Tahir Atik, Caner Turan, E.Ulaş Saz Pediatrik Karbonmonoksit Zehirlenmesinde Karboksihemoglobin Düzeylerini Önemseyelim Tahir Atik, Caner Turan, E.Ulaş Saz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir

GİRİŞ Karbonmonoksit (CO), karbon bazlı yakıt ve maddelerin eksik yanmasıyla açığa çıkan renksiz, tatsız, kokusuz ve irritan olmayan bir gaz Çok düşük düzeylerde (%0-5) her bireyde tespit edilebilmekte Yüksek CO düzeyleri zehirlenmeleri desteklese de yüksek CO düzeyleri ile klinik bulgular ve prognoz arasında bazı çalışmalarda bir ilişki saptanmamış CO zehirlenmesi, özellikle ülkemizde kış aylarında ölümle sonuçlanabilen önemli bir morbidite nedenidir

AMAÇ Biz bu çalışmada, CO zehirlenmesi nedeni ile acil servise başvuran çocukların, klinik/epidemiyolojik özelliklerini ortaya koymak, karboksihemoglobin değerlerini göstermek, kardiyak ve nöropsikiyatrik etkilenme oranını saptamak tedavi sonuçlarını araştırmayı amaçladık

GEREÇ-YÖNTEM Kasım 2011-Mayıs 2012 EÜTF Çocuk Hastanesi Acil servisine CO zehirlenmesi nedeni ile başvuran 47 hasta alındı.

GEREÇ-YÖNTEM Hastaların cinsiyeti, yaşı, başvuru ayı, CO kaynağı (soba, şofben, yangın) nakil süresi, başvuru anında yakınmaları, klinik bulguları, kan karboksi hemoglobin düzeyleri, laboratuvar bulguları, aldıkları tedavi, tedavi sonrası kontrol karboksihemoglobin düzeyleri, kranial MRG görüntüleri

GEREÇ-YÖNTEM Klinik bulgu-Gruplandırma Hafif: bulantı, kusma, halsizlik Orta: baş ağrısı, baş dönmesi, göğüs ağrısı Ağır: senkop, görme bozukluğu, bilinç kaybı Baş dönmesi, senkop, görme bozukluğu ve bilinç kaybı yakınmaları da akut nörolojik bulgu olarak değerlendirildi.

GEREÇ-YÖNTEM Başvuru anındaki Kan gazları, EKG Kardiak enzim düzeyleri (ST – T dalga değişikliği, ritm bozukluğu vb) Kardiak enzim düzeyleri (CKMB >25U/L, Troponin I >0,013 U/L)

GEREÇ-YÖNTEM Kan karboksihemoglobin düzeyi-Grup COHb < % 20,

GEREÇ-YÖNTEM TEDAVİ: Hiperbarik oksijen (HBO) tedavisi Karboksihemoglobin (COHb) düzeyi %20’un üzerinde olan ve/veya kan gazında metabolik asidoz saptanan ve/veya akut nörolojik bulguları olan hastalara Diğer tüm hastalara en az 4 saat “normobarik oksijen (NBO) tedavisi” uygulandı

GEREÇ-YÖNTEM Akut nörolojik bulguları olan ve/veya COHb > %20 olarak saptanan hastalara 1 ay sonra kraniyal MRG önerildi Nöropsikiyatrik komplikasyonları olan hastalar; daha önce hiçbir nörolojik defisiti olmayan ve CO intoksikasyonu sonrasında gelişen nöropsikiyatrik bulguları saptanan olgulardı İzlemde endikasyonu olan olgular psikiyatri ile de konsulte edildi İstatiksel veriler SPSS 16 programı kullanılarak yapıldı.

BULGULAR CO kaynağı % 47 kız , % 53 erkek Yaş ort. 7.06 yıl (4 ay-17 yaş) Hastaların % 55’i Şubat (n=26) , %17’si Ocak (n=8), %11’i Mart (n=5) ayında CO kaynağı %78 (n=37) soba , %11 (n=5) yangın, %11 (n=5) şofben Başvuru süresi ort. 4,1(0,5-12) saat

BULGULAR Başvuru sırasında %60 (n=28) hafif bulgular, %21 (n=10) orta derecede bulgular, %19 (n=9) ağır bulgular Olguların % 26’sında (n=12) akut nörolojik bulgu (+) % 32 hastada (n=15) kardiak tutulum saptandı

BULGULAR hastaların sadece birinde metabolik asidoz saptanırken, soba ve şofben zehirlenmelerinde ağır bulguların daha fazla olduğu görüldü (p=0.042) hastaların sadece birinde metabolik asidoz saptanırken, COHb: %1-57 (ortalama: %13,7) aralığında bulundu.

BULGULAR Kardiyak tutulum saptanan hastalar ile COHb düzeyleri arasındaki korelasyon istatistiksel olarak anlamlı bulundu Kardiyak tutulum ile CO kaynağı arasında anlamlı bir ilişki bulunamadı

BULGULAR COHb düzeyi arttıkça akut nörolojik bulguların daha çok görüldüğü saptandı(p=0.004).

BULGULAR Hastaların %60’ına (n=28) normobarik oksijen (NBO) tedavisi, %40 hastaya (n=19) hiperbarik oksijen tedavisi Tüm olgularda uygulanan tedavi (NBO, HBO) sonrasında bakılan kontrol kan gazlarında COHb: <%5 olarak saptandı.

BULGULAR Uzun dönem nöropsikiyatrik komplikasyonlar açısından 1 ay sonra kranial MRG ile değerlendirilen hastalardan (n=19) sadece 1 tanesinde serebral tutulum saptandı

BULGULAR Hastaların acil serviste izlem süresi ortalama 6 saat (2-14 saat) olarak saptandı İzlem süresi ile başvuru kaynağı arasında anlamlı bir ilişki saptanmadı (p=0.17). Orta ve ağır bulgularla gelen hastaların izlem sürelerinin daha uzun olduğu görüldü (p=0.008). COHb düzeyleri ile izlem süreleri karşılaştırıldığında anlamlı bir ilişki elde edilemedi (p=0.27).

BULGULAR Acil serviste NBO tedavisi alan hastaların izlem süresi 4,8 saat (2-12 saat) HBO tedavisi alan hastaların ortalama izlem süresi 7,2 saat (4-14 saat) HBO tedavisi alan hastaların acil serviste izlem sürelerinin daha uzun (p=0.026)

SONUÇ Özellikle kış aylarında ülkemizde de önemli bir sorun olan CO intoksikasyonlarında en önemli etkenler soba ve şofben zehirlenmeleridir Kış aylarında bilinç kaybı ile gelen çocuklarda CO zehirlenmesi ayırıcı tanıda mutlaka düşünülmelidir Şofben zehirlenmeleri nedeniyle getirilen olgular ağır klinik bulgular göstermektedir.

SONUÇ CO intoksikasyonu şüphesi olan olgularda, COHb düzeyi ölçülmelidir. Bu ölçüm akut nörolojik bulgu varlığı ve kardiyak tutulum ile korelasyon göstermektedir Ayrıca tüm olgular kardiyak tutulum açısından EKG ve kardiyak belirteçler ile değerlendirilmelidir. CO intoksikasyonlarında uygun olgularda HBO tedavisi etkin bir yöntem olmakla birlikte hastalar geç nörolojik bulgular açısından takip edilmelidir.