Türkiye’de İlaç Geri Ödeme Sisteminde Son Yıllardaki Gelişmeler Ve Günümüzdeki Durum

İçerik Sağlık sektöründe yaşanan gelişmeler İlaç sektörünün gelişimi ve son düzenlemeler İlaç harcamalarının gelişimi 18 Eylül Fiyat Kararnamesi ve ekonomik sonuçları Akılcı İlaç Kullanımı ve Farmakoekonomi

Sağlık Sektöründe Yaşanan Gelişmeler Kamu Hastanelerinin Sağlık Bakanlığı bünyesinde toplanması, Bütün sağlık tesisleri ve serbest eczanelerin SSK mensuplarının kullanımına açılması Yeşil Kartlıların ayaktan tedavide ilaç alabilmesi Sağlık hizmetlerine erişim ve kurallar açısından tüm nüfusun eşit haklara sahip olması, Özel sağlık kuruluşlarından hizmet alımının yaygınlaştırılması, Sağlık ocakları ve ana çocuk sağlığı merkezlerinde poliklinik imkanlarının arttırılması.

Sosyal politikalar doğrultusunda Genel Sağlık Sigortası kapsamı 2004-2008 yılları arasında 49 milyondan 63 milyon kişiye çıkmıştır NOT: 2005 yılında SSK’lı ve Yeşil Kartlı hastaların ilaçlarını serbest eczanelerden alabilmelerinin önü açılarak ayakta tedavi gören hastaların ilaçlarına erişebilmeleri sağlanmıştır. İlaç sektörü bu tarihte vermeye başladığı kamu ıskontoları (%4-11) ve takip eden yıllardaki bant, fiyat düşüşleri ile, kur kayıplarını da göze alarak bu faydalı ve insani dönüşüme kaynak sağlamıştır.

Sağlık Harcamalarının Gelişimi (2004 – 2013f) Turkey Pharmaceutical Healthcare Report, Q4, 2009- BUSINESS MONITOR INTERNATIONAL LTD

İlaç Sektörünün Gelişimi ve Son Düzenlemeler 2004 yılında Referans Fiyat uygulaması başlatıldı, 2004’de ilaçta KDV oranı %8’e indirildi, SSK’lıların serbest eczanelerden ilaç alabilmeleri için ilaç sektörü %4 ve %11 kurum ıskontosu vermeye başladı 2005 yılında Yeşil Kartlılara Katkı Payı uygulamaya konuldu, 2007 yılında Geri Ödeme Komitesi çalışmaya başladı, Eşdeğer ilaç bandı %30’dan %22’ye indi 2008 yılında 6 yıldan genç ilaçların Kurum ıskontoları %4’den %11’e çıkarıldı, 2009 kriz döneminde %19’luk kur artışına rağmen ilaç fiyatlarında %8’lik artış yapıldı, Eşdeğer ilaç bandı %22’den %15’e indi Kamu ilaç alımlarında kutu sayısı artarken harcama bazındaki artış sabit kaldı.

Kamu Sağlık Ödemelerinin Gelişimi (% GSYİH)

İlaç Harcamalarında Kamunun Rolü

Ruhsat ve Geri Ödeme Süreçleri Ruhsatlandırma, Fiyatlandırma ve Geri Ödeme süreçlerinde AB’yle uyumun hedeflenmiş olması önemli bir gelişmedir. İşlem süreleri AB’yle uyumlu olacak şekilde tanımlanmıştır. Ne yazık ki uygulamalar henüz bu sürelerle uyumlu değildir. Ruhsatlandırma için regülasyonda belirtilen 210 günlük süre tüm iyileştirme çalışmalarına karşılık halen ortalama 600 gün’dür. Yeni moleküllerin geri ödeme listesine girişi 6-12 ay sürmektedir. 2009 yılı içerisinde geri ödemeye giren yeni molekül sayısı 8’dir.

Türkiye’nin İlaç Fiyat Politikası: En Kapsamlı Genel Sağlık Sigortası En Az İlaç Harcaması Kişi başı harcama OECD’nin en alt seviyesinde İlaç fiyatları OECD’nin en alt seviyesinde Türkiye

Kamu Sağlık Ödemeleri - Reel TL (Milyar) Kaynak: SGK Bülteni ve Bütçe Verileri

Türkiye’de İlaç Kullanımının Artış Nedeni Nüfusun yaşlanması ve ortalama yaşam süresinin uzaması, Sağlık Hizmetlerine erişim ortalamasının 2,6’dan (2002) 6,2’ye (2009) çıkması, Kronik Hastalık prevalansının dünya ortalamasında olmasına rağmen, farkındalığın düşük olması nedeni ile erişimin artması ile yeni teşhislerin sözkonusu olması, Yeşil Kart sahiplerinin ayaktan tedavilerde yazılan reçetelerinin de geri ödeme kapsamına alınması, Aile Hekimliği uygulamasının yaygınlaşması nedeni ile psikolojik talep artışı.

Türkiye’de İlaç Harcamalarının Artış Nedeni Sevk zincirinin uygulanmaması nedeni ile basit tedavilerin dahi 2. ve 3. basamakta reçetelenmesi, 20 yaş kategorisindeki ilaçların referans fiyatlandırma kapsamında olmamaları nedeni ile sürekli fiyat artışına yol açmaları, 2009 yılında daha pahalı ilaçların yazılmış olması, Performansa dayalı Döner Sermaye uygulaması ile hekimlerin daha çok muayene ve reçete üretmesi,

Reçete Sayısı (milyon) Reçete Tutarı (milyon TL) Reçete sayılarındaki gelişim   2008 Ocak-Haziran 2009 Ocak-Haziran Büyüme Reçete Sayısı (milyon) 155 167 7,7% IMS Kutu (milyon) 753 772 2,5% Reçete başına Kutu 4,9 4,6 Reçete Tutarı (milyon TL) 6357 8008 26,0% Reçete Başına Maliyet 41,05 48,02 17,0% Kaynak: SGK Verileri

18 Eylül Fiyat Kararnamesi ve SUT Türkiye’nin mevcut ekonomik koşulları çerçevesinde, hükümetin sağlık sektöründe planlanandan fazla gerçekleşen harcamaları kontrol etmek amacıyla yürüttüğü müzakereler kapsamında AİFD ve ilaç endüstrisini temsil eden diğer kuruluşların katılımlarıyla görüşmeler yapılmış, öneriler sunulmuş ancak bunlardan sonuç alınamaması üzerine yeni Fiyat Kararnamesi ve SUT değişiklikleri yayınlanmıştır.

Fiyat Kararnamesinin Ekonomik Sonuçları Yapılan hesaplamalar sonucunda; Alınan kararların ekonomik boyutunun 3,4 milyar TL olacağı, 2009 yılı içinde kur farkı ve bant daralmasıyla birlikte, daralmanın 5 milyar TL’ye yaklaştığı, Kararname ve SUT değişikliklerindeki daralmanın özellikle %75 oranında yenilikçi ve orijinal ilaçları etkilediği, 15 Milyarlık bir sektörün %33 oranındaki böyle bir daralmanın altından kalkamayacağı görülmektedir.

Fiyat Kararnamesi ve SUT değişikliklerinin olası sonuçları Mevcut durumda tedavide kullanılmakta olan ilaçlara erişimde ciddi sıkıntılar yaşanabilecektir. Orijinal ilaç üreticileri bugüne kadar üstlenilen özverilere rağmen ilaçlarının bazılarını yayımlanan yeni düzenlemeler karşısında piyasaya verememe durumunda kalabilecektir, Yenilikçi ilaçlar daha etkin tedaviler sunarak yaşam kalitesini ve süresini artırırken, tedavi sürecini kısaltır ve mali tasarruflar sağlarlar. Alınan önlemler ile vatandaşlarımızın yeni tedavi olasılıklarından faydalanmaları son derece zorlaşacak, eski teknoloji ve ilaçlarla tedavi edilmek zorunda kalınacaktır, Orijinal ilaç sektörü sağladığı yatırım ve istihdam olanakları ile endüstrinin gelişimine önayak olmaktadır. Alınan kararlar, Türkiye ilaç endüstrisinin gelişimini ve yeni yatırımları sekteye uğratacak ve sektörde çalışan binlerce kişi işsiz kalabilecektir. Yeni Fiyat kararnamesi paydaşlar arasında tam bir mutabakat sağlanmadan yayınlanmıştır. Bundan tüm hem üretici firmalar, hem eczacılar, hem dağıtım kanalları zarar görecektir.

Sektörün hasarı azaltmak amacı ile sunduğu son öneri Kategori Milyon TL Jenerigi Olan Ürünlerde 70%-70% Referans Fiyat Uygulaması 1,090 Jenerigi Olmayan Orijinal Ürünlerde İlave 6% İskonto 302 20 Yıllık Ürünlerde Referans Fiyat (PSF’si 10TL Üzeri ürünlerde) 1,035 TOPLAM 2,427

Rasyonel – Akılcı İlaç Kullanımı Etkili, güvenli, uygun ve maliyet etkin ilaç kullanımı anlamına gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'nün 1985 Nairobi toplantısında, Akılcı İlaç Kullanımı; "Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun süre ve dozajda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri" olarak tanımlanmıştır.

Rasyonel – Akılcı İlaç Kullanımı ucuz ya da indirimli ilaç kullanımı anlamına gelmez...” Rasyonel ilaç kullanımı kalkınma planlarında da yer aldığı şekliyle; doğru, etkin ve hızlı ilaç tedavisi ile sağlık harcamalarında maliyetin minimize edilmesini ifade etmektedir.

Türkiye’de sağlık teknolojisi değerlendirme ve farmakoekonomi Türkiye’de Sağlık Teknolojisi Değerlendirme konusunda; Sağlık Bakanlığı, SGK, Üniversiteler ve ilaç endüstrisi insan gücü geliştirme konusunda çalışmalar yürütmekte, Ulusal ve Uluslar arası eğitim ve Kongreler düzenlenmekte, Bu kurumlarda Sağlık ekonomisi ve Farmakoekonomi konularında bölümler oluşturulmakta ve Geri ödemenin karar sürecinde Farmakoekonomik analizler kullanılmaktadır.

Sorular Ancak gerçekten Akılcı İlaç Kullanımı ve Farmakoekonomi hayatımıza girmiş midir, yoksa günlük bütçeyi kurtarmak için söylem eyleme mi uymaktadır? Ani karar ve tedbirlerle, yeni ilaçları önleyerek sektör ve ülkemizde ilaç hizmeti nereye varacaktır?

Teşekkürler ALP SEVİNDİK AİFD Genel Sekreteri ve Yürütme Kurulu Başkanı alp.sevindik@aifd.org.tr