ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI İNTES GELENEKSEL TOPLANTISI T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI İNTES GELENEKSEL TOPLANTISI Prof. Dr. Veysel EROĞLU Çevre ve Orman Bakanı 22 Aralık 2010

İNTES 1964’den günümüze hizmet veren sendikanızın kurulmasında ve gelişmesinde emeği geçenleri sevgi ve muhabbetle yad ediyorum. Geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdiğiniz 24. Olağan Genel Kurulu’nda oluşan yeni yönetime muvaffakiyetler diliyorum.

YURT DIŞI TAAHHÜTLÜK HİZMETLERİNDE DÜNYA İKİNCİSİYİZ Dünyanın 83 ülkesinde yaptıkları proje ve yatırımlarla dünya sıralamasında ikinci olan ve dünyayı inşa eden müteahhitlerimizin başarısı takdire şayandır.

BAKANLIĞIMIZIN TEMEL HEDEFLERİ Su, Hava, Toprak ve Tabii kaynaklarımızı koruma – kullanma dengesi içerisinde verimli bir şekilde geliştirerek gelecek nesillere aktarmaktır.

HEDEF ODAKLI EYLEM PLANLARI İçmesuyu, Atık su, Katı atık, Sulama, Ağaçlandırma, Ormanların bakımı ve geliştirilmesi, Orman yangınlarının önlenmesi gibi vazife alanımızdaki bütün konularda hazırladığımız Eylem Planları ile sadece bugünü değil, geleceği de planlıyoruz.

ÜLKEMİZİN SU TÜKETİMİ 2010 yılı başı itibarıyla geliştirilen projeler neticesi çeşitli maksatlara yönelik yıllık su tüketimi 44 milyar m3'e ulaşmıştır. Bu suyun;

ÜLKEMİZİN ENERJİ TÜKETİMİ Milyar kWh 200 193 161 153,8 141,5 129,9

ENERJİ İHTİYACINDAKİ ARTIŞ Bugün bir ülkenin elektrik enerjisi tüketimi, o ülkenin gelişmişliğinin de bir göstergesidir. ÜLKELER YILLIK ARTIŞ (%) Dünya Ortalaması 2.4 Gelişmiş Ülkeler Ortalaması < 2.0 Gelişmekte Olan Ülkeler Ortalaması 4.1 Türkiye 6-8 Ülkemizin 2020 yılında 406 - 499 milyar kWh enerji ihtiyacı olacağı tahmin edilmektedir.

YENİLENEBİLİR ENERJİ Artan enerji ihtiyacımızı karşılamak ve dışa bağımlılığımızı azaltmak için yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretimi geliştirmek mecburiyetindeyiz.

HİDROELEKTRİK SANTRALLER Yenilenebilir enerji kaynakları içerisinde bugün için en avantajlı olan hidroelektrik santralleri bir an evvel gerçekleştirmemiz gerekmektedir.

ÜLKEMİZİN HİDROELEKTRİK POTANSİYELİ Ülkemizin teorik hidroelektrik potansiyeli 433 milyar kWh, Teknik olarak değerlendirilebilir potansiyel 216 milyar kWh, Teknik ve ekonomik olarak değerlendirilebilir potansiyel ise 140 milyar kWh olarak hesaplanmıştır.

DÜNYA’DA HİDROELEKTİRİK ENERJİ Ülkemiz coğrafi yapısı göz önüne alındığında şanslı sayılabilecek ülkeler arasında yer almaktadır. Fakat diğer ülkelerle karşılaştırdığımızda bu potansiyelin büyük bir bölümünün beklediğini görmekteyiz. Dünyada 24 ülkede toplam ulusal elektriğin %90’ının ve 63 ülkede %50’sinin hidroelektrik santrallerden elde etmektedirler.

DÜNYA’DA HİDROELEKTİRİK ENERJİ ÜLKELER HİDROELEKTRİK POTANSİYEL GELİŞTİRME ORANI ABD % 86 Japonya % 78 Norveç % 68 Kanada % 56 Türkiye % 36,8

YENİLENEBİLİR ENERJİ Hidroelektrik santraller diğer enerji alternatifleri ile karşılaştırıldıklarında en çevreci seçeneklerden biridir. Ülkemizde ÇED raporu olmayan baraj yapımı mümkün değildir.

ÖZEL SEKTÖR – DEVLET İŞBİRLİĞİNİ HAYATA GEÇİRDİK Ülkemizde kamu kaynaklarının yetersizliği enerji ve sulama projelerinin bitiş süresini artırmaktaydı. Bu durum da alternatif finans modellerinin zaruretini ortaya çıkarmıştır. Bu yeni model, hidroelektrikte özel sektör–devlet işbirliğini hayata geçirmekti.

SU KULLANIM HAKKI ANLAŞMASI 26 Haziran 2003 tarihinde Su Kullanım Hakkı Anlaşması ile üretimi özel sektöre açtık. Su Kullanım Hakkı Anlaşması’nın yürürlüğe girdiği tarih, Türkiye’de enerji üretiminde yeni bir başlangıç yani Milat’tır.

SU KULLANIM HAKKI ANLAŞMASI Bugün belirlenen projelerin 1.600 adetine başvuru yapılmıştır. Bu tesislerin toplam kurulu gücü yaklaşık 23.500 MW’tır. Bu rakam Cumhuriyet tarihinde ulaştığımız 15.000 MW’tan da daha fazladır.

SU KULLANIM HAKKI ANLAŞMASI Atatürk Barajının kurulu gücü 24.000 MW Bu da demektir ki, bu tesislerle neredeyse 10 adet Atatürk Barajı inşa etmiş olacağız. HES projeleri için özel sektörün yatırım tutarı yaklaşık 28 milyar $ olacaktır. Atatürk Barajının kurulu gücü 24.000 MW

DEVAM EDEN HES PROJELERİ Günümüz itibariyle 23 adedi DSİ tarafından, 208 adedi de özel sektör tarafından yapılmakta olan toplam 231 adet HES inşa halindedir. İşletmede olan hidroelektrik santrallerin 2009 yılı sonundaki üretim miktarı ise 36 milyar kWh olarak gerçekleşmiştir.

ÜLKEMİZİN TARIM ARAZİSİ Türkiye'nin yüzölçümü : 78 milyon hektar, Ekilebilir tarım arazisi : 28 milyon hektar, Sulanabilir tarım arazi : 25,8 milyon hektarı Ekonomik olarak sulanabilir arazi : 8,5 milyon hektar. 2010 yılı başı itibarıyla sulamaya açılan araziler toplamı brüt 5,42 milyon hektara ulaşmıştır. Bu miktarın 3,13 milyon hektarı DSİ tarafından işletmeye açılmıştır. Bu alan ekonomik olarak sulanabilir araziler toplamının % 64'ine tekabül etmektedir.

DSİ SULAMALARININ ÜLKE EKONOMİSİNE KATKISI DSİ’ce geliştirilen sulama alanının tümünde toplam yıllık 11,1 milyar TL üretim değeri elde edilmiştir.

6 MİLYON KİŞİYE İSTİHTAM DSİ’ce geliştirilen sulama projeleriyle tarım sektöründe bugüne kadar 6 milyon kişiye istihdam imkanı sağlanmıştır. Bu projeler yaklaşık 18 milyon kişinin geçiminin sağlanmasında doğrudan veya dolaylı olarak rol oynamaktadır.

GAP EYLEM PLANI GAP’taki ödenek 2002 yılına göre 5 kat artmıştır. 2002 yılı ödeneği 432.352.000 TL 2010 yılı ödeneği 2.268.067.000 TL 2013 yılı sonuna kadar GAP’daki 1 milyon hektarlık alan sulanacaktır.

YUKARI HARRAN OVASI ANA KANALI Kızılırmak Nehrinin Mart ayı ortalama akış debisi: 200 m3/s Yukarı Harran Ovası Ana Kanalı İnşaatı (Kanal kapasitesi: 200 m3/s) Bu kanaldan akan su 100 milyon kişinin içmesuyu ihtiyacını karşılayabilecek miktar demektir.

MEVZUAT ÇALIŞMASI İnşaat sektöründe demir fiyat farklarına ilişkin mevzuat çalışması yapılmıştır.

ÇED ÇALIŞMALARI İnşaat sektöründe yaşanan hızlı gelişmenin önünü açabilmek ve bürokraside yaşanan zaman kaybını en aza indirebilmek ve yerinde yönetim ilkesi de dikkate alınarak toplu konut projeleri, yeni revize edilen ÇED Yönetmeliğinde (200 konut ve üzeri projeler) EK-1 listesinden EK-2 listesine alınmıştır. Bu sebeple yeni yapılan 1/100 000 ölçekli planlara, “Plan Notu” eklenerek TOKİ tarafından toplu konutların yapımı kolaylaştırılmıştır.

ÖZEL AĞAÇLANDIRMA Özel Ağaçlandırmanın önündeki engelleri kaldırdık. Bu çalışmaları teşvik ederek özel ağaçlandırma miktarını 5 kat artırdık. Köy tüzel kişiliklerinin yapacakları özel ağaçlandırma çalışmalarına hibe kaynak sağlıyoruz ve diğer özel ve tüzel kişilere çok düşük faizle (yıllık % 2) kredi veriyoruz. Defne Badem Antepfıstığı Kuşburnu

ORMANCILIK FAALİYETLERİ Ormancılıktaki bürokratik işlemlerin azaltılması ve sadeleştirilmesi süreci devam etmektedir. Orman Emvali İhaleleri internet üzerinden takip edilebiliyor. Vatandaşlarımız kolaylık sağlanmıştır.

ORMANCILIK FAALİYETLERİ Orman Kanununun 16, 17, 18 ve 115’nci maddelerine göre verilecek muvafakat, izin ve irtifak haklarını takip etmek maksadıyla “İzin Bilgi Sistemi” çalışmaları başlatılmış olup, sona gelinmiştir. Bu sistem tamamlandığında başvuru sahipleri bütün işlemlerini TC Kimlik Numarası ve başvuru numarası ile internet üzerinden takip edebileceklerdir.

ORMANCILIK FAALİYETLERİ Orman Bilgi Sistemi ile ormanlarımıza ait veriler coğrafi bilgi sistemi mantığı ile sayısal ortama taşınmıştır. Bu sayede planlama, uygulama ve takip süreçleri hızlandırılmış, şeffaflık sağlanmıştır.

AB ÇEVRE FASLI AÇILMIŞTIR AB Çevre Faslı Bakanlığımız koordinasyonunda 21 Aralık 2009 tarihinde müzakerelere açılmıştır.

KYOTO PROTOKOLÜ Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) çerçevesinde ülkemiz 26 Ağustos 2009 tarihinde BMİDÇS Kyoto Protokolü’ne resmen taraf olmuştur.

KYOTO PROTOKOLÜ Bakanlığımız, BMİDÇS’nin ulusal odak noktası olarak iklim değişikliği ile alakalı ulusal ve uluslararası faaliyetlerin koordinasyon görevi kapsamında pek çok proje yürütülmüş ve yürütmektedir.

CANCUN İKLİM ZİRVESİ Ülkemizin özel şartları kabul edilmiştir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Ülkemizin sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik bir mükellefiyeti olmasa da, bu yönde politika, mevzuat, kurumsal yapılanma ve tedbirler çerçevesinde önemli hamleler gerçekleştirmiştir. Enerji, Ulaştırma, Atık, Tarım, Ormancılık, Arazi Kullanımı.

ENERJİ SEKTÖRÜ 2005 yılında “Yenilenebilir Enerji Kanunu” çıkarılmıştır. Takriben 200 milyar kwh’lik tüketimin 51,5 milyar kwh’lik bölümü hidrolik santrallerden karşılanmıştır. Bu da 4 ampulden biri, hidroelektrik santralleri sayesinde yanıyor demektir.

ATIK SEKTÖRÜ Atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanılması Bakanlığımızın temel politikasıdır. Atık Yönetimi Eylem Planı bu anlayışla hazırlanarak uygulanmaya başlamıştır.

KATI ATIK EYLEM PLANI Katı Atık Eylem Planı ile 2012 yılına kadar; Evsel katı atıkların % 77’sinin bertarafı mevzuata uygun yöntemlerle gerçekleştirilmiş olacaktır.

KATI ATIK BERTARAF TESİS SAYISI 130 (Adet) 59 15

HİZMET EDİLEN BELEDİYE SAYISI 1130 (Adet) 751 130

KATI ATIK BERTARAF TESİS İLE HİZMET EDİLEN NÜFUS 57,5 (Milyon Kişi) 41 23

AMBALAJ ATIKLARI KAYNAĞINDA AYRI TOPLANMAKTADIR 2007 yılında 2.200.000 ton ambalaj atığı toplanarak geri kazanılmıştır. Lisans Verilen Ambalaj Atığı Toplama-Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi Sayısı 390 28

Atık Pil Toplama Miktarında Önemli Artış Sağladık TON Belediyeler, okullar, marketler, oteller, sağlık kuruluşları ve her seviyede iştirakçiyle atık pil toplama oranını % 50 artırdık.

Tehlikeli Atık Bertarafında Geri Kazanıma Öncelik Veriyoruz 188Tesis 4.250.000 Ton Geri Kazanım Kapasitesi ton/yıl 20 Tesis 275.000 Ton

ATIKSU ARITIMI EYLEM PLANI HAZIRLANMIŞTIR Belediyelerin atıksu arıtımı tesislerinin ülke ihtiyaçlarına uygun önceliklerde yapılmasını sağlamak için “Atıksu Arıtımı Eylem Planı” hazırlanmıştır.

ATIKSU ARITMA TESİSİ İLE HİZMET EDİLEN BELEDİYE SAYISI (Adet) 467 452 278

ATIKSU ARITMA TESİSİ İLE HİZMET EDİLEN BELEDİYE NÜFUS ORANI % 73 % 20’lik kısım İSKİ tarafından yapılmıştır. % 36 % 20 % 16

ULAŞTIRMA SEKTÖRÜ Araçlarda kullanılan yakıt kalitesinin iyileştirilmesi ve alternatif yakıtların kullanılması yönünde önemli adımlar atılmıştır. Yeni teknoloji ürünü motorlara sahip taşıtların kullanılması ve eski araçların trafikten çekilmesi politikaları benimsenmiştir.

ULAŞTIRMA SEKTÖRÜ Büyük şehirlerde toplu taşımacılığın teşviki için metro ve hafif raylı sistemlerin kullanımının hızla yaygınlaştırılması çalışmalarına hız verilmiştir. Yılda 130 bin ton sera gazı emsiyonu azaltımı yapması beklenen Marmaray projesinde sona gelinmiştir.

ÇEVRE İZİN VE LİSANSLARINI ELEKTRONİK ORTAMDA TEK ELDEN VERİYORUZ 1 Nisan 2010 tarihi itibariyle tek bir çevre izni ve lisansı hayata geçirilmiştir. Elektronik Ortamda Elektronik Ortamda

ÇEVİRİMİÇİ ÇEVRE İZİNLERİ Geliştirilen bu projeyle; sanayicinin ve vatandaşın iş kaybını ve evrak sirkülasyonunu azaltmak maksadıyla teknolojinin bütün imkanları kullanılarak e-çevre izni almak artık bir tuşla mümkün hale getirildi.

ÇEVİRİMİÇİ ÇEVRE İZİNLERİ Proje ile birlikte 7 ay içerisinde 224 işletmeye internet üzerinden e-izin sistemi ile geçici faaliyet belgesi verilmiştir. İşletmelerden daha önce 199 belge talep edilirken bu rakam 16’ya indirilmiştir.

ÇEVİRİMİÇİ ÇEVRE İZİNLERİ ÖDÜL ALDI Bakanlığımızca geliştirilen Çevrim İçi Çevre İzinleri, 8. e-Türkiye (e-TR) Ödüllerinde, Kamudan İş Dünyasına e-Hizmetler dalında birinciliğe layık görülmüştür.

ÖZEL SEKTÖRDEN BEKLENTİLER Birçok sektöre istihdam sağlayan inşaat sektöründeki kuruluşlardan çevreye azami hassasiyet göstererek, çevreyle uyumlu teknolojiler kullanmalarını istiyoruz. Müteahhitlerimizden ayrıca gerekli bütün emniyet tedbirlerini almalarını, inşa edecekleri tesislerde fen ve sanat kaidelerine uymalarını da bekliyoruz.

HES PROJELERİNİ YÜRÜTEN FİRMALARDAN BEKLENTİLERİMİZ Projelerin tabiata zarar vermemesi, Öngörülenden fazla ağaç kesilmemesi, orman ve mera alanlarının dikkate alınması, Akarsuya bırakılacak cansuyuna azami hassasiyet gösterilmesi, İnşaat atıklarının eksik/yanlış bertaraf edilmemesi,

HES PROJELERİNİ YÜRÜTEN FİRMALARDAN BEKLENTİLERİMİZ HES projesi üreten firmaların, basına ve STK’lara yönelik bilgilendirme toplantıları düzenlemeleri, Yerel dinamiklerin harekete geçirilmesi için yöre halkına yönelik bilgilendirici toplantıların düzenlenmesi.

HES PROJELERİNİ YÜRÜTEN FİRMALARDAN BEKLENTİLERİMİZ HES’ler Korkumuz Değil, Umudumuz Olmalı mesajı açık ve net olarak verilmeli. Çevrenin korunması herkesin vazifesidir. Çevrenin korunması demek geleceğimizin ve çocuklarımızın korunması demektir.

TEMENNİSİYLE TEŞEKKÜR EDERİM GENİŞ YEŞİL ALANLAR VERİMLİ ORMANLAR GÜZEL BİR ÇEVRE MUTLU İNSANLAR TEMENNİSİYLE TEŞEKKÜR EDERİM Prof. Dr. Veysel EROĞLU Çevre ve Orman Bakanı