Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Prof.Dr. Ahmet Akbaş Yalova Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü ahmedakbas@gmail.com Japonya ve Asya Ülkelerinin Akıllı Ulaşım Sistemleri Konusundaki Bilim ve Teknoloji Vizyonları

Motivasyon: Ülkemizde AUS kapsamındaki hizmetlerin daha etkili ve verimli bir şekilde planlanması ve yürütülmesi için; *Bu konudaki bilimsel ve teknolojik gelişmelere öncülük eden ülkelerdeki başarıların, *Bu başarıların arka plandaki organizasyonların, *Çalışma yöntemlerinin dikkatli bir şekilde incelenmesi gerekir. Bu çalışmada Asya-Pasifik ülkelerinden Japonya, Kore ve Malezya’nın AUS konusundaki bilim ve teknoloji vizyonları incelenerek, ülkemizde AUS kapsamındaki çalışmaların yeniden değerlendirilmesine ışık tutacak bilgiler derlenmiştir. Dr. A. Akbaş

AUS Nedir? AUS; sürücü, yolcu ve yayalardan oluşan ‘kullanıcı’ birimleri ile ‘yol’ ve ‘taşıt’ birimleri arasında bilgi paylaşımını mümkün kılan sistemlerdir. AUS bu etkinliği ‘bilişim teknolojileri’ olarak bilinen elektronik-bilgisayar ve haberleşme teknolojilerinin sunduğu imkânlardan yararlanarak gerçekleştirir. Dr. A. Akbaş

AUS Misyonu: AUS misyonu, gelişmiş haberleşme ve kontrol teknolojileri vasıtasıyla trafik kazaları, trafik sıkışıklığı ve çevre kirliliği gibi ulaşımla ilgili önemli sorunlara çözümler üretmek, AUS hizmetleri vasıtasıyla farklı ulaşım türleri arasında koordinasyon sağlayarak ideal trafik şartlarını oluşturmak, Yolcu ve yük hareketleri ile ilgili hizmetlerin etkinliğini arttırmak, Böylece güvenli, etkili ve sürdürülebilir bir ulaşım altyapısını oluşturmak. Dr. A. Akbaş

AUS Gelişim Süreci: 1970 sonrası: Basit ve dar kapsamlı AUS projeleri, 1990 sonrası: Kapsamı ve boyutları giderek büyüyen daha karmaşık projeler, 1995 sonrası: Avrupa Birliği, Kuzey Amerika ve Asya-Pasifik ülkelerini temsil eden bölgesel sekreterya kuruluşlarının birlikte organize ettiği ‘ITS Dünya Kongresi’ Dr. A. Akbaş

AUS Gelişim Süreci: Günümüzde AUS hizmetleri, dar anlamda ITS/CAN veri yolu ve yerel haberleşme ağları üzerinden, geniş anlamda da internet üzerinden ulaşılabilen hizmetler olma niteliğine kavuştu. AUS yeni pazarların oluşması için büyük bir potansiyel oluşturdu; Teknolojik altyapısı ile toplumsal yapıyı değiştirebilecek etkinliklerin ortaya çıkmasına zemin hazırladı. Dr. A. Akbaş

AUS Vizyonu: Toplum ve bireysel hayat açısından önem taşıyan temel konulara katkı sağlamak: 1. Trafik güvenliğini arttırmak, 2. Daha düzgün trafik akışı sağlayarak çevre bozucu etkileri azaltmak, 3. Bireysel uyumu geliştirmek, 4. Bölgesel ekonomik etkinliği geliştirmek, 5. Uluslararası standartlar ve küresel teknik düzenlemeleri teşvik için ortak bir platform oluşturmak. Dr. A. Akbaş

AUS Strateji Planı: Gelişmiş ülkeler AUS yatırımlarını önceden hazırlanan ‘ulusal AUS sistem mimarisi’ni hayata geçirecek şekilde planlamakta ve yaygınlaştırmaktadır. AUS sistem mimari planı, AUS kullanıcı hizmetlerine ilişkin fonksiyonlar ve tanımlanmış arayüzler içeren birbiri ile bağlantılı açık ve esnek bir çerçeve yapı sunar. ‘AUS strateji planı’ doğrultusunda oluşturulan AUS master planına paralel olarak hazırlanır. Dr. A. Akbaş

Ulusal AUS Sistem Mimarisi: Ulusal AUS sistem mimarisinin belirlenmesi: İlk aşama: AUS sektörel faaliyet alanları, AUS kullanıcı hizmetleri ve AUS hizmet birimlerinin ve bunlar arasındaki hiyerarşik ilişkilerin belirlenmesi. Bu aşamada her hizmet birimine ilişkin fonksiyonlar doğru ve kesin bir tanıma kavuşturulur. Sonraki aşamalar: Mantıksal çerçevenin oluşturulması, fiziksel çerçevenin oluşturulması, standartların belirlenmesi ve saha uygulamalarının nasıl gerçekleştirileceğinin belirlenmesi. Dr. A. Akbaş

Ulusal AUS Sistem Mimarisi: Güvenli ve sürdürülebilir bir ulaşım altyapısının gerçekleştirilmesi için; AUS sistem mimarisi içerisinde tanımlanmış bulunan bütün hizmet birimlerine ilişkin donanım ve yazılım bileşenleri birbiriyle uyumlu ve birlikte çalışabilir olma şartını sağlamalıdır. Bu ürünler, güncel ve gelecek teknolojilerin sunduğu alternatif ürünler arasından seçilebilmelidir. Dr. A. Akbaş

AUS Kullanıcı Hizmetlerinin Performansı: AUS yatırımlarının performansı, bu yatırımlarla sağlanan AUS kullanıcı hizmetleri ve bunları oluşturan hizmet birimlerine ilişkin fonksiyonların uygulamada ne ölçüde gerçekleştirildiğine ilişkin çeşitli parametrik ölçümlerle değerlendirilir. Bu parametrelerin temsil ettiği AUS hizmetleri ile ilgili temel yararlar: 1. Güvenlik yararları, 2. Hareketlilik yararları, 3. Müşteri memnuniyeti, 4. Fayda-maliyet etkinliği, 5. Hizmet düzeyinin geliştirilmesi, 6. Sosyoekonomik yararlar. Dr. A. Akbaş

AUS Standardizasyonu: 1991 Avrupa Normalizasyon Komitesi CEN TC278 teknik komitesi, 1992 Uluslararası Standartlar Örgütü ISO TC204 teknik komitesi, 2000 Viyana Sözleşmesi, AUS standardizasyonu için birlikte çalışma Günümüzde AUS ile ilgili uluslararası standardizasyon işlevi esas olarak ISO/TC204 komitesi tarafından yürütülür. İşlenen temalara bağlı olarak bazı görevler ISO/IEC ortak teknik komitesi JTC tarafından yürütülür. Kablosuz haberleşme ihtiyaçları, haberleşme kapasitesi ve frekans tahsisi gibi koordinasyon gerektiren konularda Uluslararası Telekomünikasyon Birliği ITU, Elektrik ve elektronik mühendisliği ile ilgili konular için Uluslararası Elektroteknik Komisyonu IEC destek sağlar Dr. A. Akbaş

AUS Standardizasyonu: ISO/TC204 CEN/TC278 Öncü K. Çalışma Grubu Çalışma Programı Sekreterliği Yürüten Ülke Eşdeğer Ç.Grubu ISO CEN WG1 Mimari İngiltere WG13 Sistem Mimarisi ve Terminoloji Ο _ WG2 Kalite ve Güvenilirlik Gereksinimleri A.B.D. - WG3 Veritabanı Japonya WG7 Coğrafi Yol Veritabanı WG8 Yol Trafik Verisi WG4 Otomatik Taşıt Tanıma Norveç WG12 Otomatik Taşıt ve Ekipman Tanıma WG5 Otomatik Ücret Toplama Hollanda Otomatik Ücret Toplama ve Erişim Kontrolü WG6 Yük Taşımacılığı İşletme Yönetimi Yük Taşımacılığı ve Filo Yönetim Sistemi Taşıt İşletme Yönetimi Kanada Toplu Taşıma WG9 Trafik Kontrol Avustralya TC-Trafik Kontrol WG10 Yolcu Bilgilendirme TTI-Trafik ve Yolcu Bilgilendirme WG11 Rota Klavuzlama ve Navigasyon Almanya Park Yönetimi yok İnsan-Makine Arayüzü WG14 Taşıt Kontrol WG15 DSRC Özel Kısa Mesafe Haberleşmesi WG16 Geniş Alan Haberleşmesi Altsistem-sistemlerarası Arayüzler Not: "-" eşdeğer bir çalışma grubu (WG) olmadığı anlamına gelir ISO/TC204 her standardizasyon alanı için WG1-WG16 aralığında kodlanan 16 çalışma grubuna ayrıldı. ISO/TC204 ve CEN/TC278 standardizasyon usullerinin hangi organizasyonun öncülüğünde yapılacağı hususu Viyana Sözleşmesi ile belirlendi. Ülkemiz CEN gurubunun 20 kişilik üye listesine Mayıs 2001’de ilave edilen 28 kişilik ikinci liste ile beraber dahil oldu. Böylece ülkemiz Viyana Sözleşmesi gereğince ISO/TC204 teknik komitesinin de üyesi oldu. Dr. A. Akbaş

JAPONYA Örneği: Günümüzde ulusal düzeydeki AUS çalışmaları; 30’dan fazla ülkede ‘ITS America’, ‘ITS Japan’, ‘ITS Kore’, ‘ITS Malezya’ gibi isimler altında faaliyet gösteren ve herhangi bir kâr amacı gütmeyen özerk kuruluşlar tarafından planlanmakta ve yürütülmektedir. Bu kuruluşlar AUS ile ilgili ulusal araştırma-geliştirme çalışmalarını ve saha uygulamalarını teşvik eder; ilgili devlet ve özel sektör kuruluşları ile üniversiteler ve sivil toplum örgütleri arasında koordinasyon sağlar; AUS standardizasyonu ile ilgili etkinlikleri destekler; bölgesel sekreterya aracılığıyla ‘ITS Dünya Kongresi’ne katkı sağlar. Dr. A. Akbaş

JAPONYA Örneği: Dr. A. Akbaş AUS organizasyonlarının yapısı ve işleyişi büyük oranda benzerlikler gösterir. Bu kuruluşların yapısı ve işleyişi hakkında bir bilgi sahibi olmak için ‘ITS-Japan’ organizasyonunun yapısı ve işleyişi ile ilgili kısa bir inceleme: Japonya’da AUS projelerine ilişkin ar-ge faaliyetleri, ITS-Japan isimli özerk bir kuruluş tarafından koordine edilir. Geliştirilen AUS projelerinin yatırım ve uygulamaları, ITS Japan organizatörlüğündeki özel teşebbüs, ilgili iktisadi devlet teşekkülleri (HIDO, JASIC gibi) ve meslek kuruluşları (JAMA, JEITA gibi) ile, Japon hükümeti adına ilgili bakanlık temsilcilerinin katılımıyla oluşturulan bir ‘kamu-özel sektör ortaklığı modeli esas alınarak yürütülür. Bu kapsamda geniş toplum kesimlerinin yararının söz konusu olduğu bazı büyük projeler merkezi hükümet bütçesinden desteklenir: ‘taşıt bilgi ve haberleşme sistemi, VICS’, ‘elektronik ücret toplama sistemi, ETC’, ‘akıllı otoyol sistemi, AHS projeleri. Dr. A. Akbaş

Japon Ulusal AUS Strateji Planı: Sektörel faaliyet alanları: 1. İleri Navigasyon Sistemleri 2. Elektronik Ücret Toplama 3. Güvenli Sürüş Yardımı 4. Trafik Yönetiminin Optimizasyonu 5. Karayolu Yönetiminde Etkinliğin Arttırılması 6. Toplu Taşıma için Destek 7. Ticari Taşımacılıkta Etkinliğin Arttırılması 8. Yayalar için Destek 9. Acil Durum İşletmeleri için Destek. 1995-2015 dönemini kapsayan strateji planına göre beklenen pazar hacmi 50-60 trilyon J.Yeni (yaklaşık 500 milyar dolar). Böylece, bir yandan Japonya’nın ulaştırma altyapısının güçlendirilmesi, diğer yandan da otomobil, elektronik, finans ve inşaat sektörleri için önemli bir pazar oluşturulması amaçlanmaktadır. Dr. A. Akbaş

Japon Ulusal AUS Strateji Planı: 1995-2000 dönemi: taşıt bilgi ve haberleşme sistemleri (VICS), elektronik ücret toplama (ETC) sistemleri geliştirildi ve sahada yaygınlaştırılmaya başlandı. 2000-2005 dönemi: özel kısa mesafe haberleşmesi, DSRC ile elektronik kart hizmetleri yaygınlaştırılmaya başlandı. Toplu taşımada ücret ödeme için ve özel sektör hizmetlerinde bilgi transferi için kullanılmaya başlandı. Sürücülerin güvenli sürüşe zorlanması için gerekli teknolojik hız denetim araçları yaygınlaştı. 2005-2010 dönemi: Daha önce başlatılan AUS uygulamaları pekiştirildi, trafik kazalarının önlenmesi amacıyla yol ve sürüş güvenliği ile ilgili sistemler uygulamaya girdi. Otonom taşıtlar özellikle otoyollarda güvenli sürüş için kullanılmaya başlandı. Bu uygulamanın tam ölçekli bir hizmet olarak yürütülmesi için ileri fonksiyonların gerçekleştirilmesine yönelik çalışmalar halen devam etmektedir. Dr. A. Akbaş

Japon Ulusal AUS Strateji Planı: 2010-2015 dönemi: Kapsamlı AUS strateji planının son aşaması. Bu evrede otomatik sürüş sistemine sahip taşıtların kullanımının hissedilir bir şekilde artması, bütün yollarda düzgün ve akıcı bir ulaşımın sağlanması, böylece trafik kazalarındaki ölüm oranlarının büyük ölçüde azalması ve çevrenin daha etkin olarak korunması beklenmektedir. Bu dönem, Japonya’da AUS uygulamalarının olgunlaştığı ve bilgi teknolojilerine dayanan toplumsal sistemlerle etkileşiminin en üst düzeye çıktığı bir dönem olarak öngörülmektedir. Öyle ki, bu dönem sonunda bütün AUS sistemleri tümüyle sahaya yayılmış olacak, ülke çapındaki fiber-optik ağları ve yenilenmiş sosyal sistemlerle tam ölçekli bir ileri bilgi ve haberleşme toplumu kurulmuş olacaktır. Dr. A. Akbaş

AUS Sektörleri ve Kullanıcı Hizmetleri; Kore ve Malezya Örnekleri Günümüzde tanımı yapılmış belli başlı AUS kullanıcı hizmetleri esas olarak şu ‘sektörel faaliyet alanları’ içerisinde yer alır: 1. İleri Trafik Yönetim Sistemleri (ATMS) 2. İleri Yolcu Bilgi Sistemleri (ATIS) 3. Ticari Taşıt İşletmeleri (CVO) 4. İleri Toplu Taşıma Sistemleri (APTS) 5. İleri Taşıt Kontrol Sistemleri (AVCS) AUS sektörel faaliyet alanları her ülkenin takip ettiği ulusal AUS stratejisine bağlı olarak farklı sayıda ve farklı isimlerle anılabilir. İsimleri ve sayıları farklı olsa da, bunlar büyük ölçüde yukarıda 5 madde halinde sıralanan faaliyet alanına ilişkin temel fonksiyonların farklı kombinezonları halinde oluşturulur. Buna göre, Japonya’da AUS sistem mimari planı çerçevesinde belirlenen sektörel faaliyet alanlarının sayısı 9’dur. Dr. A. Akbaş

AUS Sektörleri ve Kullanıcı Hizmetleri; Kore ve Malezya Örnekleri Kore’de 2001 yılında başlatılan AUS master plan çalışmaları kapsamında belirlenen AUS sektörel faaliyet alanları 7 ana başlık halinde verilir: 1. Trafik Yönetim Sistemi 2. Otomatik Ücretlendirme Sistemi 3. Trafik Bilgilendirme Yönetim Sistemi 4. Yolcu Bilgilendirme Sistemi 5. Toplu Ulaşımı Teşvik Sistemi 6. Yük Taşımacılığı Yönetim Sistemi 7. Taşıt-Altyapı Entegrasyonu Kore’de bu sektörel faaliyet alanlarının kapsadığı hizmet alanlarının sayısı 16, hizmet birimlerinin sayısı 63’dür. Dr. A. Akbaş

AUS Sektörleri ve Kullanıcı Hizmetleri; Kore ve Malezya Örnekleri Malezya’da 2003 yılında başlatılan AUS master plan çalışmalarına göre, AUS sektörel faaliyet alanları 9 ana başlık halinde verilir: 1. İleri Trafik Yönetim Sistemleri 2. Güvenlik Sistemleri 3. İleri Toplu Taşıma Sistemleri 4. İleri Yolcu Bilgi Sistemleri 5. Elektronik Ücret Toplama Sistemleri 6. Ticari Taşıt İşletim Sistemleri 7. İleri Taşıt Kontrol Sistemleri 8. Acil Durum Yönetim Sistemleri 9. Bilgi Depolama Sistemleri. Bunların kapsadığı hizmet alanlarının sayısı 36, hizmet birimlerinin sayısı 91’dir. Dr. A. Akbaş

SONUÇLAR Asya-Pasifik ülkelerinin AUS konusundaki bilim ve teknoloji vizyonları ve hizmet organizasyonlarının incelenmesinden şu sonuçlar elde edilmiştir: ‘Ulusal AUS strateji planları’, bu ülkelerin ‘bilgi toplumu’na geçiş için takip ettikleri ‘IT stratejileri’nin önemli bir ayağını teşkil etmektedir. Bu planlar ve bunlara bağlı olarak geliştirilen ‘AUS master planları’, ‘ITS Japan’, ‘ITS Kore’, ‘ITS Malezya’ gibi isimler altında faaliyet gösteren ve herhangi bir kâr amacı gütmeyen özerk kuruluşlar tarafından koordine edilen ve ilgili bütün kamu/özel sektör kuruluşları ile üniversitelerin katıldığı çalışmalar sonucunda hazırlanmaktadır. Dr. A. Akbaş

SONUÇLAR Bu kuruluşlar AUS ile ilgili ulusal ar-ge çalışmaları ve saha uygulamalarını teşvik etmekte; ilgili devlet ve özel sektör kuruluşları ile üniversiteler ve sivil toplum örgütleri arasında koordinasyon sağlamakta; AUS standardizasyonu ile ilgili etkinlikleri desteklemekte; bölgesel sekreterya aracılığıyla ‘ITS Dünya Kongresi’ne katkı sağlamaktadır. Bu kuruluşlar önümüzdeki süreçte büyük bir potansiyele kavuşacak olan AUS pazarından pay almak için ulusal ve uluslararası düzeydeki birçok yatırımı teşvik etmektedir. Bu kapsamda kamu menfaatinin söz konusu olduğu AUS projeleri, bu kuruluşların koordine ettiği kamu-özel sektör ortak girişimleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Dr. A. Akbaş

SONUÇLAR Bu kuruluşların önemli işlevlerinden birisi ülke ihtiyaçlarına göre ‘AUS kullanıcı hizmetleri’nin belirlenmesidir. Bu hizmetler, ‘ulusal AUS strateji planı’ ile belirlenen kısa, orta ve uzun vadeli hedefleri gerçekleştirecek şekilde sınıflandırılan sınırlı sayıdaki ‘sektörel faaliyet alanı’ içerisinde yer almaktadır. Gerçekleştirilecek olan AUS hizmetleri, ulusal AUS strateji planına göre belirlenen kısa, orta ve uzun vadeli hedefleri gerçekleştirmek üzere hazırlanan bir ‘AUS master planı’ çerçevesinde belirlenir ve yürütülür. Buna göre, her sektörel faaliyet alanı biribirini destekler nitelikteki uygulamalara tahsis edilmiş sınırlı sayıdaki ‘AUS kullanıcı hizmeti’ni kapsamaktadır. Dr. A. Akbaş

SONUÇLAR Her kullanıcı hizmeti, bu hizmet alanındaki görevlerin yerine getirilmesi için gereken birbiriyle uyumlu ve birbirini tamamlar nitelikteki temel fonksiyonlarla karakterize edilir. Sınırlı sayıdaki bu fonksiyonların her biri bir ‘AUS hizmet birimi’ ya da bir ‘alt kullanıcı hizmeti’ni oluşturur. AUS hizmetleri ve bunlarla ilgili yatırımlar, AUS master planına paralel olarak geliştirilen bir ‘ulusal AUS sistem mimarisi’ni gerçekleştirecek şekilde hayata geçirilir. Ulusal AUS sistem mimarisi, AUS kullanıcı hizmetlerine ilişkin fonksiyonlar ve tanımlanmış arayüzler içeren birbiri ile bağlantılı açık ve esnek bir çerçeve yapı sunar. Dr. A. Akbaş

SONUÇLAR Ulusal AUS sistem mimarisi içerisinde tanımlanmış bulunan bütün hizmet birimlerine ilişkin donanım ve yazılım bileşenleri birbiriyle uyumlu ve birlikte çalışabilir teknolojik ürünler arasından seçilir. Bu amaçla AUS hizmetlerinin standardizasyonuna gereken önem verilir. Yapılan AUS yatırımlarının performansı uygun parametrik ölçümlerle sürekli olarak değerlendirilir. Dr. A. Akbaş

ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER Bu bilgiler ışığında ülkemizde ulaşım sorunlarının çözümü amacıyla yürütülen AUS hizmetleri değerlendirildiğinde aşağıdaki tespitler öne çıkmaktadır: Ülkemizde AUS konusundaki ar-ge ve yatırım faaliyetleri ülke genelinde geçerli bir ‘ulusal AUS stratejisi’ esas alınarak ve ilgili bütün kamu/özel sektör kuruluşlarının ihtiyacı gözetilerek yapılan bir üst planlamaya (ulusal AUS strateji planı) göre yürütülmemektedir. Ulusal IT stratejisi doğrultusunda bir AUS strateji planı hazırlamak ve AUS kullanıcı hizmetleri ile ilgili ar-ge ve yatırım faaliyetlerini koordine etmek gibi önemli görevleri yürütecek bir çatı kuruluş (‘AUS Türkiye’ gibi) mevcut değildir. Dr. A. Akbaş

ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER Böyle bir organizasyonun olmayışı, ülkemizde konu ile ilgili devlet/özel sektör kuruluşları, üniversite, meslek kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları tarafından yapılan çok sayıda ar-ge çalışmasının sonuçlarının tam olarak değerlendirilememesine neden olmaktadır. Bunların bir kısmı uygulamaya geçme fırsatı dahi bulamamakta, böylece büyük bir beyin gücü ve üretim potansiyeli verimli olarak kullanılmadığından AUS hizmetlerinin oluşturduğu büyük pazar potansiyelinden yararlanma fırsatı kaçırılmaktadır. Dr. A. Akbaş

ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER Bu konuda halen bir kısım kamu kuruluşları ve yerel yönetimler eliyle yürütülen ar-ge ve yatırım faaliyetleri sadece lokal ihtiyaçlara cevap verecek şekilde planlanmaktadır. Bu da kurulan sistemlerin ülke genelinde geçerli bir AUS mimarisini oluşturacak şekilde genişletilebilmesi için gerekli ‘birlikte çalışabilirlik’ ve ‘uyumluluk’ şartlarına uygun ürünlerin (yazılım ve donanım) seçimini zorlaştırmaktadır. Dr. A. Akbaş

ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER Gelişmiş ülkelerdeki örnekleri dikkate alındığında, ülke çapındaki AUS hizmetleri ile ilgili hizmet birimleri, hizmet alanları ve sektörel faaliyet alanlarının belirlenmemiş olması, ve hizmet birimlerine ilişkin fonksiyonların ve standartların kesin bir şekilde tanımlanmamış olması, ülkemizde yaşanan birçok ulaşım sorununun çözümünde bu sistemlerden etkin olarak yararlanamamamızın ana nedenini oluşturmaktadır. Uygulamada hangi tür trafik sorununa karşılık hangi AUS hizmet biriminin kullanılacağına ilişkin tespitler, bu belirsizlikler ve tanımsızlıklar nedeniyle çoğu kez isabetli bir şekilde yapılamamaktadır. Dr. A. Akbaş

ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER Dahası gelişmiş ülkelerde yoğun olarak kullanılan bazı AUS kullanıcı hizmetlerinin örneklerine ülkemizde neredeyse hiç rastlanmamaktadır. Bu konuda İstanbul kent içi çevreyolları ve otoyollarda Katılım Denetimi ve Değişken Hız Sınırı Denetimi hizmetlerinin hemen hemen hiç kullanılmıyor olması tipik bir örnek teşkil etmektedir. Bu durum, AUS ile ilgili yapılmakta olan ya da yapılacak olan AUS yatırımlarının ülke kaynaklarını en verimli şekilde kullanacak ve uygulamada en etkin sonuçları elde edecek şekilde planlanmasının önündeki en önemli engel olarak gözükmektedir. Dr. A. Akbaş

ÜLKEMİZ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER Gelişmiş ülkelerdeki örnekleri dikkate alındığında, ülke çapındaki AUS hizmetleri önceden hazırlanmış bir AUS master planı ve buna eşlik eden ‘AUS sitem mimarisi’ ile belirlenmekte ve yatırımlar bu plana göre geliştirilmektedir. Ülkemizde AUS kullanıcı hizmetlerine ilişkin fonksiyonlar ve tanımlanmış arayüzler içeren birbiri ile bağlantılı açık ve esnek bir çerçeve yapı sunan böyle bir AUS sistem mimarisi hazırlanmış değildir. Dr. A. Akbaş

ÖNERİLER Bu tespitler daha da geliştirilebilir. Ancak, bunların ortaya koyduğu gerçekler, ülkemizde AUS kullanıcı hizmetleri ile ilgili ar-ge ve yatırım faaliyetlerini daha etkin olarak yürütülmesi için yapılması gereken atılım ve düzenlemeler için gerekli önerileri çıkarmak için yeterlidir. Buna göre, ülkemizde AUS hizmetlerinin etkinliğini artırma adına yapılmasında yarar gördüğümüz hususlarla ilgili önerilerimiz şöyledir: Dr. A. Akbaş

ÖNERİLER Ulusal IT stratejisine bağlı olarak örneğin 20 yıllık süreyi kapsayan bir ulusal AUS strateji planı hazırlanmalıdır. Ulusal AUS strateji planına bağlı olarak ülke genelinde AUS kullanıcı hizmetlerinin yaygınlaştırılma şeklini belirleyen bir AUS master planı ve buna paralel olarak ulusal AUS sistem mimarisi hazırlanmalıdır. Bütün bu çalışmaları yürütmek ve bu çalışmalara katkı sağlayacak ilgili bütün devlet/özel sektör kuruluşları, üniversite, meslek kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarını koordine edecek ‘AUS Türkiye’ gibi bir özerk çatı kuruluş kurulmalıdır. Dr. A. Akbaş

ÖNERİLER Bu kuruluşun koordine ettiği çalışmalarla ülke genelinde geçerli bir AUS mimarisini oluşturacak yazılım ve donanım birimlerinin standartları belirlenmelidir. Bu amaçla öncelikle ülke çapındaki AUS hizmetleri ile ilgili hizmet birimleri, hizmet alanları ve sektörel faaliyet alanları belirlenmeli ve hizmet birimlerine ilişkin fonksiyonlar kesin bir şekilde tanımlanmalıdır. Dr. A. Akbaş

Bilgisayar Mühendisliği Bölümü TEŞEKKÜRLER…. Prof.Dr. Ahmet Akbaş Yalova Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü ahmedakbas@gmail.com