TİSK KIYASLAMA (BENCHMARKING) RAPORU 2006 BASIN TOPLANTISI SUNUMU AVRUPA BİRLİĞİ’NE ÜYELİK SÜRECİNDE AB ÜLKELERİ VE DİĞER ADAY ÜLKELER KARŞISINDA TÜRKİYE’NİN DURUMU (2) TİSK KIYASLAMA (BENCHMARKING) RAPORU 2006 BASIN TOPLANTISI SUNUMU 02.10.2006 ANKARA

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 Ülkemiz Avrupa Birliği’ne tam üye olma hedefiyle tarama ve müzakere sürecinde bulunmaktadır. Bu hedefin gerçekleştirilmesi her alanda AB ölçülerine uyum sağlamakla mümkün olacaktır. Kıyaslama (benchmarking) yöntemi, içinde bulunulan pozisyonu; avantaj ve dezavantajları, güçlü ve zayıf yönleri belirleyerek gerekli tedbirleri almayı sağlayacak bir yol izlemek açısından çok önemlidir. Avrupa Birliği de kıyaslama yöntemini ABD karşısındaki pozisyonunu görüp, izlemek için sürekli olarak kullanmaktadır.

TİSK TARAFINDAN YAYINLANAN KIYASLAMA RAPORLARI Avrupa Rekabet Gücünün Kıyaslanması, UNICE Kıyaslama Raporu, 1997 (TİSK Yayın No:178, Ağustos 1998); Avrupa’da Girişimciliğin Özendirilmesi ve Yaygınlaştırılması, UNICE Kıyaslama Raporu, 1999 (TİSK-TÜSİAD Ortak Yayını, Mart 2000); Küresel Yarışta Türkiye (TİSK Yayın No:179, Eylül 1998); Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde AB Ülkeleri ve Diğer Aday Ülkeler Karşısında Türkiye’nin Durumu (TİSK Yayın No:202, Kasım 2000); Avrupa Birliği’ne Aday Ülkeler Kıyaslama Raporu (TİSK Yayın No:220, Nisan 2002); Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Yarışındaki Yeri (TİSK Yayın No:230, Mart 2003);

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 TİSK Araştırma Servisi’nce hazırlanan bu yeni Rapor, Kasım 2000’de yayınladığımız, 80 Gösterge kullanılan AB Kıyaslama Raporu’nun ekonomik ve sosyal alanda seçilmiş 145 Gösterge ile genişletilerek güncellenmiş, ikincisidir. Böylece, aradan geçen zaman içinde oluşan değişikliklerin de belirlenmesi amaçlanmıştır.

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 ÇALIŞMANIN YAPISI Temel Ekonomik Göstergeler (1-24) Nüfus, İşgücü, Çalışma Hayatı ve Yatırım Ortamı Göstergeleri (25-94) 2.1. Nüfus Göstergeleri (25-40) 2.2. İşgücü Göstergeleri (41-68) 2.3. Çalışma Hayatı ve Yatırım Ortamı Göstergeleri (69-94) 3. Eğitim, Bilim-Teknoloji ve Sağlık Göstergeleri (95-121) 4. Uluslararası Entegrasyon Göstergeleri (122-145)

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 ARAŞTIRMANIN SONUÇ VE DEĞERLENDİRME BÖLÜMÜNDE 2 TEMEL SORUNUN CEVABI VERİLMEYE ÇALIŞILMIŞTIR: A. 1990’LARIN SONUNA KIYASLA 2000’LERİN İLK YARISINDA TÜRKİYE’NİN AB’YE GÖRE POZİSYONU NE YÖNDE DEĞİŞTİ? B. TÜRKİYE’NİN AB KARŞISINDAKİ MEVCUT POZİSYONU NEDİR?

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 A. GEÇMİŞE GÖRE DEĞİŞİMLER Yapılan bu çalışma ile elde edilen sonuçlarla, Kasım 2000 tarihli 1. Kıyaslama Raporu’nun sonuçları karşılaştırıldığında, geçmişe göre AB karşısındaki pozisyonumuz açısından olumlu ve olumsuz yönde değişim tespit edilen alanlarla, hatırı sayılır değişim görülmeyen alanlar belirlenmiştir. Bu tespitlerin, Türkiye tek başına değerlendirildiğinde farklı olabileceği dikkate alınmalıdır.

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 1. İLERLEME YÖNÜNDE DEĞİŞTİ Sağlık Harcamaları Artışı Dış Ticaret Hacmi Artışı Mal İhracatı Değeri Turizm Geliri Orman Alanları Kişi Başına Otomobil Büyüme Hızı Enflasyon Oranı Sanayi Üretimi Artışı Kamu Gelir-Gider Dengesi AR-GE Harcamaları Patent Sayısı

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 2. AYNI KALDI Çalışma Mevzuatının Katılığı Bilgisayar Sahipliği Mal İthalatı Değeri Doğrudan Yabancı Yatırım Girişi Kişi Başına Enerji Kullanımı Nükleer Enerji Karbondioksit Emisyonu GSYİH Büyüklüğü Toplam Nüfus Nüfus Artış Hızı Dış Ticaret Dengesi Çocuk Ölüm Oranı 65+ Yaş Grubunun Nüfus Payı Doğuşta Hayat Beklentisi Tarımsal İstihdamın Payı İşsizlik Oranı

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 3. GERİLEME YÖNÜNDE DEĞİŞTİ Kişi Başına GSYİH Düzeyi Rekabet Gücü Sanayinin Katma Değer Payı Cari İşlemler Dengesi Tasarruf Oranı Kişi Başına Özel Tüketim Harcaması Artışı Ücretlilerin Toplam İstihdamdaki Payı Birim İşgücü Maliyeti Artışı İstihdam Üzerindeki Vergi Yükü Toplam İstihdam Oranı Kadın İstihdamı Oranı Üniversite Öğrenim Oranı Araştırmacı Sayısı Yüksek Teknolojili Ürün İhracatının Sanayi İhracatındaki Payı Ekonomik Özgürlük Endeksi Hizmet İhracatı Değeri Hizmet İthalatı Değeri Doktor Sayısı Trafikte Ölüm Oranı

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 B. TÜRKİYE’NİN AB KARŞISINDAKİ MEVCUT POZİSYONU KULLANILAN KRİTERLER: GÜÇLÜ: Türkiye’nin AB İçinde Üst-Orta ve Üst Sıralarda Bulunduğu Alanlar ZAYIF: Türkiye’nin AB İçinde Alt-Orta ve Alt Sıralarda Bulunduğu Alanlar ÇOK ZAYIF: Türkiye’nin AB İçinde Sonuncu ya da Sondan İkinci Olduğu Alanlar

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 TÜRKİYE’NİN AB KARŞISINDA GÜÇLÜ OLDUĞU ALANLAR GSYİH Büyüklüğü GSYİH Büyüme Hızı (Kısa Dönem) Kişi Başına GSYİH Artışı (Kısa Dönem) Sınai Üretim Artışı Fiyat Düzeyi 65+ Yaş Grubunun Nüfus Payı Uzun Vadeli İşsizlik Oranı Turizm Gelirleri Bilgi ve İletişim Teknolojisi Harcamalarının GSYİH’ye Oranı Borsada İşlem Hacmi

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “GÜÇLÜ” ÖRNEKLER TÜRKİYE AVRUPA’NIN EN BÜYÜK 6. EKONOMİSİDİR. TÜRK EKONOMİSİ TEK BAŞINA SIRALAMANIN EN ALTINDA BULUNAN 10 ÜLKE EKONOMİSİNİN TOPLAMINDA YARATILAN KATMA DEĞERDEN FAZLASINI YARATMAKTADIR. Kaynak: IMF, World Economic Outlook Database, Nisan 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “GÜÇLÜ” ÖRNEKLER TÜRKİYE EKONOMİSİ 2002-2005 DÖNEMİNDE YILLIK ORTALAMA %7,1 BÜYÜYEREK AB ÜLKELERİ ARASINDA İLK SIRADA YER ALMIŞTIR. AYNI DÖNEMDE EURO BÖLGESİNDE ORTALAMA YILLIK BÜYÜME HIZI %1,2 OLMUŞTUR. Kaynak: OECD, Economic Outlook, Aralık 2005

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “GÜÇLÜ” ÖRNEKLER TÜRKİYE 2001-2005 DÖNEMİNDE SANAYİ ÜRETİMİNİ EN FAZLA ARTIRAN 6. ÜLKE OLMUŞTUR. Kaynak: OECD, Main Economic Indicators, Mayıs 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “GÜÇLÜ” ÖRNEKLER TÜRKİYE, POLONYA’DAN SONRA OECD’NİN EN UCUZ ÜLKESİDİR. Kaynak: OECD, OECD Factbook 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “GÜÇLÜ” ÖRNEKLER AVRUPA YAŞLANDIĞINDA TÜRKİYE GENÇ NÜFUSUYLA DİNAMİZM KATACAKTIR. Kaynak: OECD, OECD Factbook 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “GÜÇLÜ” ÖRNEKLER TÜRKİYE 15,9 MİLYAR DOLARLIK TURİZM GELİRİ İLE AVRUPA ÜLKELERİ ARASINDA 6. SIRADADIR. Kaynak: World Tourism Organisation, Tourism Highlights 2005

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 2. TÜRKİYE’NİN AB KARŞISINDA ZAYIF OLDUĞU ALANLAR Ekonominin Uluslararası Rekabet Gücü Enflasyon Oranı Kamu Gelir-Gider Dengesi Dış Ticaret Dengesi Cari İşlemler Dengesi Tasarruf Hacmi Özel Tüketim Harcaması Artışı İşsizlik Oranı Genç İşsizliği Oranı Kısmi Süreli İstihdam Oranı Ücret-Verimlilik Dengesi Kişi Başına GSYİH-Asgari Ücret Dengesi Birim İşgücü Maliyeti Artışı İşletmenin Vergi Yükü İşverenin İstihdamla İlgili Mali Yükümlülük Oranı İşe Alma Zorluğu İstihdamın Katılığı Fen Bilimleri Mezunu Oranı Yaşam Boyu Öğrenme AR-GE Harcamaları Patent Sayısı Bilgi ve İletişim Teknolojisi Cihazları İhracatı Sağlık Harcamaları Temiz Su Tüketimi Dış Ticaret Hacmi Özelleştirme Gelirleri Yabancı Yatırımlar

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ZAYIF” ALANLAR İŞLETMEYE YÖNELİK TOPLAM VERGİDE OECD ORTALAMASI %45,4 İKEN TÜRKİYE’DE %51,1’DİR. Kaynak: Dünya Bankası, "Doing Business in 2006" Raporu

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ZAYIF” ÖRNEKLER DÜNYA, EĞİTİMİ YAŞAM BOYU ÖĞRENME KONSEPTİ İÇİNDE ELE ALMAKTADIR. TÜRKİYE’DE YAŞAM BOYU ÖĞRENME ORANI %2 İLE ÇOK DÜŞÜKTÜR. (t) Tahmin (*) 2004 verisi Kaynak: Eurostat

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ZAYIF” ÖRNEKLER TÜRKİYE, BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİSİ ÜRÜNLERİ İHRACATI AÇISINDAN AB ÜLKELERİ ARASINDA SONDAN 5. SIRADADIR. (*) 2003 verisi Kaynak: OECD, OECD Factbook 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ZAYIF” ÖRNEKLER ÜLKEMİZ 2000 YILINDA 44. SIRADA İKEN 2006’DA 51. SIRAYA GERİLEMİŞTİR. Kaynak: IMD, Dünya Rekabet Gücü Yıllığı, 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 3. TÜRKİYE’NİN AB KARŞISINDA ÇOK ZAYIF OLDUĞU ALANLAR Kişi Başına GSYİH Düzeyi Yurtiçi Yatırım Düzeyi Sabit Sermaye Yatırım Oranı Uzun Dönemli Faiz Oranları Nüfus Artış Hızı Doğuşta Hayat Beklentisi Tarımsal İstihdam Payı Toplam İstihdam Oranı Kadın İstihdam Oranı İstihdam Üzerindeki Vergi Yükü Brüt Ücretten Kesinti Oranı Kıdem Tazminatı Yükü İşten Çıkarma Maliyeti Çalışma Mevzuatının Katılığı Çalışma Süresinin Katılığı İşe Başlama Maliyeti İzin İşlemleri İhracat Belge Sayısı İş Yapma Zorluğu Ekonomik Özgürlük Endeksi Kayıtdışı Ekonomi Üniversite Öğrenim Oranı Öğrencilerin Fen ve Okuma Becerileri Okulda İnternet Bağlantısı Bilgisayar Sahipliği İnternet Kullanımı Araştırmacı Sayısı Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı Yenilikçilik Genç Nüfusun Atalet Oranı Doktor Sayısı Kişi Başına Enerji Kullanımı Elektrik Fiyatı Benzin Fiyatı Nükleer Enerji Kişi Başına Otomobil

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER KİŞİ BAŞINA YATIRIMDA 23 KATA VARAN AÇIĞIMIZ BULUNMAKTADIR. Kaynak: IMD, Dünya Rekabet Gücü Yıllığı, 2005

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER ÜLKEMİZ DÜNYADA NÜFUSU EN HIZLI ARTAN ÜLKELERDEN BİRİDİR. Kaynak: The World Bank, World Development Indicators 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER BEBEK ÖLÜM ORANI AVRUPA’YA GÖRE YAKLAŞIK 6 KAT FAZLADIR. (t)Tahmin Kaynak: Eurostat

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER KADIN İSTİHDAMININ DÜŞÜK OLMASI TEMEL NEDENDİR. Kaynak: Employment in Europe 2005 (*) TÜİK, Türkiye için bu oranı %43,7 olarak açıklamıştır.

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER TÜRKİYE, BRÜT ÜCRETTEN DEVLETE YAPILAN VERGİ VE SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİNİN EN YÜKSEK OLDUĞU ÜLKEDİR. Kaynak: OECD, Taxing Wages 2004-2005, 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER TÜRKİYE, AB ÜLKELERİ ARASINDA İŞTEN ÇIKARMA MALİYETİNİN EN YÜKSEK OLDUĞU ÜLKEDİR. Kaynak: Dünya Bankası "Doing Business in 2006" Raporu

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER TÜRKİYE, BİLGİ ÇAĞININ EN ÖNEMLİ ARACI OLAN BİLGİSAYAR SAHİPLİĞİNDE AVRUPA SIRALAMASININ SONUNDADIR. Kaynak: The World Bank, World Development Indicators 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER TÜRKİYE’DE HER 1000 KİŞİDEN SADECE 1’İ TAM ZAMANLI ARAŞTIRMACI OLARAK İSTİHDAM EDİLMEKTEDİR. Kaynak: OECD, OECD Factbook 2006 (1) 2003 verisi (2) 2002 verisi (3) 2001 verisi (4)1998 verisi

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER DÜNYA EKONOMİSİNDE İTİCİ GÜÇ YENİLİKÇİLİKTİR. TÜRKİYE YENİLİKÇİLİKTE SONUNCUDUR. Kaynak: European Commission; European Innovation Scoreboard 2005

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER TÜRKİYE, NÜKLEER ENERJİDEN YOKSUNDUR. Kaynak: Nükleer Enerji Ajansı, Nuclear Energy Data 2005

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006, “ÇOK ZAYIF” ÖRNEKLER ÜLKEMİZDE 1000 KİŞİYE DÜŞEN OTOMOBİL SAYISI AB ÜLKELERİ ARASINDA SON SIRADA YER ALIRKEN, TÜRKİYE TRAFİK KAZALARINDA EN FAZLA ÖLÜM MEYDANA GELEN ÜLKEDİR. Kaynak: OECD, OECD Factbook 2006

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 UYGULANMASI GEREKEN POLİTİKALAR- I Siyasi çalkantılardan ve istikrarsızlıktan kaçınılmalı; siyasette popülizme sapılmamalıdır. AB müzakere sürecinde uygulanacak temel strateji ve ülke pozisyonları sosyal diyalog ve uzlaşmayla belirlenmeli, işveren ve işçi kesimleri başta gelmek üzere toplum kesimleri ile birlikte çalışılmalıdır. Türkiye’nin büyüme stratejisi belirlenmeli; ihracata dayalı büyüme modeli esas alınmalı, uzun vadeli büyüme sektörel öncelikler üzerine inşa edilmelidir. Ülkemizin gelecekte küresel piyasalarda hangi sektörlerde başa güreşmesi gerektiği öngörülmeden herhangi bir başarı umut etmek anlamlı değildir. Eğitim sektörü de buna paralel olarak yapılandırılmalıdır.

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 UYGULANMASI GEREKEN POLİTİKALAR- II Ekonomik birimlerin temel işlevi katma değer yaratmaktır. İthalata bağımlı bir işleyiş yerine, yaratılan katma değeri yurtiçinde tutacak bir sanayileşme sürecine yönelinmelidir. Bu amaçla yurtiçi yatırımlar, AR-GE, verimlilik ve yenilikçilik rakip ekonomilerin üzerinde teşvik görmelidir. İşvereni işçi çalıştırmaktan caydıran ve istihdamı sınırlayan tüm mali, yasal ve idari engeller ortadan kaldırılmalıdır. SSK Prim ve Kıdem Tazminatı yükleri hafifletilmelidir.

TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 UYGULANMASI GEREKEN POLİTİKALAR- III Kayıtdışı ekonomi ve kayıtdışı istihdamın kayda alınması için etkin bir program başlatılmalı; kayıtlı sektöre geçişi özendiren ve kayıtdışından caydıran araçlar birlikte kullanılmalıdır. Çalışma hayatında esneklik, Avrupa Birliği’nde olduğu gibi temel bir politika haline gelmelidir. Çalışma mevzuatı, esnek çalışma yöntemlerinden en az AB ülkeleri ölçüsünde yararlanılacak şekilde düzenlenmelidir.

ÜLKEMİZ AVRUPA BİRLİĞİ’NDE LAYIK OLDUĞU ONURLU YERİ ALMALIDIR. TİSK KIYASLAMA RAPORU 2006 ÜLKEMİZ AVRUPA BİRLİĞİ’NDE LAYIK OLDUĞU ONURLU YERİ ALMALIDIR. Bunun için Türkiye zamanı iyi kullanarak, en azından AB’nin Orta ve Doğu Avrupa’lı yeni üyelerinden yüksek bir performans göstermelidir. Özellikle, en zayıf ve zayıf olduğumuz alanlarda mesafe kaydedebilmemiz bu politikaların etkinlikle uygulanmasını ve üstün gayret gösterilmesini gerekli kılmaktadır.