DANIŞMAN: Yrd. Doç. Dr. Funda YİRMİBEŞOĞLU İ.T.Ü FEN BİLİMLERİ ENSTÜTÜSÜ ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA ANABİLİM DALI ŞEHİRSEL TASARIM PROGRAMI “SULTANAHMET AKBIYIK MAHALLESİNDE KORUMA YAKLAŞIMLARININ, POTANSİYELLERİN VE SORUNLARIN İRDELENMESİ” YÜKSEK LİSANS TEZİ 502011452 SİNAN PEHLİVANOĞLU DANIŞMAN: Yrd. Doç. Dr. Funda YİRMİBEŞOĞLU

İÇERİK: I. GİRİŞ II. GENEL TANIMLAR, DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KORUMA YAKLAŞIMLARI 2.1. Genel Olarak Koruma Kavramı 2.2. Dünyada Koruma Yaklaşımları 2.2.1. Dünyada çevre ve koruma kavramlarının ortaya çıkışı, hedefler ve ilkeler 2.2.2. Dünyada koruma konusunda etkili kuruluşlar 2.2.2.1. Avrupa Konseyi 2.2.2.2. UNESCO 2.2.2.3. ICOMOS 2.2.2.4. ICCROM 2.2.3. Dünya ve Avrupa’da korunacak eser seçimindeki kriterler 2.2.4. Avrupa’da tarihi kent merkezi koruma yaklaşımlarına örnekler ve Türkiye’deki yaklaşımlarla karşılaştırılması

2.3.2. Türkiye’de Dünya Miras Listesi’ne alınan bölgeler 2.3. Türkiye’de Koruma Yaklaşımları 2.3.1. Türkiye’de çevre ve koruma kavramlarının gelişimi, hedefler, ilkeler ve yaklaşımlar 2.3.2. Türkiye’de Dünya Miras Listesi’ne alınan bölgeler 2.3.3. Türkiye’de koruma konusunda yaşanan sorunlar

III. SULTANAHMET AKBIYIK MAHALLESİNDE KORUMA YAKLAŞIMLARININ İRDELENMESİ 3.1. Sultanahmet’in İstanbul ve Tarihi Yarımada İçinde Yeri ve Önemi 3.2. Sultanahmet’in Tarihsel Gelişimi 3.3. Çalışma Alanı Sultanahmet’te Kullanılan Araştırma Yöntemleri 3.4. Fiziksel Analizler 3.2.1. Sultanahmet Akbıyık Mahallesi’nin konumu ve genel özellikleri 3.2.2. Önemli yapılar 3.2.3. Ticaret 3.2.4. Ulaşım 3.2.5. Plan – cephe düzenleri 3.2.6. Bina yapım cinsleri ve bina durumları 3.5. Bölgede Alınmış Önemli Plan Kararları ve Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Kararları

3.6. Sosyal Analizler 3.6.1. Sultanahmet Akbıyık Mahallesi’nde yaşayan halkın toplumsal yapısı 3.6.2. Sultanahmet Akbıyık Mahallesi’nde çalışanların durumu 3.6.3. Sultanahmet Akbıyık Mahallesi’nde yaşayanların ve çalışanların koruma konusuna yaklaşımları 3.7. Sultanahmet Akbıyık Mahallesindeki Potansiyeller ve Sorunlar 3.7.1. Fiziki Açıdan Potansiyeller ve Sorunlar 3.7.2. Plan ve Kurul Kararları Açısından Potansiyeller ve Sorunlar 3.7.3. Sosyal Açıdan Potansiyeller ve Sorunlar IV. SONUÇ VE ÖNERİLER 4.1. Hedef ve Öneriler 4.2. Sonuç

İZLENECEK YOL ŞEMASI KORUMA - KENT KİMLİĞİ TANIMLARININ İRDELENMESI DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KORUMA YAKLAŞIMLARININ İRDELENMESİ TARİHİ MERKEZ KORUMAYA ÖRNEK OLARAK YURTDIŞINDAN BAZI ÖRNEKLERİN İNCELENMESİ SULTANAHMET’TE KENT KİMLİĞİ VE KORUMA YAKLAŞIMLARININ İRDELENMESİ FİZİKSEL ANALİZLER SOSYAL ANALİZLER SONUÇ

ÖZET Bu çalışmanın amacı, koruma konusunda dünyada ve Türkiye’deki yaklaşımları irdeleyerek daha sonra Türkiye ve İstanbul’da tarihi ve kültürel açıdan önemli bir yeri olan Sultanahmet’i inceleyip burada koruma konusundaki sorunları saptayarak, tarihi çevre koruma konusunda yaşanan problemlere ışık tutmak ve çözüm konusunda öneriler getirmektir.

Çalışmada önce, koruma kavramı üzerinde durulmuş, daha sonra dünyada koruma konusunda gelişmeler, hedefler ve ilkeler incelenmiştir. Ardından, Türkiye’de koruma konusunda gelişmeler, yapılan çalışmalar ve sorunlar irdelenmiştir. Bu incelemelerden sonra, çalışma alanı olan, İstanbul’un Dünya Miras Listesi’nde yer alan tarihi alanlarının önemli bir parçası Sultanahmet’in incelenmesine geçilmiştir. Sultanahmet Akbıyık Mahallesi’nde koruma konusundaki sorunları belirlemek ve tarihi eserlerin muhafaza edilerek gelecek nesillere ulaşabilmesi için yapılması gerekenleri belirleyebilmek için fiziksel ve sosyal analizler yapılmıştır.

Fiziksel analizler bölgenin fiziksel özelliklerini incelemeye yarayan tespit çalışmalarını, sosyal analizler ise bölgede yaşayan ve çalışanlar ile yapılan anket çalışmalarını içermektedir. Bütün bu analiz çalışmalarından, koruma konusunda Türkiye’de oldukça önemli bir bölge olan Sultanahmet’te de önemli koruma sorunlarının bulunduğu saptanmıştır. En önemli sorun, koruma bilincinin tam olarak yerleşmemesinden dolayı, bakımsızlık veya hatalı kullanım nedeniyle pek çok tarihi eserin zarar görmesidir. Bu konuda çözümler ve öneriler, tez kapsamında yer almaktadır.