Bulaştırdıkları Hastalıklar Parazitoloji Anabilim Dalı Keneler Bulaştırdıkları Hastalıklar ve Veteriner Hekimlik Yrd. Doç. Dr. Galip KAYA M.K.Ü. Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı

Keneler, hayvan ve insan sağlığı açısından önemli bir problem. Ülkemiz kene gelişimine uygun ; İklim kuşağı ve coğrafik özellikleri, Yetiştiricilik sistemlerinin gelişmemiş olması, Evcil veYabani Hayvan hareketlerindeki güçlük Kontrolsüz ve Düzensiz İlaçlamalar, Durumu karmaşa haline getirmiştir.

Keneler sistematikte Chelicerata Anaç Bölümü Akarlar grubuna dahildirler (Acarina) Önemli olan iki aile var. İxodidae (Sert keneler- Mera Keneleri) Argasidae (Yumuşak keneler- Ahır Keneleri) Baş, Gövde ve Karın kaynaşmıştır. Larvalarında üç çift ayak varken, Erginlerde dört çift ayak vardır.

Bir-İki-Üç Konaklı keneler var. Gelişimleri 2-6 aydan 3 yıla kadar yayılabilmektedir. Hemen her tür evcil –yabani canlıdan kan emebilmekteler. 6ay- Birkaç Yıl.

Ahır Keneleri Barınaklarda, yarıklar, çatlaklar vb. yerlerde saklanırlar. Yüzeyleri derimsi bir tabaka ile kaplı Dorsalden ağızları gözükmez (erginlerde) Erkek ve dişileri benzerdir. Genelde geceleri ve defalarca beslenir. Bir çok defa yumurtlar (200-500) Uzun yıllar yaşayabilirler

Ahır Keneleri Bir ucu sivri elipsoidal yapıda ve desenli olanlar Argas spp. Küt, Elipsoidal yapılı vücut ortasında daralma var ve sırtı desenli olanlar Ornithodorus spp. Sırtı desensiz, elipsoidal ve daha iri yapılı olanlar ise Otobius spp. Ahır kenelerinin boyları larvaları 1mm den, erginleri ise 0,5- 1 cm kadar olabilirler. Argas spp. Ornithodorus spp. Otobius spp.

Mera Keneleri Yoğun olarak açık alanlarda,otlaklarda bulunurlar. Erkek Keneler Yoğun olarak açık alanlarda,otlaklarda bulunurlar. Barınaklara da yerleşirler. Scutum (Sert Kitini tabaka) Dişi Keneler

Keneler, büyüme, gelişme ve üremek için, Tularemi Babesiosis Ehrlichiosis Theileriosis Borellia Keneler, büyüme, gelişme ve üremek için, Diğer canlılardan kan emmek zorundadır. Sadece kan emen bir ektoparazit olarak değil, Birçok hastalık için taşıyıcı (Vektör) oldukları için önemli parazitlerdir.

Hangi hastalıklar karşımıza çıkabilir? Etkili korunma için neler gerekli? Gibi soruları cevaplayabilmek için Bulunduğumuz ortamda Keneleri gözlemlemek, Türleri ve çıkış dönemlerini belirleyip Kayıt tutmak yararlıdır. Tanı için, Kenelerin bazı morfolojik özellikleri incelenir.

Mera Keneleri Teşhisinde Dorsal olarak bakıldığında göz yok Kapitulumu kısa, II. Palp parçası (A) geniş (iki kat) ve konik şekilli Basis capituli dikdörtgen A- II.Palp parçası C- Basis capituli Haemaphysalis spp.

Göz var ise

diğer bazı özellikleri incelenir. Ağız organelleri ve diğer bazı özellikleri incelenir. Palpler uzun ise: Ixodes spp. Hyalomma spp. Amblyomma spp. Palpler kısa ise: Haemophysalis spp. Rhipicephalus spp. Boophilus spp. Dermocentor spp. A-II.Palp parçası B-III. Palp parçası C- Basis capituli

Amblyomma spp. Capitulumu uzun olan kenelerde palp parçaları kıyaslanır. II.Parça , III.parçadan üç misli kadar uzun dorsal kısmı süslü, desenli ise; A- II.Palp parçası B- III. Palp Parçası

III. den en az iki kat uzun ise Hyalomma spp. A- II.Palp parçası B- III. Palp Parçası Dorsal kısmı desensiz İkinci palp parçası III. den en az iki kat uzun ise

Ixodes spp. A- II.Palp parçası B- III. Palp Parçası C- Basis capituli Palpleri uzun ve geniş ise İkinci palp parcası III. den en az iki kat uzun Palp bazalı ince ve belirgin aralık görünümü

Palpleri kısa olanlarda Dermacentor spp. A- II.Palp parçası B- III. Palp Parçası C- Basis capituli Dorsal desenli Palp parçalarının uzunluk ve genişlikleri eşit yada Genişlikleri uzunluklarından fazla ve Basis capituli dikdörtgen ise

Palpler kısa ve dorsal desensiz ise

Kenenin dorsal kısmına bakılır Basis capituli altıgen görünümlü Rhipicephalus spp. Kenenin dorsal kısmına bakılır Basis capituli altıgen görünümlü Scutumun son kısmı kıvrımlı ise (Festoon) A- II.Palp parçası B- III. Palp Parçası C- Basis capituli A- Festoon

Palp parçaları çok kısa Basis capituli altıgen benzeri Scutumun sonu kıvrımsız (Festoon yok) Boophilus spp. A- II.Palp parçası B- III. Palp Parçası C- Basis capituli

Türkiye’de Yaygın Bulunan Türler Ixodes I. ricinus Hyalomma H. a. anatolicum H. a. excavatum H. detritum H. marginatum H. aegyptium Rhipicephalus R. bursa R. sanguinesu R. turanicus Haemopyhsalis H. punctata H. parva H. sulcata H. numidiana H. inermis Dermacentor D. marginatus D. nivens Boophilus B. annulatus Argas A. persicus A. reflexus Ornithodorus O. lohorensis

Yaygınlığı Az Olan Türler I. hexoganus H. dromedari A. variegatum H. concinna B. kohlsi A. vespertilionis O. coniceps O. tholozani Otobius megnini