İŞYERİNDE PSİKOLOJİK ŞİDDET (MOBBİNG)

MOBBİNG NEDİR? Doğrudan bir çalışana yönelik, sistemli ve uzun süreli devam eden, sonuçları psikolojik ve fizyolojik zararlara sebep olabilecek bir davranış biçimidir. İsveç’te 15800 kişi üzerinde yapılan bir anket çalışmasında %4 fiziksel, %2 cinsel, %8 psikolojik taciz saptanmıştır.

Yıldırma, işyerinde belirli kişileri hedef alan sistematik bir dizi duygusal saldırı ve yıpratma hareketidir. Haksız yere suçlama, ima, kinaye, dedikodu yoluyla itibarı sarsma, küçük düşürme, taciz, duygusal istismar ve şiddet uygulayarak, bir kişiyi, işyerinin dışına çıkmaya zorlayan kötü niyetli bir girişimdir. Bu girişimler, doğrudan veya dolaylı, açıkça veya örtülü olabilir.

MOBBİNG TANISINDA PARAMETRELER İŞ ORTAMI SIKLIK SÜRE DAVRANIŞ TARZLARI TARAFLAR ARASI EŞİTSİZLİK BİRBİRİ ARDI EVRELER ZALİMCE NİYET

Baskı süresi, haftada bir en az altı ay. Sebep; cinsiyet, yaş, iş tecrübesi, kıskançlık vs. Bayanlar daha fazla mobbing mağduru. Saldırılar; kişi itibarını zedelemek, onun iletişim fırsatlarını ortadan kaldırmak, iş başarısını düşürmek. Bu davranışlar o kişiyi bezdirmek ve işinden istifa etmesini sağlamak amacıyla yani bilinçli bir şekilde uygulanmaktadır.

Uygulayıcılar; büyük çoğunluğu yöneticiler olup, herhangi bir sebeple aşağılık kompleksine sahip, hoşnutsuz ve sorumlulukları altında ezilen kişiler olarak tanımlanmaktadır. Yöneticilerde, mobbing davranışının kendini kabul ettirme stresinden kaynaklandığı bildirilmektedir. Mobbinge uğrayan kadar mobbing yapan kişinin de psikolojik desteğe ihtiyacı olduğu düşünülmektedir.

Bir iş yerinin organizasyonundaki bozukluklar ve kötü yönetim otomatik olarak mobbing için ortam oluşturur. Bu nedenle en çok otoritenin pek sıkı olmadığı ortamlarda rastlanır. Üst yönetim, bir problemi çözmek yerine görmezden gelirse problem derinleşir ve büyür.

BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ MOBBİNG UYGULAYAN VE MOBBİNGE MARUZ KALAN BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ

Yıldırma hareketine başvuranlar çoğunlukla; Bu tür kişiler genellikle; Bu kişiler: astlarına karşı baskıcı, zalim; üstlerine karşı cesaretsiz, korkak ve riyakardırlar. Hedef aldıkları kişinin zor durumlarıyla eğlenerek, kendi yetersizlik duygularını yenmeye çalışırlar.

Yıldırmaya hedef olan bireyler çoğu kez üstün mesleki özelliklere sahip kişilerdir. Yetkinlik düzeyleri yüksek, yaratıcı, dürüst, başarı yönelimli, kendilerini işlerine adamış, Bu tür kişiler insanlara güven duyar, iyi niyetlidir, Kurumlarına çok bağlıdırlar ve işleriyle özdeşleşmişlerdir. Stresle başa çıkamadıkları için özel yaşamları da bozulur ve sağlık sorunları baş gösterir.

Mobbing mağdurları kolay pasifize olabilen, güçlü hissettirmeyen, baskıya bir şekilde maruz kalmış kişilerdir. Uygulayanlar ise; üst asta, ast üste, eşit düzeydekiler birbirlerine şeklinde bile görülebilmektedir.

MOBBİNGE YOL AÇAN FAKTÖRLER ORGANİZASYON YAPISI YÖNETİM BİÇİMİ ORTAMDAKİ KİŞİLER

MOBBİNG AŞAMALARI HEDEFLİ ÇATIŞMA MOBBİNGİN BAŞLAMASI İLK PSİKOSOMATİK BELİRTİLER İNSAN KAYNAKLARININ HATALARI SAĞLIĞIN BOZULMASI ÇALIŞMA YAŞAMINDAN UZAKLAŞMA

Mobbing sürecini Leymann, şöyle sınıflandırmıştır: 1. Aşama; Bir olay mobbing davranışını tetikleyebilir. Henüz mobbing davranış değildir. 2. Aşama; saldırgan eylemler ve psikolojik saldırılar mobbingin harekete geçtiğini gösterir. 3. Aşama; yönetim 2. aşamada doğrudan yer almamışsa da, durumu yanlış yargılayarak bu negatif döngüde işin içine girer. 4. Aşama; Mağdurlar zor veya akıl hastası olarak algılanırlar ve damgalanırlar. Her zaman bunun sonucunda işten kovulma ve zorunlu istifa vardır. 5. Aşama; işine son verilme sürecidir. Burada yaşanan olayların sonucu, travma sonrası stres bozukluğunu tetikler.

Yıldırma sürecinde; Kişinin saygınlığına; güvenirliğine, mesleki yeterliliğine saldırılır. Olumsuz, aşağılayıcı, hırpalayıcı, kötü niyetli dedikodular ortaya çıkar. Bir ya da daha fazla kişi tarafından gerçekleştirilir. Sistematik ve sürekli olarak uygulanır. Kişi devamlı olarak kusurlu duruma düşürülür, boyun eğmeye zorlanır. İşten ayrılmaya mecbur edilir ve bu kişinin kendi seçimi olarak gösterilir.

MOBBİNGİN ETKİLERİ Kurum sağlığını bozar. İş doyumunu düşürür. Çalışma başarısını olumsuz etkiler. Bu nedenle; İhmal edilmemeli, Duyarlılık ve ciddiyetle ele alınmalı, Çözüm getirilmelidir.

BİREYLER Etki Alanı Psikolojik Maliyetler Ekonomik Maliyetler Stres Duygusal rahatsızlıklar Fiziksel rahatsızlıklar Kazalar Sakatlıklar Tecrit edilme Ayrılık acıları Mesleki kimlik kaybı Arkadaşlıkların kaybı İntihar/Cinayet İlaçla ayakta tedavi Terapi Doktor faturaları Hastane faturaları Kaza masrafları Sigorta primleri Avukat ücretleri İşsizlik Kapasite altı çalıştırılma İş arama Taşınma

Psikolojik Maliyetler Parasal Maliyetler AİLELER Çaresiz kalma acısı Etki Alanı Psikolojik Maliyetler Parasal Maliyetler AİLELER Çaresiz kalma acısı Karmaşa ve çatışmalar Ayrılık veya boşanma Çocuklara etkileri Ailenin gelir kaybı Ayrılma veya boşanma masrafları Terapi KURUMLAR Anlaşmazlıklar Hastalıklı şirket kültürü Düşük moral Kısıtlanmış yaratıcılık Hastalık izinlerinin artması Yüksek işgücü devri Düşük verim Düşük iş kalitesi Uzmanlık kaybı Çalışanlara tazminat ödemeleri İşsizlik maliyetleri Yasal işlem Erken emeklilik Yükselen personel yönetim maliyetleri TOPLUM Mutsuz bireyler Politik kayıtsızlık Sağlık masrafları Sigorta masrafları İşsizlik veya kapasite altı çalıştırılmadan doğan vergi kayıpları Kamu yardım programlarına talebin artması Zihinsel sağlık talebin artması Malulen emeklilik taleplerinin artması

ŞİRKET KÜLTÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ ŞİDDET KÜLTÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ

Mobbingin en önemli kurumsal nedeni yönetimin yetersizliğidir. Akılcı ve insan kaynağına değer veren yönetimlere sahip kurumlarda, yıldırma hareketine az rastlanır. Genellikle yönetim zaafı olan ya da karlılığı, verimliliği ve disiplinliliği en öncelikli değer olarak görmeyen, ekip çalışmasının yapılmadığı, iletişim kanallarının örtbas edildiği, günah keçisi anlayışının bulunduğu kurumlarda ortaya çıkar.

Kötü yönetimin özellikleri şöyle sıralanabilir: Aşırı hiyerarşik yapı, İnsan kaynaklarına yapılan harcamaların azaltılması, Amaçların ve iş tanımlarının net olmayışı, Rol çatışması, Monoton ve yoğun iş saatleri, İşin aşırı stres içermesi, İş tatminsizliği, Etik değerlerin olmayışı,

Yapıcı liderlerin eksikliği, Aşırı rekabet, Çalışanlara haksız ve ayrıcalıklı yaklaşımlar, Kapalı kapı politikası, Kurum içi iletişim kanallarının etkili çalışmaması, Kurumda çatışma çözme yeteneğinin zayıflığı ya da etkisiz çatışma yönetimi, Şikayetlerin yönetim tarafından ciddiye alınmaması ya da örtbas edilmesi, Takım çalışmasının azlığı ya da hiç olmaması, Eğitim farklılığının dikkate alınmaması.

Her şeyden önce yöneticilerin liyakate sahip kişiler olması ve adil olarak atanması gerekir. Yönetsel liyakate sahip olmayan yöneticiler? Yönetim, izin vermez ya da göz yummazsa, yıldırmanın ciddi boyutlara ulaşması engellenebilir.

ÖRGÜTSEL MALİYETLER Mobbing mağduru olan bireyin kuruma, iş arkadaşlarına güveni azalmaktadır. Kuruma olan bağlılığını kaybeden bireyde işe gitme isteği azalmakta, işe karşı kayıtsızlık, bıkkınlık, performans düşüklüğü gibi doğrudan maliyetler ortaya çıkmaktadır.

Mobbingin yarattığı hasarlar, öncelikle ekonomik niteliktedir. Deneyimli çalışanların işten ayrılmaları nedeniyle yeni işe alma ve eğitim masrafları artar. İşletmelerde sık sık hastalık izinlerinin alındığı görülür. Uygulanan psikolojik taciz nedeniyle işyerinden kaçış olarak kabul edilen hastalık izinleri maliyetleri arttırır, buna karşılık verimliliği düşürür.

Kurumların ödemesi gereken sosyal bedellerin ağırlığı da önemli boyuttadır. İşletme yönetimleri, çatıları altında uygulanan mobbingin sürmesine göz yumdukları takdirde? Genel saygı duygularında bir azalma gözlenirken kurum kültürü değerlerinde de çöküş yaşanır. Çalışanların dikkati, işten ve hedeflerden, entrikalara ve taktiklere kayar; ekip çalışması imkansızlaşır.

ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER Durumla Yüzleşme ve Farkındalık Yaratma: İşyerinde duygusal taciz yeni bir olgu değil. Ancak olgunun adını koymak ve yüzleşmek önlem alınmasını kolaylaştırır.

Eğitim Düzenleme: Çalışanlar duyarlılık kazanmak ve belirtileri fark edebilmek için eğitilmelidir.

Yıldırmaya Karşı Etik Kurallar Oluşturma: Çalışanların hal ve hareketlerini düzenleyen işletme yönergeleri yıldırmaya karşı kuralları da içermelidir.

Çatışma Çözme Yöntemlerini Yaygınlaştırma: Kurum içinde çatışma çözme eğitimleri düzenlenmeli, çatışma çözme mekanizmalarına işlerlik kazandırılmalıdır.

BASINDA MOBBİNG Hastanede psikolojik taciz hemşireyi savcıya götürdü Radikal. 22/04/2009 11:19 Cevap : MOBBİNG (YILDIRMA, İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ) Cevapla Alıntılı Cevapla Arkadaşım kamu da çalışan hemşirelerin mobbinge uğrama durumları ile ilgili tezi bitirdik. Anket formlarını bile hemşireler doldurmak istemediler. Kim olduğumuz belli olur diye korktular. Meslektaşlarımız kendilerini savunmaktan bile aciz. Üniversite hastanelerinde durum daha vahim. Bizzat gördüm. Bu kıdemli kıdemsiz hemşire olayıda tam bir muamma zaten. Baş hemşireler bile doktorlarla bir olup Hemşireleri eziyor. Yalnız tecrübelerimle sabittir ki bir kez diş gösterdinmi rahat ediyorsun. O doktordan hiç çekinme. Bas fırçanı ikinci kez üzerine gelemeyecektir. Türkiyede bu konuda açılmış ve kazanılmış davalar var. Hukuki hakların çok. Öncelikle psikolojik yardım almalısın. Kanıt oluşturur.Bu okadar ciddi bir meseleki mobbinge uğrayanlardan kurban, uygulayanada zorba diye bahsediliyor. Sana önerim servisteki hemşirelere bu konuda eğitim ver.Sana hazır powerpoint sunusu gönderirim. Biz hemşireler mobbinge uğradığımızın bile farkında değiliz. İş yerinde psikolojik travma geçiriyoruz eve geliyoruz otomatik olarak eşimizin bizi ezmesinede ses çıkarmıyoruz. Alıştırıyorlar bizi. Yani mesleğe adım attığımız andan itibaren hayatımız kayıyor. Yeni hemşirelik yasasının buna bir dur diyeceğini düşünüyorum.Yönetici pozisyonlarda lisans mezunu hemşireler olursa daha iyi olacak. Bu pozisyonlar Torpille değilde kazanımla elde edilmeli. Yeni hemşirelikte yönetici geliştirme sertifika proğramı var. Derslerden biride Hemşirelikte mobbing. İşini iyi yapan hemşireler mobbinge daha çok uğruyor.

TEŞEKKÜRLER Mobbing, örgütlerde bulaşıcı hastalık gibidir. Önleyici tedbirler alınmadığında yaygınlaşacak ve tüm topluma zarar verici hale gelecektir .