ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ 25 MAYIS 2013

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ Üniversite hastanelerinin döner sermaye işletmeleri yıllar içerisinde gelir-gider dengesizliklerden kaynaklı olarak finansal sıkıntılar yaşamış ve bu mali sorunu çözmeye dönük olarak farklı dönemlerde bazı düzenlemeler yapılmıştır.

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SORUNLARINA YÖNELİK YAPILAN DÜZENLEMELER-1 Üniversite hastaneleri döner sermayelerinden kesilen yüzde 15’lik hazine payı, kademeli olarak önce yüzde 5’e, ardından yüzde 3’e ve son olarak ise yüzde 1 seviyesine düşürülmüştür. Bu şekilde; Sağlık Bakanlığı döner sermayesinden yapılan kesinti ile uyumlu hale getirilmiştir. Üniversite hastane döner sermaye işletmeleri üzerindeki mali yükü azaltılmıştır. Her % 1 Hazine payının aşağı çekilmesinin yaklaşık etkisi; 170 Milyon TL dir.

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SORUNLARINA YÖNELİK YAPILAN DÜZENLEMELER-2 6009 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesi ile Maliye Bakanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Sağlık Bakanı, Hazine Müsteşarlığı ve Devlet Planlama Teşkilatının bağlı oldukları Devlet Bakanları ve Yüksek Öğretim Kurulu Başkanından oluşan kurulca belirlenen kriterler çerçevesinde uygulanacak tedbirleri içeren protokol kapsamında Bakanlar Kurulu Kararı ile yardım yapılabileceği hükme bağlanmıştır. Buna göre borç/gelir oranı %20 nin üstünde olan ve protokol imzalayan 22 üniversite hastanesine geçmiş borçlarının ödenebilmesi için ve uygulanacak tedbirlerle borç gelir oranın % 20’ye getirilmesi amacıyla ilk dilimi %55 diğer üç dilimi %15’er olmak üzere yardım verilmiştir. Bu kapsamda; 2010 yılında %55 lik dilime karşılık 209 milyon TL 2011 yılında diğer dilimlere karşılık 168 milyon TL olmak üzere toplam 377 milyon TL hazine yardımı yapılmıştır.

Bu kapsamda yardım yapılan üniversite hastaneleri aldıkları yardım tutarı büyüklüğüne göre aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SORUNLARINA YÖNELİK YAPILAN DÜZENLEMELER-3 Üniversite ve Sağlık Personelinin Tam Gün Çalışmasına Dair Kanun çerçevesinde Şubat 2011 itibarıyla üniversitelerin artık özel muayene katkısı olarak hastalardan ekstra ücret talep edemeyecek olmaları nedeniyle oluşabilecek mali sıkıntının önlenmesi amacıyla, 2011 yılına mahsus olmak üzere yıllık 448 milyon TL'lik öğretim üyesi “hoca farkı” üniversitelere bütçeden aktarılmıştır.

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNE İLİŞKİN TEMEL MALİ GÖSTERGELER Önceki yıllarda yapılan mali desteklere rağmen 2012 yılında borç/gelir oranının önceki yıllara göre hazine yardımı ve hoca farkı hariç gelir dikkate alındığında yaklaşık 10 puan, hariç gelirde ise yaklaşık 6 puan artarak yüzde 42 seviyesine çıktığı görülmektedir.

GELİRLERE İLİŞKİN TESPİTLER Üniversite hastanelerinin SGK haricindeki gelir kaynaklarının kısıtlı olması SUT fiyatlarının üniversite hastanelerinin artan maliyetlerini karşılayacak oranda arttırılamaması Komplike ve özellik arz eden tedavi hizmetlerinde üniversite hastaneleri için uygulanan SUT fiyatlarının yetersiz kalması, Üniversite hastanelerinin sundukları tedavi hizmetlerini kavrayacak şekilde fatura üretememeleri Bazı üniversite hastanelerinde, yeterli sayıda öğretim üyesi olmamasından kaynaklı yeterince hizmet üretilememesi, SGK tarafından SUT ve diğer bağlantılı düzenlemeler ve uygulamalar neticesinde faturalardan yapılan kesintiler Tam gün yasasının 2011 yılında yürürlüğe girmesiyle özel muayene ücretinin kalkması,

GİDERLERE İLİŞKİN TESPİTLER Üniversite hastanelerinde çalışan personelin ücret ödemelerinin bir kısmı özel bütçeden bir kısmı döner sermayeden karşılanmaktadır. Ancak bu oran üniversiteler arasında önemli farklılıklar gösterdiğinden ilgili işletmenin mali yapısını doğrudan etkilemektedir. Borçluluk oranının artışına bağlı olarak uzayan vadeler nedeniyle, özellikle ilaç ve tıbbi malzeme alımlarında satın alma maliyetlerinin yükselmesi Personele yapılan ek ödemelerin, tahsil edilen gelir üzerinden değil, tahakkuk eden gelir üzerinden yapılması, hizmet sunumunda bulunmayan personele de performans ödemesi payı verilmesi, Stok yönetimi eksikliği

PERSONEL

MUHASEBE, OTOMASYON VE FATURALAMADA YAŞANAN SORUNLAR SGK kesinti miktarlarının son dönemde düşmekle beraber hala yüksek olduğu görülmektedir.

STOK YÖNETİMİ EKSİKLİĞİ Üniversite hastanelerinin stok düzeylerine bakıldığında stokların yüksek olduğu görünmektedir.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE İLİŞKİN TEMEL İLKELER Üniversite hastanelerinin öncelikle eğitim-araştırma fonksiyonu bulunmaktadır. Üniversite hastanelerinin finansal sorunlarına çözüm önerileri geliştirilirken, sağlık hizmeti sunma görevi ağırlıklı olan Sağlık Bakanlığı hastanelerinden ve kar amaçlı hizmet sunan özel hastanelerden farklı olarak eğitim-araştırma fonksiyonunun göz önünde bulundurulması gerekmektedir, Her ne kadar üniversite hastanelerinin genelinde bir finansal sorun yaşansa da üniversitelerin farklı bölgelerde ve farklı yönetim anlayışına sahip olmasından kaynaklı olarak maliyet yapıları ve sundukları hizmetler farklılaşmaktadır. Dolayısıyla çözüm önerileri, genele ilişkin olması yanında üniversite bazında farklılık gösterebilmelidir.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Üniversite hastanelerinin eğitim-araştırma fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için nüfus, öğretim üyesi, hekim, hemşire, yatak sayısı gibi kriterler cinsinden asgari standartlar belirlenmeli, (bu standartların yerine getirilemediği durumlarda ilgili hastanelerin devlet veya özel hastane afilasyonuna yönlendirilmesi) Üniversite hastanelerinin üçüncü basamak sağlık hizmetine yönelebilmelerini sağlamak üzere sevk sistemi, katılım paylarının farklılaştırılması ve SUT fiyatlarının komplike ve özellik arz eden tedavi hizmetlerinin maliyetlerini kapsayacak şekilde revize edilmesi gibi uygulamaların hayata geçirilmesi, Eğitim-araştırma fonksiyonundan kaynaklanan maliyetlerin SUT fiyatları dışında bir kaynaktan karşılanması, Üniversite hastanelerinin sundukları hizmetlerin verimlilikleri yakından takip edilerek asgari hizmet verimlilik performansı standartları getirilmesi,

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Stok yönetiminde otomasyon sağlanması, azami stok seviyesinin belirlenmesi, stok kayıt sisteminin ara depoları da kapsaması, diğer hastanelerle ortak stok yönetimine gidilmesinin sağlanması, Muhasebe sistemlerinin gözden geçirilmesi, faturalamanın SGK standartlarına uygun hale getirilmesi, Satın almaya ilişkin ihale yöntemleri ve ihale tutarlarının gözden geçirilmesi, Temizlik, güvenlik, hasta bakımı gibi hizmet alım giderlerinin; personel, yatak kapasitesi, hastane büyüklüğü, hizmet genişliği gibi kriterler dikkate alınarak gözden geçirilmesi, SUT dışındaki gelir kaynaklarının arttırılması,

İLAVE ÜCRET ALINMASINA İLİŞKİN DÜZENLEME Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisinde 21 Mayıs 2013 tarihinde kabul edilerek kanunlaşmıştır. Söz konusu Tasarının çerçeve 4 üncü maddesi ile 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 73 maddesine eklenen “Ancak yükseköğretim kurumlarına ait sağlık hizmeti sunucularında öğretim üyeleri tarafından mesai saatleri dışında bizzat verilen sağlık hizmetleri için Kurumca belirlenmiş sağlık hizmetleri bedelinin, poliklinik muayenelerinde bir katını, diğer hizmetlerde yüzde ellisini geçmemek üzere, üniversite yönetim kurulu kararıyla öğretim üyelerinin unvanları itibarıyla belirlenen miktarda ilave ücret alınabilir. Ancak alınacak ilave ücret bir defada asgari ücretin iki katını geçemez. Bu oranları bir katına kadar arttırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Kurum bu fıkra kapsamında ilave ücret alınamayacak sağlık hizmetlerini belirlemeye yetkilidir.” cümlesi ile mesai saatleri dışında öğretim üyeleri tarafından sunulan sağlık hizmetleri için ilave ücret alınması imkanı getirilmiştir.

İLAVE ÜCRET ALINMASINA İLİŞKİN DÜZENLEME Öğretim üyeleri tarafından mesai saatleri dışında sunulan sağlık hizmetleri için ilave ücret alınmasına imkan verecek bu düzenlemeye paralel olarak, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 58 inci maddesinde de gerekli değişiklikler yapılması çalışmaları Sağlık Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurumu tarafından başlatılmış bulunmaktadır. Çalışmalara zaman zaman Bakanlığımızda katılmaktadır. Bu çalışmalar yoğun bir şekilde devam etmekte olup, Haziran ayının sonuna kadar gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Bu düzenlemelerin sonucunda, tam günle kaldırılan özel muayene yeniden getirilmiş olacak ve üniversitelerimiz yeni mali imkanlara kavuşmuş olacaktır.

TEŞEKKÜRLER