Dr. Salih Mollahaliloğlu SB, RSHMB, Hıfzıssıhha Mektebi Müdür Sağlıkta İnsan Kaynakları Planlaması (Tıp Eğitiminde Dünya Deneyimi ve Sağlık Mesleklerinde Gelecek Eğilimleri) Üniversite Hastaneleri Birliği IX. Toplantısı 24-25 Haziran 2011, Erzurum Dr. Salih Mollahaliloğlu SB, RSHMB, Hıfzıssıhha Mektebi Müdür

Kaynak: Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi, taslak metin, Sağlık Bakanlığı, 2010

SAİK Planlamasında Projeksiyon Yaklaşımları Nüfus başına SAİK yaklaşımı Hedef hizmet yaklaşımı Sağlık bakımı talebi yaklaşımı Sağlık ihtiyaçları yaklaşımı

Nüfus Başına SAİK Karşılaştırması Türkiye’de SAİK düzeyi, DSÖ Avrupa Bölgesi ve AB ülkeleriyle kıyaslandığında belirgin olarak düşüktür. Seçilen SAİK kategorileri için 10.000 nüfus başına SAİK çalışanı sayısı Karşılaştırma Grubu Doktor Hemşire Ebe Eczacı Diş Hekimi Türkiye 16,7 15,6 6,8 3,6 2,9 WHO-EURO 32,7 79,2 4,1 4,8 AB 32,8 7,4 6,5 OECD* 31 96 7,2 7,6 6,1 Kaynaklar: Dünya Sağlık Örgütü 2008, HFA-DB, Erişim : Haziran 2011; T.C. Sağlık Bakanlığı, 2010 * OECD 2007 yılı verileridir.

Hedef hizmet yaklaşımı Politika Yapıcılar *Uzmanlar *Planlayıcılar Gelecek sağlık sistemleri senaryosu ve sağlık hizmeti gereksinimleri Geçmiş hizmet eğilimleri * Sağlık talebi * Sağlık hizmeti gelişimi İK Üretkenliği SAİK Gereksinimleri Kaynak: Bossert T, Management of HRH, HSPH

Sağlık Bakımı Talebi Yaklaşımı Güncel Sağlık bakımı kullanımı (Araştırma) İstatistiksel Model Toplum özellikleri *yaş *gelir *cinsiyet *eğitim Gelecekte Toplum Özellikleri Gelecekte Sağlık hizmeti gereksinimleri Toplum ve sosyo- ekonomik eğilimler İK Üretkenliği SAİK Gereksinimleri Kaynak: Bossert T, Management of HRH, HSPH

Sağlık İhtiyaçları Yaklaşımı Güncel sağlık İhtiyaçları (araştırma) İstatistiksel Model Toplum özellikleri *yaş *gelir *cinsiyet *eğitim Gelecek Nüfus Özellikleri Gelecek Sağlık İhtyaçları Gelecek sağlık hizmeti gereksinimleri Nüfus ve sosyo- ekonomik eğilimler İK Üretkenliği SAİK Gereksinimleri Kaynak: Bossert T, Management of HRH, HSPH

SB, Sağlık İnsan Kaynakları Planının Amacı Bu planın amacı Sağlık Bakanlığı stratejik planında belirlenen -Toplumu sağlığa yönelik risklerden korumak -İhtiyaç duyulan sağlık hizmetinin kaliteli ve güvenli sunulmasını sağlamak -Sağlık hizmetlerinde insan odaklı yaklaşımı esas alarak hakkaniyeti gözetmek, ihtiyaçlara ve beklentilere cevap verebilirliği arttırmak amaçları ışığında Sağlık hizmeti ihtiyaçlarının nasıl gelişeceği ve bundan hareketle Sağlık sektörünün ve hizmet sunan sağlık personelinin nasıl bir değişim göstermek durumunda kalacağı konusunda uzun soluklu bir bakış sağlamaktır.

Sağlık Sektörü İnsan Kaynakları Planlama Çalışması- 2023 Bu çalışma sağlık sektöründe çalışan tüm personel kategorilerini ve kamu ve özel sağlık sektörünün bütününü kapsayan bir makro planlama çalışmasıdır. Çalışmanın temelini Türkiye’de istihdam edilen sağlık işgücüne yönelik onbeş yıllık (2003-2023) bir dönemi kapsayacak şeklilde hazırlanmış arz ve ihtiyaç projeksiyonları oluşturmaktadır. Bu Projeksiyonlar Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından geliştirilmiş (DSÖ SAİK Arz ve İhtiyaç Projeksiyonları Yazılımı), kurumsal ve hizmet gelişimine vurgu yapan esnek, bilgisayar tabanlı bir simulasyon modeli kullanılarak hazırlanmıştır.

Türkiye Sağlık Sektörü İnsan Kaynakları Planlama Çalışması Simulasyon modeli kullanılarak; Kamu ve özel sektör hastane tipleri, sayıları, büyüklükleri ve personel normları Kamu ve özel sektör birinci basamak/yataksız sağlık kurumlarının tipleri, sayıları ve personel normları ve Akademik ve diğer kamu sağlığı kurumlarının özellikleri dikkate alınarak oluşturulan stratejik hedefler doğrultusunda ihtiyaç projeksiyonları gerçekleştirilmiştir. Bu stratejik hedefler belirlenirken sektörlerarası paydaşlardan ve Bakanlık ilgili birimlerinden oluşturulan “çalışma grupları” ndan faydalanılmıştır.

+ + MODELİN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ Gelecekteki Personel İhtiyacı Mevcut Nüfus Demografisi ve Epidemiolojisi Mevcut Sağlık İhtiyaçları ve Talepleri Gelecekteki Personel Arzı Maaş ve Haklar İstihdam Süresi ve Koşulları Yönetim ve Motivasyon Mevcut Personel Mevcut hizmetler + Gerekli farklı tür ve becerilerdeki mevcut personel sayısı DEĞİŞİM Yeni mezunlar + İşe dönen eğitilmiş personel Gelecekteki Nüfus Demografisi ve Epidemiolojisi Gelecekteki Sağlık İhtiyaçları ve Talepleri DEĞİŞİM Gelecekteki hizmetler Ayrılanlar HAYIR Gelecekteki gerekli farklı tür ve becerilerdeki personel sayısı Gelecekteki Personel Arzı EŞİT Mİ ? EVET HAYIR DEĞİŞİM HAYIR DEĞİŞİM KARŞILANABİLİRMİ ? EVET UYGULA P.Hornby 2003

Personel İhtiyacı Projeksiyonları Not: Pratisyen hekim sayıları halk sağlığı ve acil tıp uzmanlarını içermektedir.

SAIK 2023 Değişimin Anahtar Göstergeleri

Tıp Eğitiminde ve Sağlık Mesleklerinde Gelecek Eğilimleri

Sağlık Meslekleri Türkiye’de var olan sağlıkla ilgili mevcut meslekler 3 grupta incelenebilir. Bunlar; kanunla belirtilen ve yasal olarak tanımlanmış sağlık meslekleri, Türkiye’de çeşitli orta öğretim ve yüksek öğretim programlarında eğitimi verilmek suretiyle yetiştirilen sağlık meslekleri ve Sağlık Bakanlığı’nın kadro vermek suretiyle tanımlamış olduğu ve istihdam ettiği sağlık meslekleridir.

Sağlık Meslekleri Son yıllarda nüfus artışı, nüfusun yaşlanması ve hastalıkların seyrinin değişmesi gibi birtakım demografik değişiklikler ile birlikte sağlık hizmetlerinin daha da geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması çabalarının artması yeni sağlık mesleklerinin ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Söz konusu ihtiyacın karşılanması ve bu yeni sağlık meslekleri ilgili ülkemizde ulusal standartlar oluşturulması amacıyla Sağlık Bakanlığı çalışmalarına devam etmektedir.

Yeni Sağlık Meslekleri Yeni mesleklerin tanzimi için Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen bu çalışmada sağlık meslekleri tanımlanarak; -hem ülkeler arası meslek karşılaştırılmaları yapılmakta, -hem de halen eğitimi ülkemizde verilen ama istihdam alanı olmayan sağlık mesleklerini göz önüne alınmaktadır. Belirlenen bu listede özellikle belli branşlarda uzmanlaşmış hekimlik dalları yer almaktadır.

Yeni Sağlık Meslekleri Yeni sağlık mesleklerine örnekler; Algoloji Uzmanı, Proktolog, Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Uzmanı, Hava ve Uzay Hekimliği vb. ABD ve Avrupa’da kabul görmüş ancak ülkemizde karşılığı olmayan bazı meslek dalları da bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak; hemşirelikle ilgili meslekler ve alt dallar (Pratisyen hemşire, Hemşire yardımcısı, Geriatri hemşiresi, Çocuk hemşiresi, Kronik hastalıklar hemşiresi vb. ), Cinsel saldırı (sexual assault) memurları, Alternatif Tıp, Mental sağlık danışmanı, Meslek sağlığı terapisti, Nükleer tıp teknisyeni, biyomedikal mühendislikler vb.

Gelecek.... Nasıl bir eğitim ? Klasik, entegre, probleme dayalı, karma ....? İnternet üzerinden eğitimin yeri ?, e-üniversite ? Eğitim programları ulusal sağlık problemlerini ne kadar yansıtıyor ?, eğitim programları ülke ihtiyaçlarına ne kadar uygun (olacak) ?, Entegre sağlık hizmeti anlayışında değişen/değişecek hekimin yeni rolüne uyumu nasıl sağlanacak ? Birden fazla akademik rolün getirdiği yük; eğitim ve araştırma aynı kişilerce mi yürütülmeye devam edecek ? Sürekli eğitim, sertifikasyon, akreditasyon nasıl sağlanacak ?

Gelecek..... Ara meslekler ve alt dallar ( doktor yardımcılığı, hemşire yardımcılığı, aile hekimi hemşiresi vb) gerekecek mi ? Değişen ihtiyaçlar ve gelişmeler mevcut eğitimlerin süresini (azaltma & artırma) nasıl etkileyecek ? Meslekler arası görev kayması/görev devri olacak mı? Tıpta Uzmanlık ? PhD ?,

Teşekkür ederim. www.tusak.saglik.gov.tr