Küreselleşme, Sosyal Konut ve Sosyal Hizmet

KÜRESELLEŞME Dünyanın tek bir mekan olarak algılanabilecek ölçüde sıkışıp küçülmesi anlamına gelen bir süreci tanımlayan küreselleşme, ekonomik, siyasal, sosyal ve kültürel değerlerin ve bu değerler çerçevesinde oluşmuş birikimlerin ulusal sınırlar dışına taşarak dünya geneline yayılması olarak değerlendirilmektedir.

KENT Nüfusu belirli bir büyüklüğü ve yoğunluğu aşan, ekonomisi daha çok tarım dışı etkinliklerde yoğunlaşan ve kendi nüfusundan başka, etki alanı içinde yaşayanlara da hizmet sağlayan yerleşim yeridir.

KÜRESEL KENTLERİN ÖZELLİKLERİ   Küresel kentler, sermayenin ve üretimin kontrol edildiği merkezlerdir Küresel kentler, üretime ilişkin buluş ve teknolojilerin geliştirildiği merkezlerdir Küresel kentler, bilgi akış sistemlerinde ve iletişim teknolojilerinde uzmanlaşmış merkezlerdir. Küresel kentler, imalat sektörünün önemli bir kısmının desantralize edildiği, onun yerini dünya ölçeğinde iş yapan firmaların, dünya ekonomisine etki eden borsaları, haberleşme, emlak, pazarlama ve sigorta şirketlerinin yoğunlaştığı merkezlerdir Küresel kentler, uluslararası organizasyonların, finans kurumlarının, çok uluslu ve ulus ötesi firmaların yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü merkezlerdir. Küresel kentler ulaşım açısından birçok kentle kıyaslandığı zaman ulaşım ve iletişim ağları yönünden pek çok üstünlüğe sahip merkezlerdir. Küresel kentler, bütünsel kapitalist güç ilişkilerinin ve buna bağlı olarak ekonomik, politik ve kültürel ilişkilerin kontrol edildiği merkezlerdir Küresel kentler, olağanüstü olaylara (olimpiyatlar, fuarlar, kongreler, konserler gibi) ya daha önceden ev sahipliği yapmış ya da ev sahipliği yapma potansiyeli yüksek olan merkezlerdir.

Küreselleşme sürecinde sadece bazı kentler ön plana çıkarak cazibe noktası olurken bazıları ise önemsizleşmekte, terk edilerek yoksulluğa mahkum edilmektedir. Hall tarafından geliştirilen dünya kentlerinin diğer kentlerden farkı; nüfusun, refahın, ulusal ve uluslararası politik gücün, ticari birliklerin, işçi federasyonlarının, finansın ve iletişimin yoğunlaştığı mekanlar olmasıdır. Hall’ın 1966 yılındaki tanımlamasına göre, Londra, Paris, Randstad, Rhine - Ruhr, Moskova, NewYork ve Tokyo dünya kentleridir.

Dünya Kentleri Hiyerarşisi Küresel Merkezler Bölgesel Merkezler Yerel Merkezler NewYork Paris Sydney Londra Singapur Chicago Tokyo Hong Kong Dallas Los Angeles Miami Honolulu San Francisco

Tarım sektöründe makineleşmenin artması, bu sektörde ihtiyaç fazlası emeğin ortaya çıkmasına neden olurken, özellikle büyük kentler, 1950’lerde başlayan ve 1960’lar, 1970’lerde hızlanarak süren bir biçimde, bu fazla nüfusun hedefi olmuşlardır. Kentlerdeki nüfus, plan nüfuslarının çok üstüne çıkmıştır.

Kentsel mekanda, yasal süreçler içerisinde inşa edilmiş konutlarla, bu kuralların ihlal edilmesiyle inşa edilmiş gecekonduların yan yana yer aldığı ‘ikili yapılanma’lar ortaya çıkmıştır. Kırdan kente göç eden kişilerin oluşturdukları, “yeni gecekondu bölgeleri” kentin en dışını oluşturan çemberlere, ağ üzerindeki yeni düğüm noktaları olarak, dizisel bir tarzda eklenmektedir. Neticede kentsel yaşamda, formel ve enformel yapıların birbirleriyle iç içe geçtiği Türkiye’ye özgü yapılar ortaya çıkmıştır.

KENTLEŞMEYE İLİŞKİN MEVZUATLAR İMAR AFFI YASASI – 1984 Önceki af yasalarından farkı: bu yapıların sadece af edilmesi değil ıslah adı altında dört kat imar hakkı verilmesi İMAR YASASI –1986 Plan yapma ve onama yetkisinin merkezi yönetimden yerel yönetimlere geçmesi BOĞAZİÇİ YASASI – 1983 Boğaziçi’ne ön görünüm-geri görünüm-etkileme alanı tanımlarının getirilmesi ve özel yönetim kurulması TOPLU KONUT YASASI –1983 Toplu Konut İdaresi aracılığıyla konut yapımına kaynak aktarımı ve kent çeperlerinin formunun değişmesi TURİZM TEŞVİK YASASI–1992 Bakanlık tarafından ilan edilen turizm ve ticaret bölgeleri ile kentlerde yaratılan yanlış yapılanmalar: Park Otel vb. KIYI YASASI - 1992 Kıyı yağmasının önüne geçilmeye çalışılması fakat yasanın çıkış amacının bozulması DÖNÜŞÜM ALANLARI HAKKINDA KANUN TASARISI (22.06.2006 tarihli Başbakanlık yazısı ekinde TBMM’ye gönderilmiştir) Kanunun amacı imar planı bulunsun veya bulunmasın kentsel ve kırsal tüm alanlarda afetlere ve kentsel risklere duyarlı yaşam çevrelerinin oluşturulması için veya fiziki köhneme ve sosyal ve teknik altyapının yetersiz ve niteliksiz olduğu alanların iyileştirme, tasfiye, yenileme ve gelişimini sağlamak üzere dönüşüm alanlarının tespitine ve dönüşümün gerçekleştirilmesine dair her türlü iş ve işlemler ile ilke ve esasları belirlemektir. Gecekondu konusunda çıkarılan temel kanun 775 sayılı Gecekondu Kanunu’dur. Kanun gecekondu ile mücadeleyi ıslah, önleme ve tasfiye olarak üçe ayırmıstır. Buna göre; bazı gecekondu alanları yıkılarak tasfiye edilecek, uygun olan gecekondu alanları ıslah edilecektir. Ayrıca yeni gecekondu yapımını engellemek için gecekondu önleme bölgeleri olusturulacaktır.

1980’li yılların başından itibaren ortaya çıkan yeni siyasal dengeler ve ekonomik yapılanmalar, sermayenin giderek hegomanyasını kurduğu bir kentleşme dönemine doğru bir yönelimi doğurmuştur.

KONUT SORUNUNUN NEDENLERİ Hızlı ve plansız kentleşme Toprak ve kent rantı Yoksulluk Ekonomik olmayan konut yatırımları Boş ya da aşırı derecede kalabalık konutlar

YAŞANABİLİR KONUT NASIL OLMALIDIR? Yapı özellikleri: • Kullanım kolaylıgı ve ergonomisi • Depreme, yangına ve dogal afetlere dayanıklılık • Güvenlik • Yeterli fiziki büyüklük, • Gürültü, ses, hava ve su yalıtımı • Sıcaklık ve kuruluk özellikleri • Engellilerin kullanımına uygunluk • Kaliteli ve saglıklı malzeme Yapı dışı kullanım özellikleri: • Temiz, içilebilir ve kesintisiz su • Temiz hava ve yeterli havalandırma yapısı • Çöp ve atık tahliyesi için uygunluk Çevre özellikleri: • Temiz çevre • Planlı ve imarlı yapılasma • Sosyal hayatın gelistirilmesine uygun yasam alanları • Kent ve ülke yönetimine dogrudan katılımı saglamaya yardımcı mahaller.

TOKİ Alternatif, yenilikçi uygulamalarla konut üretiminin belli bir model çerçevesinde gerçekleşmesini sağlayarak, konut piyasasını disipline etmek; Kalite, sağlamlık, ucuzluk gibi hususlara dikkat ederek spekülatif oluşumlara mani olmak; Ülke nüfusunun ülke coğrafyasına dengeli bir biçimde dağılmasına yardımcı olmak temel amaçları ile Türkiye’nin dört bir yanında faaliyetlerini kararlılıkla ve azimle sürdürmektedir

81 İL VE 800 İLÇEDE, 2.549 ŞANTİYEDE, 562.581 KONUT RAKAMINA ULAŞILMIŞTIR. Bu rakam 100 bin nüfuslu 22 adet şehir demektir. Üretilen konutların 478.765’i (%85,09) SOSYAL KONUT niteliğindedir.Bunların %40’ı dar ve orta gelir grubuna %26’sı ise alt ve yoksul grubuna yöneliktir. Satılan konut sayısı 458.270’dir. Sosyal donatıları ve çevre düzenlemeleri ile birlikte 441.000 konut bitirilme aşamasındadır. Teslim edilen konut sayısı 410.517’dir. Yapım ve proje işleri aşamalarında 49 milyar (KDV dâhil) ¨’lik 4.848 ihale sonuçlandırılmıştır.

Yerel yönetimlerle müştereken başlattığımız büyük kapsamlı kentsel yenileme programı doğrultusunda, 57 il 127 belediye ile 277 proje üzerinde kentsel yenileme çalışması yapılmış olup, 45.998 adet konutun üretimi tamamlanmış, 215.501 konutluk proje devam etmektedir. Toplamda 261.499 konut üretilecektir. Yoksul Gruba yönelik 45-55 m2 konutlar; peşinatsız 20 yıl vadeli, 100 TL’den başlayan taksitlerle satışa sunulmaktadır. Alt Gelir Grubuna yönelik 65-87 m2 konutlar; 6.000 TL peşin ve konut teslimiyle başlayan yaklaşık 300 TL taksitle, 15 yıl vadeli olarak satışa sunulmaktadır. Çevre düzenlemeleri kapsamında yaklaşık 42 milyon metrekare yeşil alan düzenlemeleri 15 milyon adet ağaç dikimi ve çalı peyzajı yapılmaktadır. Doğrudan ve dolaylı olmak üzere 800 bin kişilik istihdam sağlanmıştır. Toplam 33,2 milyar TL hak ediş ödemesi yapılmıştır. Tescilli taşınmaz kültür varlıkları için 475 projeye, 40 milyon TL kredi açılmış, 277’si tamamlanmıştır. Yapımına karar verilen 341 karakoldan 263’ünün inşaatları başlatılmış, 78’i ihale aşamasındadır.

Neler Yapılabilir? Çok katlı dikey yapılaşma modeli terk edilmeli, bahçeli nizam evlerden müteşekkil yatay şehirleşme modeli, iskan politikamızın temelini oluşturmalı. Iskan Politikaları ve Ev araştırmaları merkezi kurulmalıdır. Bu merkez aile yapımıza uygun ev projeleri geliştirmeli. Halka, evlerde yön, manzara, oda sayısı, malzeme, bahçe büyüklüğü, banyo sayısı gibi yaklaşık elli kıstasla alakalı sorular sorarak genel bir ihtiyaç listesi çıkarmalı. Mevcut apartmanları ömürleri bitene kadar kullanmalı ama yeni binalara kesinlikle izin verilmemeli. Yatırımlarla küçük şehirlerde de endüstri merkezleri, fabrikalar kurulmalı, büyük şehirlere nüfus akışı engellenmeli. Sayısal veriler doğrultusundaki önerilere gelince; ortalama 5 nüfuslu bir aile için taban alanı 60 metrekarelik iki katlı evler tasarlanmalı. Meskenler 250 metrekarelik parsellere yerleştirilip her aileye 190 metrekarelik bahçe bırakılmalı. Sosyal belediyecilik kavramı altında mahalli idarelere sosyal alanlarda planlama - düzenleme işlevleri yükleyerek, onları sosyal amaca kanalize eden; sosyal dayanışma ve entegrasyonu sağlayarak belediyelerin sosyal güvenlik ve adalet mevhumunu geliştirici sosyalleştirme ve sosyal kontrol işlevlerini ön plana çıkaran bir çalışma yapılmalıdır.