Anlatan: Hatice OLTULUOĞLU Türkiye’de Hemşireliğin Tarihi Gelişimi ve Bu Gelişimi EtkileyenFaktörler Anlatan: Hatice OLTULUOĞLU

İslamiyet sonrası Anadolu Selçuklular;tıp ve sağlıkta birçok hizmet gerçekleştirmişlerdir. Gevher Nesibe, Keykavus hastaneleri Osmanlı imparatorluğu hizmetleri sürdürmüş; Haseki,Manisa tımarhanesi ve tıp okulu,Edirene lepra ,Süleymaniye Darüşşifası,Bezmi alem gureba hastaneleri

Osmanlı kadınının evde ve erkeklerden ayrı yaşamı ile bakım hizmetini eğitimsiz erkekler üstlenmiş. Kadının konumu,ve savaşlar ile kayıplar artmış hasta bakımına gereksinim duyulmuş. Besim Ömer paşa Kızılhaç konferasında FN ile tanışmış ve ona verilen değerden etkilenmiş

Washington konferansında hemşireliğin meslek statüsünde olduğunu gözlemlemiş ve ülkemiz için gereksinim olduğunu belirtmiştir. Kızılay Cemiyeti İstanbul'da 6 aylık gönüllü hasta bakıcı kursları açmıştır. (İstanbul ve Bursa)

Katılımcılar; Kerime Salahor,Safiye H Katılımcılar; Kerime Salahor,Safiye H. Elbi,Münire İsmail, Çanakkale savaşında bakım hizmeti vermişlerdir. I.Dünya Savaşı sırasında Müslüman Türk kadınlarının hasta bakımına katılmaları mümkün olmuştur. 1911-1912 savaşlarında hastane temini ve hasta bakımı konularında büyük zorluklar yaşanmış. Ordu bükük kayıplar vermiştir.

Kızılhaç toplantısına katılan Ömer paşa dönüşünde Kızılay Cemiyetini uyararak, ülkenin hemşirelik gereksainimini dile getirmiş hemşirelik okularının açılmasının zorunlu olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle 1912 ülkemizde hemşirelik mesleğinin başlangıcı kabul edilmektedir.

Kızılay Cemiyeti Kadırgada;Kadırga hastanesinde 6 aylık hasta bakıcılık kursu için ödenek ayırmıştır. 1913-14 yıllarında üniversitedeki konferan salonlarındaki kursalar çok sayıda öğrenci katılmıştır. Kursiyerlerden Safiye Elbi, Kerime Salahor ve Münire İsmail Çanakkale ve Blkan savaşında görev yapmış ve büyük fedakarlık göstermişlerdir.

I.Dünya Savaşında Amerikalılar askerlerin bakım ve tedavisi için Amiral Biristol başkanlığında hastane açmış ve hizmet vermek üzere kişiler yetiştirmişlerdir. Atatürk’ün önderliğinde kadınlar iş hayatına atılmış ve hemşirelik okullarında eğitim görmeye başlamışlardır.

Hemşirelik eğitiminde İlk Hareketler 1-Amiral Biristol Sağlık Lisesi; Amerikalılar Robert Collage Kız Bölümü adı altında kendi öğrencilerini alarak tıp okulu açmıştır. 1920=2.5 yıllık eğitim 1924= 3yıllık eğitim 1957=4 yıllık eğitim

M.E.B. Sağlık Meslek Lisesi denkliği sağlanmış Türk ve Amerikan müdürler.1973 sonrası Gülsevim Çelik. 1955 Koç Vakfına geçmiştir.

2-Kızılay Özel Hemşirelik Lisesi; Cumhuriyetin ilanından sonra ilk hemşirelik okuludur. 1925= 16 öğrenci başlamış, ilk okuldan sonra 2 yıl 3 ay ve müdür Ömer Lütfü ETİ 1929 Ortaokul mezunlarını alınması öngörülmüş 1930= 2 yıl 6 ay 1934= ek bina yapılmış 1936= 3 yıllık eğitim, Alman ve Avustuya’lı hemşirelerden yardım alınmış(hemşirelik tekniği)

Okul müdürü;Hasel Avıs Goff,orta okul mezunlerı alınmıştır. 1941= formada baş örtüsü yerine şapka kullanılmış 1948= Müdürlüğe Türk Asuman TÜRER atanmış, okulun müfredat ders programını geliştirmiş. 1958= Fatma BENGİSÜ 4yıllık eğitim. 2004-2005 tamamen kapatılmış.

3-Askeri Hemşirelik Okulları; 1939= Ankara'da Milli Savunma Bakanlığı 1947= kapatılıp öğrenciler Kızılay Hemşirelik Okuluna aktarılmış 1972-1973= Gülhane Askeri Tıp Akademisi T.S.K. Sağlık Lisesi açılmış TSK.Sağlık Astsubay Okulu Sağlık Memurluğu programı uygulanmıştır.

4-Tevfik Sağlam Hemşirelik Lisesi; Başta Tbc 4-Tevfik Sağlam Hemşirelik Lisesi; Başta Tbc. Hemşiresi yetiştirmek üzere 1943 yılında verem savaş derneğince İstanbul -Erenköy Sanatoryumunda 2 yıllık açılmış. 4 yıllık SSK Sağlık meslek lisesi.

5-Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Okulları; 1946= Haydarpaşa Numune ve Şişli Çocuk hastanelerinde hemşire-laborant okulları açılmış. 1956= Haydarpaşa laborant okulları kapatılıp öğrenciler Ankara,Cebeci Hemşire laborant okullarına gönderilmiş. Okul Zeynep Kamil hastanesine taşınarak ebelik programı verilmiş. Şişli hemşire-laborant okulları kapatılmış.

1952= Erzurum,Sivas,İzmir 1953= Diyarbakır Hemşire,ebe-laborant okulları açılmış 1958= ortaokuldan sonra 3 yıllık4 yıllık olmuştur. Sağlık Kolejleri adıyla anılan bu okullar 1976 ‘da Sağlık Meslek Lisesi olarak değiştirilmiş.

6- Diğer Kuruluşlara Bağlı Okullar; 1946=İstanbul Üniversitesi ebelik okulu 1954= Keçiören ,Çocuk esirgeme kurumu hemşirelik koleji 1965= Hacettepe üniversitesi,Hemşire ve radyoteknoloji koleji 1967= Ankara üniversitesi tıp Fakültesi Sağlık Meslek Lisesi 1973= Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sağlık Meslek Lisesi 1974=İstanbul üniversitesi Tıp Fakültesi Hemşirelik Koleji

HEMŞİRELİK YÜKSEKOKILLARI Hemşirelikte ; 1.Eğim standartlarını yükseltmek 2.Hemşireliğe profesyonel nitelik kazandırmak 3.O tarihlerde var olan sağlık sorunlarını çözümleyecek lisans düzeyinde eğitici,yönetici,uygulayıcı hemşire yetiştirmek amacıyla 1955 yılında yüksekokullar açılmıştır.

EGE ÜNİVERSİYESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU 1955 açılmış 1959 ilk mezunlarını vermiş. FKB derslerini Ziraat fakültesi ile birlikte almış ve öğrencilerin çoğu bu bölüme geçmiştir.Tıp Fakültesine bağlanmış Amaç; öğretmen,yönetici ve uygulayıcı hemşire yetiştirmek

1961= Erkek öğrenci alınmış ve yönetmelik değiştirilmiş adı Ege Üniversitesi Yüksek Hemşirelik ve Sağlık Teknisyeni Okulu olmuş 1963 yılında kapatılmış. 1978=yılına kadar Öğretmen hemşirelik ve yönetici hemşirelik niteliğinde öğrenci mezun etmiş. Prof. Dr. Çiçek FADILOĞLU

F.N.H.Y.O. 1956 yılında kurulmuş Amaç;Atatürk ilkeleri ve inklapları doğrultusunda, ülkesine karşı görev ve sorumluluklarını bilen, hür ve bilimsel düşünce gücüne,gen,iş bir dünya görüşüne gahip, bireyin, ailenin ve toplumun sağlık gereksinimine görekapsamlı hemşirelik bakımı vermak üzere bilgili ve becerili öğrenci yetiştirmek.

Colombia hemşirelik bölümünden sağlanan işbirliği ile 7 öğretim üyesi seçilmiş A.B.D.’ye gönderilmiş

1964 yılında yeni binasına taşınmış 1965’te mezun vermiştir. 1968 yılındaki ders programındaki amaç; iyi bir insan ve vatandaş olarak görev ve sorumluluklarını bilen hür,bilimse düşünce ,geniş dünya görüşüne sahip,birey,aile ve toplumun sağlık gereksinimine uygun hemşirelik bakımı verebilecek hemşireler yetiştirmek

1971= S.M L.’lerini kabul etmiş. 28 ocak 1975’te üniversiteye bağlanmış 1977= doktora programı açılmış 1981= Rektörlüğe bağlanmış 1982-83 = 7 lisansüstü program açmış Prof.Dr. Perihan VELİOĞLU Prof.Dr. Sevim SAVAŞER 2010 fakülte olmuştur.  

HACETTEPE ÜNİVETRSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU 1961= Hacettepe Çocuk Sağlığı Araştırma Enstitüsüne bağlı Yüksek Hemşirelik ve Sağman Okulu. Sağlık bilimleri ve Hemşirelik Yüksekokulu 1963= Diş Hekimliği ve Temel Bilimler Yüksek Okulları eklenmiş Hemşirelik,Diyet,FTR fakülte içimde yüksekokul olarak eğitim görmüşlerdir.

1967= Tıp fakültesi açılmış Hemşirelik Yüksekokulu Sağlık Bilimleri Fakültesinin bir yüksekokulu olmuştur. Eğitim süresi 5 yıl 1982’de 4 yıla indirilmiş. Müdür; Eren KUM Yüksekokul 21/5/2007 tarih ve 2007/12216 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü olarak yeniden yapılanmış bölüm başkanlığına Prof. Dr. Nuran Akdemir

Ülkemizde ilk kez Hacettepe Üniversitesinde 1968 yılında başlayan Hemşirelikte Yüksek lisans ve 1972 yılında Doktora programlarını ilerleyen yıllarda diğer hemşirelik yüksek okulları izlemiştir

AMACI: 1-Günlük iyaşam içinde insan ve insan sağlığını etkileyebilecek her türlü gelişme ve değişmelere duyarlı olacak ve verdiği hizmette göz önünde bulunduracak,

2-Sağlıklı veya hasta bireylerin her ortamda hemşirelik bakım gereksinimlerini saptayabilecek, bu gereksinimleri meslek standartları düzeyinde karşılayabilmek için gerekli olan hemşirelik bakımınıplanlayabilecek, uygulayabilecek ve değerlendirebilecek,

3-Sağlık ekibinin etkin ve etkili bir üyesi olarak rol ve işlevlerini yerine getirecek, 4-Hemşirelik eğitim,yönetim ve araştırmalarında rol alabilecek, 5-Tüm bunları yerine getirirken mesleki etik ilkelerini göz önünde bulunduracak nitelikte profesyonel hemşireler yetiştirmek.

ERZURUM ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU 1977=açılmış Sebahat KOT 1982= rektörlüğe bağlanmış Prf.Dr. Şermin Kalaycı Prof. Dr. Türkan Pasinlioğlu Prof. Dr. Sebahat Gözüm 2009 yılında Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Sağlık Bilimleri Fakültesi olmuştur.Deken Nadiye Özer.

Amacı; Mesleki bilgi ve becerileri en üst düzeyde kazanmış, dünya standartlarında hizmet sunacak, bölgenin ve ulusun sağlık öncelikleri doğrultusunda birey, aile ve toplumun sağlığını koruyacak, geliştirecek, hastalıkları önleyecek,

hastalık halinde bakım ve rehabilitasyon hizmetleri sunacak,çağdağ temel insan hak ve özgürlüklerine saygılı, eleştriel ve yaratıcı düşünceye sahip, uygulamalarda bilimsel verileri kullanan ve mesleki etik kurallar doğrultusunda çalışacak hemşireler yetiştirmek

SİVAS CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU 1982 =Meliha ATALAY Prof. Dr.Selma DOĞAN

GATA HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU 1985-86 açılmış T.S.K.ve diğer hemşirelik yüksekokulların amacı doğrultusunda askeri hemşireler yetiştirmek 1 ay askerlik eğitimi ,and içerek askeri öğrenci statüsüne geçtikten sonra mesleki eğitim başlamaktadır.

9 Eylül ÜniversitesiH.Y.O.=1992 Prof.Dr. Leman Birol Marmara Üniversitesi H.Y.O.=1992 Prof. Dr. Hediye Arslan Selçuk Üniversitesi S.B.F.=1996 kurulmuş 2010 da fakülte olmuştur. Gazi Üniversitesi H.Y.O.=Prof.Dr. Nalan Özhan Elbaş

GEVHER NESİBE SAĞLIK EĞİTİM ENSTİTÜSÜ 1952=S.ve S.Y.B. Hemşirelik Bürosu ve D.SÖ. İşbirliği ile kurs programı açılmış Amaç; sağlık kolej mezunu hemşire-ebe-laborant ve sağlık memurların mezunuyet sonrası eğitim,yönetim,halk sağlığı gibi uzmanlık alanında bilgi ve beceri kazanmalarını sağlamak. 1965 Gevher Nesibe Salık Eğitim Enstitüsü

ÖNLİSANS PROGRAMLARI 1985-1986-2547 yasa ileönlisans programları meslek yüksekokulları adı ile uygulanmıştır. Liseye dayalı 6 yarıyıl 14 w’lık teorik ve uygulamalı hemşirelik eğitiminden oluşmakta.

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM Hemşirelikte ; toplumsal gereksinime uygun hizmet alanlarında uzmanlaşmayı sağlayan ,lisansüstü ve doktora programından oluşan eğitsel aşama.

AÇIK ÖĞRETİM Hemşirelikte ;bakım standartlarını nitel ve nicel açıdan yükseltmek amacı ile. 1955 başlamış 1973=DSÖ.Kopenhagen hemşirelik sempozumunda üniversite düzeyinde eğitim modelini kabul toplantısı.THD. Tarafından Sağlık Bakanlığına iletilerek 1991-1992 ‘de Anadolu Açık Öğretim Fakültesi açılmış.