BBY 302 - Bilgi Teknolojisi ve Yönetimi Güven KÖSE Hacettepe Üniversitesi gkose@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~gkose/
Ders Planı 1. Giris 2. Organizasyonlar ve Yönetim: Kurumlarda Bilgi Sistemleri, Bilgi Sistemlerinin Organizasyonu, Yönetimi ve Stratejiler, Elektronik Is ve Elektronik Ticaret , Etik ve Sosyal Problemler 3. Bilgi Teknolojileri Altyapısı: Platformlar, Veri Kaynaklarinin Yönetilmesi, Bilgisayar Aglari, Iletisim ve Internet, Güvenlik ve Kontrol 4. Yönetim Destek Sistemleri: Bilginin Yönetilmesi ve Karar Destek Sistemleri 5. Bilgi Sistemlerinin Kurulmasi ve Yönetilmesi: Kurumlarin Bilgi Sistemleri İle Yeniden Tasarlanması
Ders Kitabı ve Yardımcı Kaynaklar Kenneth C. Laudon ve Jane P. Laudon. Management Information Systems: managing the digital firm. 9th Ed. Prentice Hall. 2006. Hadi Gökçen. Yönetim Bilgi Sistemleri. Palme Yayincilik. Ankara. 2007. Konuyla ilgili makaleler
Değerlendirme Ara Sınav (%40) Final (%60)
Veri ve Bilgi Veri: Sonuç çıkarmak, çıkarsama yapmak, ya da bir incelemeyi sürdürmek için gerekli olaylara, ilişkilere ve sayısal ham bilgilere verilen ad. Bilgi: Kavramların çeşitli niteliklerini tanımlayan işlenmiş veri. Veri İşlem Bilgi Karar Toffler (1981)
Veri ve Bilgi Toplantı Veriler İşlem Bilgi Karar Toplantı saati: 15:00 Süre= 15:00 – 12:00 = 3 saat Toplantıya 3 saat var Acele et Rahat ol Başka işlere odaklan ………. Şu an saat: 12:00 Toffler (1981)
Bilginin Özellikleri Bilginin doğruluğu ve doğrulanabilirliği: hatadan bağımsız olma derecesi Bilginin tamlığı: karar verebilmek için yeterince bilgi olması gerekir Bilginin güncelliği: karar verilecek zaman için uygun olması gerekir Bilginin ilgililiği: karar verilecek konuyla ilgili olması gerekir Bilginin maliyeti: verilecek kararın getirisinden yüksek olmamalıdır Bilginin sadeliği: sadece konuyla ilgili bilgi kullanılır, fazlası anlamsız Toffler (1981)
Sistem Yaklaşımı Sistem: Bir sınır içerisinde, birbirleriyle etkileşim içinde bulunan ve ortak bir amaca yönelmiş olan öğeler topluluğu. Sistem, girdileri çıktılara dönüştüren, birbiri ile ilişkili faaliyet ve elemanlardan oluşur. (http://discovery.cofc.edu/about.html).
Sistem Elemanları ÇEVRE SİSTEM İşlemler Kontrol Sistem Sınırı Arayüz Kaynaklar Girdiler Çıktılar İşlemler Düzeltme Geri Besleme Hedefler Kontrol
Sistem Elemanları Sistem Sınırı: Bir sistemi çevreden ayıran alan. Sistemin için kontrol edilebilir. Sistemin Çevresi: Sistem tarafından kontrol edilemeyen ve sınır dışında kalan her şeydir. Sistem Girdileri: Sistem tarafından talep edilen ve işlenen kaynaklar. Sistem Çıktıları: Sistem faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ürün ya da ürünler. Sistem Arayüzü: Bir sistemin çıktısının göründüğü ve diğer sistemlere girdi oluşturan bölüm. Sistem Geribesleme: Sistem çıktısının kalite kontrolünün gerçekleştirildiği süreç ya da işlemler.
Sistem Örneği Üretim Firması Yönetim İnsan Kaynakları Finans Pazarlama Satışlar Reklam Üretim Ham madde Üretim Süreci Bilgi Sistemleri Geliştirme Bakım Bilgi İşlem
Sistem Yaklaşımı İle Problem Çözme Divide and Conquer (Parçala ve Yönet) Büyük problemi küçük parçalara böl Her bir alt problem çözülebilecek boyuta gelene kadar bölmeye devam et Her bir alt problem için çözümü tasarla (girdiler, çözüm algoritmaları, çıktılar) Her bir alt problem için doğruluğu test et (birim testleri) Her bir alt problemin girdi ve çıktılarını kullanarak büyük problemin çözümü için entegrasyonu sağla, Çözümün doğruluğunu test et (bütünleştirme testleri)
Bilgi Sistemi Sistemin genel işleyişini kontrol eden, alt sistemlerin işleyişlerini düzenleyen, alt sistemler arası entegrasyonu sağlayan ve süreç içerisinde karar alınmasını sağlayacak çıktıları üreten yapı.
Bilgi Sistemi
Bilgi Sistemi Neden Önemli İş ve Bilgi Sistemlerine Yıllara Göre Yapılan Yatırım
Bilgi Sistemi Neden Önemli Yıllara göre iş gücü oranları
Bilgi Sisteminin Özellikleri Girdi Veriler, talimatlar, mesajlar, vb. İşleme Sıralama, veriye erişim, kaydetme, güncelleme, özetleme, sorgulama, hesaplama Depolama Bilginin saklanması Çıktı Plato’nun Phaedrus’unda Mısır Kralı Theus ile yazıyı bulan bilim adamı arasında geçen konuşma hatırlatılabilir. 'İnsanlar yazıyı öğrenirlerse akıllarına unutkanlık aşılanır; bellek alıştırması yapmayı bırakırlar. Çünkü yazılı olana güvenirler; şeyleri ezbere değil, dışsal işaretler aracılığıyla hatırlamaya çalışırlar. Keşfettiğiniz şey bellek içindeğil, hatırlama için bir reçetedir. Ve size inananlara sunduğunuz şey gerçek bir hikmet değil, sadece onun görüntüsüdür. Çünkü size inananlara birçok şey söyleyerek, ama öğretmeden, onları çok biliyorlarmış gibi gösterebilirsiniz. Oysa çoğunlukla hiçbir şey bilmezler. Ve insanlar gerçek hikmetle donatılmazlarsa diğer insanlara yük olurlar.' Popper ‘Dünya uygarlığı bir savaşla yok olup, geriye kütüphanelerde saklanan nesnel bilgi içeriği kalırsa, uygarlığı yeniden kurmak mümkündür. Halbuki bu nesnel bilgi içeriği, yani kütüphaneler yok olup, yalnızca öznelerin öğrenme yeteneği kalsa, çağdaş uygarlığı yeniden inşa etmek hemen hemen imkânsızdır.’ “...tüm insanlığın belleği herkes tarafından erişilebilir hale getirilebilir, ve muhtemelen yakın bir gelecekte getirilecektir.... Bu beyin insan kafası ya da kalbi gibi kolayca tahrip edilemez. Kesin ve tam olarak Peru’da, Çin’de, İzlanda’da, Merkezi Afrika’da ya da tehlikeye ve engellemeye karşı garanti altına alınabilecek herhangi bir yerde bu beynin röprodüksiyonu yapılabilir. Bu beyin aynı zamanda hem kafataslı bir hayvanınki gibi tek bir yerde toplanabilir hem de bir amipinki gibi dağıtık ama canlı olabilir” (Dyson, 1997, s. 10). İnsan beyni Kültürel birikim “Dış” ortamlar Manyetik ve optik depolama aygıtları Dağıtık depolama kolaylıkları 2025 yılına dek makinelerin depolama gücü insan belleğininkine yaklaşacak 2030 yılına dek makineler insanlar sinirsel ağın bilgi işleme gücüne erişecek Kurzweil, “The Age of Spiritual Machines”) Beyin nakli de diğer organ nakilleri kadar popüler olacak mı? Meme büyütme operasyonları gibi beyin büyütme operasyonları yapılabilir mi?
Bilgi Sisteminin Yararları Daha kaliteli hizmet Gelişmiş güvenlik Rekabet avantajı Daha az hata Yüksek kalitede çıktılar Sağlıklı haberleşme Verimlilik artışı Etkin yönetim Daha fazla fırsat İş gücünün azalması Maliyetlerde düşüş Etkin finansal kararlar Etkin yönetimsel faaliyetler Plato’nun Phaedrus’unda Mısır Kralı Theus ile yazıyı bulan bilim adamı arasında geçen konuşma hatırlatılabilir. 'İnsanlar yazıyı öğrenirlerse akıllarına unutkanlık aşılanır; bellek alıştırması yapmayı bırakırlar. Çünkü yazılı olana güvenirler; şeyleri ezbere değil, dışsal işaretler aracılığıyla hatırlamaya çalışırlar. Keşfettiğiniz şey bellek içindeğil, hatırlama için bir reçetedir. Ve size inananlara sunduğunuz şey gerçek bir hikmet değil, sadece onun görüntüsüdür. Çünkü size inananlara birçok şey söyleyerek, ama öğretmeden, onları çok biliyorlarmış gibi gösterebilirsiniz. Oysa çoğunlukla hiçbir şey bilmezler. Ve insanlar gerçek hikmetle donatılmazlarsa diğer insanlara yük olurlar.' Popper ‘Dünya uygarlığı bir savaşla yok olup, geriye kütüphanelerde saklanan nesnel bilgi içeriği kalırsa, uygarlığı yeniden kurmak mümkündür. Halbuki bu nesnel bilgi içeriği, yani kütüphaneler yok olup, yalnızca öznelerin öğrenme yeteneği kalsa, çağdaş uygarlığı yeniden inşa etmek hemen hemen imkânsızdır.’ “...tüm insanlığın belleği herkes tarafından erişilebilir hale getirilebilir, ve muhtemelen yakın bir gelecekte getirilecektir.... Bu beyin insan kafası ya da kalbi gibi kolayca tahrip edilemez. Kesin ve tam olarak Peru’da, Çin’de, İzlanda’da, Merkezi Afrika’da ya da tehlikeye ve engellemeye karşı garanti altına alınabilecek herhangi bir yerde bu beynin röprodüksiyonu yapılabilir. Bu beyin aynı zamanda hem kafataslı bir hayvanınki gibi tek bir yerde toplanabilir hem de bir amipinki gibi dağıtık ama canlı olabilir” (Dyson, 1997, s. 10). İnsan beyni Kültürel birikim “Dış” ortamlar Manyetik ve optik depolama aygıtları Dağıtık depolama kolaylıkları 2025 yılına dek makinelerin depolama gücü insan belleğininkine yaklaşacak 2030 yılına dek makineler insanlar sinirsel ağın bilgi işleme gücüne erişecek Kurzweil, “The Age of Spiritual Machines”) Beyin nakli de diğer organ nakilleri kadar popüler olacak mı? Meme büyütme operasyonları gibi beyin büyütme operasyonları yapılabilir mi?