Dr.ŞABAN ACARBAY SPORCU SAĞLIK MERKEZİ BAŞHEKİMİ 2003 REHABİLİTASYON Dr.ŞABAN ACARBAY SPORCU SAĞLIK MERKEZİ BAŞHEKİMİ 2003

Sakatlanan sporcunun yeniden sağlıklı haline dönüşü veya yeniden yapılanması olarak nitelenebilir... Ulaşılmak istenen asıl amaç sporcunun tekrar AKTİF SPOR HAYATINA dönüşünü sağlayabilmektir ....

Spor yaralanmalarında yaralanma sonrasında sporcuda gelişebilecek: ·        Fiziksel ve ruhsal kayıplara neden olabilmesi, ·        Yaralanma sonrası sportif etkinliklerden uzak kalan bir sporcuda: güç, kuvvet, koordinasyon, fleksibilite, dayanıklılık gibi performansı doğrudan etkileyen kayıpların yanı sıra; moral ve psişik kayıplarda gelişebilmektedir.

Spor yaralanmasından sonra mümkün olan en kısa sürede kayıpları karşılayacak EGZERSİZ VE REHABİLİTASYON programlarına-çalışmalarına başlanmalıdır SPORTİF REHABİLİTASYONDA bir bakıma öncelikli amaç sporcunun sağlık durumunu düzeltmek ve fonksiyonel kayıplarının hızla yerine konmasını sağlamaktır.Böylece sakatlık sonrası hareketsizliğe bağlı olarak ortaya çıkabilecek komplikasyonlar önlenmiş olur.

Rehabilitasyon programı üç adımdan oluşur 1.     Birinci adım acil tedaviye yöneliktir 2.     İkinci adımda sporcuya hareket ve kuvvet yetileri kazandırılmaya çalışılır. 3. Üçüncü adımda ise; sporcunun yaptığı spor dalına yönelik özel çalışmalar yapmaktır

REHABİLİTASYON PROGRAMLARI DÜZENLENİRKEN; ·        Sakatlığın yeri, ·        Sakatlığın türü, ·        Spor branşının niteliği, ·        Sporcunun yaşı, ·        Performans düzeyi, ·        Fiziksel kondisyon kaybı, Kuvvet ve dayanıklılık durumu gibi özellikleri dikkate almak gerekir.

Rehabilitasyon programlarının başlıca hedeflerini şu şekilde sıralayabiliriz 1.   Enflamasyonun önlenmesi 2.   Ağrının giderilmesi 3.   Eklem hareket açıklığının sağlanması ( korunması ) 4.   Kas gücünün geliştirilmesi- Kas reedükasyonu 5.   Spor branşının özgünlüğü ya da özgün becerilerin geliştirilmesi 6.   Kassal dayanıklılığın arttırılması 7.  Kardiyovasküler dayanıklılığın geliştirilmesi 8. Açık ve kapalı kinetik zincir egzersizleri

Enflamasyonun önlenmesi Yaralanmadan hemen sonra başlayarak, o bölgeye çok düzenli olarak ; R I C E şeklinde ifade ettiğimiz kombine tedaviyi uygulayarak, ağrı ve enflamasyonun gelişmesini kontrol altına almak mümkündür

R I C E İSTİRAHAT BUZ KOMPRESYON ELEVASYON

Ağrının giderilmesi 1-Antienflamatuer ilaçlar (steroit olmayanlar), 2-Narkotik olmayan analjezikler , 3-Tens gibi ağrı giderici yeni tedavi modaliterleri denenir

Eklem hareket açıklığının giderilmesi ( korunması) Tespit süresi sona erdikten sonra en kısa süre içinde yardımlı veya aktif eklem hareketlerine başlanmalıdır. Aktif hareketin mümkün olmadığı durumlarda ise her gün belirli aralıklarla ve yeterli sayıda pasif eklem hareketlerinin yaptırması gerekir .

Kas gücünün geliştirilmesi-kas reedükasyonu Burada önemli olan husus sportif rehabilitasyonla kasların önceki fonksiyonel güç ve kapasitelerin kavuşmasıdır Kas gücünü geliştirme programları içinde yer alan başlıca egzersiz türleri: İzometrik, izotonik, eksantrik ve izokinetik egzersizlerdir.

Spor branşının özgünlüğü yada özgün becerilerin geliştirilmesi Yaptırılan egzersizlerin, sporcunun branşına uygun olması ve bu spor türü içinde yer alan hareketlere mümkün olduğu kadar benzemesi gereklidir. Kayıpların en aza indirilmesi için iki koşul yerine getirilmelidir. 1.     Sağlam kısımların çalışmasına ara vermeden devam etmek, 2. Yaralı ekstremitenin rehabilitasyonunda fonksiyonel egzersizlere ve özgün sportif becerilere benzeyen hareketlere geniş ölçüde yer vermek

Kassal dayanıklılığın arttırılması Kas dayanıklılığın geliştirilmesi amacıyla, sık tekrarlı egzersiz programlarının yapılmasına ihtiyaç vardır.Alt ekstremite kasları için en iyi dayanıklılık egzersizleri koşma ve bisiklet egzersizleri şeklinde yapılır.Üst ekstremiteler için ise yüzme ve su içi egzersizleridir.

Kardiyovasküler dayanıklılığın geliştirilmesi Sakatlanmadan sonraki erken devreden başlayarak kardiyovasküler dayanıklılığın arttırılması gerekir. Bu amaçla haftada 5 günden az olmamak üzere %75 maksimal kalp hızına çıkan süresi 30 dk. dan az olmayan egzersiz programlarının yaptırılması gerekmektedir

Açık ve kapalı kinetik zincir egzersizleri Alt ekstremitelerle ilgili sakatlıkların rehabilitasyonunda kapalı kinetik zincir egzersizleri adı verilen ve ayağın daima yerle temasta olduğunu belirten terapötik yöntemler önemli yer alır. ( Ayağın vücut ağırlığını taşıması ) Açık kinetik zincir egzersizleri ise ayağın yerle temas etmediği hareket türlerini kapsar

Rehabilitasyon programları sonrasında iki ekstremite arasındaki kuvvet farkının %10 düzeyine indiği saptandığı taktirde sporcunun yeniden sahaya dönmesine izin verilebilir . Alt ekstremiteler arasındaki kuvvet farkının %20-40 düzeyinde olduğu durumlarda ise sporcunun jogging temposuyla koşmasına izin verilir.