ARAŞTIRMA Araştırmanın Konusu: Gazetelerin künye bölümlerinde yer alan “Basın Meslek İlkelerine Uymaya Söz Vermiştir” ibaresinin incelenmesi. Araştırmanın Amacı: Gazetelerin künye bölümlerinde “Basın Meslek İlkelerine Uymaya Söz Vermiştir” ibaresinin yer alıp almamasının ne gibi olumlu ve olumsuz sonuçlar doğurduğunu öğrenmek. Araştırmanın Hipotezi: Künyelerde ‘Basın Meslek İlkelerine Uymaya Söz Vermiştir’ ibaresinin yer almasının kamuoyunda etkili olduğudur. Araştırmanın Yöntemi :Türkiye Gazeteciler Cemiyeti İdari Müdür Cem Çapanoğlu ile görüşüldü. Yeni Şafak Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Mustafa Kahraman ile görüşüldü. Basın Müzesine gidildi. Kaynak taraması ve kuruluş görüşmeleri yapıldı. Araştırmanın Sınırlaması: Var olan gazetelerden 30 tanesinin seçilmesi. Araştırmanın Örneklemi: Yeni Şafak gazetesi yazar ve idari personellerinden oluşan 30 kişi üzerinde anket yapılmıştır.

KÜNYE NEDİR Yayın danışmanı, yayın koordinatörü, yazı işleri müdürü, haber müdürü,gazete sahibi yada imtiyaz sahibi, genel yayın yönetmeni gibi gazete çalışanlarının ünvan ve isimleri ile dağıtım kanalları, baskı yerleri ve iletişim bilgilerinin yer aldığı bölümdür. Gazete künyelerinin bazılarında “ Basın Meslek İlkelerine Uymaya Söz Vermiştir” ibaresi yer alıyor. Bazı gazetelerde ise bu ibare yer almamaktadır.

İBARENİN YER ALDIĞI GAZETELER Posta, Hürriyet, Yeni Şafak, Radikal, Vatan, Akşam, Yeni Çağ, Zaman, Tercüman, Milliyet, Türkiye

İBARENİN YERALMADIĞI GAZETELER Güneş, Takvim, FotoGol, Referans, Taraf, Fanatik, Sözcü, Star, Haber Türk, Sabah, Bugün, Fotomaç, Daily News, Evrensel, Cumhuriyet, Vakit

BASIN MESLEK İLKELERİ Yayınlarda hiç kimse; ırkı, cinsiyeti, yaşı, sağlığı, bedensel özrü, sosyal düzeyi ve dini inançları nedeniyle kınanamaz. Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olmaksızın yayınlanamaz. Şahıs, müessese ve zümreleri hedef tutan yazılarda galiz kelimeler kullanılmaz, şeref ve haysiyetlere karşı haksız yayın yapılamaz. Din istismar edilemez. Şiddet ve zorbalığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapmaktan kaçınır. Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar.

MESLEK İLKELERİNİN ÇİĞNENDİĞİ HALLER Bütün ulusal yayın yapan gazetelerin haberleri kamuoyu ile paylaşmasında şiddet, tecavüz, eylem ve terör olaylardaki aşırı suça özendirici ayrıntılar verilerek toplumun ruh sağlığını bozucu yayınlar yapılmaktadır. Gazetelerin arka sayfalarında herhangi bir haber değeri olmayan sadece görsel malzeme olarak kadın bedenini cinsel meta olarak sergileyen ve asparagas resim altı yazı veya masa başı haberler yapılmaktadır. Bu ve benzeri basın meslek, ahlak ve gazetecilik kurallarını alenen ihlaller çok sık yaşanmaktadır.

MEDYA TARİHİNİN İLK YALAN HABERİ Medya tarihinin ilk asılsız haberi Luxor’daki ünlü Karnak tapınağında Kadeş Savaşı’na ilişkin asılsız kahramanlık öykülerinin betimlendiği gazete duvar yazılarıdır. Günümüzde olduğu gibi geçmiş yıllarda da asparagas haber örnekleri karşımıza çıkmaktadır.

MESLEK İLKELERİNİN İHLALİNE KARŞI KURUMUN YAPMASI GEREKENLER Kurum okurdan ve izleyiciden gelen şikayetleri daha ciddi değerlendirilerek medyaya olan güven duygusunu arttırmalıdır. Özellikle medya kuruluşları ve çalışanları birbirleri aleyhinde belden aşağı tabir edilen yayınlarına son vererek meslek etiğine uygun davranmaya başlayacaklardır.

İBARENİN YAPTIRIM GÜCÜ Basın Ahlak Yasalarına uyulması konusunda çok büyük bir yaptırım gücüne sahip değildir. Bu ibarenin yer almasına rağmen zaman zaman gazetelerin haber yazılarında ve fotoğraflarında, ulaştıkları okuyucu kitlesinin ahlak ve etik kuralları ile ülkenin yasalarına uygun olmayan örneklerle karşılaşmaktayız. Ahlaki ve etik dışı davranışlara somut ceza uygulanamıyor olması, ayrıca yasal olmayan yayınlara da verilen cezaların caydırıcı olmaması nedeniyle medyadaki etik dışılık yaygınlaşabilmektedir. Basın meslek ilkelerine uygun hareket edilmesi gazete yöneticileri ve mesleğine bağlı, dürüst çalışanlarının öncelikle vicdanlarından geçmektedir.

5187 SAYILI KANUN Bu Kanunun amacı, basın özgürlüğünü ve bu özgürlüğün kullanımını düzenlemektir. Bu Kanun basılmış eserlerin basımı ve yayımını kapsar. 09/06/2004 tarihinde 5187 sayılı basın kanunu kabul edilmiştir. Bu kanunda basın özgürlüğü, süreli yayın sahibi, teslim yükümlülüğü, hukuki sorumluluk, haber kaynağı gibi 32 adet madde yer almaktadır.

SONUÇ Künyelerde ‘basın meslek ilkelerine uymayı taahhüt etmiştir’ ibaresinin yer alması kamuoyunda güven ve saygınlık sağlarken her gazetede bu ibare yer almamaktadır. Bu ibarenin herhangi bir yaptırım gücü olmadığından ibarenin yer aldığı gazeteler etik kurallara uymadığı gibi yer almayan gazetelerde kurallara uygun davranışlar gösterebilmektedir. Her kurumun bünyesinde yayınları özdenetimden geçiren bir mekanizmanın eksikliğinin yayınlarda hataların fazlalığına neden olduğu görülmektedir.

Gazetelerin künye bölümlerinde ‘Basın Meslek İlkelerine Uymayı Taahhüt Etmiştir’ ibaresi yer almalı mıdır almamalı mıdır? Ankete Yeni Şafak Gazetesi yazar ve idari kadrosundan 30 kişi katılmıştır. Bu soruya 30 kişiden 22 kişi yer almalıdır derken 8 kişi ise yer almamalıdır yanıtını vermiştir.

ÖNERİLER Ulusal yayın yapan kurumların daha hassas ve duyarlı olabilmesi için medya kuruluşları bünyesi içersinde okur temsilcisi, sorumlu müdür ve yayın sahibi temsilcisinin de içinde bulunacağı kurum içi etik kurulu oluşturularak bu tür yayınların kurum içi özdenetimden geçirilerek yayınlanmasının yararlı olabileceği düşünmekteyiz. . Kurum içi özdenetim yapacak olan bu etik kurulu bütün kurumların oluşturmasının yararlı olduğuna inanıyor ve bunu bütün medya kuruluşlarına teklif ediyoruz. Böylelikle okuyucu gazetesini daha rahat evine götürebilecektir.