AKILLI HASTANE, SAĞLIKTA BİLİŞİM VE EKONOMİK BOYUTU HAZIRLAYANLAR ALİ TOPAL ERKİN ARTANTAŞ

Hastaneler birden çok fonksiyonun bir arada götürüldüğü kompleks işletmelerdir. Tıbbi hizmet veren bir kuruluştur, ayrıca otelcilik hizmeti de verirler. Binlerce kalemi bulunan ilaç ve tıbbi malzemenin yönetilmesi bile başlı başına ayrı bir hizmet olarak anılabilir.

Mevzuat belirleyiciler / AYSBERG Sağlık hizmeti Uygulamalar Klinik Yönetimsel Web-tabanlı İş akışları Altyapı Ulusal Belirleyiciler Veri kaynakları Hastane / uygulama Standartlar Güvenlik, haberleşme, ağlar Veri, kodlama, sınıflama Mimari yapılar e-sağlık Hizmet sunucular ve hastalar Endüstri / hizmet üreticileri Sağlık kaydı bütünlüğü Mevzuat belirleyiciler / hizmet sunucuları Ulusal e-sağlık otoritesi

AKILLI HASTANE SİSTEMLERİNE GEÇİŞ Hastaneler yüzyıllarca bilgilerini manuel sistem ile kayıt ettiler. Bilgisayarların iş sahasına girmesi ile hastanelerde hastane yöneticileri bilgisayara ilgi duymaya başladılar.

Artık hekimler ve hemşireler bilgisayarla ortak iş görmek, bilgisayarlarla bütünleşmek ve onu kullanmak zorundalar.

AKILLI HASTANE KAVRAMI Sağlık kurumu/hastane içerisindeki tüm bilgi sistemlerinin medikal ve medikal olmayan her türlü teknolojilerle tam entegre olduğu,güvenilir veri akışı standartlarının belirlendiği, Hekim, hemşire vb personele yetkileri çerçevesinde çok daha az zaman ve enerji harcayarak hastane ve hasta verilerine ve bilgilerine her yerden, yer bağımsız olarak mobil olarak erişimini sağlayan, El ile işlem yapılmayan, kağıtsız ve filmsiz olarak çalışan, sağlık görevlilerinin iş süreçlerini etkilileştiren, doğru ilaç ve medikal tedavi uygulamalarının kontrol edildiği,

Gerçek anlamda bütün işlemlerin tam otomasyon sistemi ile yapıldığı, kontrol edildiği, yönetildiği bir hastane işleyişine ve ileri teknoloji donanımına sahip, Hastane çalışanlarına, hastalara ve yakınlarına etkili, verimli, ekonomik, erişilebilinir ve kaliteli sağlık hizmeti sunmaya hedeflenmiş, Üçüncü taraflar, e-sağlık ve e-devlet sistemleri ile de tam entegre olmuş hastanelere akıllı hastane denilmektedir.

Bilindiği gibi HASTANE BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİ (HBYS), Türkiye’de hem içinde bulunduğumuz AB entegrasyon süreci nedeniyle hem de Hükümetin, Sağlık alanında uygulamaya koyduğu çeşitli düzenlemeler ve politikalar gereği, e-Sağlık projesi kapsamı içerisinde son dönemde göz önünde olan ve son derece önem verilen bir konu halini almıştır.

HBYS ‘NİN ETKİLEŞİMDE OLDUĞU SİSTEMLER Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS), Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS), Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS), Elektronik Faturalama Süreçleri (MEDULA), vb)

Diğer sistemlerden hastane sistemine elektronik olarak aktarılması, sisteme veri aktarabilecek kurumda aktif çalışan cihazların sistemle entegrasyonu, üretilen sağlık verilerinin Sağlık-Net projesi kapsamında Bakanlık Veri Merkezine gönderilmesi,

Hastanelerde çalışmakta olan Laboratuvar Bilgi Yönetim Sistemi (LBYS), Görüntü Arşiv ve İletişim Sistemleri (PACS), gibi sistemlerle entegrasyonu, hastane içi yönetim, karar destek ve is akış süreçlerinin iyileştirilmesi, kaynak yönetimi ve tasarrufu sağlanması gibi beklentilere de cevap vermektedir.

HASTANE BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİ MODÜLLERİ Hasta Kayıt/Kabul Modülü Poliklinik Modülü Bilgi Yönetim, İstatistik Ve Raporlama İşlemleri Modülü

Dün Sağlık hizmetlerine erişim sınırlı Sağlık hizmetlerinde “gelir-geçer” yaklaşım “Kurum içi” yönetim anlayışı Dikey yönetim hiyerarşisi Kağıt-bazlı kayıt sistemi “Sulu sistem & Karanlık oda” radyoloji Analog medikal sistemler Uzun kuyruklar, “bugün git, yarın gel” ve “hastaneye özgü” koku

Bugün Online ve telefon ile randevu sistemi Kaliteli Sağlık Hizmetleri algısı Profesyonel yönetime geçiş süreci Matriksel yönetim anlayışı Akıllı binalar / Hastane Bilgi Sistemleri Entegre Biyomedikal cihazlar/PACS–RIS Otelcilik kalitesinde hizmet standartları Hasta Hakları, güvenliği ve memnuniyeti Mesleki sorumluk sigortası

Geleceğin Hastanelerine Doğru “Kişiye özel” tıp / moleküler tıp Koruyucu tıp uygulamaları Kanıta dayalı tıp / Defansif tıbbi yaklaşım Dijital hastaneler Profesyonel yönetim ve finansman Nanorobotlar – nano tıp Tele-tıp ve mobil sağlık hizmetleri Hastane birleşmeleri/Zincir hastaneler Uzman (expert) sistemler Günübirlik ayaktan tedaviler

Geleceğin Hastanelerine Doğru Multi-disipliner multi-lokasyoner ekip çalışması Proton terapi 3 boyutlu gerçek zamanlı medikal görüntüleme ve robot kullanarak “yerinde” ve “uzaktan” girişimsel ve invaziv tıbbi müdahaleler Hastane ile tam entegre “Evde Bakım” Hizmetleri

AKILLI HASTANE BAĞLANTILARI

Internet Mobil hizmet sunucular Aile hekimi Evde bakım Halk sağlığı bilgileri Klinik ve hasta veritabanları ve paylaşılan kaynaklar Acil hizmetler (Mobil data) Intranet/Ekstranet Başka hastaneler Internet Özel merkezler Hastane içi hizmetler (Patoloji, radyoloji vs.) Evdeki konsültanlar

TEKNOLOJİK UYGULAMALAR

AKILLI HASTANE UYGULAMA ALANLARI Hasta veri tabanı oluşturma Tıbbi laboratuvarların otomasyonu Hasta kayıtlarının otomasyonu Tanı destek sistemleri Hasta izleme sistemleri Tıbbi görüntüleme Eczane sistemleri Tıbbi karar verme Bilgisayar destekli eğitim ve öğretim

AKILLI HASTANELERDE İDARİ VE MALİ UYGULAMA ALANLARI Malzeme ve tesis yönetimi Personel yönetimi Mali yönetim Kaynak yönetimi

AKILLI HASTANENİN ÇALIŞANLARINA SAĞLADIKLARI Bilgi sisteminden hastasına ait verileri alabilir. Lab. testlerini eleştirel değerlendirme becerisi kazanır. Biyoistatistiksel yöntemleri kullanabilir. Kanıta dayalı hareket edebilir. Tanı ve tedavi kararlarında etkin davranabilir. Hasta bulgularını uygun olarak elektronik kayda alabilir. Hastalık kodlarını bilir. Veri özelliği ve güvenliği esaslarını ve kurallarını bilir.

TEŞHİS VE TEDAVİ UYGULAMALARI

TEŞHİS VE TEDAVİ UYGULAMALARI Teşhis ve tedavi uygulamalarında; HBYS, elektronik sağlık kaydı, PACS, Laboratuar ve Radyoloji bilgi sistemleri,elektronik sevk,elektronik reçete, elektronik randevu sistemleri, cihaz takibi vb uygulamalar yer almaktadır.

TELECERRAHİ Joystick, ses komutu aracılığı ile endoskopik kamera ve cerrahi araçları tutan robot kolları yönlendirerek, Onların yaptıklarını monitörden izleyerek uzaktan cerrahi operasyon gerçekleştirme

GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

SONUÇ Akıllı hastane çalışmalarına başlayacak hastane yöneticilerinin; hasta bilgilerine her yerden hızlı ulaşım, veri güvenliği, tüm hizmetlerin bilgisayar ortamında yürütülmesi, doğru uygulama, minimum hata, düşük maliyet, hasta ve çalışan memnuniyeti, teşhis ve tedavide başarı gibi birçok avantajlar sağlayan akıllı hastane sistemi, bileşenleri ve entegrasyon aşamalarını titizlikle incelemeleri, personel ve teknolojik altyapıyı güçlendirmeleri ve ondan sonra akıllı hastane uygulamalarını hayata geçirmeleri gerekmektedir.

Akıllı hastaneleri yaygınlaştırılmak için çalışmalara hız verildiği bir dönemde, hastane yöneticilerinin hastanelerini akıllı hastaneye dönüştürmek zorunda olduklarını bilerek şimdiden hazırlık yapmalarını önermekteyiz.

HERŞEYİN BAŞI SAĞLIKTIR. LÜTFEN SAĞLIĞINIZA DİKKAT EDİN!

TEŞEKKÜRLER Ali TOPAL

Tarım Toplumundan Bilgi Toplumuna Ürün: Tarım Ürünleri Sermaye: Toprak Bilginin katlanma hızı:1000 yıl

Tarım Toplumundan Bilgi Toplumuna 2. Endüstri Toplumu: Ürün: Endüstri Ürünleri Sermaye: Fabrika Bilginin katlanma hızı:100yıl

Tarım Toplumundan Bilgi Toplumuna 3. Bilişim Toplumu: Ürün: Bilgi Sermaye: İnsan Bilginin katlanma hızı:1yıl

Sağlık Bilişimi Bilgi teknolojilerini kullanarak yapılan tıbbi çalışma (koruma,tanı, tedavi), eğitim, iletişim, veri ve bilgi toplama, veri ve bilgi işleme, bilgiyi yönetme, tıbbi karar verme ve bilimsel çözümleme yöntemlerini içeren bir bilim dalıdır. Sağlık hizmetlerinde veri ve bilginin karar verme mekanizmalarında optimal olarak kullanımı için sistematik olarak işlenmesi ile uğraşan bilim dalıdır.

Sağlık Bilişiminin Amacı Bilgi toplumu insanına yaraşır koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmeti sunacak, Toplumun sağlık sorunlarını saptayacak, çözüm üretecek Bilişim teknolojileri ile donatılmış hastaneleri kuracak, onları çağdaş bir anlayışla yönetecek, Sağlık düzeyini yükseltmek için gerekli olan veriyi ve bilgiyi toplayıp, bilimsel değerlendirmeler yapabilecek Hekimler, diğer sağlık personeli ve sağlık sektöründe görev alacak personeli yetiştirmeye katkı sağlamak.

Neden Sağlık Bilişimi? Bilişim teknolojileri toplumu değiştirmiş ve bunun sonucu olarak insanların sağlık hizmetindeki kalite anlayışı değişmiştir; Bilişim teknolojilerinin sistematik kullanımı ile sağlık hizmetinin kalitesi artmıştır; Yeni bilgi işleme metodolojileri ve bilişim teknolojilerini kullanmadan veri ve bilgiyi, depolamak, düzenlemek ve istediğimiz bilgiye ulaşmak ve paylaşmak olası görünmemektedir; Bilginin sistematik olarak işlenmesi Kanıta Dayalı Tıp uygulamalarına ilginin ve gereksinimin artmasına neden olmuştur; Yönetim için Karar desteği için Kalite göstergelerini üretmek için Takip ve tedavi için Verimlilik için Gereklidir.

İnsan sağlığına hizmet etmek amacıyla günümüzde pek çok hastane, teknolojinin kendilerine sağladığı imkânları kullanmaktadır. PACS(Picture Archiving And Communication System), CyberKnife, Teletıp, Telekonsültasyon, Biyotelemetri, Smart kart teknolojisi bunlardan sadece birkaçıdır.

Tıp bilişim eğitiminin amacı Bilgi toplumu insanına yakışandır Koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmeti sunacak, bilişim teknolojileri ile donatılmış hastaneleri kuracak, onları çağdaş bir anlayışla yönetecek, toplumun sağlık sorunlarını saptayacak, çözüm üretecek ve sağlık düzeyini yükseltmek için gerekli olan veriyi ve bilgiyi toplayıp, bunları bilimsel değerlendirmeler yapabilecek hekimler, sağlık personeli ve sağlık sektöründe görev alacak personeli yetiştirmektir.

Veri İzleme alınan gebe kadından elde edilen kişisel özellikler (yaş, gebe kalma sayısı, doğum kontrol yöntemi kullanma durumu, yaşayan/ölen çocuk sayısı vb) ile her izlemede saptanan bulgular, Muayene edilen hastadan elde edilen hastalık öyküsü, fiziksel muayene ve laboratuar tetkiklerinden elde edilen bulgular, Denetlenen bir gıda üretim yerinden alınan örneklerden elde edilen bulgular, Sağlık evlerinden sağlık ocaklarına, sağlık ocaklarından sağlık müdürlüklerine, sağlık müdürlüklerinden Sağlık Bakanlığı’na gönderilen aylık, yıllık çalışmalarla ilgili veri, Bir araştırıcının herhangi bir konuyu incelemek için derlediği malzeme/materyal, Sağlık ocağı bölgesinde oturanların yaş, cinsiyet, medeni hal, öğrenim durumu ve çevresel özellikler…

Bilgi Verinin belirli işlemlerden geçirilmesine veri işlem ve veri işlemden geçirildikten sonra elde edilen ürüne ise bilgi denir.

Veri ve bilginin taşıması gereken özellikler Veri doğru olmalıdır. Veri tam olmalıdır. Veri güvenilir olmalıdır. Veri yararlı olmalıdır. Veri kullanılabilir olmalıdır. Veri ekonomik olmalıdır. Veri güncel olmalıdır.

Verinin özelliklerini etkileyebilecek etmenler Veri kaynağı ile ilgili etmenler: Kayıtların düzenli, doğru ve zamanında işlenmemesi, kapsamının dar olması, tüm bilgileri içermemesi. Veri anket yöntemi ile derlenecek ise; yanıtlayanların değişik nedenlerle doğru bilgi vermemesi. Veri gözlem yöntemi ile derlenecek ise; gözlemi yapan kişinin yan tutması, gözlemde yanılması, farkına vardırmama ilkesini uygulayamaması. Veri derleme formları ile ilgili etmenler Veri derleyen personel ile ilgili etmenler

Günlük Hekim Pratiğinde Sağlık Bilişimi

Yönetici Akademisyen Araştırmacı Danışman Uzman Pratisyen Aile Hekimi Sosyal Roller Hekim

Günlük Hekim Pratiği PROBLEM ÇÖZME KARAR VERME VERİ KAYDI İLETİŞİM Pratisyen Aile Hekimi Uzman Akademisyen Yönetici Araştırmacı Danışman Sosyal Rol  PROBLEM ÇÖZME KARAR VERME VERİ KAYDI İLETİŞİM ZAMAN YÖNETİMİ VERİ ve BİLGİ YÖNETİMİ

Değişir Yorumlanır Paylaşılır Yayınlanılır Kaydedilir Korunur Değerlendirilir Ölçülür Saklanır Çözümlenir Oluşturulur Pazarlanır Pazarlanır İletilir Veri Bilgi Toplanır Sınıflandırılır Tartışılır Öğretilir Grafiklendirilir Sergilenir Sunulur Satılır İşlenir Kullanılır Sorgulanır Aktarılır

Tıp Bilişiminin Uygulama Alanları ve Gerekliliği Günümüzdeki tüm teknolojik ilerlemelere rağmen, sağlık bilimleri ve teknolojide en ileri gitmiş ülkelerde bile bilgilerin toplanamaması, verilerin yeteri kadar güvenli olmaması, gözlemlerdeki subjektiflik ve benzeri nedenlerle büyük miktarlarda iş gücü, para zaman kaybı süregelmektedir. Bu kayıplar dolayısıyla bilimin ilerlemesi ister istemez yavaşlamakta ve büyük bir kaynak israfı ortaya çıkmaktadır.

Dünya coğrafyasına yayılmış en küçük yerleşim birimlerine geleneksel yöntemlerle eksiksiz bir sağlık hizmeti götürmek çok pahalı, çok zor ve hatta imkânsızdır. Ancak uzaktan tıp (telemedicine-teletıp) uygulamalarıyla binlerce kilometre uzaktan hastaların kalp ritmini belirlemek, kan biyokimyasını öğrenmek kısaca tanı koymak ve tedaviyi yönlendirmek mümkündür.

Son yıllardaki çalışmalar sonucunda ameliyat robotları sayesinde bir başka ülkedeki bir cerrahın kilometrelerce uzaklıktaki hastasına kalp ameliyatı yapması bile mümkün olmuştur.

Telekonferanslar ve tıbbı bilişim uygulamaları ile Bu sayede meslektaşlar arası bilgi alışverişi sürekli ve son derece kolay yöntemlerle gerçekleşmeye başlamıştır. bilginin ve deneyimin meslektaşlar arasında paylaşılması, düzenlenmesinde ve katılımında güçlükler bulunan bilimsel kongre ve toplantıların yapılması Tele-medikal servis sağlanması çevrimiçi (on-line) olarak gerçekleştirilebilmektedir.

Tıbbi bilişim sağlık çalışanı için nitelikli ve çabuk karar verebilmeyi sağlayan birçok araç sunmaktadır. Özellikle bilgiye hızlı ve doğru erişim, bilginin dağılımı ve paylaşımı ve de eğitim konularında inanılmaz fırsatlar sunmaktadır.

Bilişim her alanda…. Tıbbi uygulamalarda bilgisayarların artan rolü İnternet Multimedia uygulamaları Bilişim teknolojilerine dayalı bilgi paylaşımı ve hizmet olanakları

Gelecekte Dünya Ekonomik krizler Hızlı bilgi akışı Sanal çalışma yaşamı Yeni teknolojiler

Gelecekte Dünya Mega şehirler Yaşlı nüfüs Aşırı tüketim Güçlü ordular Global vatandaşlık Yeni ideolojiler : çevrecilik , yeni yaşam vb Yeni ahlak tartışmaları

Geleceğin Tıbbı Hasta odaklı Teknolojiye bağımlı Tüketime dayalı Kalite süreçli Maliyet odaklı Rekabete dayalı

Geleceğin Tıbbı Her yerde her noktada elektronik veri alış verişi Her yerde geçerli, her noktadan ulaşılabilir, sistematik ve transfer edilebilir hasta kayıtları Muayene tarihi, aşı zamanı, ilaç kullanma zamanı, tarama ve check-up zaman uyarıları, sigorta ile ilgili geri bildirim ve uyarım sistemleri Sağlık verilerinin uzaktan ve sürekli monitorize edilmesi Kanıta dayalı tıp uygulamaları Elektronik karar destek sistemleri Bilgisayarlı tanı ve tedavi karar sistemleri

Geleceğin Tıbbı Web üzerinden tanı, tedavi, yönlendirme vb Akıllı evlerde akıllı sağlık destek sistemleri Ör: Solunum izleyen yastıklar, Robot sağlık hizmetçileri Giyilebilir biyosensörler Web etkileşimli inplantlar Nano teknolojiler

Gelecekte Tıp Tedavi eden robotlar Akıllı ilaçlar : seks, zeka, yaşlanma İnsan – maymun yaratıklar 2200

Gelecekte Tıp Kafa nakli Organ klonlanması İnsansı hayvanlardan organ nakli Kanser için sihirli mermiler Genetiği oynanmış gıdalar

Gelecekte Tıp Genetik devrim: İnsan ırkının yeniden tasarlanması Biyonik insan : 20020 Felçliler için dijital sinir Diyabetikler için kan şekeri kontrol çipleri Beyne eklenen biyoçiplerle görme, işitme ve bellek sorunlarına çözümler

Tıp Öğrencisi için Bilişim Hedefleri Temel bilgisayar eğitimi İleri bilişim hedefleri Bilgi-beceri-tutum

Temel Bilişim Eğitimi Bilgisayarın bileşenleri Kelime işlemciler Veri tabanları Elektronik posta kullanımı Web’den Yayın tarama

Tıp Öğrencisi için Bilişim Elektronik Hasta Kayıtları Otomasyon uygulamaları Kişisel Bilgisayar Kullanımları Diğer sağlık çalışanları ile elektronik iletişim, veri alış verişi Elektronik ortamdaki bilgi kaynaklarına erişim Karar verme süreçlerinde var olan bilgiyi çözümleme Teknolojiye dayalı tıbbi uygulamalarda bilgisayar kullanımı Araştırmada kayıt, istatistik, yazım vb işlemler Görüntülemede veri elde etme, raporlama, saklama, paylaşma süreçleri Sunum, bildiri vb hazırlıkları Bilişimle ilgili yatırımlarda danışmanlık

Geleceği planlar Sonu gelen şeyleri tahmin eder Kontrol edilmesi gereken eğilimleri bilir Bir adım önde gider

Sağlık Yönetimi ve Bilişim

21. Yüzyılda nasıl bir yönetim? Hedef İşleri doğru yapan mı? Doğru işler yapan mı?

Liderlik – Etkin yönetim Globalleşen dünya Rekabet Farklılık Liderlik – Etkin yönetim

Economy (düşük maliyet) Efficiency (verimlilik) Effectiveness (etkinlik)

2015 de Hastane Örgütsel, organizasyonel değişiklik Hasta odaklı yaklaşım Planlamada ekibin yeri Uzmanlıklar arası sınırın kaybolması Teknoloji bağımlı Bilgiyi yöneten Kaynakların sınırlılığında artış Verimlilik ve etkinliğin öneminde artış

2015 de Hastane Güvenli Etkin Hasta odaklı Zamanında Verimli Eşitlikçi

To Err is Human: Building a Safer Health System, IOM, 1999

Önlenebilir tıbbi hatalardan ölüm: 98.000 problems in an incresingly complex system; about creating a culture of safety and an environment where medical errors are not tolerated Reçeteye bağlı ölüm: 7.000 environment First must do no harm Maliyet: 29 milyar $

Sağlıkta Zorunlu İyileştirme Alanları: 21. Yüzyılda Sağlık Sağlıkta Zorunlu İyileştirme Alanları: Sağlık bakım süreçlerinin yeniden yapılandırılması Enformasyon teknolojilerinin etkili kullanımı Bilgi ve beceri yönetimi Etkili ekipler oluşturulması Sağlık bakımının koordine edilmesi

Etkin Yönetim Bilişim Teknolojileri Kalite Çalışmaları Problemi tanımla Bilgi topla Görev ve sorumlulukları belirle Karar ver Plan yap İşleyişi/süreci gözle Sonuçları izle Uygula Süreci gözden geçir Bilişim Teknolojileri Ekibi ve diğer insanları motive et Kalite Çalışmaları

Süreç yönetimi Yönetebilmek için şart Sürecin tüm basamakları kontrol edilebilmeli Değerlendirilebilmeli Gereğinde gerekli değişiklikler en hızlı şekilde uygulanabilmeli Sağlıkta bilişim teknolojileri kullanmadan süreçleri yönetebilmek mümkün mü?

Sağlıkta Etkin Yönetim İçin BT yaygın kullanımı Performans yönetimi Kalite çalışmaları Maliyet muhasebesi Bölümlere bütçe Aktivite tabanlı bütçe