İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ENERJİ FAALİYETLERİ Hasan PEZÜK Şehir Aydınlatma ve Enerji Müdürü V. İSTANBUL EKİM 2009

Şehir Aydınlatma ve Enerji Müdürlüğü Enerji Alanında Faaliyet Gösteren İBB Birimleri 81 müdürlük, 2 genel müdürlük ve 23 iştirak şirketi 1.000’den fazla bina 1.2 milyar kWh/Yıl elektrik tüketimi 45.5 milyon m3/Yıl doğalgaz tüketimi Enerji A.Ş. İSTAÇ A.Ş Üretim Tüm Belediye Birimleri Tüketim İGDAŞ Dağıtım Şehir Aydınlatma ve Enerji Müdürlüğü UGETAM Verimlilik Danışmanlık 2

İBB’nin Yıllık Enerji Tüketimi İBB’nin enerji tüketimi yüksek miktarda olup Türkiye tüketiminin % 0,7‘si kadardır. 2008 yılı için enerji tüketimi : TÜKETİM ELEKTRİK TWh/YIL DOĞALGAZ X 1.000.000 m3/YIL İBB 1.2 %0,6 45.5 %0,13 İSTANBUL 24 %12 3.500 %10 TÜRKİYE 200 %100 35.000 İBB Enerji Yönetim Programı ile planlamadan tüketime kadar tüm süreçlerde enerjinin etkin kullanılması hedeflenmektedir. 3

İBB’nin Yıllık Elektrik Tüketimi İBB 2006 yılı elektrik tüketim verileri; ·      İBB Birimleri   328.000.000 ·      İSKİ                                         614.776.989 ·      İETT                                          12.361.031 ·      Ağaç A.Ş.                                      391.698 ·      Belbim A.Ş.                                    225.454 ·      Beltur A.Ş.                                   2.430.008 ·      Bimtaş                                              78.855 ·      Halk Ekmek A.Ş.                          8.029.040 ·      Hamidiye A.Ş.                                 830.540 ·      İDO A.Ş.                                       2.761.849 ·      İDTM                                            7.745.247 ·      İGDAŞ                                         7.029.537 ·      İsbak AŞ.                          662.512 ·      İsfalt AŞ.                        7.666.493 ·      İspark AŞ.                         35.843    ·      İstaç AŞ.                        6.207.458 ·      İstanbul Enerji AŞ.               3.612 ·      İstanbul İmar AŞ.                  7.199 ·      İston AŞ.                         2.906.747 ·      Kültür AŞ.                        3.027.584 ·      Sağlık AŞ.                            98.154 ·      Spor AŞ.                         3.049.549 ·      Ulaşım AŞ.                    66.215.145 Toplam tüketim  1.074.446.971 kWh İBB Elektrik tüketiminde en önemli pay İSKİ ye aittir (%57). İSKi tüketiminin büyük çoğunluğu ise su dağıtım, su arıtma ve atık su için kullanılan pompa istasyonlarında gerçekleşmektedir. 4

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Enerji Yönetim Programı İBB Enerji Yönetim Programı ile planlamadan tüketime kadar tüm süreçlerde enerjinin etkin kullanılması hedeflenmektedir. ENERJİ YÖNETİM POLİTİKASI Enerji Verimliliği Çalışmaları Eğitim / Bilinçlendirme Raporlama / Paylaşım Üretim Tüketim Tedarik Serbest Tüketici Belgesi Emisyon Ticareti İzleme Etüt Projelendirme Strateji Belirleme Teknoloji Seçimi Mevzuata Uygunluk Satın Alma Pazarlama Satış Uygulama 5

Belediye Tüketim Birimleri (Ayedaş/Bedaş, İSKİ, İGDAŞ) Enerji Yönetim Sistemi İBB Enerji Politikası çerçevesindeki ihtiyaçları karşılayacak bir Enerji Yönetim Sistemi(EYS) kurulmuştur. Enerji Yönetim Sistemi’nden elde edilen bilgiler çeşitli uygulamalara dönüştürülecektir. Sistem analiz ve tasarım aşaması tamamlanmış olup, yazılım aşaması olan son aşamaya gelinmiştir. Veritabanı Uygulamalar - Elektrik, doğalgaz, akaryakıt, su tüketim analizleri - Binalara ait etüt bilgilerinin takibi - Reaktif tüketim takibi - İlgili rapor ve grafikler - Sonuçların değerlendirilmesi Uygulama Geliştirme Belediye Tüketim Birimleri Dağıtım Şirketleri (Ayedaş/Bedaş, İSKİ, İGDAŞ) Veri Girişi 6

Enerji Yönetim Sistemi İBB Enerji Yönetim Sistemi ile; - Tüm İBB birimlerinin enerji tüketimlerinin (elektrik, doğalgaz, su, akaryakıt) takip edilmesi. - Tüketim fazlalıklarının tespit edilerek müdahale edilmesi. - Enerji etüt çalışmalarının yapıldığı bina ve sanayi tesislerinin datalarına ve ilgili raporlarına sistem üzerinden ulaşılması. - Tüm birimlerde belirlenen Enerji Koordinatörü Odak Personellerinin kullanacağı sistemle İBB ‘nin enerji yönetiminin tüm birimlerin katılımıyla tek elden yapılması. - Sistem üzerinde iletişimin kurulmasıyla İBB birimlerinde Enerji Koordinasyonunun sağlanması - Tüketime karşı gelen emisyon değerlerinin belirlenmesiyle KYOTO Protokolüne hazırlık yapılması amaçlanmaktadır. 7

İBB Binalarında Enerji Verimliği Etüt Çalışmaları İstanbul Büyükşehir Belediyesi Merter ve Saraçhane binalarında etüt çalışmları gerçekleştirilmiş, hazırlanan verimlilik arttırıcı projelerle yaklaşık %25 enerji tasarruf potansiyeli belirlenmiştir. 8

İBB Binalarında Enerji Verimliği Etüt Çalışmaları İBB bünyesinde, her birimden temsilcisi bulunan Enerji Koordinasyon Kurulu üyeleriyle irtibat sağlanmakta, kurum içi yazışmalarla gerekli bildirimler yapılmakta, Kurulan Enerji Yönetim Sistemi üzerinden İBB bina ve endüstriyel işletmelerine ait bilgiler toplanmakta, Yapılan analizler sonucunda kanunda belirtilen sınırlara sahip tesisler tespit edilmekte ve etüt çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda gerçekleştirilen ilk etüt, Saraçhane ve Merter Binaları’nda, 2008 yılı ilkbahar döneminde tamamlanmış, 2009 yılı için ise etüt faaliyetleri devam etmektedir. Etüt çalışmaları ile İBB bünyesindeki enerji tasarruf potansiyelinin belirlenmesi ve verimlilik arttırıcı uygulamalar amaçlanmıştır. 9

Etüt Programı İBB Binalarında Enerji Verimliği Etüt Çalışmaları Faturalar incelenmesi Projeler incelenmesi Otomasyon sistemi incelenmesi Tüm mahaller gezilmesi Isıtma&soğutma sistemleri incelenmesi Havalandırma sistemleri incelenmesi Isı geri kazanım sistemleri incelenmesi Enerji analizörü ile ölçümler yapılması Termal Kamera ile kaçaklar tespit edilmesi Baca gazı ölçümleri ile kazan verimi hesaplanması Mahal ve kanal sıcaklıkları ölçülmesi Aydınlatma ve ofis cihazlarının sayısı tespit edilmesi Binanın gece durumu izlenmesi Tasarruf projeleri çıkarılması Enerji yönetimi modeli belirlenmesi 10

İBB Binalarında Enerji Verimliği Etüt Çalışmaları 00:33 AM Sarı renkli dilim tasarruf potansiyelini göstermektedir. Mesai Dışı Tüketim 11

Reaktif Güç Kompanzasyon Çalışmaları Şehir Aydınlatma ve Enerji Müdürlüğü tarafından Enerji Yönetim Sistemi (EYS) kullanılarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi elektrik tüketimi incelenmiş ve faturalara yansıyan reaktif cezalar olduğu görülmüştür. Durumu daha ayrıntılı tespit etmek amacıyla reaktif kullanım oranlarının yüksek olduğu bazı birimlerle ortak çalışmalar başlatılmış, yapılan çalışmalar sonucunda panoların yetersiz olduğu ve mevcut kompanzasyon tesislerinin sağlıklı çalışmadığı görülmüştür. Özellikle bazı tesislerde reaktif tüketimi ölçen sayaç olmadığı için gereksiz yere cezalar tespit edilmiştir. 12

Reaktif Güç Kompanzasyon Çalışmaları EYS sisteminden alınan verilerle reaktif cezaya giren tesisatlar öncelik sırasına göre tespit edilerek ilk aşamada 112 adet tesisatın reaktif güç kompanzasyon çalışması gerçekleştirilmiş ve 1,3 milyon TL tasarruf sağlanmıştır. Elde edilen bu tasarruf yıllara sari olup kompanzasyon yapılmasaydı her yıl bu kadar ceza ödenecekti. EYS kurulum çalışmaları tamamlandığında tüm sistem için reaktif güç kontrolleri yapılabileceğinden yıllık tasarruf miktarı da artacaktır. 13

Çevre ve Yol Aydınlatmasında Enerji Verimliliği Aydınlatmada enerji verimli malzemeler ve sistemler kullanılarak yıllık 16 Milyon kWh’lık enerji tasarrufu sağlanmıştır. Aydınlatmada kullanılan enerji verimli sistemler; - Uzaktan erişimli, otomasyonlu (akıllı) aydınlatma panoları - Enerji verimli aydınlatma armatürleri - Coğrafi konumlu Zaman Saatleri kullanımı - Standartları uygun, doğru aydınlatma teknikleri. 14

Çevre ve Yol Aydınlatmasında Enerji Verimliliği Enerji Verimli Şehir Aydınlatma Otomasyon Sisteminin Özellikleri GIS(Coğrafi Bilgi Sistemi) tabanlı veri alt yapısı Aydınlatma sistemine ait malzemelerin sisteme aktarılması GPRS modem ile Uzaktan kontrol (Açma, kapama, arıza tespit) Analiz çalışmaları ile tekrar eden arızaların azaltılması. 15

Eğitim ve Bilinçlendirme Çalışmaları İBB genelinde ve İstanbul Halkı için Enerjinin Verimli kullanımı konusunda bilgilendirmek, farkındalık oluşturmak amacıyla çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. Bu faaliyetler; Enerji Parkı : İstanbul’da yaşayan insanların enerji konusunda bilgi alabilecekleri, dünyada kullanılan enerji kaynakları ve enerji üretim tekniklerini ve enerjinin verimli kullanımını öğrenebilecekleri alan. İSMEK Enerji Eğitimleri: Ev hanımlarının yoğun olduğu katılımcı profiline uygun enerjinin tasarrufu ve bilincinin aşılandığı eğitim programları Enerji Verimliliği Kampanyaları (Afiş, Bilboard, kısa Filmler, Reklam v.b.) Yazılı,görsel materyal, reklam çalışmaları ve Web sitesi aracılığıyla halkı bilinçlendirecek çalışmalar. 16

AB Hibe Projesi AB’ye Eylül 2007’de Sivas Belediyesi ile ortak başvurusu yapılan proje kabul edilmiştir. Projenin Adı : Monitoring Gas Consumption for Thermo-rehabilitation of Residential Buildings Projenin Ortakları : İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Sivas Belediyesi, Paris Belediyesi Projenin Amacı : Binalardaki doğalgaz tüketimini takip ederek binalar tüketim açısından sınıflandırılacaktır. Bu veriler Coğrafi Bilgi Sistemi üzerinde işlenerek bina karakteristiği haritaları çıkartılmıştır. 17

AB Hibe Projesi Proje kapsamında Sivas ve İstanbul kentlerinde üç mahallenin, pilot bölge olarak, Proje ile konutların yapısal özelliklerine göre gerçekleşen ısıtma ihtiyaçlarının normal sınırlar dahilinde olup olmadığı, yalıtım uygulamalarının tüketime etkisi analiz edilerek raporlanmıştır. Elde edilen bilgiler ışığında İstanbul’un doğalgaz tüketimi konusunda bir model oluşturulabilecektir. Projenin aktiviteleri; Belirlenen Bölgelere Ait Bina Bilgileri ve Tüketim Verilerinin Toplanması. Coğrafi Bilgi Sistemi Veritabanının Oluşturulması Isıtma İhtiyacı İçin Metrekare Başına Doğalgaz Tüketim Miktarının Hesaplanması ve bu Rakamdan Elde Edilen Sonuçlara Göre Tematik Haritaların Oluşturulması. Elde Edilen Sonuçların Analizi 18

Atık Yönetimi ve Enerji İstanbul büyükşehir Belediyesi atık Yönetim programı ile enerji verimliliği ve emisyon azaltım çalışmalarına önem vermektedir. 1. Depo Sahalarından çıkan çöp gazından Elektrik Üretimi a)     Hasdal Enerji Tesisi (4MW) 2002-2008 : toplam emisyon azaltımı 400.000 ton CO2-e b)     Odayeri RDF (320 t/gün) and Kompost Tesisi (1000 t/gün) Emisyon Azaltımı= 1.200.000 ton CO2-e /yıl c)     Kömürcüoda/Asya yakası (7,4 MW) d)     Odayeri/Avrupa yakası (14 MW) 2. Atık Transfer istasyonları sayesinde sağlanan trafikte araç sayısı azaltımı  Emisyon Azaltımı = 5000 ton CO2-e /yıl.         3. Atıkların kaynağında ayrıştırılması Emisyon Azaltımı ≈ 84.000 ton CO2-e/yıl 19

Atık Yönetimi ve Enerji İBB ,2002 yılından bu yana hafif raylı sistemler ve Merter idari binasında çöp gazından elde ettiği elektrik enerjisini kullanmaktadır.   20

Ulaşım ve Enerji Marmaray Projesi ile Sera gazlarının miktarında, ilk 25 yıllık işletim dönemi boyunca, yıllık ortalama olarak yaklaşık 115.000 ton/yıl düzeyinde azalma sağlanacaktır. Metrobüs projesiyle 400.000 ton/yıl CO2 emisyon azaltımı sağlanacaktır. İETT otobüslerinin, devam eden doğalgaza dönüştürülmesi çalışmaları ile emisyon azaltımı ve yakıt tasarrufu hedeflenmektedir.. Ayrıca hidrojen enerjisi kullanan otübüs ArGE projesi devam etmektedir. 21

(* )Kaynak :İBB Trafik Müdürlüğü Ulaşım ve Enerji Akkor Flamanlı Trafik Lambalarından LED’li Trafik Lambalarına Geçiş; Her yıl yaklaşık 1.535.778,69$ enerji tasarrufu . Trafik sinyalizasyonunda kullanılan akkor flamanlı lambaların, ilk kurulum maliyeti düşük olmasına karşılık harcadığı enerji ve bakım maliyeti yüksektir.Yüksek enerji tükettiği, gün ışığında rahatça algılanamadığı ve sık arızalandığı için akkor flamanlı lambaların yerine LED'ler (Light Emitting Diodes) kullanılmaya başlanmıştır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, LED'li sinyalize kavşak teknolojisine dünyada ilk olarak geçen sayılı belediyelerden biridir. LED'li kavşaklar Trafik müdürlüğümüz tarafından,2000 yılı itibari ile kurulmaya başlanmıştır ve İstanbul genelindeki LED li kavşak oranı %100’e yakındır. (*) 22 (* )Kaynak :İBB Trafik Müdürlüğü

İSKİ’de Enerji Verimliliği Çalışmaları İSKİ Genel Müdürlüğünde enerji verimliliği çalışmaları - Reaktif Güç Kompanzasyonu - Pompalarda frekans ve hız kontrolü olarak iki başlık altında yürütülmektedir. 23

İSKİ’de Enerji Verimliliği Çalışmaları Pompalarda Frekans ve Hız Kontrolü Çalışmaları : İSKİ’nin elektrik tüketimleri kullanım alanına göre incelendiğinde ise 614.776.989 Kwh’lik 2006 yılı tüketiminin %2 lik kısmı olan 10.040.800 Kwh’nin idari faaliyetler için geri kalan 604.736.189 Kwh’lik %98’lik kısmın ise İsale, dağıtım ve arıtma için kullanıldığı görülmektedir. Bu veriler ışığında İSKİ elektrik tüketiminin yoğun güç gerektiren ve enerji verimliği açısından tasarruf potansiyeli yüksek olan pompalarda olduğu görülmektedir.

İSKİ’de Enerji Verimliliği Çalışmaları Pompalarda Frekans ve Hız Kontrolü Çalışmaları : Pompaların ilk yatırım maliyeti ömür boyu maliyetlerinde %10 luk bir paya sahiptir. Asıl maliyet pompaların enerji tüketimlerindedir. Bu yüzden pompalar için enerji verimliliği çalışmaları çok önemlidir. Pompalarda frekans kontrolü ve hız kontrolü çalışmaları ile yüksek oranlarda %45’e kadar enerji tasarrufu sağlanabilmektedir. Pompalarda Ömür Boyu Maliyet 25

İBB’de Hidrojen Enerjisi İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Şirketlerinden İDO’nun Uluslararası Hidrojen Enerjisi Teknolojisi Merkezi (ICHET) işbirliğiyle başlattığı ‘hidrojenle çalışan yakıt pilli kesintisiz güç kaynağı’, İDO’nun Yenikapı Merkez Binası’nda hayata geçirildi. Proje ile İDO’nun Yenikapı Merkez Binasının enerjisi, elektrik kesintilerinde , hidrojen ile çalışan yakıt pilli kesintisiz güç kaynağıyla sağlanacak. 5 kW'lık kesintisiz güç kaynağı sistemi, bir yakıt pili ünitesi, hidrojen silindirleri ve DC/AC invertörden oluşmaktadır. 26

Yeni Binaların Yapımında Enerji Verimliliği Isıtma ihtiyacı hesaplarına uygun yalıtım çalışmaları ile ısı kaybını asgariye indirmek. Aydınlatma sistemlerinde sensör kullanımı ile yaklaşık %50 oranında enerji tasarrufu. Radyatörlerde termostatik vana kullanımı ile % 5-10 arası enerji tasarrufu. Asansör sistemlerinde invertör kullanılarak %30’a yakın elektrik tasarrufu Isı pay ölçerlere sahip merkezi ısıtma sistemlerinin kullanılmasıyla % 30 a yakın enerji tasarrufu. 27

Yeni Binaların Yapımında Enerji Verimliliği KİPTAŞ tarafından inşa edilen, Topkapı Merkez evlerinde ve Maltepe konutlarında güneş kollektörleri kulanılması. 28

Thanks for your kind attention…