KRİTİK (ELEŞTİREL) DÜŞÜNMENİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER-3 MUHAKEME HATALARINDAN KAYNAKLANAN ENGELLER Bu Sunum, çevirisi KAD ( Kritik – Analitik Düşünme) Platformu Tercüme Birimi tarafından yapılıp Türkçeye kazandırılan “Kritik Düşünme Üzerine Pratik Bir Kılavuz” adlı eserden KAD Komisyonumuzca derlenmiştir. Eser Kritik (Eleştirel) Düşünmeye özet niteliğinde giriş sağlama özelliğinde olup, yazarı Greg R. Haskinstir. Slayt gösterisinde örnek kısmından 15-20 sn sonra kritik düşünme kısmı kendiliğinden gelmektedir. İsteğe göre bu süreyi beklemeden aşağı yön oku ile kritik düşünme yazısının gelmesi sağlanabilir.

MUHAKEME HATALARINDAN KAYNAKLANAN ENGELLER

KRİTİK DÜŞÜNME TEST EDİLEMİYECEK HİPOTEZLER KONUSUNDA TEMKİNLİ OLUN. ÖRNEK:1 ÖZEL HİPOTEZLER ENGELİ PARAPSİKOLOJİ İLE UĞRAŞAN KİŞİLER BAZI KİŞİLERİN DÜŞMANCA BAKIŞLARININ PSİŞİK GÜÇLERİNİ OLUMSUZ ETKİLEDİĞİNİ İDDİA EDER. KRİTİK DÜŞÜNME TEST EDİLEMİYECEK HİPOTEZLER KONUSUNDA TEMKİNLİ OLUN.

ÖRNEK:2. ALAKASIZ ŞEYLER ARASINDA. BAĞLANTI KURMA ENGELİ ÖRNEK:2 ALAKASIZ ŞEYLER ARASINDA BAĞLANTI KURMA ENGELİ BİR FUTBOL SEYİRCİSİNİN ŞAPKASINI TAKMA YÖNÜNÜN MAÇIN SONUCUNU ETKİLİYECEĞİNE İNANMASI. KRİTİK DÜŞÜNME: ALAKASIZ TESADÜFLER İLE SEBEP- SONUÇ İLİŞKİLERİ ARASINDAKİ AYRIMI UNUTMAYIN

KRİTİK DÜŞÜNME AKSİ İSPAT EDİLEMEYEN HER ŞEYİ DOĞRU KABUL ETMEYİN. ÖRNEK:3 İSPATLAMA MECBURİYETİ ENGELİ “KİMSE UZAYDA HAYAT OLMADIĞINI İSPATLAYAMADIĞINA GÖRE UZAYDA HAYAT VARDIR ” YARGISINA ULAŞMAK. KRİTİK DÜŞÜNME AKSİ İSPAT EDİLEMEYEN HER ŞEYİ DOĞRU KABUL ETMEYİN.

ÖRNEK:4. KISIR DÖNGÜ ENGELİ. BİR KİŞİNİN PARANORMAL OLARAK AÇIKLADIĞI ÖRNEK:4 KISIR DÖNGÜ ENGELİ BİR KİŞİNİN PARANORMAL OLARAK AÇIKLADIĞI KENDİ DENEYİMLERİ OLDUĞU İÇİN PARANORMAL OLAYLARIN OLDUĞUNU İFADE ETMESİ KRİTİK DÜŞÜNME DÖNGÜSEL BİR MUHAKEME İLE KARŞILAŞTIĞINIZDA FARKLI BİR AÇIKLAMA BULMAYA ÇALIŞIN.

ÖRNEK:5. GRUPLAMA İLÜZYONU VE TEKSAS NİŞANCISI. YANILGISI ENGELİ ÖRNEK:5 GRUPLAMA İLÜZYONU VE TEKSAS NİŞANCISI YANILGISI ENGELİ “BİR HASTALIK A ŞEHRİNDE B ŞEHRİNDEN DAHA ÇOK GÖRÜLÜYOR, A ŞEHRİNDE KİMYASAL BİR FABRİKA VAR . DEMEK Kİ BU FABRİKANIN YAYDIĞI GAZLAR BU HASTALIĞA NEDEN OLUYOR” YARGISINI ÇIKARMAK. KRİTİK DÜŞÜNME RAKAMLARIN VE İSTATİSTİKLERİN GEÇERLİLİĞİNİ KONTROL EDİN.

ÖRNEK:6. YANLIŞ BENZETMELER YAPMAK ENGELİ ÖRNEK:6 YANLIŞ BENZETMELER YAPMAK ENGELİ HAPİSHANELERDE MAHKUMLARIN AYNI HÜCREDE KALMASININ KÖTÜ DAVRANIŞLARA NEDEN OLDUĞU YARGISINDAN YOLA ÇIKARAK ÇOCUKLARIN AYNI ODADA KALMASININ YANLIŞ OLDUĞUNU SAVUNMAK. KRİTİK DÜŞÜNME YANLIŞ BENZETMELER YAPILARAK VARILAN YANLIŞ YARGILARI SORGULAYIN.

ÖRNEK:7 BARNUM ETKİSİ ENGELİ ASTROLOJİK KARAKTER TAHLİLLERİ… KRİTİK DÜŞÜNME KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SADECE SİZE Mİ ÖZEL OLDUĞUNU YOKSA HERKES İÇİN Mİ GEÇERLİ OLDUĞUNU DEĞERLENDİRİN.

ÖRNEK:8. KUMARBAZ SAFSATASI ENGELİ ÖRNEK:8 KUMARBAZ SAFSATASI ENGELİ “UZUN SÜREDİR BÜYÜK BİR DEPREM YAŞAMADIK. YAKINLARDA BİR TANE BEKLEYEBİLİRİZ.” KRİTİK DÜŞÜNME SABİT OLASILIKLI OLAYLAR İLE DEĞİŞKEN OLASILIKLI OLAYLAR ARASINDAKİ AYRIMI YAPIN.

ELMALARI ELMALARLA KARŞILAŞTIRDIĞINIZA EMİN OLUN. ÖRNEK:9 ALAKASIZ KARŞILAŞTIRMA ENGELİ A YAZICISININ B YAZICISINDAN DAHA İYİ ÇIKTI VERDİĞİ İÇİN DAHA İYİ OLDUĞUNU İDDİA EDERKEN, B YAZICISININ FAKS,FOTOKOPİ VE TARAMA ÖZELLİĞİ OLDUĞUNU İNKAR ETMEK. KRİTİK DÜŞÜNME ELMALARI ELMALARLA KARŞILAŞTIRDIĞINIZA EMİN OLUN.

Örnek:10. BÜYÜK SAYILAR KURALI ENGELİ Örnek:10 BÜYÜK SAYILAR KURALI ENGELİ 11 EYLÜL OLAYINDA 11 SAYISIYLA OLAY ARASINDA KURULAN BAĞLANTILAR KRİTİK DÜŞÜNME RAKAMLARIN OBJEKTİF BİR ŞEKİLDE KULLANILDIĞINDAN EMİN OLUN, BİR İDDİAYI DESTEKLEMEK İÇİN OLUŞTURULAN SAYISAL TESADÜFLERİ ÖNEMSEMEYİN.

ÖRNEK:11. GEÇERSİZLİK KURALI. “SUDAN KORKARIM, ÖRNEK:11 GEÇERSİZLİK KURALI “SUDAN KORKARIM, BU YÜZDEN UÇAKLA SEYAHAT EDECEĞİM.” KRİTİK DÜŞÜNME ARGÜMANLAR ALAKASIZ NEDENLERLE DESTEKLENDİĞİNDE BUNUN FARKINDA OLUN.

ÖRNEK:12 PAREİDOLİA ENGELİ UFO,VAN CANAVARI VB. GÖRMEK KRİTİK DÜŞÜNME TUHAF BİR GÖRÜNTÜYLE KARŞILAŞTIĞINIZDA BUNUN PEK ÇOK MANTIKLI NEDENİ OLABİLECEĞİNİ UNUTMAYIN.

ÖRNEK:13. ART ARDA GELME SAFSATASI ENGELİ ÖRNEK:13 ART ARDA GELME SAFSATASI ENGELİ GÜNEŞ TUTULMASI SIRASINDA DAVUL ÇALMANIN GÜNEŞİ GERİ GETİRECEĞİNE İNANMAK KRİTİK DÜŞÜNME İZLENEN OLAYLARDAKİ SEBEP-SONUÇ MEKANİZMALARINI İYİ DEĞERLENDİRİN.

ÖRNEK:14. FAYDA SAFSATASI ENGELİ ÖRNEK:14 FAYDA SAFSATASI ENGELİ MANYETİK KEMER TAKAN BİR KADININ BEL AĞRILARININ GEÇTİĞİNİ SÖYLEYEREK KEMERİN İŞE YARADIĞINI SÖYLEMESİ. KRİTİK DÜŞÜNME GÖZLEMLERİN ALTINDA YATAN NEDENLERİ DÜŞÜNÜRKEN DAHA OLASI NEDENLER İLE DUYGUSAL NEDENLER ARASINDA AYRIM YAPIN.

ÖRNEK:15. GERİLEME SAFSATASI ENGELİ. BOYNU BAZEN ÇOK ŞİDDETLİ ÖRNEK:15 GERİLEME SAFSATASI ENGELİ BOYNU BAZEN ÇOK ŞİDDETLİ BAZEN DAHA AZ AĞRIYAN BİR ADAMIN AĞRININ EN ŞİDDETLİ OLDUĞU ZAMANDA ALDIĞI BİR İLACIN ETKİSİYLE AĞRININ GEÇTİĞİNE İNANMASI KRİTİK DÜŞÜNME GÖZLEMLENEN BİR OLAY HAKKINDA BİR YARGIYA VARMADAN ÖNCE DOĞAL DEĞİŞİKLİKLERİ GÖZ ÖNÜNE ALIN.

ÖRNEK:16. KAYGAN ALAN SAFSATASI ENGELİ. “HÜKÜMET KAMUSAL ALANLARDA ÖRNEK:16 KAYGAN ALAN SAFSATASI ENGELİ “HÜKÜMET KAMUSAL ALANLARDA SİGARA İÇİLMESİNİ YASAKLADI. BUNDAN SONRAKİ AMAÇLARI HAYATIMIZIN HER ALANINI KONTROL ETMEK.” KRİTİK DÜŞÜNME SÖZÜ EDİLEN OLUMSUZ OLAYLAR ZİNCİRİ İÇİN MANTIKLI KANITLAR ARAYIN