ENERJİ KOMİSYONU 30 Kasım 2013

KOMİSYON ÜYELERİ BAŞKAN ÜYELER Cahit AŞKIN – Ova Elektrik Adnan Naci FAYDASIÇOK – Has Çelik (Başkan Yard.) Tekin URHAN – Kriyojenik Birol BOZKURT – Evren Zincir (Raportör) Bahattin ERTUĞ – Uzer Makina Hayrettin ÇAYCI – Sarkuysan Oktay DUYMAZ – Körfez Yem Hakkı YILDIZ – Yıldız Entegre Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Enerji Komisyonu 1. Toplantısı Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

YAPILAN TOPLANTI SAYISI VE GÖRÜŞÜLEN KONULAR Komisyonun Misyon ve Vizyonuna karar verildi Vizyon: Üst ölçekte de politika olarak benimsenen enerjide dışa bağımlılığın azaltılması Misyon: Bölgesel kalkınmada büyük rolü olan “Enerji Verimliliği”nin maksimizasyonunun sağlanmasında etkin rol alarak, bölgesel enerji politikalarının oluşturulmasına katkı sağlamak. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

GÖRÜŞÜLEN KONULAR Türkiye’nin enerji konusundaki mevcut durumu değerlendirildi. Enerji ihtiyacı her yıl %8 oranında artış göstermektedir. Devlet enerji politikaları üretmeye çalışmaktadır, ancak kurumlararası stratejik eylem planları olmaması sebebiyle tam bir başarı sağlanamamaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

GÖRÜŞÜLEN KONULAR Türkiye’nin enerji konusunda zayıf yönleri vardır (kömürlerin genç olması, doğalgazda dışa bağımlı olması, petrol yataklarının fazla zengin olmaması) Yüksek teknolojiye sahip enerji tesisleri ile, dışa bağımlı olmadan, yerel kömür kaynaklarını kullanması gerekmektedir. Yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili olarak Türkiye’de girişimlerde bulunulmaktadır. Ancak yeterli değildir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

GÖRÜŞÜLEN KONULAR Nükleer enerji konusunda da girişimlerde bulunulması gerekmektedir. Türkiye’de enerji ile ilgili halkın bilinçlendirme toplantılarında ortaya çıkan provokasyonların doğru bilinçlendirme ile önlenmesi gerekmektedir. Enerji üretimi sonucu açığa çıkan ürünler sanayideki başka alanlarda kullanılabilir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

TÜRKİYE ENERJİ PİYASASI ve SANAYİ KURULUŞLARI Hazırlayan: Tekin Urhan 30 Kasım 2013

Sunum Planı . 1. Türkiye enerji piyasasının görünümü 2. Dünya enerji piyasalarından örnekler ve Türkiye 3. Enerji verimliliği ve sanayi kuruluşları 4. Daha ucuz ve verimli enerji için öneriler Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Elektrik Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Enerjiyi hangi sektörler ne kadar tüketiyor? Birincil enerji talebi 119,5 milyon TEP + %90 / 11 yıl 2023 218 milyon TEP Birincil enerji talebinin sektörel dağılımı incelendiğinde; % 27’si sanayi, % 26’sı konut ve hizmet sektörü, % 14’ü ulaştırma ve % 24’ü çevrim sektöründe kullanılmaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Elektriği hangi kaynaklarla üretiyoruz? Kurulu Güç 57.060 MW + %8,6 2013 / Ekim 61.984 MW Mevcut kurulu gücümüzün % 35,0’i hidrolik, % 31,3’ü doğalgaz, % 20’si kömür, % 4,3’ü rüzgar ve % 9,4’ü ise diğer kaynaklardan oluşmaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Elektriği hangi kaynaklardan üretiyoruz? Üretim 2002 132 TWh + %83 / 10 yıl 2012 242 TWh Ekim sonu itibarıyla elektrik üretiminin % 41,3’ü doğal gazdan, % 29,2’u hidrolikten, % 24,2’si kömürden ve % 5,4’ü ise diğer kaynaklardan sağlanmaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Elektrik üretimi hangi oranda artıyor? Santral Sayısı 2012 772 + %14,4 2013/Ekim 883 %6.5 Mevcut santrallerin 446 adedi hidrolik, 27 adedi kömür, 70 adedi rüzgar, 13 adedi jeotermal, 215 adedi doğalgaz, 38 adedi yenilenebilir ve atık, 52 adedi çok yakıtlı ve 22 adedi sıvı yakıtlı olup 2013 yılı içerisinde Ekim ayı sonu itibarıyla 4.925 MW’lık kapasite artışı olmuştur. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Yenilenebilir kaynakların payı ne kadar? Ekonomik olduğu belirlenen 140 milyar kWh/yıllık Türkiye HES potansiyelinin % 41’lik kısmı işletmededir. Özel sektör tarafından yapımı sürdürülen projeler dahil olmak üzere % 27’lik kısmı ise inşa halindedir. Türkiye’nin RES kurulu gücü 2013 yılı Ekim itibarıyla 2.689 MW’a ulaşmıştır. RES başvurularını toplu olarak en son 1 Kasım 2007’de kabul eden EPDK, ikinci etabı Haziran 2015’te başlatacaktır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Kamu ve özel sektörün üretim payları ne kadar? Kurulu güçte özel sektörün payı = % 63 Üretimde özel sektörün payı = % 66 EÜAŞ’a ait santrallerin 2014 yılında başlayacak özelleştirme ihaleleri ile birlikte özel sektörün payının artması beklenmektedir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Fiyatlar tüketici gruplarına göre nasıl değişiyor? 2006 tarife döneminin başlangıcında, mesken fiyatı ile SANAYİ fiyatı arasındaki fark % 8 Bugün mesken abone fiyatı ile SANAYİ abonesi arasındaki fark % 25 SANAYİ abonelerinin kullandığı elektrik ile diğer gruplar arasındaki farkın arttırılması, sanayicinin enerjiye erişim maliyetlerinin düşürülmesi gerekmektedir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Elektrik fiyatları nasıl oluşuyor? SANAYİ abonelerinin kullandığı elektrikteki fonlar kaldırılmalı, vergiler düşürülmeli, böylece sanayicinin enerjiye erişim maliyetlerinin azaltılması gerekmektedir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Doğalgaz Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Doğalgazı hangi ülkelerden ithal ediyoruz? 2013 yılı itibariyle özel sektör tarafından sahip olunan sözleşme miktarı 10 milyar m3/yıl seviyelerine yükselmiştir. Kısa bir süre içerisinde Irak doğalgazının da ithalatının başlaması beklenmektedir. Toplam Yıllık Tüketim 45 milyar 242 milyon m3 %17 LNG Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Doğalgazı nerelerde tüketiyoruz? 2012 yılı sektörel dağılımı Konut tüketimi % 19,56, Elektrik tüketimi % 47,82 Sanayi tüketimi % 22,17 SANAYİ abonelerinin elektrikten sonra en yoğun kullandığı enerji kaynağı doğalgazdır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Dünyadan örnekler… OECD üyesi olmayan ülkelerin enerji talepleri çok ciddi oranda artmaktadır. Bu talep artışı, Türk Sanayicisinin gelecekte bugünün gelişmekte olan ülkeleri ile rekabet edeceğini göstermektedir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Kim hangi kaynağı kullanıyor? Fransa’da nükleer enerji elektrik üretiminde % 79 gibi yüksek bir oranla kullanılmaktadır. Almanya’da elektrik üretimi için kullanılan en önemli kaynak kömür olup, elektrik üretiminin % 45’i kömürden, % 17’si nükleerden ve % 15’i yenilenebilir enerjiden sağlanmaktadır. ABD’de, başta kömür olmak üzere (% 43), doğalgaz (% 24) ve nükleer enerji (% 19) elektrik üretiminde kullanılan ana kaynaklardır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Kim hangi kaynağı kullanıyor? Çin ve Hindistan, sırasıyla % 79 ve % 68 olmak üzere yüksek oranlarda kömür kaynakları ile elektrik enerjisi üreten iki ülkedir. Hindistan’da doğalgazın payı % 10 iken Çin’de doğalgaz ile elektrik üretimi % 2 gibi düşük bir orana sahiptir. Kanada’da, yenilenebilir enerji, elektrik üretiminde % 61 oranı ile önemli bir paya sahip olup elektrik enerjisinin elde edilmesinde % 14 nükleer enerji, % 12 kömür ve % 10 doğalgaz kullanılmaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Kim hangi kaynağı kullanıyor? Dünyada elektrik üretimi için en yaygın olarak kullanılan kaynağın kömür olduğu görülmektedir. Kömürden sonra en fazla kullanılan kaynak ise doğalgazdır. ABD, Çin, Hindistan ve Almanya’da kömür, Rusya’da doğalgaz, Fransa’da nükleer enerji ve Kanada’da yenilenebilir enerji elektrik enerjisi üretiminde en fazla paya sahip olan kaynaklardır. Fransa, Almanya, ABD, Kanada ve Rusya, elektrik üretiminde nükleer enerjiyi önemli oranda kullanan ülkelerdir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Ve sanayi kuruluşları… Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Sanayi kuruluşları hangi kaynakları kullanıyor? 1. Petrol (Ulaşım, Lojistik ve Proses) 2. Kömür 3. Doğalgaz 4. Nükleer 5. Yenilenebilir enerji Elektrik Doğalgaz LNG Fuel oil Motorin… 6. Enerji verimliliği Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Verimlilik Enerjinin verimli kullanılıp kullanılmadığını gösteren en önemli kriter, gayri safi milli hasıla başına tüketilen enerji miktarı olarak tarif edilen ‘enerji yoğunluğu’dur. Enerji verimliliğinde Türkiye dünya ortalamasının altında, enerji yoğunluğunda ise üst sıralardadır. Ülkemizde 1 $ katma değer üretebilmek için: - OECD ülkelerinin 2 katı (0.19 vs 0.38 TEP/$) - Japonya’nın 4 katı enerji harcamaktadır Bu da firmaların kârlılığını ve rekabet edebilirliğini olumsuz yönde etkilemekte, ülkenin enerjide dışa bağımlılığını pekiştirmektedir. Artan enerji maliyeti, artan sera gazları salınımı, ve enerjide dışa bağımlılıkla en etkin mücadelenin yolu, enerji verimliliğinin arttırılması ve enerji yoğunluğunun düşürülmesidir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Verimlilik Enerji yoğunluğu – Kişi başına düşen enerji tüketimi ve GSYH başına tüketilen enerji miktarı Kişi başına düzen enerji tüketimi GSYH başına tüketilen enerji Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Verimlilik Örnek: California (ABD), Enerji Verimliliği Programları için $3.1 milyar bütçeyi onayladı (2009) 3 yıllık program; yılda 7 milyar kWh tasarruf 1.500 MW’lık santral kurulmasına gerek kalmayacak 130.000 evin enerji kullanımı %20 azaltılacak $175 milyon, “sıfır net enerji” ev ve işyerleri için harcanacak $260 milyon, yüksek enerji verimli devlet binaları yapımı için harcancak $100 milyon, eğitim programları için harcanacak 15,000 – 18,000 istihdam yaratılacak Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Verimlilik ABD’de enerji verimliliği tüketicilere 2030 yılına kadar $41 milyar tasarruf ettirecek ve 380,000 istihdam yaratacaktır. Enerji verimliliğine yatırılan her $1, $2.5 olarak geri döner. ABD bugün enerjiye her yıl yaklaşık $700 milyar daha az harcamaktadır ve bunu büyük ölçüde 1970’li yıllarda ciddiyetle başlayıp uyguladığı ısı yalıtımı gibi tasarruf tedbirlerine borçludur. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Verimlilik Bazı ülkelerde Yüksek Verimli beyaz eşyaya verilen teşvik uygulamaları (2009-2013) Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Sanayide enerji verimliliği uygulamaları Sıcak ve soğuk yüzeylerin yalıtımı Fırınlarda yakıt-hava karışım oranının ayarlanması Programlanabilir termostatların takılması Enerji verimliliği yüksek aydınlatma Hareket sensörleri takılması Camlarda yansıtıcı film kullanılması Güç faktörünün geliştirilmesi Yüksek verimli motorlar kullanılması Pompa ve fanlara değişken hızlı sürücüler takılması (VSD) Basınçlı hava maliyetinin azaltılması Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Motorlarda enerji verimliliği Türkiye’de üretilen toplam elektriğin yaklaşık yarısını, sanayide kullanılan elektriğin ise 2/3’ünü motorlar tüketmektedir. Tipik bir motorun satın alma maliyeti, o motorun toplam maliyetinin %2’sinden azdır. Enerji maliyeti ise toplam maliyetin %98’i olabilmektedir. Yani tipik bir motor ortalama 20 yıl olan çalışma ömrü boyunca satın alma maliyetinin 50 katından fazlasını, tükettiği enerjinin maliyeti olarak ödetir. Ortalama bir motor, satınalma maliyetine eşdeğer enerjiyi 2 ayda tüketmektedir. 5,000 TL’ye satın alınan bir motorun çalışma ömrü boyunca tükettiği enerjinin maliyeti 1,000,000 TL’yi geçebilir. Ancak fabrika yöneticilerinin çoğu bunun bilincinde değildir… Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Öneriler… Enerji verimliliği öncelikli bir devlet politikası olarak benimsenmeli ve ülkenin artan enerji ihtiyacını karşılayacak en öncelikli enerji kaynağı ilan edilmelidir. Enerji Bakanlığı’nın birinci önceliği enerji verimliliği uygulamalarını tüm ülke sathında yaygın olarak hayata geçirmek olmalıdır. Bu politika, enerji verimliliği bir yaşam tarzı halini alıncıya kadar bir seferberlik havası ve heyecanı içinde devam etmelidir. Sanayi kuruluşları bilinçlendirilmeli, desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. Program savunma bütçesi önceliğinde fonlanmalıdır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Neler yapmalıyız? (Kısa vade - OPTİMİZASYON) Elektrikte var olan serbest piyasa koşulları ve özel sektör tedarikçileri bağlamında en uygun koşullarla elektrik enerjisi satın alma yolları konusunda bilgi düzeyimizi arttırmalıyız. İşletmelerimizin elektrik satın alma sürecini teknik ve ekonomik olarak OPTİMİZE etmeliyiz. Sanayi kuruluşları için gelişmiş pazarlarda çok sık başvurulan ‘satın alma danışmanlığı’ konusunda gerekirse hizmet almalıyız. Böylece, herhangi bir yatırım yapmadan sadece piyasadaki enstrümanları kullanarak enerji giderlerimizi belirgin şekilde düşürmeliyiz. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

Neler yapmalıyız? (Orta ve uzun vade – VERİMLİLİK MODELİ) Sanayicilerin, işletme sahiplerinin, yöneticilerin ve çalışanların bilgilendirilmesi için çalıştay düzenlemeliyiz. Sanayicilerin enerji verimliliği için geliştireceği teknik ve ekonomik modeller hazırlamalıyız. Bu modelin uygulanabilmesi için kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütleriyle işbirliğine gitmeliyiz. Lobi çalışmaları yürütmeliyiz. Böylece, işletmelerimizin enerji giderlerini ve maliyetlerini düşürmeli, çevreye duyarlı ve ülkemiz için katma değer yaratan bir enerji tüketim rejimi oluşturmalıyız. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

TEŞEKKÜRLER… Verimlilik Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı