EGIT 112 8. Ünite BİLİŞSEL YAKLAŞIM
BİLİŞSEL YAKLAŞIM Korhan ile Berk ayni sınıfta ders dinlemislerdir. Dersin sonunda öğretmenin sorduğu soruları Korhan doğru olarak yanıtlarken, Berk yamtlayamamıştır. Bu iki öğrenciye öğretmen tarafından sunulan uyarıcılar aynı olmasına ve Öğretmen tarafından her iki öğrenciye de pekiştireç verilmemesine rağmen, niçin Korhan Berk'ten daha iyi oğrenmiştir?
BİLİŞSEL YAKLAŞIM Bu sorunun yantını davranışçı yaklaşımla açıklamak oldukça güçtur. Bilişsel kuramcılar yukandaki örnekte gözlenen farklılığı öğrenmedeki içse! süreçlerle açıklamaya çalışmaktadır. Bu görüşe göre bireyin yeni gelen bir bilgiyi öğrenebiimesi için, öğrenme sürecine zihinsel olarak etkin katılması, diğer bir değişle kendine sunulan uyancılan seçmesi, kendisi için anlamlı hale getirmesi ve uygun tepkiyi üretmesi gerekir (Shuell,1986).
BİLİŞSEL YAKLAŞIM 1912-13 yıllarında Amerika'da davranışcı yaklaşımı benimseyen psikolog ve eğitimciler öğrenmeyi, uyarıcı ile davranış arasında bağ kurma işi olarak ele alırken, Almanya'da bir grup bilim adamı da öğrenmede önemli rol oynayan doğrudan gözlenemeyen bilişsel süreçlerle ilgilenmeye başlamıştır. Bu küçük grup kendilerine "Gestalt psikologları" adını vermiştir.
BİLİŞSEL YAKLAŞIM Gestalt psikologlarının özellikle algı üzerine yaptıklan araştırmalarla başlayan, öğrenmedeki bilişsel süreçlere yönelik çalışmalar, daha sonra Piaget'nin bilişsel gelişim kuramı, Atkinson ve Shiffrin'in bellek modelleri, Bruner ve Ausubel'in öğretim modelleri ile hızla gelişmiş ve bilişsel kuramlar adı altında toplanmıştır.
BİLİŞSEL YAKLAŞIM Bili§, insan zihninin dünyayı ve çevresindeki olayları anlamaya yöneiik yaptığı zihinsel işlemlerin tümüdür. Dıştan alınan uyanımların algılanması, önceki bilgilerle karşılaştırılması, yeni bilgilerin oluşturulması, elde edilen bilgilerin belleğe depolanması, hatırlanmasi ile zihinsel ürünlerin kalite ve mantık yönünden değerlendirilmesi, bilis kapsamma giren zihinsel süreçlerle ilgili etkinliklerdir (Fidan, 1986). Tanımından da anlaşılacağı gibi biliş oldukça kapsamh bir kavramdır.
Davranışçı Yaklaşım ve Bilimsel Yaklaşım Arasındaki Temel Farklar 1. Davranışçı Psikologlar, davranışa neden olan ve davranışı takip eden uyancıları gözleyerek, öğrenmeye açıklık getirmeye çalışmışlardır. Bilişsel kuramcılar ise, uyarıcının birey tarafmdan algılanmasından itibaren, bireyde meydana gelen içsel süreçler ve öğrenmeye etki eden bireysel ozelliklerle ilgilenmektedirler.
Davranışçı Yaklaşım ve Bilimsel Yaklaşım Arasındaki Temel Farklar 2 Davranışçı yaklaşıma göre davranış öğrenilir. BilişseI yaklaşıma göre ise bilgi öğrenilir. Bilgide meydana gelen değişme davranışa yansır (Shuell, 1986;WooIfoik,1993).
Davranışçı Yaklaşım ve Bilimsel Yaklaşım Arasındaki Temel Farklar 3 Her iki yaklaşım da pekiştirece önem verir. Davranişçı yaklaşımda pekiştireç davranışı kuvvetlendirir ve dıştan verilen pekiştireç!er öğrenmede önemli rol oynar. Bilişse! kuramcılara göre dıştan verilen pekiştireçler öğrenen için, yaptığı davranışın doğruluğu hakkında dönüt sağlar Öğrenmede, başarılı olma, belirsizlikten kurtulma gibi içsel pekiştireçler önemli rol oynar (Woolfoik, 1993).
Davranışçı Yaklaşım ve Bilimsel Yaklaşım Arasındaki Temel Farklar 4. Her iki yaklaşımda da öğrencinin aktif olması gerekir. Ancak davranışçı yaklaşımda öğrenen, uyarıcılarla etkileşimde bulunmak ve pekistireç almak için aktif olmailıdır. Bilişsel yaklaşımda ise öğrenen, dikkatini kontrol ederek uyancıları seçerek, onları anlamlı hale getirip kodlayarak öğrenme sürecine aktif olarak katılır.
Davranışçı Yaklaşım ve Bilimsel Yaklaşım Arasındaki Temel Farklar 5. Davranışçı kuramlar, daha çok kontrollü laboratuvar ortammda, çoğunlukla hayvanlar üzerinde araştırmalar yaparak öğrenmeyi açıklayan genel ilkeleri bulmaya çalışmışlardır. Bu nedenle genellikle basit davranışların kazandırılması üzerinde durmuşlardır. Bilişsel kuramcılar insanlann doğal çevre içinde değişik durumlarda nasıl öğrendiklerini araştırmışlardır. Bilissel kuramcılar, kavram ve ilke öğrenme, problem çözme, Eleştiriel düşünme gibi bilişsel yönü ağırlık taşıyan daha karmaşık davranışların öğrenilmesini açıklamaya calışmışlardır (Shuell,1986).
BİLGİYİ İŞLEME KURAMI Bilişsel öğrenmeyi en kapsamlı biçimde algılayan kuramdır.
BİLGİYİ İŞLEME KURAMI Bilgiyi isleme kuraminm iki temel sayIltIsI vardIr: 1. Öğrenme sürecine öğrenci aktif olarak katılmak zorundadır. 2. Önbilgiler ve bilişsel beceriler öğrenmeyi etkiler. (Seifert,1991)
BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ ÖĞELERİ Öğrenmeye etki eden iki temel unsur vardır. bilginin depolandığı bellekler, bu belleklere bilginin işlenmesini, saklanmasını ve hatırlanmasını sağlayan yürütücü kontrol süreçleridir.
BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ ÖĞELERİ bilgi sırasıyla duyusal, kısa süreli ve uzun süreli belleklerde saklanır.
BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ ÖĞELERİ Duyusal kayıtta bilgi çok küçük bir zaman dilimi içinde kalır, sonra unutulur. Duyusal kayıtta çok sayıda uyarıcı geldiği halde, bu uyarıcıların çok azı kısa süreli belleğe geçer
BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ ÖĞELERİ Bilgiyi İşleme Sistemi
BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ ÖĞELERİ Kısa süreli belleğin, bilgileri saklama süresi ve kapasitesi çok sınırlıdır.
BİLGİYİ İŞLEME KURAMI Ancak kısa süreli bellek bilgilerin kullanılmasını ve uzun süreli belleğe aktarılmasını sağlar.
BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ ÖĞELERİ Uzun süreli belleğin ise hem bilgileri saklama süresi hem de kapasitesi sınırsızdır. bilgiler genellikle şemalar ve önermeler biçiminde korunur.
BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ ÖĞELERİ Uzun süreli bellek Bilişsel psikologlar uzun süreli belleğe depolanan bilgilerin türü ve örgütleniş biçimlerine göre 3 türlü bellek tanımlamaktadırlar: 1. Anlamlı Bellek; bilgi anlamlı hale gelir. 2. Anısal Bellek; yaşadığmız olaylar depolanır. 3.İşlemsel Bellek; belli bir işin yapılması için gerekli işlem basmaklarını depolandığı yerdir.
BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ ÖĞELERİ Bazen ders çalışırken 3-4 sayfa okuduktan sonra, okuduklarımızdan aklımızda hiçbir şey kalmadığını fark ederiz, Bilgi işIem kuramına göre bu durumda bilgilier hangi bellege kaydolmuştur?
YÜRÜTÜCÜ KONTROL SÜREÇLERİ Bilgilerin çevreden alınıp uzun süreli belleğe işlenmesi sürecinde, algı, dikkat, tekrar, anlamlandırma ve örgütleme (gruplama) önemli rol oynar.
YÜRÜTÜCÜ KONTROL SÜREÇLERİ Bireyin neyi öğreneceğini seçici algı, Öğrenme düzeyini ise bilgileri kodlamada kullandığı stratejiler belirler.
YÜRÜTÜCÜ KONTROL SÜREÇLERİ Uzun süreli bellekteki bilgilerin davranişa dönüşmesi için ise hatırlama sürecinin iyi çalışması gerekir.
İşleme düzeyi kuramcıları ve bilgi Bilginin hangi belleklere işlendiğinden çok, zihinsel olarak analiz edilme derecesi üzerinde dururlar. Organizma tarafından dış dünyadan alınan uyarıcılar ya da bilgiler farkli duzeylerde belleğe işlenir. Bilgiyi işleme süreci ne kadar derin olursa, bilgi o kadar kolay hatırlanır.
Yapılandırmacı kuram bütün bilgiler birey tarafından oluşturulur. Birey tarafından oluşturulan bilgi, kişinin öğrendiğinden ve anladığından daha çoktur.
Yapılandırmacı kuram Öğrenmede bireyin ön bilgilerinin yanı sıra kültürel ve sosyal içerik de önemli rol oynar.
Yapılandırmacı kuram Belli bir durumda doğru oiarak kabul edilen bilgi, başka koşullar altınnda yanlış kabul edilebilir.
Bilişsel kuramcılar ve öğretme kuramları buluş yoluyla ve sunuş yoluyla öğretimdir.
Buluş yoluyla öğretim sunulacak bilginin yapısı, bilgiyi sunuş sırası önemli rol oynar. öğrenci belli bir konunun yapısını tümevarım yoluyla öğrenir.
Buluş yoluyla öğretim öğrenciye bol örnek verilir, öğrencinin bu örnekleri inceleyerek bilgiyi kendisinin bulması sağlanır.
Buluş yoluyla öğretim Başarılı olması için, öğrencinin güdülenmesi, öğretmenin öğrenciye rehberlik etmesi ve öğrencinin olumlu davranışlarının pekiştirilmesi gerekir.
Sunuş yoluyla öğretim Tümdengelim yaklaşımı kullanılır. Öğrenci kendisine sunulan bilgileri öğrenir. Öğrenme anlamlı olmalıdır. öğrencinin yeni gelen bilgilerle eski bilgileri arasında bağ kurması gerekir. örgütleyiciler bireyin bu bağı kurmasına yardım eder.
Gagne’nin Öğretim Durumları Modelleri öğretimin düzenlenmesinde sekiz öğeye yer verilmesi gerektigini savunmaktadir. dikkat çekme, öğrenciyi hedeften haberdar etme, önbilgilerin hatırlatılması, uyarıcı materyalin sunulması, öğrenciye rehberlik etme, davranışı ortaya çıkarma, dönut-düzeltme verme, kalıcılığı ve transfer! sağlamadır.
Gagne’nin öğrenme aşamaları ÖĞRENME SÜREÇLERİ ÖĞRETİM DURUMLARI DİKKAT DİKKAT ÇEKME BEKLENTİ 2. ÖĞRENCİYE HEDEFLER HAKKINDA BİLGİ VERME ÇALIŞAN BELLEK İÇİN HATIRLATMA 3. ÖNBİLGİLERİN HATIRLATILMASI SEÇİCİ ALGI 4. UYARICI MATERYALİN SUNULMASI UZUN SÜRELİ BELLEĞE KODLAMA 5. ÖĞRENCİYE REHBERLİK ETME TEPKİDE BULUNMA 6. DAVRANIŞI ORTAYA ÇIKARMA PEKİŞTİREÇ 7. DÖNÜT-DÜZELTME VERME HATIRLAMA 8. KALICILIĞI VE TRANSFERİ SAĞLAMA