DİLİN ÖNEMİ FİGEN KETENCİ TUNCAY KARA ŞEBİNKARAHİSAR’DA KARDELENLER AÇIYOR DİLİN ÖNEMİ FİGEN KETENCİ TUNCAY KARA TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI EĞİTİM GÖREVLİLERİ TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM!

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler 1 Sağlık Okuryazarlığı 2 Sağlık Okuryazarlığı –Sağlıklı Türkçe 3 Dil nedir ? Dilin Önemi 4 Sağlık Okuryazarlığı ve İletişim 5 Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler SAĞLIK OKUR- YAZARLIĞINDA DİLİN ÖNEMİ Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 2 2

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 1. DİL NEDİR? DİLİN ÖNEMİ En geniş tanımıyla, canlılar arasındaki sözlü veya yazılı iletişim aracına kısaca dil diyoruz. İnsanların dili, kuşların dili, böceklerin dili. Bu dillerin hepsi de birer iletişim aracıdır. Bu araç, kimi zaman beden dili kimi zaman sözlü kimi zaman da yazılı olarak karşımıza çıkar. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 3 3

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 4 4

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Anneler yavrularına dil ile seslenir. Âşıklar türkülerini dile döker. Özetle kültürün ve iletişimin ana malzemesi dildir. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim “Söz ola kese savaşı Söz ola kestire başı Söz ola ağulu aşı Bal ile yağ ede bir söz” Sağlıklı Türkçe SOY- Yunus Emre TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 5 5

2. TÜRKÇEMİZ HAKKINDA GENEL BİLGİLER Türkçenin önemli özelliklerinden birisi devlet dili oluşudur. Dünyada konuşulan 4000 dilden sadece 118’i devlet dili olabilmiştir. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 6 6

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Çin kaynaklarındaki eski belgeler ve daha sonra Orhun-Yenisey Yazıtları’ndaki zengin ve işlek dil, Türkçenin bu seviye yüzyıllarca işlene işlene geldiğini göstermektedir. M.Ö. 3. yüzyılda Hun İmparatorluğu’nda kullanılan dil Türkçe idi. Bu tarih esas alındığında Türkçeyi 2300 yıldır kullanılan bir dil olarak kabul edebiliriz. Türkçe bu yönüyle dünya dilleri arasında en eski ve köklü olma özelliğini de taşımaktadır. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 7 7

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! İlki 732 yılında dikilen Orhun (Göktürk) Kitabeleri, Türkçenin zengin, işlek ve çok eski bir dil olduğunu açıkça göstermektedir. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 8 8

Türkçe, konuşan kişi sayısı bakımından dünyada 5. dildir. Yeryüzünde konuşulan diller arasında en çok konuşulanlar İspanyolca, İngilizce, Fransızca, Rusça ve Türkçedir. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 9 9

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 100 milyondan fazla konuşanı olan dünya dilleri sıralaması: Çince (Sekiz lehçesiyle birlikte) 1.300.000.000 İngilizce 427.000.000 İspanyolca 266.000.000 Hintçe (Urduca ile birlikte) 223.000.000 Türkçe (Bütün lehçeleri) 220.000.000 Arapça (Bütün lehçeleriyle) 181.000.000 Portekizce 165.000.000 Bengalce 162.000.000 Rusça 158.000.000 Japonca 124.000.000 Almanca 121.000.000 Fransızca 116.000.000 Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 10 10

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Türkçe 12 milyon km² gibi geniş bir alana yayılarak Çince, Hintçe, İspanyolca ve İngilizceden sonra en yaygın konuşulan 5. dil olmuştur. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 11 11

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Türkçe, söz varlığı bakımından dünya dillerinin en zenginlerindendir. Türkçe söz varlığı bakımından dünyanın en zengin dillerindendir. Türk Dil Kurumunun yıllardan beri yoğun ve titiz çalışmalarıyla hazırla-dığı 112 bin sözü içeren Türkçe Sözlük, yaklaşık 130 bin sözü içeren Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, ve çok sayıda söz varlığımızın yer aldığı Türk Dilinin Tarihsel Sözlüğü, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Kişi Adları Sözlüğü, Terim Sözlükleri, Türk Lehçeleri Sözlüğü gibi sözlükler dikkate alındığında Türkçenin söz varlığı birkaç yüz bini bulmaktadır. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 12 12

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Kültürel etkileşim neticesinde Türkçe, gücü ve zengin yapısıyla birçok yabancı dile kelime vermiş, bazı dillerden de kelime almıştır. Arapçadaki terzi, topçu, donanma, börek, kavun, kundura, bardak, çengel gibi örneklerini artırabileceğimiz pek çok kelime Türkçe kökenlidir. Rusçada bajram (bayram), aga (ağa), bulgur, kurt, kazan, bubreg (börek), basma gibi Türkçe kökenli pek çok kelime bulunmaktadır. Arnavutçada kullanılan çanak, çalı, bardak, bakilava (baklava), etek, damila (damla) gibi sayılarını artırabileceğimiz sözler de Türkçe kökenlidir. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 13 13

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Üretince veriyoruz; tüketince alıyoruz. 9000 Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler 4262 4000 3500 Sağlık Okuryazarlığı 3000 2500 2000 SOY ve İletişim 470 Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 14

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Aldığımız kelimeler, kültürel üretimimiz ve yönümüzün bir göstergesi olarak kabul edilebilir. 6464 Dil Nedir? Dilin Önemi 5232 Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı 1361 587 SOY ve İletişim 400 471 97 Sağlıklı Türkçe SOY- Veriler, Türk Dil Kurumunun Türkçe Sözlük’ünde Yer Alan Yabancı Kökenli Kelimelerin Sayısına İlişkindir. TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 15

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! DİLLER ALINAN KELİMELER VERİLEN KELİMELER ARAPÇA 6664 2000 FARSÇA 1361 3000 RUSÇA 44 2500 GÜRCÜCE 4000 ERMENİCE 23 4262 YUNANCA 48 SIRPÇA 9000 BULGARCA 19 3500 FRANSIZCA 5232 ALMANCA 97 166 İNGİLİZCE 471 470 İTALYANCA 587 14 6 RUMCA 400 RUMENCE ARNAVUTÇA 1 Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 16

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 3. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI Sağlık okuryazarlığı, sağlık iletişimin bir göstergesi olarak bireylerin uygun sağlık kararları verebilmesi için gereken sağlık hizmetlerini kullanma, sürecini izleme ve anlama kapasitesi olarak tanımlanmaktadır. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 17 17

4. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI VE İLETİŞİM “Sağlık iletişimi, iyi sağlık düzeyini sağlama, sağlığı koruyacak bilgilere ve hizmetlere ulaşma yolunu bulma ve kullanabilme becerilerini geliştiren bir kültür oluşturma aracıdır.” Sağlık okuryazarlığının ileri düzeye ulaşmasında Türkçenin güzel, doğru ve etkin kullanılması, çok büyük katkı sağlayacaktır. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 18 18

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 5. SOY VE SAĞLIKLI TÜRKÇE “Sağlık iletişimi, iyi sağlık düzeyini sağlama, sağlığı koruyacak bilgilere ve hizmetlere ulaşma yolunu bulma ve kullanabilme becerilerini geliştiren bir kültür oluşturma aracıdır.” Sağlık okuryazarlığının ileri düzeye ulaşmasında Türkçenin güzel, doğru ve etkin kullanılması, çok büyük katkı sağlayacaktır. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 19 19

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Az zamanda çok iş yapmanın en kestirme yolu, kesintisiz iletişimden geçer. Bu en iyi düzeyde ana dilin kelimeleriyle olur. Yabancı sözlerin bir dilde fazla oluşu; dilin kendine özgü kurallarının bozulmasına, halk ile aydınların birbirini anlayamamasına, yeni sözler türetilmediği için dilin kısırlaşmasına ve fakirleşmesine yol açmaktadır.Yüzyıllar boyunca Türkçenin üzerinde Arapça ve Farsçanın çok yönlü etkisi olmuştur. Aynı etkiyi Tanzimat’la birlikte Fransızca ve daha sonra da İngilizceyle yaşamaktayız. Son yıllarda Anadolu liselerinde, bazı üniversitelerde yabancı dille eğitim yapılarak Türkçe yine ikinci plana itilmeye başlanmıştır. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 20 20

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Ana dilimiz Türkçe, kültürel DNA’mızdır. Bozulması, milletimiz için felakettir. Bir insanın duygu ve düşüncelerini başkalarına en güzel bir biçimde aktardığı dil, ana dilidir. Ana dilini yeterince bilmeyen bir kimsede kültürel kimlik sorunları başlar. Gelişmiş ülkelerde ana dili öğretimine çok önem verilir. Çünkü ana dili ve kişilik gelişimi arasında çok büyük bir ilişki vardır. Dil, düşünceden soyutlanamadığı için dil öğretimi demek, düşünce öğretimi demektir. Düşünce yapımız ve tarzımız, kişiliğimizin temelini oluşturur. Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 21 21

Türkçemiz Hakkında Bilgiler TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! Suyun kirlendiği yerde sudaki bütün canlılar zarar görür; dilin sağlıksız hâle gelmesi, kültürel bunalımı beraberinde getirir. Konfüçyüs: “Dil kusurlu olursa sözler düşünceyi iyi anlatamaz. Düşünce iyi anlatılamazsa yapılması gereken işler doğru yapılamaz. Ödevler gereği gibi yapılmazsa töre ve kültür bozulur. Töre ve kültür bozulursa adalet yanlış yola sapar. Adalet yanlış yola saparsa şaşkınlık içine düşen halk, ne yapacağını, işin nereye varacağını bilmez. İşte bunun içindir ki hiçbir şey dil kadar önemli değildir.” Dil Nedir? Dilin Önemi Türkçemiz Hakkında Bilgiler Sağlık Okuryazarlığı SOY ve İletişim Sağlıklı Türkçe SOY- TÜRKÇEYİ DOĞRU KONUŞALIM, DOĞRU YAZALIM! 22 22