Üniversite Hastanelerinde Gelinen Nokta ve Gelecek Vizyonu

... konulu sunumlar: "Üniversite Hastanelerinde Gelinen Nokta ve Gelecek Vizyonu"— Sunum transkripti:

1 Üniversite Hastanelerinde Gelinen Nokta ve Gelecek Vizyonu
Prof. Dr. Mustafa SOLAK Afyon Kocatepe Üniversitesi

2 SUNUM PLANI İdeal Sağlık sistemi Üniversite Hastaneleri
Üniversite hastanelerinde gözlenen sorunlar Sorunların çözümüne yönelik öneriler Üniversite Hastaneleri birliği

3 İdeal Sağlık Sistemi Bir sağlık sisteminde üç temel faktör bulunur. Bunlar Kalite, Maliyet ve Erişimdir.

4 İdeal ve Uygulama İdealde belirlenen bu üç temel faktörün eş zamanlı olarak sağlanması, kısıtlı kaynaklar nedeniyle mümkün olamamaktadır. Örneğin, bir sistemde erişim ve kalite arttırıldığı zaman maliyetler de bununla birlikte artmakta Dolayısı ile sağlık sistemine ayrılan sınırlı kaynağın kişilere en etkin hizmeti verecek şekilde yönetilmesi, oldukça zorlu ve kritik bir süreç olarak öne çıkmaktadır.

5 Sağlık Harcamalarında Artış
Türkiye sağlık sektöründeki pozitif gelişme, Hem kamu politikaları sonucu artan sağlığa erişimle Hem de ekonomik açıdan güçlenen ortamda sağlık hizmetlerine duyulan ihtiyacın artmasıyla da tetiklenmektedir. Türkiye’de yaşlı nüfus oranında görülen artışın yanı sıra, refah düzeyinin artmasıyla Sağlık hizmetlerinden daha fazla yararlanma ihtiyacının doğuşu Sağlığa erişimin yaygınlaşmasına yönelik yapılan planlar Önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin sağlık harcamalarının artmaya devam edeceği beklentisini desteklemektedir.

6 Sosyal Güvenlik Alanında Fırsat ve Tehditler
Sosyal güvenlik alanında sosyal devlet anlayışı gereği devlet desteğinin olması ve Ülkemizin genç bir nüfusa sahip olması, Hızlı ve erişilebilir bir sağlık hizmeti sağlanması önemli fırsatlar olarak karşımıza çıkarken; Bilinçsiz ilaç kullanımı ve ilaç israfının fazla olması İlaçlarla ile ilgili kontrolün, Tıbbi Malzemede sağlanamayışı Nüfusun giderek yaşlanması Sosyal Güvenlik Kurumu açısından sağlık maliyetlerinin artması, İlaç ve tıbbi malzemede dışa bağımlılığın, mali yükü artırması Sosyal Güvenlik Kurumu açısından ciddi tehditler olarak karşımıza çıkmaktadır.

7 Üniversite hastaneleri
En ileri düzeyde Üçüncü Basamak sağlık hizmeti veren, Tıp Eğitimi ile Tıpta Uzmanlık Eğitimi gören öğrencilere eğitim ve uygulama imkanı sağlayan, Sağlık alanında araştırmalar yapan, Yeni tedavi yöntemleri geliştiren ve tıp alanında alet ve cihazların geliştirilmesi, sektöre kazandırılması gibi yenilikleri insanlığa kazandırma gayreti içerisindeki sağlık kuruluşlarıdır. Tıbbi müdahalede son nokta olan sağlık kuruluşlarıdır.

8 Ülkemizde Eğitim Veren Tıp Fakültelerinde 2013 - 2014 Eğitim Yılı
Öğretim Üyesi ve Öğrenci Verileri Aktif Tıp Fakültesi Sayısı Öğretim Üyesi Sayısı Eğitim Düzeylerinde Öğrenci Sayısı Öğrenci Toplamı Tıp Eğitimi TUE Lisansüstü Eğitim 88 13.016 58.952 13.527 7.237 79.716 Kaynak: YÖK Eylül 2014 Verileri.

9 Üniversite Hastaneleri Sağlık Bakanlığı Eğitim Hastaneleri
Kapasite Durumu Üniversite Hastaneleri Sağlık Bakanlığı Eğitim Hastaneleri Tescilli Yatak Sayısı 38.834 35.258 Yoğun Bakım Yatağı Sayısı 5.197 4.386 Ameliyat Salonu Sayısı 909 994 Üniversite Hastaneleri ile Sağlık Bakanlığı Eğitim Hastanelerinde Hasta Yatağı ve Ameliyat Salonu Verileri Kaynak: Türkiye’de Sağlık Eğitimi ve Sağlık İnsan Gücü Durum Raporu, Mart 2014

10 Üniversite Hastanelerinde Finansal Sorunlar
Merkezi Bütçeden gerçekleşen mali yardımının yetersizliği, İleri uzmanlık ve teknolojide maliyetlerin artışı, SUT fiyatlarının değişmemesi, SGK kesinti oranlarının yüksekliği, Yasal ödemeler (BAP ve Hazine Payı), Mal, hizmet alımları ve İhale sürecine ilişkin zorluklar, Personel sorunları, Fark alınmaması, Öğretim üyelerinin özel sağlık kuruluşlarına geçişi, Artan eğitim finansmanı, Frekans artışının durması, Hasta seçiciliğinin zayıflaması veya olmaması

11 Sorunlar -1 Döner Sermaye Bütçesinden Yapılan ödemeler
Üniversite hastanelerinin döner sermaye gelirleri neden olarak gösterilip, Finansman ihtiyaçlarının önemli bir kısmı döner sermaye gelirleri ile karşılanmaya yönlendirilmiş durumdadır. Hastaneler, elektrik, su, yakıt, gıda, ilaç, tıbbi cihaz ve demirbaş gibi ihtiyaçlarının büyük bir kısmının döner sermaye gelirlerinden karşılanması.

12 Sorunlar -2 Döner Sermaye Bütçesinden Yapılan Ödemeler Artan personel harcamaları Tıp Fakültesi/Üniversite Hastane personelinin Denge tazminatı - Her türlü işletme giderleri - Yatırım, bakım/onarım ve araştırma giderleri -Tıbbi atıkların imhası, hasta/yatak başı standartları ile kan ve ürünleri gibi yeni harcama kalemlerine ilişkin ödemeler - Mal ve hizmet tedarikçilerine her geçen yıl artan oranda borç yükünün artması sonucu; ilaç ve malzeme alımlarında, ya hiç alamama ya da çok daha pahalıya tedarik süreci

13 Sorunlar -3 Personel kaynaklı sorunlar
Öğretim elemanı istihdamının hastanenin hizmet ihtiyacına göre değil, eğitim ve bilimsel faaliyet ihtiyacına göre yapılması, Temel Bilimler ile ilgili personel ihtiyacı giderlerinin Döner Sermaye Bütçesinden ödenmesi, Araştırma görevlisi tahsisi ve planlamasının kurumca yapılamaması Hemşire sayılarında yetersizlik, Sağlık Bakanlığı’nın kurumca açtığı kadrolar nedeniyle personel kaybı, 4-A/B/C personel giderleri, Eğitim öğretim nedeniyle ileri teknoloji gerektiren yüksek maliyetli malzeme kullanımı,

14 Sorunlar -4 İleri Uzmanlık ve Teknolojide Maliyetlerin Artışı
Diğer araştırma merkezlerinin giderlerini Devlet bütçesinden karşılanırken, üniversite hastanelerinin giderleri Döner Sermaye Bütçesinden karşılanmaktadır. Sağlık sektöründe teknolojik alandaki gelişmelere uyum sağlamak, modern teknoloji ürünü olan tıbbi cihaz ve malzemelere sahip olmakla mümkündür. Yeterli finans kaynağı olmazsa bu mümkün değildir. SGK sağlık hizmet kalitesinin artışına veya gelişmesine bağlı olarak değil, sadece hizmetin sunulup sunulmadığına bakmaktadır. Teknolojik iyileştirme için bir öngörüsü yoktur.

15 Sorunlar -5 SUT fiyatlarının değişmemesi
Yaklaşık 6000 işlemin ücretinde 6 yıldır artışın sağlanamaması Fiyatlandırma değişmedikçe ciro artışının mümkün olmaması Ciro artmadıkça giderler finanse edilemeyeceğinden borçlanmanın artması Üniversite hastanelerine bazı kalemlerde yalnızca %10 fazla ödemenin yapılması Yüksek maliyetler nedeniyle paket aşımı, Tıbbi malzeme fiyatları ve stok zararları,

16 Sorunlar -6 Yasal ödemeler (BAP ve Hazine Payı)
Üniversite Döner Sermaye İşletmeleri, elde ettikleri gelirlerinin tahsilatı üzerinden en az %5 i Bilimsel Araştırma Fonuna ve %1 de Hazineye aktarılmaktadır. İşletme zarar etse de veya borcu artsa da bu fonun aktarımı zorunlu olarak yapılmaktadır Daha sonra herhangi bir nedenle vergi, tazminat, SGK’nın geriye dönük kesintileri gibi geri ödenen miktar, Araştırma Fonu ve Hazine Payından düşülmemektedir.

17 Sorunlar -7 Mal, hizmet alımları ile ihale sürecine ilişkin zorluklar
Hastaneler yasal olarak belli bir süreci takip ederek mal ve hizmet alımı yaparlar ( 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu). Özellikle açık ihale usulü ile yapılan alımlarda en küçük bir itiraz, o mal ve hizmetin alımını haftalar veya aylar sonrasına bırakabilmektedir. Üniversite hastanelerinde kullanılan bazı özellikli tıbbi cihaz ve malzemeler belirli firmalar tarafından satılmaktadır. Tekelleşmiş piyasa, pahalı fiyatlara neden olmaktadır.

18 Sorunlar -8 Hasta seçiciliğinin zayıflaması veya olmaması
Tıbbi müdahalede son başvuru nokta olması, Kronik hastalıklı yaşlı hastaların, mülti - organ yetmezlikli hastaların, Bakım hastalarının, sosyal güvencesi olmayan hastaların ve piyasa süzgecinden geçen maliyeti yüksek hastaların üniversite hastanelerine sevki Acil hastaların finansman zorlukları,

19 Sorunlar -9 Üniversite hastanelerinin
SGK haricindeki gelir kaynaklarının kısıtlı olması Komplike ve özellik arz eden tedavi hizmetlerinde üniversite hastaneleri için uygulanan SUT fiyatlarının yetersiz kalması, Sundukları ileri tedavi hizmetlerini kapsayacak şekilde fatura üretememeleri Bazı üniversite hastanelerinde, yeterli sayıda öğretim elamanı olmaması sebebiyle yeterince hizmet üretilememesi Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından faturalardan yapılan kesintiler

20 Sorunlar -10 Tıbbi hizmetlerde başvurulan son nokta olarak
Sunulan hizmetlerin karmaşıklığı ve değişkenliği Acillik ve ertelenemezlik Hata ve belirsizliklere karşı hassas davranma Yürürlükteki mevzuatın yeni gelir kaynakları yaratmada kısıtlayıcı yönleri Son başvurulan merkez olarak “karlılık” unsurunu gözardı etme zorunluluğu “Para” getirmeyen eğitim ve araştırma görevini yerine getirme gerekliliği Daha fazla kar getiren “günübirlik”, “ayaktan”, “akut” hasta müracaatları yerine “çözülemeyen”, “çok tetkik gerektiren”, “masraflı” hastaların kabulü “Tanıtım” ve “VİP hizmeti” gibi faktörlerin göz ardı edilmesi

21 Rekabet Alanında Üniversite Hastaneleri
Sektörlere Göre Ameliyat Sayılarında Artış Sağlık Bakanlığı hastanelerinde: 2 kat Üniversite hastanelerinde: kat Özel hastanelerde; kat A ve B Gurubu Ameliyatların Tüm Ameliyatlara Oranı Sağlık Bakanlığı hastanelerinde: %42 Üniversite hastanelerinde %55 Özel hastanelerde %45

22 Borç Yükü Karşılıksız hazine yardımı yapılması öncesinde borçlarının toplamı 2010’da 1,4 milyar seviyesinde iken, 2011 yılında aktarılan yardıma rağmen 2012 sonunda % 45 oranında artarak 2 milyar TL seviyesine çıkmıştır. Üniversite Hastaneleri Borç/Gelir Oranı Gelişimi (%)

23 Sonuç olarak Üniversite Hastaneleri
Hizmet sundukça zarar eden, borçlanan Basit ve kısa süren işlemlere ağırlık vermeye yönelmek durumunda kalan Bir işletme olarak yönetim sorunları yaşaya ven bu durumu devam eden, Döner Sermaye İşletmeleri riskli, SUT – Gelir - Gider kıskacında sıkışmış kurumlar halindedir Bu durumları ile Üniversite hastaneleri ‘’maddi kar gözetmeyen, eğitim ve bilimselliği ön planda tutan ve en üst düzeyde sağlık hizmeti sunan kurumlar’’ tanımından uzaklaşmakta olduğu görülmektedir.

24 Çözüm Önerileri -1 Üniversite hastanelerinin öncelikle eğitim - araştırma fonksiyonu bulunmaktadır. Bu nedenle yapılacak değerlendirmelerde bu hastanelerinin finansal sorunlarına çözüm önerileri geliştirilirken, Sağlık hizmeti sunma görevi ağırlıklı olan Sağlık Bakanlığına bağlı hastaneler ile Kar amaçlı hizmet sunan özel hastanelerden farklı olarak eğitim-araştırma fonksiyonunun göz önünde bulundurulması gerekmektedir

25 Çözüm Önerileri -2 Finansal Çözümler
Maliyetlerin kontrolü, Ortalama yatış süresinin düşürülmesi, Çeşitlendirme, Fiyat belirlenmesinde etkinlik, Ortak mal ve hizmet alımları, 4A/4B/4C statüsünde çalışan personelin Maaş ve sabit ödemelerin özel bütçeden karşılanması, SUT fiyatlarının artırılması, DRG temelli ödeme sistemi

26 Çözüm önerileri -3 2547 ve 657 sayılı kanuna tabi personele her ay döner Sermaye bütçesinden ödenen ek ödemeler (denge tazminatı) ile Araştırma Görevlilerinin nöbet ücretlerinin özel bütçeye kaydırılması.

27 Çözüm Önerileri -4 Başta Tıp Eğitiminin sürdürülebilirliği olmak üzere, Üniversite hastanelerinin eğitim-araştırma fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için nüfus, öğretim üyesi, hekim, hemşire, yatak sayısı gibi temel kriterler açısından asgari standartlar belirlenmeli, Merkez Bütçeden Eğitim ödeneği adı altında öğrenci başına ödenek tahsis edilmesi Üniversite hastanelerinin üçüncü basamak düzeyinde sağlık hizmeti sunabilmeleri için, katılım paylarının farklılaştırılması, SUT fiyatlarının komplike ve özellik arz eden tedavi hizmetlerinin maliyetlerini kapsayacak şekilde revize edilmesi gibi uygulamaların hayata geçirilmesi,

28 Çözüme yönelik-5 İlave Ücret Alınmasına İlişkin Düzenleme
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisinde 21 Mayıs 2013 tarihinde kabul edilerek kanunlaşmıştır. Söz konusu Tasarının çerçeve 4 üncü maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 73 maddesine eklenen “Ancak yükseköğretim kurumlarına ait sağlık hizmeti sunucularında öğretim üyeleri tarafından mesai saatleri dışında bizzat verilen sağlık hizmetleri için Kurumca belirlenmiş sağlık hizmetleri bedelinin, poliklinik muayenelerinde bir katını, diğer hizmetlerde yüzde ellisini geçmemek üzere, üniversite yönetim kurulu kararıyla öğretim üyelerinin unvanları itibarıyla belirlenen miktarda ilave ücret alınabilir. Ancak alınacak ilave ücret bir defada asgari ücretin iki katını geçemez. Bu oranları bir katına kadar arttırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Kurum bu fıkra kapsamında ilave ücret alınamayacak sağlık hizmetlerini belirlemeye yetkilidir.” cümlesi ile mesai saatleri dışında öğretim üyeleri tarafından sunulan sağlık hizmetleri için ilave ücret alınması imkanı getirilmiştir.

29 Çözüme yönelik -6 Mesai Sonrası Çalışmada Tercih Hakkı
Devamlı Statüde Çalışan Öğretim Elemanlarından; Hekim, Diş Hekimi ve Uzman Hekimlere 1. Mesai sonrası öğretim üyesi farkı uygulaması ile üniversitesinde çalışma hakkı (5510/Md 73 ve 2547/Md 58) 2. Ana Bilim Dalındaki Profesör ve Doçent ünvanlı öğretim üyelerinin en fazla %50 kadarına mesai sonrası kurumsal sözleşme ile özel hastane veya vakıf üniversite hastanesinde çalışma hakkı getirildi

30 Çözüme yönelik Öğretim Üyelerinin ilave Ücret Almasına İlişkin Düzenleme
Öğretim Üyesi farkı uygulaması getirildi (5510/ 73Md ve 2547/58 Md) Bakanlar Kurulu Kararı ile Asgari Ücretin 2 katına kadar öğretim üyesi farkı alınabilmesi hükme bağlandı Poliklinik muayenelerinde : SUT x 2 katı Diğer işlemlerde : SUT x 1 katı Döner Sermaye İşletmesine aktarılan pay en az %40, en fazla %50 olarak belirlendi Hazine ve BAP Kesintisi Kaldırıldı. Mesai dışı gelirin, mesai için yapılan performans kadar olması hükme bağlandı

31 Üniversite Hastaneleri Birliği (ÜHB)
Üniversite Sağlık Uygulama Araştırma Merkezlerinin / Üniversite Hastaneleri’nin Sorunlarını değerlendirmek Nedenlerini ortaya koymak ve çözüm yolları üretmek Bilgi ve deneyimlerini paylaşmak Çağdaş sağlık hizmetiyle birlikte Eğitim ve araştırma faaliyetlerini etkinleştirmek ve ortak hareket etmeyi sağlamak amacıyla kurulmuştur

32 ÜHB Dernek Yönetim Kurulu (2015-2018)
Platform ; Nisan, İstanbul Dernek olarak Başvuru ; Şubat Resmi kuruluş ; mart Yedi çalışma Grubu Başkan Prof. Dr. Erkan İBİŞ (Ankara Üniversitesi Rektörü) Başkan Yard . Prof. Dr. Hüseyin AKAN (On dokuz Mayıs Üni. Rektörü. Genel Sekr Doç. Dr. Haluk ÖZSARI (Acıbadem Üni. Öğr. Üyesi Sayman Prof. Dr. Mustafa KİBAR (Çukurova Üni. Rektörü) Üyeler Prof. Dr. Yener YÖRÜK (Trakya Üni. Rektörü) Prof. Dr. Muzaffer ŞEKER (Necmettin Erbakan Üni. Rektörü) Prof. Dr. Mustafa SOLAK (Afyon Kocatepe Üni. Rektörü) Prof. Dr. İlhami ÜNLÜOĞLU (ESOGÜ Üni. Rektör Yardımcısı) Prof. Dr. Mert SAVRUN (İstanbul Üni. Rektör Yardımcısı)

33 Üniversite Hastaneler Birliğinin Katkıda Bulunduğu Çalışmalar
4 taksit halinde TL.’nın 22 Üniversite Hastanesine aktarımına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı 11 Kasım 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 25 Şubat 2011 tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 6111 sayılı Yasa’nın Geçici 15.maddesi ile Üniversite Hastaneleri’nde “Öğretim Üyesi Farkı” alınmamasının karşılık….. Aylık taksitler halinde 2011 yılında toplam TL. kaynak aktarımı Mayıs 2013; 6486 Sayılı Yasa 3. madde; “Fiyat Tespit Komisyonu” Üniversite Hastaneleri temsili, Mayıs 2013; 6486 Sayılı Yasa 4. madde; “Öğretim Üyesi Farkı”, Mayıs 2013; 6486 Sayılı Yasa 7. madde; “Yabancı Öğrencilerin GSS kapsamına alınması”, 23 Ekim 2013/28800 sayılı Resmi Gazete; ”Tamamlayıcı” Sağlık Sigortası Yönetmeliği 2015 Mali Yılı Bütçe Kanunu; Üniversitelere Eğitim Ödeneği

34 Üniversite Hastaneleri Birliğinin Çözüm Önerileri
1. “Acil (Avans) Nakit Girişi” sağlanması ve borç yapılanmasının gerçekleştirilmesi, 2. Yapısal İyileştirmeler Döner Sermaye Yasa Tasarısında, “Üniversite Hastanelerinin verimli birer işletme” olabilmesine ilişkin yasal düzenleme yapılması, b yılında Üniversite Hastaneleri Birliği Çalışma Grubu Öğretim Üyeleri tarafından hazırlanan “Tıp Fakültelerinde Eğitimin Finansal Boyutu Raporu” sonuçlarına göre, üniversite hastanesinin yıllık Döner Sermaye Gelirlerinin en az yüzde 20’si kadarlık bir bütçenin Merkezi Bütçeden Üniversite özel bütçesine eğitim ödeneği olarak aktarılması, c. Döner sermaye işletmesi üzerindeki; personel, Denge Tazminatı, Bilimsel Araştırma Projeleri Fonuna kesinti vb. gibi yüklerin kademeli olarak azaltılarak Özel Bütçe’den karşılanması, d. Üniversite Hastanelerinin Görev ve İşleyişinin Yasal Dayanağının Oluşturulması,

35 2023 Vizyonu Güçlü kadro ile kaliteli ve rekabete uyumlu eğitim ve sağlık hizmetinin olduğu Akredite Tıp Eğitimi ile Uzmanlık Eğitiminin verildiği Giderek gelişen akademik bilimsel çalışmaların yapıldığı Geleceğin konularına ağırlık veren çalışmaların (Kronik hastalıklar, Geriatri, Sağlık turizmi, bağımlılık, vb. gibi) yapıldığı Eğitim ve sağlık hizmetiyle ilgili dengenin kurulduğu Kadro sorununun ( Norm Kadro sistemine geçildiği) çözüldüğü Üniversitelerde, evde bakım ve sağlık hizmetlerine yönelik eğitimin yaygınlaştığı Sağlık çalışanlarının özlük haklarının daha iyileştiği ile güvenliğinin sağlandığı Gerçekçi planlanmış personel dağılımının yapıldığı bir üniversite olarak tanımlayabiliriz

36 T e ş e k k ü r l e r……