğru ilerlediğini haber aldı. Malatya kuşatmasını yarım bırakıp derhal İznik’e yöneldi.

I.HAÇLI SEFERİ Avrupa’dan gelen Haçlı orduları Bizans tarafından hemen Anadolu’ya geçiriliyordu. İznik önlerine gelen ilk Haçlı Ordusu Piyer Lermit adında bir papazın komutasındaydı. Askerlikle alakası olmayan bu 20 bin çapulcu Türkiye Selçuklu Ordusu tarafından imha edildi. Bu başarı Kılıçarslan’ı yanılttı. Halbuki asıl Haçlı Ordusu gerideydi. I.Kılıçarslan kendine güveniyordu. Tekrar Malatya kuşatmasına döndü.

Bu sırada geriden gelen Haçlı Ordusu İznik’i kuşattı Bu sırada geriden gelen Haçlı Ordusu İznik’i kuşattı. Kılıçarslan hemen başkentine geri döndü. Fakat İznik’e giremedi bile. Şövalyelerden ve düzenli zırhlı birliklerden oluşan orduyu gören II.Kılıçarslan savaşa teşebbüs bile etmedi. Çünkü Haçlılar adeta demirden bir duvardı. 600 bin kişilik bir orduydu. İznik’te bulunan Türkler şehri teslim ettiler. Haçlılar İznik’i Bizans’a verdi ve yollarına devam ettiler. I.Kılıçarslan başkentini İznik’ten Konya’ya taşıdı. Büyük Haçlı Ordusu Anadolu’da hızla ilerlemekte ve savaşacak ordu aramaktaydı. Ancak, I.Kılıçarslan’ın bu orduyla meydan savaşı yapmaya gücü olmadığını biliyordu. Ani baskınlar yapıyor ve vur-kaç taktiği uyguluyordu.

I.Haçlı Ordusu Anadolu’dan geçerken şu yolu takip etti: … İznik > Alaşehir > Konya Ereğli > Antakya… I.Kılıçarslan 1097’de Eskişehir yakınlarında Haçlılar’a bir baskın yaptı. Bir grup Haçlı birliğini çembere almışken büyük bir Haçlı Ordusu’nun yardıma geldiğini gördü ve geri çekildi. Ama Haçlılar çok kayıp verdi. İkinci kez Konya Ereğlisi’nde Haçlılar’la savaştı ama bu sefer yenildi. Bu başarısızlıklar I.Kılıçarslan’ı yıprattı. Ama yapacak bir şey yoktu, Haçlılar çok kalabalıktı.

Haçlı seferi sırasında Türkler, dağlara ve yüksek kesimlere çekildi Haçlı seferi sırasında Türkler, dağlara ve yüksek kesimlere çekildi. Haçlı Ordusu’na vur-kaç taktiğiyle çok kayıp verdirdiler. Haçlılar zırha bürünmüş ilerleyen bir demir yığınıydı. Meydan Savaşı istiyorlardı. Bu kalabalık ordular Anadolu’yu geçene kadar sürekli Türkmenlerin baskılarına maruz kaldı. Anadolu’da o kadar yıprandılar, öyle kayıplar verdiler ki, burada kalmayı düşünmediler bile. Özellikle Eskişehir baskını Haçlıları çok yıprattı. I.Kılıçarslan’ın veziri Ebu’l Gazi Hasan büyük kahramanlık gösterdi. (Hasan Dağı adını ondan alır.) I.Kılıçarslan Anadolu’da ilerleyen Haçlı Orduları’na karşı Danişmentliler ile işbirliği yapmıştır. Danişment Gazi

Ermeniler, Haçlı Seferleri sayesinde güçlendiler, Kilikya bölgesine egemen oldular. Malatya’daki Ermenilere yardıma gelen bir Haçlı Ordusu’nu I.Kılıçarslan ve Danişment Gazi birlikte pusuya düşürdü. Antakya’dan gelen bu Haçlı Ordusu’nun başındaki kont ve soylular Türklerin eline geçti. Niksar’da hapsedildiler. Kontu kurtarmak için, I.Haçlı Seferi’nin devamı mahiyetinde yeni Haçlı Seferleri yapıldı. 1101’de en az 100 bin kişilik, çoğu Alman olan bir Haçlı Ordusu geldi. I.Kılıçarslan ve Danişmentliler bunları tamamen imha etti. Daha sonra İtalyanlar geldi, onlar da imha edildi. Üçüncüsü de imha edildi. Bizans esir kontu ve ailesini Danişment Gazi’ye fidye vererek zar zor kurtarabildi.

I.Haçlı Seferi’nin Sonuçları Bizans’ın yıkılışı gecikti. Karadeniz, Ege, Marmara ve Antalya’ya kadar olan Sahil kesimi Bizans’a geçti. Bizans kazançlı çıktı ama umduğunu bulamadı. Türkiye Selçuklu Devleti’nin toprak ve askeri kaybı çok büyük oldu. Başkent Konya’ya taşındı. İznik ve Batı Anadolu’da bir çok yer kaybedildi. Türkiye Selçukluları Orta Anadolu’ya sıkıştı. Haçlılar, Ermenileri güçlendirdi. Kilikya bölgesine egemen oldular.

Güneydoğu Anadolu’da Haçlı kontlukları kuruldu: Urfa, Antakya’da. Suriye’nin sahil şeridindeki Trablus, Sur, Yafa gibi şehirlerde de kontluklar kuruldu.

Kudüs’te Latin Krallığı kuruldu. (1099) Kudüs Fatımiler’in elindeydi Kudüs’te Latin Krallığı kuruldu.(1099) Kudüs Fatımiler’in elindeydi. Fatımiler’in Sünni İslam Dünyası’na karşı tutumları Haçlılar’ın işini kolaylaştırdı. Şehri daha kolay aldılar. I.Haçlı Seferinde Kudüs’te 90 bin Müslüman ve pek çok Yahudi katledildi. Haçlılar islam Dünyası’nın içine bir bıçak gibi girdi. Avrupa’nın feodalizmini (kontluklar) Orta Doğu’ya getirdiler. Ancak Haçlı Seferleri ne Bizans’ın ne de Avrupa’nın umduğu neticeyi verdi. Ne Türkleri Anadolu’dan atabildiler ne de İslam Dünyası’nın içinde kalabildiler. (88 yıl sonra Selahaddin Eyyubi Kudüs’ü Haçlılardan geri aldı.) Hem Haçlılardan hem de Müslümanlar’dan çok sayıda insan öldü. Haçlılar Kudüs’e ulaştıklarında 50 bin kişi kalmışlardı. Türk ilerleyişi durdu ve Avrupa’ya geçişimiz yaklaşık 250 sene gecikti. (1353’de Gelibolu’daki Çimpe Kalesi’nin alınışına kadar)

I.Kılıçarslan, I.Haçlı Seferi şiddetini kaybettikten sonra yeniden devletin sınırlarını genişletmeye koyuldu. Ankara, Kastamonu, Çankırı ve Malatya’yı Danişmentlilerden geri aldı. Yönünü tekrar doğuya çevirdi. Musul üzerine yürüdü. Musul Büyük Selçuklu Devleti’nin toprağıydı. Eski Musul Valisi Çökermiş’in daveti üzerine gitti ve Musul’u aldı; fakat üzerine gelen Büyük Selçuklu Ordusu’na yenildi.

Yenilen I.Kılıçarslan, geri çekilirken at sırtında bir nehri aşıyordu ki, atının ayağı sürçtü ve boğularak öldü. (1107) Oğulları esir düştü ve Büyük Selçuklu bir kez daha Türkiye Selçuklu Devleti’ni hükümdarsız bıraktı. Konya’daki taht boştu. Devlet büyük bir badireye düştü. Anadolu’da ise Bizans, Danişmentliler ve Mengücekliler güçlendi.

Şehin Şah ve I.Mesut’un Taht Kavgası I.Kılıçarslan’ın ölümü ve oğullarının esaretiyle TSD 1107’den 1110’a kadar 3 yıl hükümdarsız kaldı. 1110’da Büyük Selçuklu Sultanı Mehmet Tapar Kılıçarslan’ın oğullarını serbest bıraktı. Şehin Şah Konya’ya geldi ve devletin başına geçti. Şehin Şah devleti toparlamaya, kaybedilen yerleri geri almaya çalıştı. Bizans’la çarpıştı.

Şehin Şah ve I.Mesut’un Taht Kavgası Altı yıl sonra kardeşi Mesut, Şehin Şah’ı tahtan indirip hapsetti.Kendisi tahta geçen I.Mesut 1116’dan 1155’e kadar 39 yıl saltanat sürdü.

Sultan I.Mesut 1116 - 1155

Sultan I.Mesut Devri I.Mesut’un Melik Gazi’nin adına bastırdığı para I.Mesut, hükümdarlığı Danişmendlilerin desteği ile eline geçirdi. Danişmend hükümdarı Melik Gazi, I.Mesud’un kayın pederiydi. Mesut, Melik Gazi’nin ölümüne kadar (1134) onun vesayeti altında kaldı demek yanlış olmaz. Sonra kayınbiraderi Danişmend hükümdarı Muhammed ile eşit güç haline geldi. Kayınbiraderi de ölünce (1141) I.Mesut, Türkiye Selçuklu Devletini Anadolu’da bir numaralı güç haline getirebildi ve hatta Danişmendliler’in elindeki bazı şehirleri Selçuklu topraklarına kattı.

Sultan I.Mesut Devri I.Mesut Bizanslılarla mücadele etti. 1145’te Bizans İmparator’u Konya’yı kuşattı. II.Haçlı Seferi’nin geldiğini duyan imparator kuşatmayı kaldırıp İstanbul’a döndü.

II.Haçlı Seferi Musul Atabeyi İmadeddin Zengî, Urfa’daki Haçlı Kontluğu’nu ortadan kaldırmıştı (1144). Bu gelişme ve diğer kontlukların da Türk tehdidi altında olması II. Haçlı Seferi’ne neden oldu. Haçlı Orduları’nın başında Alman İmparatoru 3.Conrad ve Fransa Kralı 7.Lui vardı.

II.Haçlı Seferi Haçlıların bu ikinci büyük seferinden Bizans da rahatsızdı. Hatta, Haçlılara karşı İmparator Immanuel Commen ile I.Mesut gizlice anlaştı. Bizans Haçlıları İstanbul Boğazı’ndan Anadolu’ya geçirdi, çünkü Commenos buna mecburdu. Haçlı Ordusu Anadolu’yu ilerlerken onlara Bizanslı rehberler yardım ediyordu. Haçlıları özellikle Türk bölgelerinden geçirerek Türklere kırdırdılar. Bu Türk-Bizans ittifakı çok açık bir şekilde belli edilmemişti.

II.Haçlı Seferi 3.Conrad, Konya Ovası’nda Mesut karşısında çok ağır bir yenilgi aldı. İznik’e zor kaçtı. Bunun üzerine Anadolu’dan geçemeyeceklerini anlayan Haçlılar Antalya’ya indi. Bu sırada Anadolu’daki Rumlardan ve Türklerden büyük darbe yediler. Rum halka zarar vermişlerdi. Antalya’dan gemilerle Suriye’ye geçtiler. Şam’ı kuşattılar, fakat alamadılar. II.Haçlı Seferi hiçbir maksadına ulaşamadan dağıldı, bitti.

Haçlı Seferlerinin Sebepleri Genel Olarak Haçlı Seferlerinin Sebepleri

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri SİYASİ SEBEPLER 1) Gerçek sebep, Türklerin Anadolu’yu fethetmesidir. Çünkü Anadolu Avrupa’nın kapısı demekti. Avrupa’nın güvenliğini tehlikede gören Papa ve onun etkisindeki krallar Avrupa’ya yönelebilecek bir Türk tehdidini engellemek istiyorlardı. Çünkü Türkler boğazları zorlamaya başlamıştı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri SİYASİ SEBEPLER 2) Bizans Avrupa’dan yardım istedi,1074. Papa bu çağrıya cevap vermek için 22 yıl bekledi. Çünkü Katolikler, Ortodoks Bizans’ın yıpranmasından memnundu ama yaklaşan Türk tehdidinden endişeliydi. Avrupalılar Bizans’ı sevmese de topraklarının Türklerin eline geçmesini istemiyordu. Bizans İmparatoru aslında Avrupa’dan paralı asker istemişti. Ancak Papa’nın aklına bütün Avrupa’yı İslam Dünyası’nın üzerine sevk etmek gibi daha parlak fikirler geldi.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri SİYASİ SEBEPLER 3) Avrupa’da şan ve şöhrete susamış macera arayan şövalyeler Haçlı Seferleri’ne gönüllü katıldılar.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri DİNİ SEBEPLER 1) Haçlı Seferleri, Klarmont Konsili (1095) kararıyla hazırlanmaya başladı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri DİNİ SEBEPLER 2) Kudüs, Müslümanlar için olduğu gibi Hırıstiyanlar için de kutsal şehirdir. Kudüs’ü Müslümanlardan kurtarmak düşüncesi Haçlı Seferleri’nde rol oynadı. Halbuki Kudüs o zaman itibariyle 450 yıldır Müslümanların elindeydi. Gerçekte Avrupa’daki cahil halk kitleleri Kudüs’ü kurtarmak sevabına erişecekleri yalanıyla kandırıldı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri DİNİ SEBEPLER 3) Kudüs’ten başka İznik ve Antakya gibi bazı şehirlerin Müslümanlardan kurtarılması da gündeme getirilmiştir.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri DİNİ SEBEPLER 4) Papa kendi otoritesini genişletmek istiyor, hazır Bizans zayıflamışken Ortodoksları ve diğer doğu Hıristiyanları’nı da Katolikleştirmeyi planlıyordu. Böylece bütün Hıristiyan dünyası Papa’nın otoritesi altına girecekti.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri DİNİ SEBEPLER 5) Katolik Hıristiyan tarikatları, Haçlı Seferi’nde etkin oldu.Gelenler arasında Katolik tarikatlara bağlı çok sayıda şövalye ve senyör vardı. (tarihte meşhur Tapınak/Saint Jean/Rodos/Malta Şövalyeleri de bu dönemde etkinlik kazandı.) Saint Jean Şövalyeleri’ni gösteren bir tasvir

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri DİNİ SEBEPLER 6) Orta Çağ Avrupası’ndaki fakir halkın dinî inançları sömürüldü. Bunlara Kudüs’ü kurtaracakları, hacı olacakları söylendi. Çok sayıda fikir insan askerlikten haberi olmadığı halde Haçlı Seferlerinde yer aldı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri DİNİ SEBEPLER 7) Ortaçağ Avrupasında Kilise en güçlü ve zengin kurumdu. Avrupa’da siyasi birlik kurabilen güçlü bir krallık yoktu. Feodalite (derebeylik) vardı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri DİNİ SEBEPLER 8) Feodalite Papa’nın zenginliğini arttırıyordu. Kilise’nin geniş toprakları vardı. Ayrıca endülüjans, günah çıkarma, aforoz gibi sınırsız yetkileri vardı. Kilise, bu yetkileri kullandı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri EKONOMİK SEBEPLER 1) Avrupa’da büyük bir kıtlık ve yoksulluk vardı. İslam Dünyası ekonomik bakımdan gelişmiş ve zengindi. Dolayısıyla kilise, krallara, senyörlere, şövalyelere ve yoksul halka doğunun zenginliklerini vaat ediyordu. Pek çok insan zengin olma hayaliyle Haçlı Orduları’nda yer aldı. Doğudaki zenginlikleri Avrupa’ya taşımayı amaçlıyorlardı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri EKONOMİK SEBEPLER 2) Hem Bizans hem de Avrupa açısından Anadolu demek zengin ülkelerin kapısı demekti. Mezopotamya, Suriye, Mısır gibi tarım ve ticaret memleketlerine sahip olmanın yolu Anadolu’dan geçiyordu.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sebepleri EKONOMİK SEBEPLER 3) Avrupa’da miras hukuku sebebiyle apolet soylusu; ama gerçekte fakir asilzadeler ve soylular vardı. Bu asilzadeler idare edecek toprak arıyordu. Halk zaten fakirdi. Fakirliğin sebebi de kilisenin ve senyörlerin sömürüleriydi.

Notlar Papalık bütün bunlar ve bunlara benzer nedenleri kullanmak istedi ve çok iyi kullandı. Papa’nın asıl düşüncesi dindaşlarına yardım etmek, Kudüs’ü kurtarmak değildi, amaç siyasiydi. Sadece I.Haçlı Seferi’nde parça parça 1 Milyon asker sevk edildi. Ancak bu Haçlı Ordusu daha sonra kendi hareket kabiliyetine göre bir yön buldu. Anadolu’da barınamayacaklarını anladılar. Haçlılar Anadolu’ya geçene kadar perişan olmuştu. Türk kuvvetleri Haçlı Ordusu’na büyük zarar verdi. Öyle ki Haçlılar I.Haçlı Seferi’nde Kudüs’e ulaştıklarında 50 bin kişi kalmışlardı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 1- İki yüzyıla yakın devam eden Haçlı Seferleri büyük kayıplara yol açtı.Avrupa amaçlarına ulaşamadı. Her iki taraftan milyonlarca insan öldü.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 2- I.Haçlı Seferi sonunda ön Asya’daki bazı şehirlerde Haçlı devletçikleri (kontlukları) kuruldu. Avrupa’nın feodal yapısı İslam Dünyası’nın içine de girmiş oldu.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 3- 4.Haçlı Seferi sonunda İstanbul’da Latin Krallığı kuruldu. Bizans’ın İstanbul’daki egemenliği 57 yıl kesintiye uğradı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 4- Haçlı Seferleri en çok Türkiye Selçuklu Devleti’ne zarar verdi. Türkler Anadolu’da toprak ve insan kaybetti. Ancak kayıplar Türkler genelde yerleşik hayata geçmediğinden fazla olmadı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 5- Türk ilerleyişi kesintiye uğradı. İstanbul’un fethi gecikti.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 6- Haçlı Seferleri’nin başarısızlığı Kilise’nin ve Papa’nın otoritesini zayıflattı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 7- Avrupa’da derebeylik sistemi sarsıldı. Bunda savaşa katılan senyörlerin yaralanmaları veya ölmeleri de rol oynadı. Feodal yapının sarsılması merkezi otoriteleri güçlendirdi.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 8- Deniz ticareti ve Akdeniz limanları daha da önem kazandı. Haçlı Seferleri’nde deniz yolunun kullanımı denizciliği geliştirdi. Doğu ile Batı arasında ticaretin gelişmesi, bu ticarette önemli rol oynayan İtalyan liman şehirlerini zenginleştirdi. (Ceneviz,Venedik,Napoli vs.)

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 9- Bankacılık gelişti.Çünkü papalar ve savaşa katılan şövalyeler İtalyan bankerlerinden para temin ediyordu.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 10- Seferler Batılıların Doğu’yu ve İslam Dünyası’nı yakından tanımalarına yol açtı. Avrupa pusula, barut, matbaa ve kağıdı tanıdı. Bunlar Avrupa’daki gelişmelerde önemli rol oynadı.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 11- Doğu ile Batı’nın arasındaki kültür alışverişi hızlandı. Avrupalılar Müslümanlardan öğrendikleri Eski Yunan filozoflarının eserlerini Latince’ye çevirdiler. Yunan felsefesini uzun zamandır tanıyan, bilen ve tartışan birçok Müslüman bilgin ve filozofun eserleri de Latince’ye çevrildi. Bunlar Avrupa’da Rönesans’ın başlamasına neden oldu.

Genel Olarak Haçlı Seferleri’nin Sonuçları 12- Avrupalılar ve Müslümanlar birbirini daha yakından tanıdı. Ticaret ve kültürel ilişkileri gelişti. Hıristiyanlar İslam Medeniyeti’nin üstünlüğünü tanıdılar.