SALTUKLULAR MENGÜCEKLİLER DANİŞMENTLİLER ÇUBUKOĞLULLARI ÇAKA BEYLİĞİ SÖKMENLİLER İNALOĞLULLARI TANRIVERMİŞ OĞULLARI ARTUKLULAR DİLMAÇOĞULLARI İNANÇOĞLULLARI

MALAZGİRT SAVAŞI SONRASI ANADOLU’DA KURULAN BEYLİKLER Türkler’e Göre Anadolu’nun Durumu Türkler’in fethinden önce Anadolu, yıllarca devam eden Sasani-Bizans savaşları yüzünden harabeye dönüştü. Uzun süren bu savaşlar bölgede yaşayan nüfusun azalmasına neden olmuş, can güvenliği nedeniyle göç eden insanlar şehirlerde toplanmıştı. XI. YY’da Anadolu’da Rum, Ermeni ve Süryani kavimler yaşamaktaydı. Bizans İmparatorluğu’nun Anadolu’daki otoritesi zamanla zayıfladı. Anadolu’nun doğusunda Ermeni ve Gürcü prenslikler kuruldu. Kendilerine yurt arayan Oğuzlar için Anadolu’nun bu karışık siyasi durumu yerleşmeye oldukça elverişliydi. Bu elverişli şartları değerlendiren Türkler, Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’nun farklı bölgelerinde devletler kurmaya başladı.

DANİŞMENTLİLER

Kayseri – Sivas – Malatya olmak üzere 3 kola ayrıldı. DANİŞMENTLİLER Danişmentliler, Selçuklu komutanlarından Danişment Ahmet Gazi tarafından Orta Anadolu’da kuruldu. (1080) Merkezi Sivas’tır. Danişment Ahmet Gazi, Türkiye Selçuklular’ı ile birlikte Eskişehir yakınlarında Haçlılar’a karşı mücadele etti. Danişment Ahmet Gazi’den sonra yerine geçen oğlu Emir Gazi döneminde Fırat’tan Sakarya’ya kadar orta ve kuzey Anadolu, Danişmentliler’in egemenliğine girdi. Emir Gazi’nin ölümünden sonra yerine geçen oğlu Muhammed, Ermeniler ile, Bizans İmparatorluğu ve Haçlılar ile savaştı. Danişmentliler Kayseri – Sivas – Malatya olmak üzere 3 kola ayrıldı.

Türkiye Selçuklu Sultanı II Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan 1178’de Danişmentliler’e son verdi. Danişmentliler’de Kendi adına para bastıran Danişment Ahmet Gazi’dir. Tokat ve Niksar’da Yağıbasan Medresesi bu döneme aittir. Kayseri’deki Ulu Cami bu döneme aittir. «Danişmentname» bu dönemde yazılmıştır. Bizans’a karşı mücadele ve kahramanlığı anlatır. Türkiye Selçuklular’ı döneminde yazıya geçirilmiştir.

SALTUKLULAR DANİŞMENTLİLER

SALTUKLULAR Büyük Selçuklu Devleti komutanlarından Ebulkasım Saltuk tarafından Erzurum ve çevresinde kuruldu. Danişmentliler ile birlikte Haçlılar’a karşı başarıyla mücadele eden Saltuk Bey, Gürcüler ile de savaştı. Türkiye Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah’ın Gürcüler’e karşı düzenlediği sefere Saltuklu Beyi Alaaddin’in katılmayı redetmesi üzerine Rükneddin Süleyman Şah, Erzurum’u ele geçirerek Saltuklu Devleti’ne son verdi. (1202)

Saltuklular’da Erzurum’un konumu itibari ile Saltuklular’da ticaret gelişmiştir. Geniş otlaklara sahip oldukları için Saltuklular’da hayvancılık da gelişmiştir. Kale Cami Tepsi Minare Ulu Cami Üç Kümbetler Mama Hatun Türbesi günümüze kalan önemli mimari eserlerdir.

SALTUKLULAR MENGÜCEKLİLER DANİŞMENTLİLER

MENGÜCEKLİLER Mengücekliler, Selçuklu Sultanı Alp Arslan’ın komutanlarından Mengücek Gazi Mustafa tarafından kurulmuştur. Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar bölgesinde hüküm sürmüşlerdir. (1080-1228) Mengücek Gazi, Gürcüler’e ve Rumlar’a karşı yapılan savaşlarda başarılı olmuştur. Mengücek Gazi’nin ölümünden sonra oğlu İshak Paşa devletin başına geçti ve onun ölümünden sonra da Mengücekliler Erzincan ve Divriği olmak üzere ikiye ayrıldılar.

Daha sonra da Moğol istilasından önce bu iki kol Türkiye Selçuklu Devleti’ne bağlandı. Mengücekliler zamanında Kemah ve Erzincan tarım, ticaret ve sanayi açısından büyük gelişme göstermiş, iktisadi gelişmenin yanında devrin en önemli kültür merkezlerinden biri de olmuştur. Divriği’de külliye olarak yaptırılan Ulu Cami, dönemin en önemli eseridir. Mengücekliler, bilime de çok önem vermişlerdir. Hükümdar Davut Şah’ın Erzincan’daki sarayına davet ettiği bilim insanı Muvaffakuddin Abdüllatif tıp, fizik ve felsefe alanlarında önemli eserler vermiştir.

SALTUKLULAR MENGÜCEKLİLER DANİŞMENTLİLER ARTUKLULAR

ARTUKLULAR Anadolu’nun fethi sırasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Artuk Bey’in oğulları tarafından kurulmuş bir beyliktir. Devlete adını veren Artuk Bey, Selçuklu Sultanı Melik Şah devrinde İzmit’e kadar yapılan fetihlerde bulunmuş ancak Diyarbakır kuşatması sırasında Melik Şah ile araları açılmıştır. Artuk Bey bu olaydan sonra Suriye Meliki Tutuş’un hizmetine girmiş, Tutuş da ona Kudüs’ü dirlik olarak vermiştir. Daha sonra Fatimiler’den kaçan Artuklular Diyardakır’a gelirler. Hasankeyf Artukluları (1102-1231) Mardin Artukluları (1108-1409) Harput Artukluları (1112-1234)

Batman Irmağı üzerinde bulunan Malabadi Köprüsü Mardin’de Hatuniye Medresesi Koçhisar’da Ulu Cami, Muzafferiye, Semanin, Şehidiye ve Hüsamiye Medreseleri bu döneme ait eserlerdir. Artuklular’ın en tanınmış bilim insanlarından biri El-Ceziri’dir. Haberleşme, kontrol, denge ve ayarlama ilmi olan sibernetiğin ilk kurucusudur. Dişli çarklarla çalışan çeşitli makinalar üretmiştir. Su saatleri, kendiliğinden kesilip akan fıskiyeler ve mekanik çalışan tulumbalar üretmiştir.

ÇAKA BEYLİĞİ VE DİĞER TÜRK BEYLİKLERİ Oğuzlar’ın Çavuldur koluna bağlı olan Çaka Bey, Bizans İmparatorluğu’na düzenlenen akınlar sırasında esir düşüp İstanbul’a götürüldü. Bir fırsatını bulup İstanbul’dan kaçtıktan sonra İzmir ve çevresini ele geçirerek kendi adıyla anılan beyliği kurdu. (1081) İstanbul’da iken denizciliği öğrenen Çaka Bey, kurduğu donanma ile Midilli, Rodos, Sakız ve İstanköy adalarını fethetti. Bizans İmparatorluğu’na karşı büyük zaferler kazandı. Çaka Bey, İstanbul’u ele geçirmek amacıyla Peçenekler ve Türkiye Selçukluları ile ittifak kurdu. Bunu öğrenen Bizans imparatoru, Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan’ı Çaka Bey’e karşı kışkırttı.

I. Kılıç Arslan, Çaka Beyi öldürdü. Bizans İmparatorluğu Çaka Bey’in ölümünden sonra İzmir ve çevresine hakim olarak Çaka Beyliği’ne son verdi. Çaka Bey, ilk Türk donanmasını kuran ve ilk deniz komutanı olan Türk beyidir.

ANADOLU’DA KURULAN DİĞER TÜRK BEYLİKLERİ BEYLİĞİN ADI KURUCUSU KURULDUĞU YER SÖKMENLİLER KUTBEDDİN İL-ARSLAN'IN KOMUTANLARINDAN SÖKMEN AHLAT VE VAN GÖLÜ HAVZASINDA İNALOĞULLARI TÜKMEN KOMUTANLARINDAN SADR DİYARBAKIR VE ÇEVRESİNDE ÇUBUKOĞULLARI MELİKŞAH'IN KOMUTANLARINDAN ÇUBUK BEY HARPUT VE ÇEVRESİNDE DİLMAÇOĞULLARI (TOGAN ARSLANOĞULLARI) SULTAN ALP ARSLAN'IN KOMUTANLARINDAN DİLMAÇOĞLU MEHMET BEY BİTLİS VE CİVARINDA İNANÇOĞULLARI MEHMET BEY LADİK'TE (DENİZLİ) TANRIVERMİŞOĞULLARI TANRIVERMİŞ ADLI BİR TÜRKMEN BEYİ EFES VE ÇEVRESİNDE