AB Destekli Bölgesel Kalkınma Programları T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü AB Destekli Bölgesel Kalkınma Programları Aralık 2004 AB Bölgesel Programları Dairesi Başkanlığı

Bölgesel Programların Dayandığı Temel Strateji Dokümanları İlerleme Raporları Katılım Ortaklığı Belgesi Ulusal Program Ön Ulusal Kalkınma Planı 2004 yılı İlerleme Raporu (değerlendirme bölümü) : Türkiye, Yapısal Fonların ve Uyum Fonunun uygulanması için gerekli çerçeveyi ve yapıları oluşturma yönünde önemli çabalar göstermelidir. Hizmet birliklerinin ve bölgesel istatistik ofislerinin kurulması ve bölgesel kalkınma ajanslarının kurulmasına ilişkin kanun taslağının hazırlanması gibi gelişmelere rağmen, söz konusu tedbirleri uygulamaya yönelik yapıların kurulmasına yönelik olarak kaydedilecek çok az somut ilerleme vardır. Güneydoğu Anadolu Projesinin geliştirilmesinden sorumlu olan ve güneydoğuda bir bölgesel ofisi olan kurum haricinde, Ankara dışında planlama ve uygulama yapıları bulunmamaktadır. Bölgesel düzeydeki bölgesel kalkınma yapıları zayıf kalmaktadır. Türkiye, bu başlık altındaki müktesebatın uygulanması için gerekli kurumları ve mekanizmaları kurmalıdır. Bölgesel politikayı uygulamak için gerekli kapasite, merkezi ve bölgesel düzeyde oluşturulmalıdır. Bölgesel düzeyde, hizmet birlikleri, yapısal fonların uygulanması için öngörülen yapıların yerine geçemez. Hizmet birliklerinin bölgesel programların uygulanması ile ilgili görev ve sorumlulukları net olarak belirlenmemiştir. Mali yönetim ve kontrol ile izleme ve değerlendirmeye yönelik yapıların tasarlanması ve kurulması hâlâ gerekmektedir. 2003 yılı İlerleme Raporunda belirtildiği üzere, DPT ile bölgesel kalkınma ile ilgili bakanlıklar arasında sadece danışmadan ziyade etkili bir koordinasyonun sağlanmasına yönelik yapılar oluşturulmalıdır. Programlama ile ilgili olarak, özel sektör dahil ilgili tüm paydaşların (bölgesel, yerel, sosyal ve ekonomik ortaklar) etkili katılımı sağlanmalıdır. Her bir bölgesel plan, ulusal planın bölgelerin kalkınmasına yönelik stratejisi ile uyumlu bir bütün oluşturmalıdır. Ön Ulusal Kalkınma Planı AB katılım öncesi mali yardımının ekonomik ve sosyal kalkınma bölümünün programlanmasında önemli bir adım teşkil ediyor olmakla birlikte, planın Yapısal Fonlar tüzüğü anlamında bir Kalkınma Planının gereklerini karşılayabilmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç bulunmaktadır. 2004 yılı İlerleme Raporu (Sonuç bölümü) Yukarıda belirtildiği gibi, bu alandaki müktesebat genel olarak iç hukuka aktarılmayı gerektirmemektedir. Bununla birlikte, Türkiye'nin bölgesel politika alanında ve yapısal araçların kullanımında AB ile kendisini uyumlaştırması için hâlâ önemli gerekçeleri bulunmaktadır. Bölgesel politikanın merkezi ve bölgesel düzeyde uygulanmasına yönelik yeterli kapasitenin geliştirilmesi için hâlâ önemli çabaların gösterilmesi gerekmektedir. Ayrıca, gerekli kurumların kurulması ve yeterli beşeri ve mali kaynaklarla donatılmaları gerekmektedir. Katılım Ortaklığı Belgesi Katılım Ortaklığı Belgesinde kısa vadede; - Ulusal Kalkınma Planı ve İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) Düzey 2’lerde (NUTS 2) bölgesel kalkınma planları hazırlanması suretiyle, bölgesel farklılıkları azaltmayı amaçlayan bir ulusal ekonomik ve sosyal uyum politikasının geliştirilmesi, - Bu başlık altındaki mevzuatın uygulanmasını kolaylaştıracak yasal çerçevenin kabul edilmesi, - Bölgelere yönelik kamu yatırımlarına ilişkin öncelik kriterlerini ortaya koyan çok yıllı bütçeleme usullerinin oluşturulması, - Bölgesel kalkınmayı yürütecek idari yapıların güçlendirilmesi, istenmektedir. Orta vadede ise, bölgesel kalkınma planlarını uygulamak üzere İBBS Düzey 2’lerde bölge birimlerinin oluşturulması beklenmektedir. Ulusal Program ÖNCELİK 21.1 Topluluk standartlarına uygun hukuki ve idari çerçeve ile bölgesel politikaların programlanması, yürütülmesi, izlenmesi ve kontrolü için gerekli mekanizmaların oluşturulması Ön Ulusal Kalkınma Planı: Gelişme Ekseni 4: Bölgelerin ekonomik gücünün artırılması, bölgeler arasındaki gelişmişlik farklarının azaltılması ve kırsal kalkınmanın hızlandırılması • KOBİ’lerin desteklenmesi ve güçlendirilmesi, • Küçük ölçekli altyapı inşaatlarının desteklenmesi, • Yerel inisiyatiflerin desteklenmesi, • Kurumsal kapasitenin oluşturulması ve güçlendirilmesi

Bölgesel Programların Amacı Az gelişmiş bölgelerin istihdam düzeyi ve rekabet güçlerinin artırılması yoluyla bölgeler arası ekonomik ve sosyal gelişmişlik farklılıklarının azaltılması temel amaçtır. Bölgesel Programların Öncelikleri Ön Ulusal Kalkınma Planı/Gelişme Ekseni 4 Çerçevesinde KOBİ’lerin desteklenmesi ve güçlendirilmesi Küçük ölçekli altyapı inşaatlarının desteklenmesi Yerel kalkınma girişimlerinin desteklenmesi Kurumsal kapasitenin oluşturulması ve güçlendirilmesi

Bölgesel Kalkınma Programları Uygulaması başlatılan veya hazırlıkları devam eden, sınır ötesi işbirliği programları ve bölgesel kalkınma programları, toplam 43 ili kapsamaktadır. Programlara ilişkin bütçe; Türkiye Katkısı : 41,86 milyon € AB Katkısı : 232 milyon € Toplam Bütçe : 273,86 milyon €’dur. Filizden tablo eklenecek

AB Destekli Bölgesel Kalkınma Programları İle Sınır Ötesi İşbirliği Programları Doğu Anadolu Kalkınma Programı (Bitlis, Hakkari, Muş, Van) GAP Bölgesel Kalkınma Programı Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak TR82 TR83 ve TRA1 Düzey 2 Bölgeleri Bölgesel Kalkınma Programı (Amasya, Bayburt, Çankırı, Çorum, Erzincan, Erzurum, Kastamonu, Samsun, Sinop, Tokat) TRB1 TRA2 TR72 ve TR52 Düzey 2 Bölgeleri Kalkınma Programı (Ağrı, Ardahan, Bingöl, Elazığ, Iğdır, Karaman, Kars, Kayseri, Konya, Malatya, Sivas, Tunceli, Yozgat) TR90 Düzey 2 Bölgesi Kalkınma Programı (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon) Sınır Ötesi İşbirliği Programları Türkiye-Yunanistan İnterreg III/A Programı (Aydın, Balıkesir, Çanakkale, Edirne, İzmir, Muğla) Türkiye-Bulgaristan Sınır Ötesi İşbirliği Programı (Edirne, Kırklareli) (TR90 Bölgesel Kalkınma Programının hazırlıkları 2005 yılı Programlaması kapsamında devam etmektedir.)

AB Bölgesel Kalkınma Programı AB Bölgesel Kalkınma Programı Coğrafi Kapsam AB Bölgesel Kalkınma Programı İL 1 İL 2 İL 3 İL 4 Düzey 2 Bölgesi AB Bölgesel Kalkınma Programı

Aktörler Merkezi Olmayan Uygulama Sistemi Aktörleri Merkez-Bölge Program Uygulama Birimleri Bölgesel Düzeyde Faydalanıcılar Hazine Müsteşarlığı Ulusal Fon Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Merkezi Finans ve İhale Birimi Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu Devlet Planlama Teşkilatı(DPT) DPT-BGYUGM Program Koordinasyon Merkezi Program Uygulama Birimleri Bölgesel Teknik Sekretarya Yerel Teknik Sekreterya İl Özel İdareleri Belediyeler Üniversiteler ve Araştırma Merkezleri Ticaret, Sanayi, Esnaf, Ziraat Odaları KOSGEB KOBİ’ler Sivil Toplum Kuruluşları Tarım Kooperatifleri ULUSAL MALİ YARDIM KOORDİNATÖRÜ Avrupa Birliği ile ilişkilerden sorumlu Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı ( Dışişleri Bakanı) Sekreteryası AB Genel Sekreterliği tarafından yürütülür. ULUSAL YETKİLENDİRME GÖREVLİSİ Avrupa Birliğinden sağlanacak fonları yönetir mali işbirliği kapsamındaki ilgili projelere yönlendirir. (Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı) MALİ İŞBİRLİĞİ KOMİTESİ Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Avrupa Birliği Genel Sekreterliği ORTAK İZLEME KOMİTESİ Ulusal Mali Yardım Koordinatörü, Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, Mali İşbirliği Komitesi ve Avrupa Komisyonu MERKEZİ FİNANS VE İHALE BİRİMİ Avrupa Komisyonu tarafından belirlenen yöntemlere uygun olarak, projelerin ihalelerini, ödemelerini ve raporlama işlemlerini yapmaktan sorumludur. ULUSAL FON (Hazine Müsteşarlığı) AB fonlarının kanalize edildiği merkezi hazine birimidir.

Kapsam Tarım ve Kırsal Kalkınma KOBİ’ler Küçük ve Orta Ölçekli Altyapı (çevresel altyapı, kırsal altyapı, bölgesel ulaşım altyapısı, sanayi altyapısı, turizm altyapısı vs.) Yerel Kalkınma Girişimleri (kültür, turizm, istihdam, eğitim, sağlık, kapasite geliştirme vs.)

Mekanizmalar Hizmet Alımı İhalesi: Programlarda merkez ve bölgede oluşturulan Program Uygulama Birimlerine teknik destek vermek üzere Teknik Yardım Ekibi belirlenmesi Yapım İhalesi: Arıtma tesisi, yol, restorasyon vb. “Tanımlanmış Çevre ve Altyapı Projeleri”nin yapımının gerçekleştirilmesi Tedarik İhalesi: Teknik ekipman alımı, tarım ve hayvancılığa yönelik alımlar, ayni yardım uygulamaları: çiftçilere eğitimle birlikte küçük alet ekipman, fide, tohum gibi ayni yardım paketlerinin dağıtılması Hibe Programı Uygulamaları: Teklif Çağrısı ile yarışma ortamında projelerin desteklenmesi

Teklif Çağrısı Başvuru Koşulları Projelerin ilgili bölgesel program kapsamındaki illerde yürütülmesi Yürütülen bölgesel kalkınma programının hedef ve önceliklerine uygun olan projeler Başvuru Rehberinde belirlenen kurallar çerçevesinde hazırlanacak projeler KOBİ’lerin doğrudan gelir artırıcı nitelikte olmayan projeleri (Yenilikçi, gelir ve istihdam artırıcı) Yerel yönetimler, odalar ve üniversitelerin projeleri Kar amacı gütmeyen kurum ve kuruluşların projeleri

Sonuç AB Formatında proje hazırlama, yönetme ve uygulama AB’nin aday ülkeler için uyguladığı sistemi, kuralları ve süreci tanıma Kapasite oluşturma

Neler Yapılabilir ? Bölgesel Kalkınma Programlarının uygulanmakta olduğu Düzey 2 bölgelerindeki yerel aktörlerle işbirliği Teklif Çağrılarını takip etme, bilgilendirme ve eğitim toplantılarına katılım AB Proje Döngüsü konusunda bilgilenme Proje hazırlama sürecini tanıma

Web Sayfaları (Merkez) Devlet Planlama Teşkilatı: http://www.dpt.gov.tr/bgyu Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu: http://www.deltur.cec.eu.int Avrupa Birliği Genel Sekreterliği http://www.abgs.gov.tr

Web Sayfaları (Bölge) Doğu Anadolu Kalkınma Programı http://www.dakp.gov.tr Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği http://www.yesilirmak.org.tr Orta Karadeniz Kalkınma Birliği http://www.okab.gov.tr Erzurum-Erzincan-Bayburt İlleri Kalkınma Birliği http://www.eeb-kalkinmabirligi.gov.tr

İrtibat (Merkez) DPT Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü AB Bölgesel Programları Dairesi Başkanlığı http://www.dpt.gov.tr/bilgi/index.html

İrtibat (Bölge) Doğu Anadolu Kalkınma Programı Koordinasyon Merkezi Yeşilırmak Havzası Hizmet Birliği Program Uygulama Birimi Orta Karadeniz Kalkınma Birliği Program Uygulama Birimi Erzurum-Erzincan-Bayburt Hizmet Birliği Program Uygulama Birimi

TEŞEKKÜRLER..