PROBLEM ÇÖZME YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Beyin Fırtınası Amacı:Yeni ve çeşitli görüşlerin ortaya atılması ve çok değişik sayıda değişik çözümleri kısa zamanda ortaya çıkarmaktır. Toplantının temel ayırıcı özelliği: Sorgulamaya, yargılamaya ve değerlemeye hiç yer vermemesidir. Tanımı: Bir saçmalama durumudur, yani akıl ve mantık dışı bir yaklaşımı içerir. Düşünce görüş üretme ve sergileme ortamıdır. Bilinen görüşlerin dışında daha değişik ve çok çeşitli düşünceleri üretme sürecidir. Grubun yarıtıcı gücünü harekete geçırildiği bir ortamdır.

Çalışma Kuralları: Beyin fırtınası belli kurallar ve ilkeler izlendiği durumda çalışır.Her üye iyi niyetle katılır. Her üyeye sırayla belli bir süre verilerek düşüncesi sorulur. Her üye sırası geldiğinde yalnız tek fikir önermelidir. Sırası gelen kişinin o anda aklına bir düşünce gelmeyebilir. O zaman üye pas geçer. Hiçbir görüş ve düşünce eleştirilmemeli, “Saçma!”, “Yanlış!” vb. biçimde nitelendirilmemelidir.

Beyinler hayalci ve yaratıcı düşünceye özendirilmelidir. Düşünceler özlü ve açık bir biçimde ifade edilmelidir. Gerekli durumlarda açıklama istenebilir ve yapılabilir. Diğerlerinin görüş ve düşüncelerinden yararlanılarak veya esinlenerek yeni düşünceler üretilmelidir. Öne sürülen tüm düşünceler yazılmalıdır. Etkili bir oturum süreci ortalama 60 dakika sürmelidir. İlk yarım saat genellikle bilinen düşünceler üretilir. Bilinenler tükendiğinde gerçek beyin fırtınası başlamış olur. Tüm görüş ve düşünceler tükendiğinde beyin fırtınası oturumu tamamlanır. Ortaya çıkan tüm düşünceler tanımlanarak netleştirilir. Düşünceler gerekirse eleştirilerek incelenir, kümelenir veya sayıca azaltılır, bulanık fikirler yeniden formüle edilir.

Her düşünce tek tek oylanır Her düşünce tek tek oylanır. Üyeler istedikleri her öneriye oy verebilirler. Yalnızca olumlu oylar kaydedilir. Kimseden bir düşünceye karşı oy vermesi istenmez. En çok oy alan öneriler ve görüşler belirlenir ve bunlar üzerinde tartışılır. Bu amaçla üyeler sıra ile söz alır. Tüm konuşmalar tamamlanınca ikinci bir oylama yapılır. İkinci tur oylamada her üye belli sayıda öneriye oy verebilir. Bu oylama sonucunda öneriler önem sırasına göre belirlenmiş olur. Beyin fırtınası oturumunda üretilen görüşler ve sonuç herkese duyurulur.

BEYİN FIRTINASI UYGULAMA ÖZELLİKLERİ Çok sayıda değişik çözümleri ortaya çıkarmak amaç olduğundan, seçilecek problemin doğal olarak çok çözümlü olması gerekir. Aksi durumda beyin fırtınası zaman kaybına yol açmaktan başka sonuca ulaşamaz. Cevapların sayısal olacağı sorular ile, önceden yoğun bir şekilde hazırlanmayı gerektiren ve cevapları basit şekilde ifade edilemeyen problemler bu tekniğe uygun değildir. Problemler genel değil mümkün olduğu kadar basit ve özel olmalıdır.(“Bilgi formlarını nasıl geliştirebiliriz ?” değil, “Belirgin bir hizmete ilişkin bilgi formlarını nasıl geliştirebiliriz ? şeklinde)

BEYİN FIRTINASI TOPLANTILARI İÇİN KATILIMCILARIN SEÇİMİ En uygun katılımcı sayısı 8-12 arasındadır. Grup daha büyük olursa başkanın konuşmaları kontrol altında tutması güçleşebilir. Daha küçük olursa görüş alış-verişi istenilen düzeyde gelişemez. Toplantıya katılanların büyük bir kısmını konunun çeşitli yönleriyle ile ilgili ve mutlaka bilgili olmaları, herkesin aşağı yukarı aynı düzeyde olması gerekir. Basitliğine rağmen beyin fırtınası diğer toplu tartışmalardan çok farklıdır. Katılımcılar toplantıdan önce yeterli derecede aydınlatılmalıdır. Teknik iyice açıklanmalı, toplantının hangi amaçla yapıldığı belirtilmeli ve bütün karanlık noktalar aydınlatılmalıdır.

BEYİN FIRTINASI OTURUM SÜRECİ Konunun saptanması ve tanımlanması Kuralların, ilke ve yöntemlerin açıklanması Bireysel yaratıcılık ve düşünme süreci üretme Düşüncelerin toplanması ve yazılması (Toplantıda ortaya atılan tüm fikirler –ne kadar ters, ne kadar garip, ne kadar uygunsuz olursa olsun – mutlaka düzenli bir şekilde kaydedilir.) Düşüncelerin düzenlenmesi Düşüncelerin değerlendirilmesi (Değerlendirme ve seçim problem sahibi ve uzmanlardan oluşan bir grup tarafından yapılır.) En umut verici olan düşünceler sıralanması.

NEDEN – SONUÇ ANALİZİ VE BALIK KILÇIĞI DİYAGRAMI Neden – sonuç ilişkilerinin anlaşılması, olayların oluşumundaki ve gelişimindeki temel mekanizmanın anlaşılmasını sağlar.

Moral bozukluğu Hakemin kötü yönetimi YENİLGİ Yetersiz hazırlık Yanlış taktikler

YÖDGED Bilgi paylaşıldıkça çoğalır

İZLENMESİ GEREKEN AŞAMALAR Sorunun doğru, tam ve açık olarak tanımlanması Nedenlerin sergilenmesi Tüm nedenler serbest düşünce ortamında düzensiz olarak sergilenir. Nedenlerin kümelendirilmesi Düzensiz olarak sergilenen nedenler ortak özellikleri içerecek biçimde kümelendirilir. Alt nedenlerin oluşturulması Tanımlanmış her bir neden için “NEDEN ?” sorusu sorularak;

Kaynak nedenlere ulaşılması Harakete geçirecek cevap ürütilene kadar “NEDEN ?” sorusu sorulur. Kaynak nedenlerin oylanması Her bir kaynak neden ayrı ayrı tartışılır ve oylanır. Nedene odaklanma En fazla oy alan 2-5 neden belirlenir ve işaretlenir.

ÖRNEK OLAY İÇİN TARTIŞMAYA HAZIRLIK .Her konuyu başınızdan geçmiş gibi kabul edin ve kendinizi olayın geçtiği ortamda farzedin. .Bu durumda olay hakkında ne düşünürsünüz? Olumlu veya olumsuz yönleri nelerdir? Burada problemi nasıl tanımlarsınız? .Olayda karar vermeyi güçleştiren veya kolaylaştıran faktörler nelerdir? .Olayın yasal durumu nedir? Problemin çözülmesi için yalnızca hukuki durumu bilmek yeterli midir? Burada insan ilişkilerinin ve davranış özelliğinin etkisi nedir?

Olayda rolü bulunan kişilerin davranışlarını nasıl buluyorsunuz .Olayda rolü bulunan kişilerin davranışlarını nasıl buluyorsunuz? Doğru veya yanlış tarafları nelerdir? .Siz, bir yönetici olarak , olayda nasıl davranır ve nasıl bir karara varırdınız? Bu kararın gerekçesi ne olurdu? .Verdiğiniz kararın muhtemel sonuçları ne olur? Düşündüğünüz muhtemel sonuçlar sizin karar vermenizi ne derece etkiler? .Konuyu bir de kendinizi olayda geçen üst yetkili ya da diğer ilgili kişi olarak farzedin. Bu durumda ast makamdan gelen sizin karar ve davranışınıza benzer karar ve davranışlar hakkında ne düşünürsünüz? Davranışınız ne olur?