KAMUSAL MAL VE HİZMET TÜRLERİ

KAMUSAL MAL VE HİZMET TÜRLERİ Kamu kesimi tarafından üretilen, üretimine katkıda bulunulan ve düzenlenen mal ve hizmetler ; Tam kamusal, yarı kamusal, özel mal ve hizmetler, erdemli ve erdemsiz mallar, klüp malları, bölgesel kamusal mallar ve global kamusal mallar şeklinde incelenebilir.

Kamu mallarının sınıflandırılmasında iki kriter kullanılmaktadır : Tüketimde rekabet olup olmaması Tüketimden mahrum bırakmanın mümkün olup olmaması

KAMU EKONOMİSİNDE ÜRETİLEN MAL VE HİZMETLER Tam kamusal mal ve hizmetler Yarı kamusal mal ve hizmetler Özel mal ve hizmetler Erdemli ve erdemsiz mallar Klüp malları Ortak mallar Bölgesel kamusal mallar Global kamusal mallar

TAM KAMUSAL VE HİZMETLER Toplumsal ihtiyaçların giderilmesine yönelik olan bölünemeyen ve faydasından kimsenin mahrum bırakılamadığı ve üretimini de siyasi otoritenin karar verdiği mal ve hizmetlere denir. Örneğin: Adalet, Zorunlu Eğitim, Koruyucu Sağlık, Diplomasi, Güvenlik, Savunma

ÖZELLİKLERİ Faydası bölünemez. Pazarlanamaz. Tüketiminde mahrum bırakma yoktur. Vergilerle finanse edilir. Beleşçilik (freerider) davranışı vardır. Tüm topluma fayda sağlar, Fiyatlandırılamaz, Tüketimde rekabet yoktur, Siyasi otorite üretimine karar verir, Olumlu dışsal fayda ortaya çıkar, insanlar tercihlerini açıklamaz.

YARI KAMUSAL MAL VE HİZMETLER Yarı kamusal mal, faydası bölünebilen, pazarlanabilen ve topluma önemli ölçüde dışsal fayda sağlamakta olan mallardır. Örneğin ; Eğitim ve Sağlıktır.

ÖZELLİKLERİ Hem özel hem de kamu kesimi tarafından sunulabilir. Pozitif dışsallıklara sahiptir. Bölünülebilir. Fiyatlandırılabilir. Üretimde ve tüketimde rekabet söz konusudur. Finansmanı ağırlıklı olarak harçlarla sağlanır.

ÖZEL MAL VE HİZMETLER Faydası bölünebilen, fiyatlandırılabilen, pazarlanabilen diğer bir ifade ile kişisel tüketimin söz konusu olduğu mal ve hizmetlerdir. Bu mal hizmetlerin arzı piyasada oluşan talebe göre belirlenmektedir. Bunun dışında devlet doğal tekel ve mali tekeller yoluyla özel mal ve hizmet üretiminde bulunmaktadır

Doğal tekeller : Milli ekonomi açısından son derece önemli olan, ölçeğe göre artan getirinin ve yüksek yatırım maliyetlerinin olduğu alanlarda ortaya çıkan mal ve hizmetlerdir. Örnek ; Telekominikasyon ,su,demir yolu,doğal gaz işletmeciliği.

Mali tekeller : Bir malın yada hizmetin üretiminden dağıtım ve pazarlamasına değin aşamaların birinde, birkaçında yada tüketiminde devletin karar alma birimi olarak tekel oluşturduğu duruma denir. Örnek ; vergileme tekniği.

ERDEMLİ VE ERDEMSİZ (FAYDALIVE ZARARLI ) MALLAR ERDEMLİ MALLAR :Devletin, toplumda yaşam olanakları düşük kesimlere sosyal devlet ilkesinin gereğince sunmuş olduğu mal ve hizmetlerdir. Bu tür mallar özel mal niteliğinde olmakla birlikte, tamamen piyasaya bırakıldığında yeterince üretilmediği için toplumsal refahı artırmak ve yaygınlaştırmak için devlet tarafından üretilen mal ve hizmetlerdir.

ÖZELLİKLERİ Dar gelirlilere yöneliktir Birincil fayda yararlananlara, ikincil fayda toplumadır . Hizmet maliyetinde sunulur yada bedelsizdir. Örneğin: Çocuk esirgeme, konut üretimi, yaşlı ve düşkünlere bakımevi, öğrenci bursları ve diğer sosyal hizmetler. 

ERDEMSİZ MALLAR : Toplum sağlığını ve genel ahlakı bozan, kullanımı zararlı olan malların devlet tarafından tüketiminde düzenleyici rol üstlenmek istediği mallardır. Örnek: Alkol, sigara, uyuşturucu.

KLÜP MALLARI Tüketimden mahrum bırakılma özelliğine sahip olduğu halde, belli bir noktaya kadar tüketiminde rekabet olmayan mallardır. Örneğin;Tüketimde rakipsiz olma ve dışarıda tutulabilme özelliklerine sahip kablolu televizyon, sinemalar gibi orta malları.

ORTAK (SERBEST) MALLAR Üretimleri için bir çaba harcanmayan, tüm ihtiyaçları karşılayacak kadar çok bulunan, fiyatı olmayan mallardır. Örnek ; hava

BÖLGESEL KAMUSAL MALLAR Ulusal ve global kamusal mal ve hizmetler arasında yer almaktadır. Örneğin ; ortak pazarlar ( AB, NAFTA ) , savunma paktları (NATO ) ve kablo ağları Bölgesel kamusal malların üç türü bulunmaktadır : ÜLKE TEMELLİ OLMAYANLAR : Bilgiye, eğitime ve bölgesel diyaloga yönelik yatırımlar ile ortak politik sistemler ve standartları oluşturmak için yapılan anlaşmalara yönelik görüşmeleri içermektedir.

ÜLKELER ARASI MEKANİZMALAR : Olumsuz sınır ötesi dışsallıkları yönetmek yada sınırlar boyunca hastalıkların yayılmasını önleyici halk sağlığı önlemlerin, koordine etmeyi sağlamaktadır. ÜLKEYE ÖZGÜ POLİTİKALAR : Olumlu dışsallık avantajlarını ortaya çıkaracak faaliyetlerde bulunmayı kapsamaktadır.

GLOBAL KAMUSAL MALLAR Global kamusal mallar kalkınma ve yoksulluğun azaltılmasında çok önemli yeri olan, yeterli düzeyde sunulabilmesi çok sayıda ülkenin işbirliğine bulunmasına bağlı olan ve sınır aşan dışsallıklara sahip olan kaynaklar, hizmetler, kurallar ve politik sistemlerdir. Global kamusal mal ve hizmetlerden ilkesel olarak global nüfusun tümü yararlanmaktadır ve faydaları evrenseldir.

Global kamusal mallar rekabetin söz konusu olmadığı, finansmanı global olarak sağlanan mallardır. Bu mallar ; Çevresel : ( ozon tabakası , okyanuslar , iklim) Sosyal : (evrensel insan hakları ,barış, sağlık) Ekonomik : ( finansal istikrar mekanizmaları , ticaret rejimleri ) Kurumsal –altyapısal : (etkin yönetim, fiziki, altyapı, bilgi )

HAZIRLAYANLAR GÖKHAN YEDİREN 2010466084 ZEYNEP ÜSTÜNDAĞ 2012466142 SALİM HİZMETÇİ 2010466048