KARAYOLU ile TAŞINMASI TEHLİKELİ MADDELERİN KARAYOLU ile TAŞINMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

TEHLİKELİ KİMYASALLARIN TAŞINMASI Günümüzde bir milyondan fazla kimyevi madde taşımakta ve depolanmaktadır. Böylesine çok ve değişken tehlikeli maddelerin özelliklerini tek tek bilmenin ve buna göre hareket etmenin zorluğu ortadadır. Bu zorluğun sonucu olarak, ilk defa 1960 yılında kısa adıyla IMCO diye anılan Uluslararası Deniz Danışma Kurulu, tehlike arz eden kimyasal maddelerin en önemlilerini, kısa adıyla IMDG - C (International Maritime Dangerous Goods - Code) Uluslararası Deniz Danışma Kurulu Tehlikeli Yük Kodları altında sınıflandırılarak bir araya getirilmiştir.

TEHLİKELİ KİMYASALLARIN TAŞINMASI Tehlikeli kimyasalların uluslararası naklinde kimyasalla muhatap olan (kişi veya kurumlar), kimyasalların ambalajlanması, etiketlenmesi ve taşınmasında uluslararası kurallara ve standartlara uymak zorundadır. Bu kural ve standartlar “Tehlikeli Atıkların ve Kimyasalların Karayolu ile Uluslararası Taşınmasını İlgilendiren Avrupa Anlaşması” (ADR) ile belirlenmiştir. Bu anlaşma tehlikeli kimyasalları kapsadığı gibi tehlikeli atıkları da kapsamaktadır.

TEHLİKELİ KİMYASALLARIN TAŞINMASI Bu anlaşmanın büyük bir kısmı tehlikeli kimyasalların ulusal taşıması için de kullanılabilir. ADR1, Avrupa için Birleşmiş Milletler Ekonomik Komisyonu tarafından Cenevre’de belirlenmiş bir anlaşmadır. ADR Kurallarına taraf olma çalışmaları ise Ulaştırma Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.

ADR - CENEVRE SINIFLANDIRMASI ADR’nin her tehlikeli madde ve buna bağlı olarak her tehlikeli madde türü için belirlediği taşıma sınıflandırması vardır. Bu sınıflandırmanın en önde gelen prensiplerden bir tanesi şudur: Kimyasal akışının tehlikeli özellikleri ile akış içindeki tehlikeli maddenin saflık özellikleri eşit değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Tehlikeli maddenin ekonomik değeri bununla ilgili değildir. Saf tehlikeli maddeler için hesaba katılması gereken zorunluluklar söz konusu saf maddeleri içeren tehlikeli atıklar için de geçerlidir. Boş fakat temizlenmemiş atık konteynırları ve diğer ambalajlar için de aynı kural geçerlidir. Atık akışları çoğu zaman birden fazla ADR (kategorisi) sınıfı içinde yer alabilir. Bu durumlarda tehlikeli madde akışı içinde en çok tehlikeli olan madde için ADR sınıfı seçilmelidir.

Tehlikeli Maddelerin Gruplandırılması (Madde 2.01) ADR aşağıda sıralan dokuz sınıf tehlikeli maddenin taşınmasını birbirinden ayırmıştır: Grup I a- Patlayıcı cisimler 1b- Patlayıcı madde ile doldurulmuş maddeler (Mühimmat) 1c- Tutuşturucu ve benzeri maddeler (Kibrit - işaret fişekleri gibi) 1d- Sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gazlar 1e- Su ile temas ettiğinde yanıcı gaz yayan maddeler Grup II Kendiliğinden kıvılcımlanmaya kabiliyetli maddeler Grup III a- Kolayca tutuşan sıvı maddeler b- Kolayca tutuşan katı maddeler c- Yakıcı maddeler Grup IV a- Zehirleyici maddeler b- Radyoaktif maddeler Grup V Aşındırıcı maddeler

TEHLİKELİ KİMYASALLARIN TAŞINMASI İÇİN GEREKLİ ETİKETLEME Tehlikeli kimyasalın taşıması için kullanılan ambalajlar ADR’ye uygun olarak etiketlenmelidir. Her ADR sınıfı için o sınıftaki kimyasallara özel tehlikeleri simgeleyen değişik etiket vardır. Eğer tehlikeli bir kimyasalın birden fazla tehlikeli özellikleri varsa, bu tehlikeleri belirten muhtelif etiketler ambalajların üzerlerine konulmalıdır.

KİMYASAL ETİKETLERİ Bu etiketlerin standart boyutları normalde 100 mm ye 100 mm’dir. Tabela adı verilen daha büyük etiketler tankerler tarafından kullanılmaktadır. Bunların boyutları 250 mm ye 250 mm’dir.

SINIRLAMALAR Madde 2.02 1a, 1b, 1d, 1e ve II. gruplarına giren maddelerden bu yönetmelikte taşınmasına müsaade edilmiş olanların dışında kalanlar karayollarında taşınamazlar. Madde 2.03 IIIa, IIIb, IIIc, IVa, IVb ve V gruplarına giren maddeler sınırlanmamıştır. Yönetmelik içinde konu edilen bu gruplara dahil maddelerin dışında kalan maddeler tehlikeli madde olarak kabul edilmemişlerdir. Madde 2.04 1a, 1b, 1c, 1d, 1e, IIIa, IIIc, IVa, IVb gruplarına dahil maddeleri taşıyan taşıtlar meskûn yerlerde en çok 25 km/saat, meskûn yerler dışında en çok 50 km/saat hızla seyretmek zorundadır.

GENEL TAŞIMA KOŞULLARI Madde 4.01. KONTROL: Tehlikeli madde taşıyan taşıtlar fenni muayene yönetmeliğindeki bütün koşullara uygun olacak fenni muayeneleri yaptırılmış bulunacaktır. 1a, 1b, 1c maddelerinin taşınmasında ‘Mahalli Zabıta Makamları’ndan (Emniyet veya Jandarma) izin alınması gerekir.

TAŞITLARIN DONANIMI VE ÖZELLİKLERİ Madde 4.03 Tehlikeli madde taşıyacak taşıtların, fren, ışık, lastik, ön düzen, reflektör ve diğer durumlarıyla güvenilir olması gereklidir. Bu taşıtlarda: 1-Yolda meydana gelebilecek arızaları giderebilecek avadanlıklar bulunmalıdır. 2- Biri motor diğeri yük yakınında ve emniyetli bir yerde bulunmak üzere en az iki adet yeterli kapasitede yangın söndürme cihazı olmalıdır. 3- İkaz işaretleri ve ihbar aletleri, Araçların Fenni Muayeneleri hakkında Yönetmeliğin 3. Bölümünde aranan vasıf ve şartlarda olacaktır.

İŞARETLEME Madde 4.05 Tehlikeli maddeleri yüklü taşıtların, ön ve arka ekseni üzerinde ve kasada birer 40x60 cm. ebadında tamamı reflektörlü veya köşelerinde taşıtın üzerinde bulundurduğu ölçüde portakal rengi reflektörlü ikaz levhaları bulunmalıdır.

TAŞIT KASALARININ DURUMU ve TEMİZLENMESİ Madde 4.04 - 06 Tehlikeli madde yüklenecek taşıt kasaları, taşıtta sağlam ve dengeli monte edilecek önden veya arkadan gelebilecek herhangi bir darbe ile yeri değişmeyecek şekilde olacaktır.

YÜKLEME Madde 4.07 Tehlikeli madde ambalajları statik dengesini kendi ambalajı ve yüklendiği vasıta içerisinde daima koruyacak biçimde yerleştirilmiş olmalıdır. Kolay kırılır kablar nakliyatta üst üste istif edilmezler, farklı cinsten kolay kırılır kablarla taşınma zorunluluğu karşısında kablar cinslerine göre gruplandırılmalıdır. Kolay kırılır kablar aralarına tampon maddeleri doldurulduktan sonra koruyucu kabları içerisine yerleştirilerek taşıma yapılmalıdır. Farklı tehlikeli madde yüklenimi zorunlu ise, grublarına ait her türlü emniyet tedbiri alınacağı gibi tehlikeli maddeler bir paravana ile kesin şekilde ayrılmış olmalıdır.

ŞOFÖRÜN BİLMESİ GEREKLİ OLAN BİLGİLER Madde 4.15 Tehlikeli maddelerin yüklü olduğu taşıtın şoförü taşımalar esnasında meydana gelecek olaylara karşı aşağıda belirtilmiş hususları kesin olarak bilmesi gereklidir. Taşıtın herhangi bir sabotaj karşısında bulunması hali, Tehlikeli maddenin herhangi bir tehlike karşısında kalması hali, Yangın tehlikesi karşısında yangın söndürme cihazının kullanılması, Taşınan tehlikeli madde ambalajlarının kırılması, saçılması halinde alınması gerekli tedbirler, Ayrıca özet olarak ve bütün tehlikelere karşı tedbirleri kapsayan bir uyarı yazısı taşıtın şoför mahallinde bulundurulacaktır.

TEHLİKELİ MADDELERİN AMBALAJLANMASI Madde 4.19 Tehlikeli maddelerin ambalajları; sınıfına ait özellikleri dikkate alınarak, muhteviyatının herhangi bir surette eksilmesine meydan vermeyecek durumda kapalı ve su sızmayacak nitelikte olmalıdır. Ambalaj, taşıdığı maddeyi tehlikeye sokabilecek veya herhangi bir tehlike sonunda bu tehlikeyi artıracak cinsten olmamalıdır. Katı maddelerin paketlerinde ve ambalajlarında taşınan madde firmasının damgası bulunacaktır. Sarnıçlarla veya damacanlarla taşımalarda, maddenin meydana getireceği iç basınçlardan herhangi bir zarar meydana gelmeyecektir. Sarnıçlar veya damacanalar ile taşımada bunların yumuşak maddelerle sarılı ve en dıştan sert bir cisimle kaplı olması gereklidir. Herhangi bir olay karşısında taşınan sıvı madde dökülür veya akarsa, dıştaki katı katı madde tehlikeli sıvıyı emerek tehlikeyi önlemelidir. Özel bir durum yoksa ambalajlarının madeni tellerle sarılması uygun değildir.

TEŞEKKÜRLER