İNSAN ANATOMİSİ – Beden Eğitimi Müfredatı Giriş – İskelet sistemi – Eklem Sistemi

A. GİRİŞ İnsan, bipedal varlık olduğundan dolayı, potansyel olarak düşme riski ile karşı karşıyadır Düşmeyı engelleyen sistemlerin içinde lokomotor sistemi önem arzetmektedir. Lokomotor sistemi iskelet ve kas sistemleri ile temsil edilmektedir. Bu iki sistemin yapısını incelemeye başlamadan önce vücut sistemlerin oluşumunu ele almak gerekir

A. ĞİRİŞ Vücudun yapı şekli aşağıdaki yapılardan oluşmaktadır: Vücut sistemi <= organlar <= dokular <= hücre Yücutta yaklaşık 100 trilyon hücre mevcuttur Hücrelerin yapılarının farklı olmalarıyla beraber hemen hemen hepsinin temelinde 3 özelliği görmek mümkündür: hücre zarı (membran), hücre sıvısı (stoplazma), hücre çekirdeği (nükleus)

HÜCRENİN ÜÇ BÖLÜMÜ Hücre zarı Stoplazma Nucleus ( Çekirdek )

DOKULAR Hücrelerin işleve göre gruplaşması dokuların oluşumunu sağlamaktadır. Epitelial veya örtü dokunun esas dorevi korumadır Bağ dokunun esas görevi vücut yapının oluşumu ve yapılar arasında bağlantının sağlanmasıdır. Kas dokunun esas görevi kasılmadır Sinir dokunun esas görevi vücut sistemlerin çalıştırılmasıdır.

Vücutta başlıca dört doku tipi vardır: DOKULAR: Dokular, bazı özel görevleri üstlenmiş özel nitelikleri olan hücrelerin birleşmesi ile oluşur. Vücutta başlıca dört doku tipi vardır: 1) EPİTEL dokusu 2) BAĞ dokusu 3) KAS dokusu 4) SİNİR dokusu Vücudun dış(deri) ve iç(solunum ve sindirim) yüzeylerini kaplar ve bazı epitel dokular salgı bezlerini oluştururlar. Bağ dokusunun ana işlevi vücudun diğer dokularını bir birine bağlamaktır. Bağ dokuları aynı zamanda vücudu ve onun yapılarını destekler ve organları korur. Kas dokusu, kasılmak üzere özelleşmiş hücrelerden oluşur. Kas lifleri çoğunlukla bağ doku tarafından çevrelenmiş yığın yada katmanlar şeklinde düzenlenmiştir. 3 tip kas dokusu vardır:İskelet kası, Kalp kası, Düz kas Sinir sistemini meydana getiren dokudur ve impulsun iletiminde uzmanlaşmış nöronları ve bu nöronları destekleyen ve besleyen glial hücrelerden oluşur.

İskelet sistemi

İskelet sistemin görevleri Destek – Gövde desteği Koruma – Beyin, omurilik ve iç organlar için koruma alanı Hareket – kaslar için manivela Mineral deposu –kalsiyum ve fosfor Kan hücesi oluşumu – kemik iliğinde eritrosit ve trombosit

Kemik Tipleri 1- Uzun Kemikler (örn. kol kemiği) 2- Kısa Kemikler (örn. el tarağı kemikşeri) 3- Yassı Kemikler (örn. kürek kemiği) 4- Düzensiz Kemikler (örn. omur kemiği)

İskelet Eksen İskelet: 1) Kafatası kemikleri 2) Vertebral kolon 3) Göğüs kafesi

Eksen iskelet - omurga Atlas (C-1) Axis (C-2) Columna vertabralis - omurga sütunu (vertebral kolon) 33 vertebra (omur) kemiğinden oluşur. Cervical- (boyun bölgesi) 7 omur Thoracal- (göğüs bölgesi) 12 omur Lumbar- (bel bölgesi) 5 omur Sacral (kuyruk sokumu) 5 omur. Coccygeal- (kuyruk ) 4 omur. Lordoz – öne kavis Kifoz – arkaya kavis

Eksen iskelet – kafatası kemikleri Kafa tası kemikleri kafatası kemiği ve yüz kemiklerinden oluşur. Cranium- kafatası kemiği. Frontal - alın kemiği. Parietal - tepe kemiği. Kafatasının üst tepesindedir ve 2 parçadan oluşur. Occipital – ard, kafa kemiği. FORAMEN MAGNUM büyük delik. Temporal - şakak kemiği. Etmoidal- kafes kemiği, tektir,kafatasının taban kısmını oluşturur. Sphenoidal- kanat kemiği. Kafatasının alt orta kısmındadır.

Eksen iskelet – göğüs kafesi kemikleri THORAX – Göğüs kafesi COSTA – kaburga STERNUM – göğüs kafesi kemiği Kaburgalar 12 çifttir. Göğüs kemiği ile ilgili olan gerçek kaburgalar (1-7) ve yalancı kaburgalar (8-10) . çiftlerdir. Boşta kalan 11 ve 12. çift kaburgalar ise yüzen kaburgalardır.

İskelet sistemi Üst exremite kemikleri Destek kaslardan sağlanır. Nedeni zorlanmadan maksimal açıyı sağlamaktır. Kasların dışında üst extremiteyi gövdeye bağlayan tek nokta sterno-clavicular eklemdir.

Üst ekstremite kemikleri: Clavicula Scapula Humerus Radius Ulna Carpus (8) Metacarpus (5) Digitus (veya phalanx,14).

Alt ekstremite kemikleri Destek sacro-iliac (kuyruksokumu-leğen) kemikleri ile sağlanır. Nedeni zorlanmadan vücut ağırlığının taşınmasını sağlamaktır.

EKLEM BAĞLANTI ŞEKLİ Yapısal sınıflandırma fibros-hialin-sinovial İşlevsel sınıflandırma sinartroz – amfiartroz – diartroz Harekete göre sınıflandırma Pivot – menteşe – eğer – top-ve-oyuk

Eklemlerin sınıflandırılması: Yapısal sınıflandırma kemikleri birbirine bağlayan maddeye dayanır: 1) Fibroz ağırlıklı 2) Kıkırdak ağırlıklı 3) Sinovial (sıvı içerikli) Işlevsel sınıflandırma eklemdeki hareket miktarına bağlıdır 1) Hareketsiz (sinartroz): örn: kafatası kemikleri 2) Az hareketli (amfiartroz): örn:kasık kemikleri 3) Tam hareketli (diartfoz): örn.: kalça eklemi

Kıkırdak bağlantılar Az hareketli Eklem boşluğu yok

Sinovial Eklemler Tam hareketli Kemikler sıvı içeren boşlukla ayrılmıştır (sinovial sıvı). Örnek: ekstremite eklemleri

SİNOVİAL TİP EKLEMLERİN SINIFLADIRILMASI Menteşe tip (dirsek eklemi) Eğer tip (metatarsoplangeal e) Pivot tipi eklem ( atlanto-axial eklem) Top ve oyuk(yuva) tip (kalça)