TÜRKİYE’NİN DEVLET YARDIMLARI ALANINDA AB MÜKTESEBATINA UYUMU İktisadi Kalkınma Vakfı 11 Aralık 2009 Avrupa Birliği Genel Sekreterliği

ÖZET Uyum Yükümlülüğümüzün Kaynakları Katılım Ortaklığı Belgesi ve İlerleme Raporlarındaki Eleştiriler Yürütülen Çalışmalar

Uyum Yükümlülüğümüzün Kaynakları Gümrük Birliği Avrupa Kömür Çelik Topluluğu Anlaşması Müzakere Süreci

1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı Madde 32: AT üyesi Ülkelerin veya Türkiye'nin belli kuruluşları kayırarak veya belli ürünlerin üretimini özendirmek suretiyle rekabeti bozan veya bozma tehdidi oluşturan ve devlet kaynaklarından yaptıkları her türlü yardım Toplulukla Türkiye arasındaki ticareti etkilediği ölçüde, Gümrük Birliğinin düzgün işleyişi ile uyumlu değildir.

1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı 37. Madde (d): Bu Kararın yürürlüğe girmesinden itibaren iki yıl içinde, tekstil ve konfeksiyon sektörüne verilenler dışında kalan yardım programlarını, AT Antlaşmasının 92. ve 93. Maddeleri ile belirlenen Topluluk çerçevesi ve ilke kararları uyumlu hale getirecektir.

1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı 37. Madde (e): Gümrük Birliğinin yürürlüğe girmesinden itibaren iki yıl içinde, d paragrafı çerçevesinde uyumlu hale getirilen tüm yardım programlarını Topluluğa bildirecektir. Yeni bir programın benimsenecek olması halinde, Türkiye Topluluğa bu planın içeriği hakkında bilgi verecektir.

AKÇT Antlaşması(25 Temmuz 1996 ) 7. Madde: Türkiye, AKÇT çelik sektöründe verilmesi önerilen herhangi bir devlet yardımını, yeterli bir süre içinde Topluluğa bildirecektir. Topluluk, bir Üye Devlet tarafından verildiğinde Topluluk hukukuna aykırı addedilebilecek bu tür herhangi bir yardıma, itiraz beyan edebilme hakkına sahip olacaktır. Eğer Türkiye Topluluğun görüşünü kabul etmez ve sorun 30 gün içerisinde çözümlenemez ise, Türkiye ve Topluluk'dan her biri, konuyu tahkim müessesesine götürmeye hak kazanacaktır.

Müzakere Süreci Tanıtıcı Tarama Toplantısı: 8-9 Kasım 2005 Ayrıntılı Tarama Toplantısı: 1-2 Aralık 2005 Açılış Kriterleri: 28 Haziran 2006

AÇILIŞ KRİTERLERİ Açılış Kriteri 1: Gümrük Birliğinin son aşamasının uygulanmasına ilişkin 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının kapsadığı tüm devlet yardımı tedbirlerinin kapsamlı bir envanterinin AB tarafına iletilmesi. Açılış Kriteri 2: 2001 yılından bu yana çelik sektöründe kapasite değişimine ve her bir şirkete verilen devlet yardımlarına ilişkin ayrıntılı bilgi sunulması.

Açılış Kriterleri Açılış Kriteri 3: Türkiye ve AB arasındaki mevcut ikili anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmek amacıyla devlet yardımlarının onaylanması, devlet yardımları uygulamasının izlenmesi ve geri alınmasına ilişkin genel şartları ve kuralları belirleyen bir devlet yardımları kanununun kabulü.

Açılış Kriterleri Açılış Kriteri 4: Mevcut ikili anlaşmalardan kaynaklanan devlet yardımları kurallarının tam olarak uygulanması için gerekli yetkilere sahip işlevsel olarak bağımsız bir devlet yardımları otoritesinin kurulması. Bu otorite, devlet yardımları programlarını ve münferit devlet yardımlarını onaylama yetkisine sahip olduğu gibi kanuna aykırı olarak verilen yardımların geri alınması yetkisine de sahip olmalıdır. Bu gerçekleşene kadar, gümrük birliği anlaşması gerekleri doğrultusunda, AB kurallarıyla açık şekilde uyumlu olduklarına dair Komisyonda şüphe uyandıracak yeni yardım programlarının ve mevcut olanların uzatılmasının önlenmesi gerekmektedir

Açılış Kriterleri Türkiye ve AB arasındaki mevcut ikili anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülükler ile uyumsuz olduğu belirlenen tüm kalan yardım programlarının ve eş etkili tedbirlerin uyumu için açık bir takvim içeren ve Komisyonun kabul edeceği bir eylem planının sunulması

Açılış Kriterleri Kömür ve çelik ürünlerinde ticarete ilişkin olarak AKÇT ve Türkiye arasındaki anlaşmaya aykırı şekilde verilmiş devlet yardımlarından hiçbir çelik şirketinin faydalanmadığının temini amacıyla tüm gerekli tedbirlerin kabul edilmesi tarihinden bu yana verilmiş olan bu yardımlar, ancak ulusal bir yeniden yapılandırma programı(UYYP) içerisine derç edilmiş sınırlı koşullar altında Konsey tarafından kabul edilebilir. Böyle bir yeniden yapılandırma programı bu koşulları en iyi şekilde karşılamak amacıyla, 1 Eylül 2006 tarihinden önce kabul edilmelidir.

Katılım Ortaklığı Belgesi ve İlerleme Raporlarındaki Eleştiriler KOB 18 Şubat 2008 Fasıl 8: Rekabet Politikası M ü ktesebata uygun bir devlet yardımları kanununun kabul edilmesi ve mevcut şeffaflık taahh ü tlerini yerine getirebilecek, işlevsel olarak bağımsız bir devlet yardımları izleme otoritesinin oluşturulması. Ulusal Ç elik Sekt ö r ü Yeniden Yapılanma Programının AB gerekliliklerine uygun olarak tamamlanması ve kabul edilmesi

Katılım Ortaklığı Belgesi ve İlerleme Raporlarındaki Eleştiriler 2000 yılı İlerleme Raporu Devlet yardımlarının kontrol ü alanında ilerleme bir hayli sınırlı g ö r ü nmektedir. Gelecekte ilerleme kaydetmenin ö nkoşulu, G ü mr ü k Birliği anlaşması ç er ç evesinde devlet yardımı kurallarının etkin bi ç imde uygulanmasını ve icra edilmesini sağlayacak bir kontrol makamının kurulmasıdır.

Katılım Ortaklığı Belgesi ve İlerleme Raporlarındaki Eleştiriler 2009 Yılı İlerleme Raporu Devlet yardımları konusunda herhangi bir mevzuat kabul edilmemiş ve devlet yardımlarını izlemek ü zere işlevsel olarak bağımsız bir otorite kurulmamıştır. T ü rkiye, ç elik sekt ö r ü ne verilen devlet yardımları konusunda, Haziran 2009 ’ da g ö zden ge ç irilmiş “ Ulusal Yeniden Yapılandırma Planı”nı sunarak ilerleme kaydetmiştir.

YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR Devlet Yardımları Kanunu Tasarısı Taslağı Hazine Müsteşarlığı tarafından hazırlanmıştır. Birinci açılış kriteri ile ilgili olarak 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının kapsadığı tüm devlet yardımı tedbirlerinin kapsamlı bir envanterin ilk taslağı hazırlanmıştır.

Yürütülen Çalışmalar Devlet yardımlarını izleme ve denetleme otoritesinin henüz oluşturulmamış olması sebebiyle, mevcut ikili anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülükler ile uyumsuz olduğu belirlenen tüm kalan yardım programlarının ve eş etkili tedbirlerin uyumuna yönelik bir eylem planı hazırlanmasına yönelik beşinci kriter ile ilgili olarak bu aşamada herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

Yürütülen Çalışmalar AKÇT ve Türkiye arasındaki anlaşmaya aykırı şekilde verilmiş devlet yardımlarına ilişkin altıncı kriter çerçevesinde, kriterde öngörüldüğü üzere Ulusal Yeniden Yapılandırma Planı (UYYP) Avrupa Komisyonuna iletilmiş olup Komisyonun değerlendirmeleri beklenmektedir.

Yapılması Gereken Çalışmalar İlgili AB müktesebatı ilkeleri ve içeriği ile uyumlu Taslak Devlet Yardımları Kanununun biran önce yasalaşması gerekmektedir. AB müktesebatıyla uyumlu yetkilerle donatılmış bir devlet yardımları izleme ve denetleme otoritesinin bir an önce oluşturulması gerekmektedir.

Yapılması Gereken Çalışmalar Devlet Yardımları otoritesi işlerlik kazanana kadar geçecek zaman zarfında AB kurallarına aykırı olabilecek hiçbir yeni yardım programının kabul edilmemesi gerekmektedir.

Yapılması Gereken Çalışmalar Devlet yardımları envanter çalışması teknik boyutuyla ancak yakın gelecekte kurulması planlanan Devlet Yardımları İzleme ve Denetleme Otoritesinin tarafından sonuçlandırılabilecektir.

Yapılması Gereken Çalışmalar İlgili kamu kurum ve kuruluşların katkıları ve siyasi iradenin kararı doğrultusunda mevcut yükümlülükler ile uyumsuz olduğu belirlenen yardım programlarının ve eş etkili tedbirlerin uyumuna yönelik bir eylem planının AB’ye sunulması mümkün olabilecektir.

Yapılması Gereken Çalışmalar UYYP konusundaki görüşmelerin mutabakatla sonuçlandırılması için ise çelik sektörüne yeni devlet yardımlarının hiç bir suretle verilmeyeceğinin temin edilmesi ve devlet yardımları izleme ve denetleme otoritesine ivedilikle işlerlik kazandırılması gerekmektedir