İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE ETİK VE PERYÖN’ÜN ROLÜ Dr. A. Kemal Tuğcu 12. Ulusal İnsan Yönetimi Kongresi 2 – 3 Aralık 2004 Hilton - İstanbul

ETİK TANIMI AHLAK (ADET – TÖRE) İnsanların birbirleri veya devlet ile ilişkilerinde kendilerinden “yapmaları istenen” ve toplum düzenini sağlayan kurallar ve normlar bütünüdür. ADAB-I MUAŞERET Ahlaksızlık değil ama “Davranış Hatası”... Ahlak ve Adab-ı Muaşeret toplumlara göre değişkenlik gösterir...

ETİK TANIMI ETİK Değişik ahlak anlayışlarının kesiştiği ortak noktadan çıkan evrensel normlar bütünüdür...

ETİK ÖRNEKLERİ Uluslararası Etik Medya Etiği Akademik Etik Satış ve Reklam Etiği Spor Etiği (Centilmenlik - Fairplay ) Politik Etik Profesyonel Etik ( İş Ahlakı )

ETİK ÇATIŞMANIN OLUMSUZ SONUÇLARI Birey – Birey ( Ahlaki değerlerin çatışması veya diğerinin hakkını gasp etme) SONUÇ  KAVGA, DAVA Birey – Kurum ( Ahlaki değerlerin çatışması, rüşvet, ticari yolsuzluk ) SONUÇ  MÜŞTERİ VE ÇALIŞAN KAYBI, DAVA Kurum – Kurum ( Taklit, teknoloji çalma, fikri hakların çatışması ) SONUÇ  TİCARİ SAVAŞ, DAVA Birey – Toplum ( Toplum değerleri ile çatışma ) SONUÇ  KANUNİ CEZA, DIŞLANMA, PROTESTO Kurum – Toplum ( Yasalara aykırı faaliyet ) SONUÇ  YASA DIŞI FAALİYET, YASAL CEZA, İŞSİZLİK Toplum – Toplum ( Göçmenlere davranış, 3. Ülkelerle ilişkiler ) SONUÇ  TİCARETİN DÜŞMESİ, AMBARGO, SAVAŞ

BİR KURULUŞUN ETİK FAALİYETLERDE BULUNMASI VE ÜYELERİNİN / ÇALIŞANLARININ ETİK DAVRANIŞLAR GÖSTERMESİNİN YARARLI SONUÇLARI Kuruluş içinde –Güven ortamının artması –Kalite artışı (Süreç, Ürün ve İnsan) –Müşteri Memnuniyeti artışı –Paydaşların memnuniyeti artışı –Çalışanların sadakati artışı İşyeri içi / dışı ilişkilerde güven ortamının artması sonucunda kararlarda ve faaliyetlerde bütünselliğin ve etkinliğin artması... Sürdürülebilir karlılığın olumlu yönde etkilenmesi... İK sorunlarında azalma görülmesi...

Etik sorunların temelinde değerlerin ve çıkarların çatışması yatar... Etik olaylarının değerlendirilmesinde tarafların değerlerinin ve haklarının analizinin yapılması esastır... ETİK SORUNLARIN HALLEDİLMESİ Etik sorunlar sadece “Dürüst olayım mı, olmayayım mı?” türü basit soruları içermez. Etik sorunlar karmaşık ve ilgili tarafların hem haklı hem de haksız oldukları ikilem (dilemma) durumların çözümlenmesini gerektirir.

KURULUŞLARDA ETİK

YÖNETİCİLERİN ÇALIŞANLARA KARŞI ETİK SORUMLULUKLARI Çalışma hakkına saygı Adil ücret ödeme Çalışanlara özgür konuşma hakkını sağlama İşçilerin dernek / sendika kurma ve grev yapma hakkına engel olmama Özel hayatın gizliliğine saygılı olma Güvenli ve sağlıklı koşullar yaratma ve çalışma hayatının kalitesini artırma Çalışanlar arasında ayrımcılık yapmama ve cinsel tacizden sakınma Çalışanlara kararlara katılma hakkı sağlama

ÇALIŞANLARIN YÖNETİCİLERE KARŞI ETİK SORUMLULUKLARI Kapasitesini çalışmaya adamak ve gelişmek Amire yalan söylememek ve dürüst olmak Çıkar çatışmalarından doğan verimsizlikleri önlemek Kayıtları ve belgeleri değiştirmemek Kuruluşun malını özel çıkar için kullanmamak Hırsızlık yapmamak Hediye ve rüşvet almamak Firma politikalarına uygun davranmak Alkol ve uyuşturucu bağımlılığından kaçınmak Cinsel tacizden kaçınmak

BİR KURULUŞTA ETİK YÖNETİMİNİ BAŞLATMANIN İLK ADIMLARI Kuruluş Değerlerinin Belirlenmesi Risk Alanlarının Belirlenmesi ve Risk Analizi Etik Kodların Belirlenmesi Etik Sorumlusu / Etik Kurul Atanması Etkin İletişim ve Eğitim İzleme – Denetleme Mekanizması Raporlama Sistemleri

ETİK SORUMLUSUNUN GÖREVLERİ Etikle İlgili Eğitim & İletişim Program Geliştirme Etik Kodların Geliştirilmesi Denetim ve Kontrol Sistemlerinin Kurularak Uygulama Yöntemlerinin Geliştirilmesi Üst Yönetimle Koordinasyon Sağlanması Disiplin Yönetmeliği (Ödüller ve Cezalar) Etiğin Politika ve Prosedürlere Yansıtılması Etik Liderlik

PERYÖN ETİK KURULU

PERYÖN DEĞERLERİ VE ETİK İLKELER / KURALLAR TANIMLAMA SÜRECİ Uygulama, Sürekli Gözden Geçirme ve İyileştirme AraştırmaKıyaslama Ön Çalışma Duyurma ve Benimsetme Yapısal Düzenlemeler

ARAŞTIRMA, KIYASLAMA, ÖN ÇALIŞMA Benzer Sivil Toplum Örgütleri’nde etik değer, kod ve yönetim anlayışlarının kıyaslanması (SHRM, Türkiye Bilişim Vakfı, TEMA, vb) Mevcut ve geçmiş Peryön Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri ile görüş alışverişi yapılması Peryön e-posta zincirinde üyelere, Peryön değerlerinin ne olması gerektiğine dair görüşlerinin sorulduğu “Değerler” anketinin gerçekleştirilmesi Peryön’ün vizyon ve misyonundan hareket ederek üyelerinin ve sektördeki profesyonellerin katılımı ile “Değerler Arama Konferansı”nın yapılması Peryön Değerleri Taslak Önerisinin oluşması İLK FAZIN SONUCU: “PERYÖN Etik Kurulu”nun kurulması kararı

YAPISAL DÜZENLEMELER Peryön Yürütme organlarına Etik Kurul’un eklenmesi Peryön Tüzüğü’nün revize edilmesi (Genel Kurul) Etik Kurul‘un seçilmesi (Genel Kurul) Peryön Değer ve Etik İlkelerinin Son Halini alması (Etik Kurul) Etik Kurul Yönetmeliği nin oluşturulması (Etik Kurul) Etik yönetimi konusunda uzman görüşlerinin alınması (TEDMER) Etik Kod / İlke / Kuralların Peryön Denetim ve Yönetim Kurulu’nca onaylanması (Etik Kurul Sunuşu) İKİNCİ FAZIN SONUCU: Seçilmiş Etik Kurul, Etik Kod/ İlke/Kurallar, Etik Kurul Yönetmeliği

DUYURMA VE BENİMSETME Etik Kod/İlke/Kuralların Peryön Dergisi ve Kongre’sinde Duyurulması Genel Kurul’da tüm üyelerle paylaşılması Eğitimler Broşür ve kitapçıkların hazırlanması ve paylaşılması Aykırılık durumlarının bildirimine yönelik mekanizmanın kurulması ve üyelerle paylaşımı....

PERYÖN ETİK KURALLARI (Etik Kodlara Link)

Çalıştığımız şirketlerde verimlilik ve karlılık artacaktır. Şirketler PERYÖN Üyelerini istihdam etmeyi tercih edeceklerdir. Şirketlerimizdeki İnsan Kaynakları problemlerinde azalma görülecektir. PERYÖN’ün toplum nezdindeki imajı güçlenecektir. Üyelerimizin PERYÖN Üyesi olmaktan duydukları gurur artacaktır. PERYÖN ÜYELERİNİN SÖZ KONUSU ETİK KURALLARA SAYGILI OLDUKLARININ BİLİNMESİNİN DOĞURACAĞI OLUMLU SONUÇLAR

Etik İlke ve Kuralların İhlali Durumunda İzlenecek Prosedür Tüm PERYÖN Üyeleri bu dökümanda belirtilen Etik İlke ve Kurallara uymakla ve diğer üyelerin söz konusu İlke ve Kurallara uyumsuzluk durumlarını Etik Kurul’a bildirmekle yükümlüdürler. Bir PERYÖN Üyesi’nin bu dökümanda belirtilen Etik İlke ve Kurallara aykırı hareket ettiğini düşünen kişilerin öncelikle sorunu ilgili PERYÖN Üyesi’nin dikkkatine getirmek sureti ile uzlaşma ve çözüm aramaları esastır. İlgili taraflardan herhangi birisi bu konuda PERYÖN Etik Kurulu ile iletişime geçerek bilgi, görüş veya destek talep edebilir. PERYÖN UYGULAMA KURALLARI

Etik İlke ve Kuralların İhlali Durumunda İzlenecek Prosedür Yukarıda önerilen girişimler sonucunda tatmin olmayan kişiler PERYÖN Etik Kurulu’na yazılı olarak başvuru yapabilirler. Etik İlke ve Kural aykırılıklarına ilişkin yazılı şikayetler Etik Kurul tarafından PERYÖN Etik Kurul Yönetmeliği çerçevesinde incelenerek sonuçlandırılacaktır. İmzasız ve iletişim bilgileri bulunmayan başvurular kabul edilmeyecektir. Başvurulara ilişkin her türlü çalışma ve araştırmaya ilişkin bilgilerin gizliliği Etik Kurul’un sorumluluğundadır. Yazılı başvuruların aşağıdaki PERYÖN Merkezi Adresine ve zarf üzerine görünür bir şekilde “Etik Kurul Dikkatine” ve “Gizlidir” ibareleri yazılarak gönderilmelidir. Bu dökümanın kopyası, aynı adrese veya kanalı ile PERYÖN’e talepte bulunarak edinilebilir.

Etik İlke ve Kuralların Uygulanmasını sağlayarak Bireysel ilişkilerimizin PERYÖN imajının Çalıştığımız şirketlerin Toplumumuzun Olumlu yönde gelişimine katkıda bulunmak görevimizdir … PERYÖN ÜYELERİ OLARAK …