BOLOGNA UZMANLARI TOPLANTISI 07 Temmuz 2008

2 KAPSAM  Akademik Tanıma  Tanıma Araçları  Hayatboyu Öğrenme  Sorunlar  Yapılması Önerilenler

3 ÖĞRENİM SÜRELERİNİN VE DİPLOMALARIN TANINMASI Bologna Süreci ve Akademik Tanıma  Yurt dışındaki başka bir eğitim kurumunda alınan eğitimin (sınav ve/veya diğer değerlendirme şekillerini de dahil ederek) kendi kurumunda (birbirine yakın) bir öğrenim süresi ile yer değiştirilmesidir.  Lizbon Sözleşmesi hareketlilik programlarına katılan öğrencilere başka bir ülkede kazandıkları kredilerin ve niteliklerin dönem kaybetmeden kendi ülkelerinde tanınmasına olanak sağlaması açısından önemli bir kilometre taşı oluşturmaktadır.

4 ÖĞRENİM SÜRELERİNİN VE DİPLOMALARIN TANINMASI Lizbon Tanıma Sözleşmesi 1997 yılında hazırlanan Avrupa Konseyi ve UNESCO ortak sözleşmesine imza atan ülke sayısı 47’dir. Türkiye’de 1 Mart 2007 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Sözleşmede yer alan tanıma konularından bazıları:  Yükseköğretime kabulü sağlayan niteliklerin tanınması, (Türkiye bu hususta çekince koymuş ve formal olmayan yani resmi eğitim kurumlarında alınmayan eğitimin başvuruyu engelleyeceğini belirtmiştir)  Bir başka ülkede yüksek öğretimde geçirilen eğitim sürelerinin tanınması,  Yükseköğretim yeterliliklerinin tanınması,  İki veya daha fazla ülkede yürütülen ortak derecelerin tanınması.

5 ÖĞRENİM SÜRELERİNİN VE DİPLOMALARIN TANINMASI Tanıma Araçları  AKTS (Avrupa Kredi Transfer Sistemi) ECTS (European Credit Transfer System)  Diploma Eki  Europass (Çerçeve Doküman)

6 (European Credit Transfer and Accumulation System) Kredi Aktarım ve Biriktirme Sistemi Başlangıçta öğrencilerin çeşitli yükseköğretim kurumlarından almış oldukları eğitimlerin, Avrupa’daki diğer yüksek öğretim kurumları tarafından da tanınması ile ilgili sorunlara çözüm getirmek üzere kredi aktarım sistemi olarak geliştirilmesine karşın, aynı ülkenin yüksek öğretim kurumları arasında da kredi biriktirme sistemi olarak uygulanmaktadır. AKTS / ECTS

7 AKTS/ECTS Kredisi Nedir? Bir dersin veya modülün hedeflenen öğrenim çıktılarını kazandırmak amacıyla planlanan öğrenim aktivitelerini başarıyla tamamlamak için gerekli zaman düşünülerek belirlenen iş yükü temel alınarak belirlenen kredidir.  Dersin Türü: teorik ders,seminer, uygulama, tutorial, laboratuvar, rehberli kişisel çalışma, staj, arazi çalışması vs  Öğrenme Aktivitelerinin Türü: derslere katılım, ödev yapma, seminer hazırlama, laboratuvarda çalışma, kitap ve paper okuma, kritik etme vs  Değerlendirme Türü: sözlü veya yazılı sınav, sözlü veya yazılı rapor sunumu, test, dosya hazırlanması, staj raporu, arazi çalışması raporu, tez hazırlanması vs

8 AKTS Kredisi Nedir? Bir akademik yılda 60 ECTS saat/yıl 5x8=40 saat/hafta 1500/40 – 1800/40 (37,5 – 45 hafta/yıl) 1 ECTS = çalışma saati

9  Amaçlar (Aims): Öğretenin niyetini ifade eder. Öğretmen merkezli bir ifadedir.  Öğrenim çıktıları (Learning Outcomes): Öğrencinin ne öğrenmesi gerektiğinin beklentisidir. Öğrenci merkezli bir ifadedir  Hedefler (Objectives): Öğretenin niyeti+başarılması beklenilen öğrenim çıktılarıdır. DERS AMAÇ VE HEDEFLERİ

10 Bir öğrenme süreci sonunda Öğrenenin ne bilmesi, ne yapabilmesi beklentisinin ifadesidir. Öğrenim çıktıları kazandırılması hedeflenen yetkinlik ve becerilerin oluşturduğu bir set olarak tanımlanabilir ÖĞRENİM ÇIKTILARI Ders A Program Çıktıları Öğrenim Çıktıları Ders B Ders CDers D Öğrenim Çıktıları

11 Avrupa’da 9 disiplini temel alarak gerçekleştirilen eğitim yapılarının ince ayarı (Tuning Educational Structures in Europe) projesinde 9 disiplinde konuya özel ve jenerik yetkinlikler çıkarılmıştır. 30 jenerik yetkinliğin olabileceği bu projede açıklanmıştır.  Genel Yetkinlikler(Jenerik Yetkinlikler)  Yardımcı (enstrümental) Yetkinlikler (Analiz ve sentez kapasitesi, ikinci dil bilgisi gibi)  Kişilerarası (sosyal) Yetkinlikler (takım çalışması, etik duyarlılık gibi)  Sistematik Yetkinlikler (Araştırma Becerisi, Liderlik gibi)  Alana Ait Özel Yetkinlikler: Yetkinlikler

12 Krediler Nasıl Belirlenir? Doğru Yöntem O ders veya modül için hedeflenen öğrenme çıktılarını elde edebilmek için gerekli iş yükünün tahmin edilmesi 30 ECTS/yarıyıl veya 60 ECTS/yıl

13 İş Yükü Nasıl Belirlenir ? “Tuning Educational Structures in Europe” projesine göre 4 adımda gerçekleşir.

14 Modüllerin/Derslerin Tanıtımı Modülarize Sistem: Eşit Kredili modüllerden oluşan eğitim programı(Örneğin 5 ECTS) Modülarize Olmayan Sistem: Farklı kredilere sahip derslerden oluşan eğitim programı 1. Adım

15 Öğrenci İş yükünün Tahmini Eğitim aktivitelerine dayanır.  Derslerin türü: Teorik ders, uygulama, laboratuvar, seminer  Öğrenme Aktivitelerinin Tipi: Derse katılım, ödevler yapma, teknik ve laboratuvar pratiği, paper okuma, toplantı başkanlığı gibi  Değerlendirme Türleri: Sözlü sınav, yazılı sınav, test, dosya hazırlama, tez, staj raporu, arazi raporu, sürekli değerlendirme  Öğretim üyeleri her bir modül(veya ders) için belirlenen eğitim aktivitelerini tamamlamak için gerekli zamanı tahmin ederler. Zaman olarak tahmin edilen iş yükünü krediyle eşleştirmek gerekir. 2. Adım

16 Anketler vasıtasıyla iş yükünün test edilmesi öğrenme esnasında veya dersi tamamladıktan sonra öğrencilere anketler verilir. İş yükünün ve/veya eğitim aktivitelerinin ayarlanması izleme prosesinin çıktısı veya ders içeriğinin güncellenmesi dersin (veya modülün) iş yükünün ve/veya eğitim aktivitelerinin ayarlanması gerektirebilir.  Modülarize sistem: Sabit ECTS kredisi olduğu için eğitim aktiviteleri değiştirilir.  Modülarize olmayan sistem: Dersin ECTS kredisi değiştirilebilir. Kontrol: 60 ECTS/yıl 3. Adım 4. Adım

17 I.Modül veya Ders Tanıtımı II.Planlama Eğitsel aktiviteler/ Öğrencinin iş yüküne dayanan zamanın belirlenmesi III. İş yükünün kontrol edilmesi Gerçek yük cinsinden değerlendirilmesi IV.Ayarlama Birimin kredi sayısına göre yada eğitsel aktivitelere göre ayarlanması

18 SeviyeDerece ProgramıAKTS Kredisi 5Short Cycle (Kısa Kademe)120 ECTS 6First Cycle (Birinci Kademe) ECTS 7Second Cycle (İkinci Kademe) ECTS 8Third Cycle (Üçüncü Kademe) ECTS ?

19 AKTS Notlandırma Sistemi Dersi alıp başarılı olan öğrencilerin notları sınıflandırılır. 10 %A 25 %B 30 %C 25 %D 10 %E

20 AKTS’nin Temel Araçları  Bilgi Paketi/Ders Kataloğu (Information Package/ Course Catalogue)  Öğrenci Başvuru Formu (Application Form)  Öğrenim Anlaşması (Learning Agreement)  Not Çizelgesi (Transcript of Records)  Tanınma Belgesi (Proof of Recognition)

21 AKTS Bilgi Paketi/Ders Kataloğu Web sayfasında Eğitim dilinde Kurum Hakkında Bilgi: Derece Programları Hakkında Bilgi: Öğrenciler için Genel Bilgi: İngilizce Kurum Hakkında Bilgi: Derece Programları Hakkında Bilgi: Öğrenciler için Genel Bilgi:

22 DİPLOMA EKİ  Alınan derecenin rahatça anlaşılabilmesi için diplomaya ek olarak verilen bir belgedir  Özgeçmiş değil  Sadece Transcript değil

23 1. Diplomaya Sahip Kişi ile İlgili Bilgiler 2. Alınan Derece ile İlgili Bilgiler 3. Alınan Derecenin Düzeyi ile İlgili Bilgiler 4. Programın İçeriği ile İlgili Bilgiler 5. Elde Edilen Derecenin Kullanım Alanları 6. Ek bilgi 7. Diploma Ekinin Onaylanması 8. Ulusal Yüksek Öğretim Sistemi Hakkında Bilgi Diploma Eki’nin 8 Anabölümü vardır:

24 EUROPASS Nedir? “Beceri ve niteliklerin şeffaflığı için tek bir çerçeve” Ne amaçla? Bireylerin beceri ve yeteneklerini Avrupa düzeyinde daha iyi anlatabilmelerine yardımcı olmak amacıyla

25 Europass şeffaflık belgeleri  Europass CV  Europass Diploma Eki  Europass Hareketlilik  Europass Dil Portföyü  Europass Sertifikalar Eki

26 ECTS ve DS Etiketi ECTS 91 Başvuru 11 Başarı DS 85 Başvuru 28 Başarı ECTS 55 Başvuru 3 Başarı DS 72 Başvuru 30 Başarı (2 Türk Üniversitesi) ECTS 45 Başvuru 7 Başarı DS 100 Başvuru 38 Başarı (11 Türk Üniversitesi)

27 ECTS ve DS Etiketi Yeni Başvurular 2 Aşamalı Değerlendirme Prosedürü  Ulusal Düzeyde Değerlendirme (Ulusal Ajans ve Bologna Uzmanları(ECTS/DS Danışmanları) Başvuru Tarihi: 15 Ocak 2009  Avrupa Düzeyinde Değerlendirme (Ulusal düzeydeki değerlendirmede başarılı olanları Ulusal Ajans Executive Agency /Avrupa Komisyonu’na 1 Mart 2009 tarihine kadar bildirecektir.) Avrupa düzeyinde bağımsız jüri değerlendirmesi (Mart 2009) Sonuçların açıklanması: Nisan 2009

28 HAYAT BOYU ÖĞRENME (LLL, LifeLong Learning)  Eğitim-Öğretim Kurumlarında Öğrenme(Formal)  Esnek Öğrenme (Bireyin resmi öğretim kurumları dışında herhangi bir yolla almış olduğu eğitim)  Sertifikalandırılmış (Prior Learning) Informal  İş tecrübesine dayanan sertifikalandırılmamış (Experiental Learning) Nonformal

29 HAYAT BOYU ÖĞRENME Esnek Öğrenmenin Desteklenmesi BOLOGNA SÜRECİ  PRAG 2001: LLL (Hayat Boyu Öğrenme) EHEA’nın (Avrupa Yüksek Öğrenim Alanı) önemli bir öğesi  BERLİN 2003: LLL’nin vurgulanması  BERGEN 2005  LONDRA 2007 Esnek öğrenme yoluyla kazanılan becerilerin ve bilginin tanınması

30 HAYAT BOYU ÖĞRENME Esnek Öğrenmenin Akreditasyonu  APL: Daha önce başka bir kurum tarafından değerlendirilerek sertifika alınmış öğrenimin tanınması İki amaçla olabilir:  Herhangi bir programa giriş amacıyla (kredi sayılarak)  Herhangi bir programın bir parçası olarak(kredi muafiyeti, ders sayılması)  APEL: İş tecrübesi(nonformal) veya yaşam tecrübesi ile kazanılan bilgi yetenek ve becerilerin tanınması

31 AKTS YAKLAŞIM DEĞİŞİKLİĞİ  AKTS Öğrenci Merkezli Eğitimin temel yapı taşı  AKTS, Öğrenim Çıktıları ve İş Yükü  AKTS ulusal ve sektörel yeterliliklerin tasarımında hayati bir önem taşımaktadır.  AKTS yüksek öğretim kurumlarında standart ve kılavuz hazırlıklarının hayata geçirilmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır.  Ve en önemlisi AKTS program tasarımında bir araç olarak düşünülmelidir.

32 Yeterlilikler Çerçevesi EQF NQF Kalite Güvencesi QA Program tasarlama Öğrenim Çıktıları + öğrenci iş yükü Tanıma Öğrenim çıktıları + iş yükü Derecelerin karşılaştırılabilirliği (I, II, III) Öğrenim dönemleri Ortak dereceler APL,APEL Biriktirme ve transfer için AKTS(ECTS)

33  Öğrenci Anketleri  İşveren Anketleri  Mezun Anketleri AKTS DS Europass Öğrenim Çıktıları İş Yükü Tanınma Hareketlilik İstihdam Edilebilirlik Fotoğrafı Bir Bütün Olarak Görmeliyiz Sürdürülebilir Gelişme ve Kalite Kültürü

34 TÜRKİYE’deki DURUM Öğrenim Sürelerinin ve Diplomaların Tanınması  NARIC (National Academic Recognition Information Centers) ENIC (European Network of National Information Centers)  ENIC 1998 yılında kurulmuş, bundan 5 yıl sonra Yükseköğretim Kurulu bünyesinde Nisan 2003 tarihinde de NARIC kurulmuştur  11 Mayıs 2007 tarihli sayılı Resmi Gazete “Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği”  AKTS/Diploma Eki çalışmaları (YÖK )  Yurt içi Öğrenci/öğretim üyesi hareketliliği için yönetmelik, Mart 2006

35 SORUNLAR NEDİR?  AKTS sadece Kredi Transfer Sistemi olarak kullanılmaktadır.  Türk Üniversitelerinin yarıdan daha fazlasında AKTS çalışmaları tamamlanmasına rağmen uygulama yüzeysel olarak yapılmıştır..  Diploma Eki bazı üniversitelerde mezunlara hala otomatik olarak verilmemektedir.

36 SORUNLAR NELERDİR?  Öğrenim Çıktılarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi?  Yetkinlik, yeterlilik, bilgi, beceri, performans kavramlarının yerine oturtulması gerektiği?  Eğitim programlarının seçmeli dersleri içerecek şekilde daha esnek hazırlanması?  Üniversitelerde farklı programlardan ders alabilecek şekilde yapıların oluşturulması?  Sosyal Bilimler ve Sanat alanlarında yeterliliklerin belirlenmesinin güçlüğü?  Çıktıların analizinde sınav dışında ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kullanılması?

37 SORUNLAR NELERDİR? Hedeflenen öğrenci merkezli eğitime ulaşabilmenin önündeki başlıca engeller:  Yüksek Öğretim kurumlarına gelen öğrencilerin orta öğretimde yetiştirilme tarzı,  Fiziksel alt yapının yetersiz olması (kütüphane, laboratuvar, derslik, uygulama alanı vb),  Öğretim elemanı sayısının yetersizliği,  Öğretim elemanlarının ders yükü fazlalığı,  Öğrencilerin motivasyonunun düşük olması.

38 SORUNLAR NELERDİR?  Program yenileme sırasında en çok karşı karşıya kalınan sorunların başında, özellikle öğrenci merkezli eğitim anlayışına dönük olarak ders saatlerinin kısılmasına gidilirken, içerik azaltması yapılmamasıdır. Bu durum öğrencinin çalışma yükünü artırmakta ve giderek başarısızlığına neden olabilmektedir.  Üniversite kurumsal yetkilileri tüm üniversitede her birimin aynı motivasyon ve istekte olmadığını, kurumun tüm birimlerinde ahenk ve senkronizasyon gerektiren bu hazırlıkların güçlüğünü dile getirmişlerdir.

39 NE YAPILMALI? Öğrenci Merkezli Eğitim için;  Öğretim Programlarının gözden geçirilmesi,  Sürekli kalite iyileştirme mekanizmalarının kurulması.

40 NE YAPILMALI?  AKTS’nin her öğrenme aşamasında kullanılması için YÖK ve MEB in eşgüdüm çalışmaları,  Ulusal Yeterliliklerin belirlenmesinden sonra her meslek için tüm paydaşların katılımı ile sektörel yeterliliklerin oluşturulması,  Her programın görevi kendi paydaşları ile eğitim amaçlarını (bölgesel ve yerel ihtiyaç ve motiflerini gözönünde bulundurarak) belirlemesi,  Eğitim programı çıktılarını belirleyerek programın tasarlanması.

41 NE YAPILMALI?  İçinde Bolonya Rehberlerinden temsilci olacak şekilde üst düzey ihtisas komisyonlarının oluşturulması ve belli konulara odaklanılması:  a) YÖK tarafından belirlenen ortak programlarda AKTS kredilerinin verilmesi, staj, Türk Dili, Atatürk İlkeleri gibi ortak ve kredisiz derslerin durumu  b) Tıp fakültelerindeki doktora ve ihtisas eğitimlerinin açıklığa kavuşturulması  Öğrenim çıktılarının yazılması konusunda ulusal bir eylem başlatılması  Mezunlarımıza Europass çerçeve belgelerinin verilmesi için gerekli alt yapı çalışmalarının tamamlanması ve yasal düzenlemenin yapılması.

42 TEŞEKKÜRLER