BUDİZM

BUDİZM Buda Disiplini (Buddha Sasana) Felsefe mi din mi? M.Ö. 6. yy Brahmanların kurban ve kast anlayışına tepki olarak doğar. Budizm’in gerçek anlamda yayılmasına sebep olan, Mauryan kralı Aşoka’dır. (M.Ö. 3. yy.) M.S. 7.yy’a dek misyoner faaliyetleri ile yayılır. 1850’ye kadar duraklama yaşasa da Batılıların bu dini keşfetmesiyle Budizm yeniden parladı. Güney Budizmi: Sri Lanka, Seylan, Burma, Kamboçya (Tamamamı), Endonezya, Laos (Tamamamı), Tayland ve Vietnam Kuzey Budizmi: Tibet, Moğolistan ve merkezi Asya (Hindistan, Nepal, v.s.) Doğu Budizmi: Çin, Kore ve Japonya

Kurucusu 2 Buda: Tarihte yaşamış ve efsanelerde yaşayan Bodisattva: Yeryüzüne farklı buda suretlerinde inen gökteki mahiyet. Bilinen Buda 7. iniştir. Nepalli Goutoma Siddhartha (Buddha=Uyanmış) bir tebliğci rolü oynar. 80 yıl yaşar 45 yıl tebliğde bulunur. 35 yaşında Bodhi ağacı altında 4 hafta ve 4 soylu gerçeğin keşfi Doğum Tarihi: M.Ö. 563 Ölüm Tarihi: M.Ö. 483 Baba adı: Suddhodana Anne adı: Mâya (7 günlükken ölüyor. Sütanneye veriliyor.) Sakya Krallığının kşatriya (yönetici) sınıfından. Lüks hayattan züht hayata yolculuğu. 4 hafta ağaç altında çile çeker ve beş kişiye ilk vaazla “yasanın tekerliğini” (dharmacakra) harekete döndürür. Meditasyon halinde ölmüş ve yakılarak külleri 8’e taksim edilmiş. Yakıldığı yere 10 stupa yapılır.

Kutsal Kitapları Kutsal metinlerin ortak bir dili yoktur. Pali Kanon (Sahih) : Sri Lanka’da Budist şifahi metinlerin M.Ö. 25 yılında Pali dilinde yazıya geçirilmiş hali. Vefat öncesi yazılı metin yok. Öğretileri ezberleyen Sanhga’nın (topluluk) okudukları Buda’nın ölümünden sonraki 2 konsilde kutsal metinler belirleniyor. Tripitaka (üç sepet): Pali dilinde. M.Ö. 25 1- Vinaya Pitaka: Sangh’a (cemaat)mensupların davranış ve ahlak kuralları 2- Sutta Pitaka: Budist öğretinin temel kitabı. Buda ve öğretilerinden bahseder. 3-Abhidhamma Pitaka: Budist öğretilerin felsefi yorumlarını içerir.

İnanç Yapısı Budizm bir kurtuluş yoludur; tanrıyla ya da dünyayla değil, özellikle insanın hayatıyla ve onun maruz kaldığı reenkarnasyonun acısından kurtulmasıyla ilgilenir. Budist amentüsü ve Budizme giriş anahtarı Triratnadır (üç mücevher). Buddha’ya (aydınlanmış olana) sığınma Dharma’ya (öğretiye) sığınma Sangha’ya (cemaate) sığınma 3 Buda Bedeni Nirmankaya, dünyevi tezahür-beden Sambhogakaya, semavi beden. Dharmakaya, şekilsiz, tanımlanamaz hakiki beden.

İnanç Yapısı Geyik Parkındaki ilk vaazında dharmanın özü, 4 Seçkin Hakikat (arya-satya) Dukkha: Varlığın beraberindeki acı Samudaya: Acının kökeni. Buda’ya göre: “arzu”. Bu samsaraya sebeptir. Nirodha: Acının ortadan kaldırılması. Buda bunun arzunun sonlanmasıyla mümkün olduğunu söyler. Maggha: 8 seçkin yol. 1) Doğru Anlama 2) Doğru Konuşma 3) Doğru Eylem (Davranış) 4) Doğru Yaşam 5) Doğru Çaba 6) Doğru Düşünme 7) Doğru Niyet 8) Doğru Yoğunlaşma (Tefekkür)

İnanç Yapısı Beş Budist emir Yaşayan canlıları öldürmemek Verilmeyen şeyi almaktan kaçınma Duyusal yanlış davranıştan kaçınmak Yalan söz söylemekten kaçınmak Uyuşturuculardan uzak durmak ----------------------------------------------------------------------------------------- Varlığın Üç Özelliği 1) Geçicilik (Anicca): Her şey değişir. Yenilenmez. Akar gider. 2) Acı (Dukkha): Yaşam acıları, varlık acıları ve reenkarnasyon acısı. 3) Ruhun Yokluğu (Anatman): Ebedi ruh yok. Yerine gelen aynısı değil.

İnanç Yapısı Karma Fiil, amel anlamındadır. Her şey bir öncekinin karşılığıdır. Reenkarnasyon; 8 dilimli yolu tatbik edip nirvanaya ulaşıncaya dek devam eder. Hinduizm’de ruh tekrar gelirken Budizm’de ebedi ruha inanılmadığından gelen eski değil yenidir. Bu nedenle farkından dolayı genedoğum veya yeniden doğum denilebilir. Burada esas olan eskiden yeniye geçen enerjidir. Yeniden doğum öncesi karşılık için cennet ve cehennem vardır. Ölüm ve yeniden doğum arasında geçiş olarak kabul edilir. Bağımlı Ortaya Çıkış (pratîtya-samutpâda) Her şey birbirine bağlı olarak ortaya çıkar, var olur. Nirvana hariç hiçbir şey bağımsız değildir.

İnanç Yapısı Nirvana Ateşin sönmesi anlamına gelir. Bir makamdır, yer değildir. Arzudan, cehaletten kurtulma hali, mutluluktur. Yaşarken ulaşılır. Herhangi bir tanrıya ulaşmak değil, evrensel enerjiyle birleşmektir.

İbadet Yapısı Buddha heykeline yüz dönük, el ayaları birleşik, ayakkabısız saygılı duruşla yiyecek, çiçekler ve mum sunulur. Evde veya mabette (pagoda), Genelde tek olarak yapılır. Mabetlere Çin ve Burma’da pagoda, Seylan’da dagoba Tayland’da ise wat denilir. Stupa ise ilk Budist mabetleridir. Temel deruni bireysel ibadet Meditasyon 2 tiptir. Samhata: Rabıta. Belli bir nesne üzerinde zihni yoğunlaştırma. Vipassana: Derin düşünce. Tefekkür Hac Bayram Vesak Bayramı: Buddha’nın doğumu, aydınlanması ve ölümü anısına kutlanır. Yağmur Bayramı: Buda’nın yeryüzüne dönüşünü simgeler.

Mezhepleri

TalibanAfganistan Bamiyan Budha Heykelleri Yıkımı- 2001 Mandala TalibanAfganistan Bamiyan Budha Heykelleri Yıkımı- 2001