GİRİŞİMCİLİK
Girişimci Kimdir? Değerli insan üretebilen ama üretirken değer yaratabilen, yarattığı değerlerle insanları mutlu edebilen, insan yaşamına güzellikler katabilen kişidir.
Girişimci Kimdir? O insandan eğer sokakları süpürmesi istenirse, Michaelangelo’nun resim yaptığı gibi, Sheakspeare’in şiir yazdığı gibi ve Koca Sinan’ın mimarlığı işlediği gibi süpürür sokakları. Herkes o sokağa bakarken “Burada işini çok iyi yapan bir çöpçü yaşıyormuş” der ve onu saygı ve sevgiyle anar. İşte girişimci böyle bir insan olmalıdır.
Girişimciliğin Tanımı Girişimcilik kavramı gerek işletme gerekse iktisat literatüründe öteden beri kullanılmaktadır. Girişimcilik kavramını dördüncü üretim faktörü olarak ilk kullanan iktisatçı J.B. Say’dır. Girişimcilik J.von Schumpeter’in “dinamik girişimci” kavramıyla daha büyük bir önem kazanmıştır.
Girişimciliğin Tanımı Günlük hayatta, girişim (enterprise); bir işi yapmak için harekete geçme, başlama, kalkışma durumunu ifade etmekte, girişimci (entrepreneur) ise; böyle bir durum içinde yer alan girişken kişi anlamında kullanılmaktadır. Bu kavramlar esasta, iktisadi bir çerçeve içinde ele alınmaktadır. Girişimci, arz ve talebi yönlendiren, pazar arayan kişi, girişimcilik ise, daha çok kaynakları ekonomik olarak seferber etme, harekete geçirme faaliyeti olarak görülmektedir. Girişimcilik (entrepreneurship) kavramının bugünkü anlamda kullanılması, kapitalist üretim tarzının egemen hale gelmesiyle ilişkilidir.
GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİ BİREY Kişilik kuramları içerisinde, psikodinamik ve sosyal psikolojik yaklaşımlar, girişimci bireyi, sahip olduğu tutum ve tavır kombinasyonu, bakış ve yenilikçi/değişimci performansı ile farklı/ayırıcı bir karaktere sahip kişi olarak resmederler Girişimcinin, kendi vizyonunu ve hırslarını yansıtan bir macera/risk yaratmak için motive olduğu ve kendisini, toplusal çevresini gözden geçirip yeniden örgütlemeye hazırladığı düşünülür
GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİ BİREY Girişimcilerin de, çoğu zaman, kurulu/yerleşik değerlerle ters düşen bir kişilik yapısına sahip oldukları ileri sürülmektedir (Bridge vd., l998:42-48). , Girişimcilerin kişisel nitelikler arasında, girişimcilerin, “proaktif”, “dinamik”, “amaçlı”, “pozitif” ve “inisiyatif alabilme”, “işbirliğine açık olma”, “hataları hızlı ve etkili biçimde telafi edebilme” yetenekleri ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, kimliği tanımlayıcı nitelikler olarak, “yenilikçi”, “imajinatif”, “yaratıcı”, “esnek” vb. hususlara vurgu yapmaktadırlar. Bundan başka, “uyumlu olma”, “güven duygusuna sahip olma”, “ölçülü risk alma”, “kararlı olma”, “inatçı (direngen) olma”, “sonuç almaya yönelik fikri kapasite”, “sorumluluk” ve “kendine güven” de dile getirilen hususlar arasındadır.
GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİ BİREY Girişimci davranışları kâr dışı motivelerle açıklayan kuramcılar arasında Schumpeter (l934) de, girişimciliğin, kişisel önemsenme, sosyal kabul görme vb. ihtiyaçlardan da yüksek oranda etkilendiğini ileri sürmektedir.
GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİ BİREY Davranışsal yaklaşımlar ise, kişiliğin, girişimciliği etkileyen önemli bir faktör olduğu, ancak tek başına yeterli olmadığı, diğer faktörlerle birlikte düşünüldüğünde anlaşılabileceğini ileri sürmektedirler. Buna göre, girişimcilik, kişiliğin dışında çok sayıda faktörün etkileşiminden oluşan davranışsal bir süreçtir (Naffziger, l995:22)
GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİ BİREY Girişimci davranışı belirlemek için; “yetenek”, “bilgi”, “performans” ve “psikolojik” değişkenlerden hareketle bir çerçeve geliştirirler (bkz. Bridge vd, l998: 50-53)
GİRİŞİMCİLİK VE KÜLTÜR İLİŞKİSİ Niçin bazı toplumlar girişimcilikte yüksek başarı gösterirken diğerlerinde aynı başarı görülmemektedir?
GİRİŞİMCİLİK VE KÜLTÜR İLİŞKİSİ Uluslararası girişimcilik endeksinde kullanılan 100 yetişkin içinde şirket kuran insanların sayısına bakıldığında Türkiye 29 ülkeden daha az sayıda girişimciye sahiptir. Türkiye'de her 100 yetişkin içinde şirket kuran sayısı 4,6 iken bu sayı Meksika'da 18,7, İrlanda'da 12 ve ABD'nde 11,7'dir. Yeni kurulan şirket sayıları açısından da Türkiye kötü bir performans göstermektedir. OECD üye ülkelerinde yeni kurulan işyerlerinin tüm işletmeler içinde oranı % 11-17, kapanan işyerlerinin oranı da % 9-14 arasında değişmekteyken, Türkiye'de bu oranlar sırasıyla % 3,5 ve % 0,9'dur. Türkiye nüfusunun önemli bir girişimci potansiyeli olan kadınlar ve gençler girişimci olarak değerlendirilememektedir. Tüm işverenler arasında kadınların oranı % 3,3 gibi oldukça düşük bir orandır ve 30 yaşın altında bulunan gençlerin % 64'ü işsizdir.
GİRİŞİMCİLİK VE KÜLTÜR İLİŞKİSİ Girişimci sayısıyla ilgili ilginç bir bulgu, girişimci erkek ve kadınların oranlarıdır. Çıkış ve inişlere rağmen, kendi hesabına çalışan kadınlar toplam kendi hesabına çalışanların % 10'u civarındadır. Tüm işverenler içinde kadınların oranı ise % 3,3 gibi çok düşük bir orandır. Hem işverenleri, hem de kendi hesabına çalışanları girişimci diye düşünürsek Türkiye'de erkek girişimciler, kadın girişimcilerin 7 katıdır. Girişimciyi sadece işveren olarak tanımlayan uluslararası bir çalışmada bulunan 29 ülke sonuçlarına göre ise erkek girişimcilerin kadın girişimcilerin iki misli olduğu saptanmıştır. Bu tanıma göre Türkiye'de erkek girişimciler kadın girişimcilerin 29 katıdır. Türkiye genelinden şehirlerin girişimcilik performansına inildiğinde ise girişimcilik performansı en gelişkin olan illerin sadece İstanbul ve Kocaeli olduğu görülmektedir.
Girişimcilik ve Kültürlerarası Farklılaşma Muhakkak ki girişimciliğin evrensel başarı ve başarısızlık ölçütleri vardır. Öte yandan girişimcilik sosyal ve kültürel bir olgudur. Bu nedenle farklı sosyo-kültürel özelliklere sahip toplumlarda farklı girişimcilik özellikleri önem kazanmaktadır. Bu itibarla “Türk Girişimci Tipi”nin belirlenmesi önem taşımaktadır.
GİRİŞİMCİLİK VE KÜLTÜR İLİŞKİSİ Morrison, kültürün girişimciliğe dönük tutumları önemli ölçüde belirlediğini ileri sürer. Ona göre, kültür, girişimciliği başlatan, harekete geçiren itkilere, güdülere bünyesinde yer vermektedir. Örneğin, demokratik kültürlerde kişisel başarısızlık ve yapılan hataların çok büyütülmemesi ve bunlara yüksek tolerans gösterilmesi, kişileri yenilikleri denemeye, teşebbüse geçmeye teşvik eder. Bu toplumlarda, yeni şeyler yapma, değişiklik ve teşebbüse geçmenin olumlanması doğal olarak girişimci eğilimlerin pekişmesine yardım eder.
GİRİŞİMCİLİK VE KÜLTÜR İLİŞKİSİ Protestan ahlâkının Batı’da girişimci bireyin oluşmasına olan katkısı Protestanlıktaki, maddiyata, üretime, sermayeye ve çalışmaya yapılan vurguların fazla olması
McClleand, girişimciliğe destek veren kültürlerin üç temel davranışı l. Yüksek sorumluluk üstlenme 2. Hesaplı risk alma 3. Performansa dönük geribildirim talep etme
GİRİŞİMCİLİK YÖNELİMİ
OKULLARIN İŞLEVSELLİĞİ AÇISINDAN GİRİŞİMCİ OKUL YÖNETİCİLERİ Okul yöneticisinin temel görevleri, kaynak sağlama, kalite kontrol, sorunlar ortaya çıkmadan personelin onları kestirmesini sağlama, düzenli bir okul çevresi yaratma, velilerin katılım ve desteğini sağlama, sadece yasal işleri yapmak değil, yenilikler yaratma, okulda sunulan eğitim ve öğretim fırsatlarını sürekli olarak geliştirmektir (Erdoğan, 2000, s.97).
Her okul yöneticisinin sıralanan bu görevleri nasıl gerçekleştirdiği değişkenlik gösterebilir. Bununla birlikte bu görevleri gerçekleştirmede üç temel boyutun öne çıktığı belirtilmektedir (Mazzeo, 2004):
OKULLARIN İŞLEVSELLİĞİ AÇISINDAN GİRİŞİMCİ OKUL YÖNETİCİLERİ 1. Örgütleyici Okul Yöneticisi: Etkili okul yöneticisinin okula, öğretimi geliştirecek yenilikçi bireyler, fikirler, programlar ve öğretimsel stratejiler getirirken, bir taraftan da uyumlu bir reform programını devam ettirmeye çalışırlar. Aynı zamanda; öğretmenler, velileri ve toplum üyelerini okulu geliştirme çabaları için birer lider ve işbirlikçi olarak çalıştırırlar. 2. Öğretimsel Lider Olarak Okul Yöneticisi: Etkili okul liderleri, bireyleri öğrencinin öğrenmesinden) ve öğretimin geliştirilmesinden sorumlu tutacak bilgi yönelimli bir toplum oluşmasına katkıda bulunurlar. Bunu; öğretmenlerin işiyle ilgili bilgi ve becerilerini geliştirmek için zamanı ve parasal kaynakları yöneterek yaparlar. 3. Girişimci Okul Yöneticisi: Etkili okul liderleri, okulun gelişmesine ve varlığını etkili bir şekilde Sürdürmesine yönelik tehditleri ortadan kaldırarak, okulun amaçlarına ulaşmasında fırsatları okula taşıma ve yenilikçi okul kültürü yaratma yoluyla öğretimsel gelişme ve öğrenmeye karşı özel ilgigeliştirirler ve bunu sürdürürler. Bilgi toplumunda öğrenme ve öğretmeye yönelen okul yöneticisinin geleneksel yönetim anlayışı değişecek, bilgi üretme ve bilgiyi etkili bir şekilde kullanma, yönetim yaklaşımının temelini oluşturacaktır (Çelik, 2000, s.136).
YÖNETİCİ İLE GİRİŞİMCİ ARASINDAKİ FARKLAR Girişimci gelecekte, yönetici geçmişte yaşar. Girişimci kontrol eder, yönetici düzen kurar. Girişimci değişikliklerle başarı sağlarken, yönetici statükoya bağlıdır. Girişimci fırsatları yakalar, yönetici problemleri görür. Yönetici bir ev yapar ve sonuna kadar orada yaşar, girişimci evi inşa eder ve anında bir sonrakini planlamaya başlar.
YÖNETİCİ İLE GİRİŞİMCİ ARASINDAKİ FARKLAR Yöneticinin işleri düzgün ve özenlidir. Girişimci ise yöneticinin sıraya koyacağı işleri yapar. Yönetici, girişimcinin arkasında ortalığı toparlayan kişidir. Yönetici olmazsa işler ve toplum yürümez. Girişimci olmazsa yenilik olmaz.
Girişimci Nitelikleri Girişkenlik Güçlü ikna yeteneği Üstüne risk alabilme Esneklik Yaratıcılık Bağımsızlık Sorunları ivedilikle çözebilme Başarma gereksinimi
Girişimci Nitelikleri Hayal gücü Başkalarının kaderini yönetebileceğine dair güçlü bir inanç Liderlik yeteneği Çok çalışma
Girişimcilik, uygulamada hiç olan bir şeyden değeri olan bir şey yaratan insana özgü,yaratıcı bir çabadır. Elde bulunan kaynaklar veya onların yetersizliğini göz önüne almadan fırsatların arkasından gidilmesidir. Girişimcilik, diğerlerini vizyonun peşinden sürükleyecek güçlü bir vizyon ve tutku gerektirir. Aynı zamanda öngörülen riskleri üstlenmenin göze alınmasını da gerektirir. Bir başka tanıma göre girişimcilik, yenilik yaratma ve yeni ürünler, yeni hizmetler, yeni süreçler oluşturmak için yeni kaynakların yaratılması ve bu kaynakların etkili kullanılması olarak ifade edilmektedir (Başar, Tosunoğlu ve Demirci, 2001, s.4).
SORU CEVAP