Yatan Hasta Maliyet Analiz Uygulamaları Handan ÖZTÜRK Stok Yönetimi ve Analiz Şubesi

Stok yönetimi açısından riskli kurumlarımızın belirlenmesinde en önemli kriterlerden biri yatan hasta başı ilaç, medikal malzeme ve laboratuar sarf maliyetleridir.

Amaç: 2009, 2010 ve 2011 yıllarına ait Türkiye geneli tüm kurumlarımızın toplam ilaç, tıbbi malzeme ve laboratuar sarf tüketimi ile toplam yatan hasta sayısı dikkate alınarak yatan hasta başı maliyet araştırması yapılması amaçlanmıştır.

Sağlık hizmetlerinde maliyet analizinin temel amacı: Üst yönetime finansal faaliyetlerin değerlendirilmesi ve kontrolü için bilgi sunmak, Hastanenin verimliliğini değerlendirmek ve daha çok verim elde etme imkanlarını araştırmak, * Maliyetlerin kontrolü ve kaynakların etkin kullanımında alınacak kararlarda hastane yöneticilerine yardımcı olacak bilgileri ortaya çıkarmak.

Sağlık hizmetlerinde maliyet analizinin temel amacı: Hastanenin gelişimi ve karlılığı üzerindeki etkilerini göstermek, Tedavinin nitelik ve niceliğini düşürmeden maliyetleri optimal düzeyde tutabilmektir.

Sağlık Hizmetlerinde Maliyet Kavramı: Sağlık kuruluşunun kendi faaliyet konusunu oluşturan sağlık hizmetini üretebilmesi için (muayene, ameliyatlar, tetkikler vs..) harcadığı üretim faktörlerinin (malzeme, makine, işgücü vs..) para ile ölçülebilen değerine maliyet denir. * İster kâr amaçlı olsun ister olmasın tüm hastanelerde sağlık hizmetlerinin bir maliyeti vardır ve bu maliyetin bilinmesi kaynakların etkin dağılımında, maliyetlerin kontrolünde ve verimliliğin arttırılmasında son derece önemlidir.

Gider: Faydası tükenmiş maliyet olarak kabul edilebilir. Örneğin, satın alınan ilaç veya medikal malzemenin bir alış maliyeti vardır. Hizmet üretiminde kullanıldığında (tüketildiğinde) bu alış maliyeti gidere dönüşür.

Bu nedenle yatan hasta başı maliyetler; alım maliyetleri yönünden değil, tüketim tutarları esas alınarak hesaplanmıştır.

Formül: Yatan Hasta Toplam Yatan Hasta Toplam Tüketim (ilaç-medikal-lab.malz.) Yatan Hasta Maliyeti Toplam Yatan Hasta Sayısı

Yatan hasta sayıları Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün her ay düzenli olarak yayınladığı Kurumsal Verimlilik ve Değerlendirme Formu’ndan, İlaç, tıbbi malzeme ve sarf tüketim bilgileri de Malzeme Kaynakları Yönetim Sistemi KDS (İş Zekası)’den alınmaktadır.

Yatan hasta maliyet karşılaştırması şu şekilde yapılmaktadır: Hastane önce kendi grubundaki (devlet, eğitim araştırma, kadın doğum vs..) benzer nitelikteki (yatak sayısı, uzman sayısı, yatan hasta sayısı vs...) hastanelerle kıyaslanır. Hastanenin yatan hasta maliyetlerinin Türkiye geneli kendi grup ortalamasının üzerinde olup olmadığına bakılır.

Eşdeğer kurum karşılaştırması örnek tablo -1:

Sonraki adımda hastanenin kendi durumunda yıllar itibari ile yatan hasta başı maliyetlerindeki artışlar ve azalışlar incelenmektedir.

A Devlet Hastanesi’nin 2010 ve 2011 yılı karşılaştırması: Kapasite kullanımı artmış ve tüketimleri azalmıştır. Toplam yatan hasta başı maliyeti 2011’de 2010 yılına göre yaklaşık %20 azalmıştır.

Eşdeğer kurum karşılaştırması örnek tablo-2:

B Devlet Hastanesi’nin 2010 ve 2011 yılı karşılaştırması: 2011 yılında tüketimler artmış ve kapasite kullanımı düşmüştür. Toplam maliyetlerde %25 artış meydana gelmiştir.

Türkiye Geneli Değerlendirme Tablosu:

Yapılması Gereken Çalışmalar: Malzeme Tüketimleri Dağılım Yerlerine Göre Takip ve Analiz Edilmelidir.

Sonuç: Hastanelerde “Akılcı İlaç Kullanımı” na önem verilmeli, Her hastane kapasite kullanımları ile tüketimlerinin yerindeliğini değerlendirerek yatan hasta başı maliyetlerde optimizasyon sağlamalı, Sonuç olarak iyi bir stok yönetimi için ilaç, tıbbi malzeme ve laboratuar tüketimlerimizin kontrol altına alınması ve kaynakların daha etkin kullanılması için neler yapabiliriz:

Sonuç: “Enfeksiyon Kontrol Komisyonları” etkin bir şekilde çalışmalı, Tıbbi hizmetlerin kalite ve etkinliği azalmaksızın ilaç, tıbbi malzeme ve sarf tüketiminde yatan hasta başı maliyetler iyi denetlenmeli, maliyetlerin kontrolü ve kaynakların etkin kullanımı sağlanmalıdır.

Stok Yönetimi ve Analiz Şubesi Teşekkürler… Daha fazla bilgi için: Stok Yönetimi ve Analiz Şubesi stokanaliz@saglik.gov.tr