BOLOGNA UZMANLARI 2009-2011 V. DÖNEM ULUSAL TAKIMI PROJESİ Eğitimde İyileştirme Çalışmaları: Bologna Süreci Örneği BARTIN ÜNİVERSİTESİ 30 Haziran 2010, BARTIN Prof.Dr.Metin TOPRAK Bologna Uzmanları (2009-2011) Prof.Dr.Ahmet Selamoğlu Prof.Dr.Fahri Yavuz Prof.Dr.Gönül Akçamete Prof.Dr.Hasan Mandal Prof.Dr.İ.Naci Cangül Prof.Dr.Lerzan Özkale Prof.Dr.M.Emin Köktaş Prof.Dr.Metin Toprak Prof.Dr.Miraç Akçay Prof.Dr.Nebahat Sarı Prof.Dr.Selda Önderoğlu Prof.Dr.Süheyda Atalay Prof.Dr.Zafer Gül Yrd.Doç.Dr.Burak Arıkan Yrd.Doç.Dr.Ömer Açıkgöz Öğrenci Sultan Gürol

Bologna Süreci: Arkaplan Avrupa Birliğinin Bilgi Toplumu stratejisi Avrupa Birliği ülkelerinin devlet ve hükümet başkanları Mart 2000’deki Lizbon Toplantısında 2010 yılına kadar; AB’yi “daha fazla ve daha nitelikli iş sahası ve daha büyük bir sosyal kalkınma ile birlikte giden sürekli bir iktisadi büyümeyi gerçekleştirmeyi hedefleyen, dünyanın en rekabetçi ve en dinamik bilgi temelli iktisadi alanına dönüştürme” stratejik hedefi konusunda görüş birliğine vardılar. Avrupa Konseyi 2001’de aldığı kararla Avrupa Yükseköğretim Sistemi’ni 2010 yılına kadar “dünya çapında bir kalite referansı” yapmayı hedef olarak tespit etti. Bologna süreci, AB’nin küreselleşmeye eğitim sistemi bağlamında verdiği tepkidir (Regulated globalization).

Bologna Süreci: Arkaplan Avrupa Birliğinin Bilgi Toplumu stratejisi Bologna süreci ile, beyin göçünün (brain drain), beyin israfının (brain waste), önüne geçilmesi ve gerek AB içinde gerekse AB dışından beyin kazanımını (brain gain) sağlama amaçlanmaktadır. Ekonomik gelişme ve bilimin ilerlemesi, bilginin (bilimsel araştırma yoluyla) üretilebilmesine, (genel ve mesleki eğitim yoluyla) aktarılmasına, (haber ve iletişim teknolojileri yoluyla) yayılmasına ve endüstri ve hizmet sektörlerinde kullanılmasına dayanır.

Nasıl Bir Üniversite Mezunu? 06.04.2017 Nasıl Bir Üniversite Mezunu? Ürün, sermaye, işgücü piyasaları entegre olan Avrupa Birliği perspektifi yaklaşımı sözkonusu. AB’nin ihtiyaç duyduğu işgücünün özellikleri, Üniversite eğitimli, Meslek sahibi, Sahip olduğu bilgi ve beceriyi sertifikasyonla kanıtlayabilen, Uluslararası piyasalarda çalışabilir nitelikte, Avrupa’da yaygın kullanılan bir lisan bilen, Çağdaş uluslararası değerlerle barışık, Avrupa vatandaşlığı fikrine yatkın, Temel bilgi teknolojilerini kullanabilen.

Öğrenme Kazanımları Öğrenme yetkinliği Pratikte bilgiyi uygulama becerisi Analiz ve sentez becerisi Yeni durumlara uyum yetkinliği Kişilerarası İletişim Becerileri Temel bilgisayar becerileri Temel Teorik Bilgi

Bologna Sürecinin İnsan Kaynağına Yönelik İçerimleri: Öğretim elemanı, öğrenci , idari personel Öğrenci eğitim gördüğü programın içeriği, sağladığı yeterlilikler, iş yaşamında karşılık geldiği meslekler ve işler konusunda; bilgi, beceri ve yetkinlik bağlamında bilgi sahibi olur. Öğrenci, bedava hizmet sunulan bir durumda olmayıp; kendi zamanını ve çabası ile toplumun parasal kaynaklarını kullanarak hizmet alan, bu nedenle aldığı hizmetin tatmin düzeyini sadece üniversite açısından değil, kendi üstüne düşen sorumluluk bakımından da sorgulayan, hesaplayabilen bir konuma doğru yönlendirilmektedir. Öğrenci, üniversite yönetimini (rektörlük, dekanlık/yüksek okul, bölüm, program) akademik, idari ve fiziksel ortamın yeterliği bağlamında ele alıp performans değerlendirmesi yapan paydaş konumundadır. Kaliteli eğitim-öğretimin iki ana unsuru olan öğretim elemanı ile öğrencinin, oluşturulmuş kalite güvence sistemlerini işleterek, sorumlulukları maksimum düzeyde yerine getirmeleri beklenmektedir. Aynı şekilde, üniversitenin ilgili düzeydeki yönetim organlarının da kalite güvence sistemini etkin işletmesi beklenmektedir.

Bologna Eğitim Politikası: Temel İlkeler 06.04.2017 Bologna Eğitim Politikası: Temel İlkeler  Sorumluluk taşıyan Bağımsızlık: Üniversiteleri güçlendirmek Avrupa işgücü piyasasında istihdam edilebilirlik Yüksek öğretim alanında hareketlilik Uyumluluk: Ortak ancak esnek bir yeterlilikler çerçevesi Kalite güvencesi ve sertifikasyon (akreditasyon) Tanınma ve uluslararası açıklık Bölgede ve dünyada rekabet edebilirlik Yaşamboyu öğrenme Öğrenci merkezli öğrenme Şeffaflık

Bologna Öncesi Bologna Bildirgesi, Avrupa eğitim-öğretim sisteminin yeniden modernleştirilmesi amacıyla Temmuz 1999’da ilan edildi. Bologna’dan önce başlıca iki hazırlayıcı unsur vardır: İlki, 430 Avrupa üniversite rektörü 1988 yılında, Bologna Üniversitesinin 800’üncü yılı dolayısıyla bir Magna Charta yayınladı. Bu belge hedef olarak “yüksekokul geleneklerindeki köklü değerlere sadık kalınması ve Avrupa üniversiteleri arasında daha güçlü bağların kurulmasının teşvik edilmesi”ni deklare etti. İkincisi, Fransa, İtalya, İngiltere ve Almanya eğitim bakanlarının 1998’de Sorbon Üniversitesinin 800’üncü yılı dolayısıyla imzaladıkları Sorbon Bildirgesi oldu. Bu bildirgede Avrupa yüksek öğretim sisteminin geliştirilmesine ilişkin birkaç temel ilke ortaya konuldu. “Avrupa Yüksek Eğitim Mimarisinin Uyumlulaştırılması Projesi” ilan edildi.

Bologna Bildirgesi Yol Haritası 1999 2020 Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi ve temel olarak 3 aşamalı yükseköğrenim sistemi (Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora) Ortak bir kredi sistemi (ECTS-AKTS) Öğrenci/Öğretim üyesi Hareketliliği Kalite güvencesi konusunda işbirliği Yükseköğrenimde Avrupa boyutu Yaşam boyu öğrenme (informal, nonformal) Öğrencilerin süreçlere katılımı Avrupa Yükseköğretim Alanının (EHEA) çekiciliğinin arttırılması Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA) ile Avrupa Araştırma Alanı (ERA) arasındaki sinerjinin oluşturulması Bu çalışmaların 2020 yılına kadar tamamlanması ve EHEA’nın oluşturulması

Bologna İşyükü ve Performans Alanları Yükseköğretim yeterlilikler çerçevesi Kalite güvencesi Öğrenme çıktılarının hazırlanması Diploma ve derecelerin tanınması (AKTS/Diploma Eki) Hareketlilikte kalite İstihdam edilebilirlik Öğrenci Katılımı ve Sosyal Boyut Yaşam Boyu Öğrenme

Özet olarak Bologna Süreci Yeterlilikler Çerçevesi Kalite Güvencesi Eğitim planı tasarlama Öğrenme çıktıları Öğrenci iş yükü Tanınma Öğrenme çıktıları Öğrenci iş yükü Derecelerin karşılaştırılabilirliği (I, II, III) Öğrenim dönemleri Ortak dereceler RPL(önceki öğrenmenin tanınması) Transfer ve Biriktirme için AKTS (ECTS) 11

BOLOGNA SÜRECİ:KARNEMİZ GENEL SONUÇ (GENEL PUAN) BERGEN-2005 LONDRA-2007 LEUVEN-2009 DERECE SİSTEMİ MÜKEMMEL (4.67) ÇOK İYİ (4.33) İkili Sistemin Uygulama Düzeyi MÜKEMMEL (5) 1’den 2’ ye Geçiş ÇOK İYİ (4) İkili Sistemdeki Öğrenci Oranı - Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Uygulama Düzeyi İYİ (3) KALİTE GÜVENCESİ ORTA (2.00) ÇOK İYİ (4.00) AYA ile Uyumlu Ulusal Kalite Sis. Uyg. Düzeyi ORTA (2) Dış Kalite Güvence Sistemi Gelişme Düzeyi Öğrencilerin Katılım Düzeyi Uluslararası Katılım Düzeyi DİPLOMA VE ÖĞRENİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİ ÇOK İYİ (3.67) Diploma Eki Uygulama Düzeyi İYİ (4) Lizbon Tanınma Konvansiyonu ECTS Uygulama Düzeyi YAŞAM BOYU ÖĞRENİM ZAYIF (1) Önceki Öğrenimin Tanınması ORTAK DERECELER MÜKEMMEL (5.00) Ortak Derecelerin Oluşturulması ve Tanınması GENEL SONUÇ (GENEL PUAN) İYİ (3,45) ÇOK İYİ (4.13) İYİ (3,34)

Bologna ne kadar başarılı? Bologna uygulaması, ülkeden ülkeye farklılaşma gösterse de bugüne kadarki performansı oldukça başarılı görülmektedir. Üye ülkelerin yüksek öğretim sistemlerinde dönüşüm süreci başarıyla devam etmektedir. Farklı ülkelerdeki üniversiteler arasında ortak programlar başta olmak üzere çeşitli işbirliği formları yaygınlaşmaya başlamıştır. Bologna, ABD, Kanada, Avrupa dışındaki bölgelerin de yoğun ilgisini çekiyor Avustralya, Latin Amerika ve Asya gibi. ABD ve Avustralya Bologna’yı aşama aşama veya aynen kabul etme yönünde yoğun çalışmalar yürütüyor (policy forum). AB üniversitelerinin yüzde 80’den fazlası (2003: %50) üç aşamalı sistemi kullanıyor. AB üniversitelerinin yüzde 70’ten fazlası ECTS’i kullanıyor.

Belirlenmiş Olan Öncelikli Paydaşlar Üniversitelerarası Kurul Yükseköğretim Kurumları (yaklaşık 150 kurum) Bakanlıklar (17 Bakanlık) Mesleki Yeterlilik Kurumu Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Konseyleri ve Ulusal Öğrenci Konseyi Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Meslek Kuruluşları (33 Kuruluş) Vakıflar (3 Vakıf) Dernekler (6 Dernek) Sendikalar ve Konfederasyonlar (2 Sendika ve 7 Konfederasyon) Öğrenciler

Bologna Kapsamındaki Ülkeler 19 Haziran 1999 (29 ülke) Almanya Fransa İzlanda Portekiz Avusturya Hollanda Letonya Romanya Belçika İngiltere Litvanya SlovakCumhuriyeti Bulgaristan İrlanda Lüksemburg Slovenya Çek Cumhuriyeti İspanya Macaristan Yunanistan Danimarka İsveç Malta Estonya İsviçre Norveç Finlandiya İtalya Polonya 19 Mayıs 2001 Prag Bakanlar Konferansı (+4=33 ülke) Hırvatistan, Lihtenştayn G.Kıbrıs Türkiye 19 Eylül 2003 Berlin Bakanlar Konferansı (+7=40 ülke) Arnavutluk Rusya Federasyonu Andora Vatikan Cumhuriyeti Sırbistan-Karadağ Bosna-Hersek Makedonya. 18-19 Mayıs 2005 Bergen Bakanlar Konferansı (+5=45 ülke) Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Moldova Ukrayna 2007 Londra Bakanlar Konferansı (+1=46) Karadağ 28-29 Nisan 2009 Leuven ve Louvain-la-Neuve Bakanlar Konferansı 12 Mart Budapeşte-Viyana Bakanlar Konferansı Kazakistan 26-27 April 2012 Bükreş

Bologna Sürecine Üye Olan Uluslararası Kuruluşlar European Commission (Avrupa Komisyonu) Council of Europe (Avrupa Konseyi) EUA – European University Association (Avrupa Üniversiteler Birliği) EURASHE – European Association Institutions in Higher Education (Avrupa Yükseköğretim Kurumları Birliği) Bologna İzleme Grubu (Bologna Follow-Up Group, BFUG)’nda oy kullanma hakkına sahip olan Avrupa Komisyonu dışında kalan kuruluşlar, BFUG’nin resmi danışman üyeleridir. ESIB – The National Unions of Students in Europe (Avrupa Ulusal Öğrenci Birlikleri) UNESCO-CEPES – Center for Higher Education, (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu – Yükseköğretim Merkezi) EI – Education International Pan-European Structure (Uluslararası Eğitim Avrupa Yapısı) ENQA – European Association for Quality Assurance in Higher Education (Avrupa Yükseköğretim Kalite Güvencesi Birliği) ETUCE – Union of Industrial and Employers’ Confederations of Europe (Avrupa Sanayi ve İşverenler Konfederasyonları Birliği)

Bologna Süreci: Eleştiriler Aşırı yasal ve kurumsal düzenleme yükü. Özellikle lisans ve meslek yüksek okulu öğrencileri için aşırı iş yükü. Öğretim ve araştırma arasındaki uyum ilişkisinin tehlikeye girmesi, üniversitelerin diploma fabrikalarına dönüşmesi. Lisans öğrenimi düzeyinde ülkeler arasında hareketlilik artmamaktadır. Eğitim-öğretim süresi bakımından kayda değer bir etki gözlenmemektedir. Demokratik olmayan karar alma süreçlerinin artması. Doktora derecesi bağımsız araştırmanın ilk adımı olmalı, eğitim sürecinin üçüncü adımı değil. Bologna süreci çeşitliliği (diversity) hızlandırmalı, uyumu (harmonization) değil.

Yükseköğretim Kademeleri: Yeterlilikler ve Yeterlilikler Çerçevesi Yeterlilik, bir yükseköğrenim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının tanımıdır. Yeterlilikler çerçevesi bunları organize eden ve sınıflandıran yapıdır. Yeterliliklerin kazanılma derecesi, her ders/modül esnasında ve sonunda uygun ve nesnel yöntemlerle “öğrenme kazanımları/çıktıları” olarak ölçülür. Yükseköğretim Kademeleri: Ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) Ön Lisans Lisans Y. Lisans Doktora Bilgi Kuramsal Uygulamalı Beceri Kavramsal Bilişsel Yetkinlik Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik

Referans Çerçeveler (Şemsiye Çerçeveler) 06.04.2017 Referans Çerçeveler (Şemsiye Çerçeveler) Avrupa Yeterlilik Çerçeveleri 1. Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi Rekabet (The overarching framework for qualifications of the EHEA) “QF - EHEA”: Bologna Süreci-Bergen Kararı, 19-20 Mayıs 2005 2. Yaşam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (Güncellenme) (European Qualifications Framework for Lifelong Learning) “EQF-LLL”: Avrupa Parlamentosu ve Konseyi tarafından 23 Nisan 2008’de kabul edilmiştir. 3. Avrupa Direktifi (Tanınma) İlk iki çerçevenin yaklaşımları farklı, amaçları aynıdır. Vurgulama:Bologna ülkesi olarak Türkiye kararlara uymak durumunda.

Referans Çerçevelerde Yeterlilikler Avrupa Yükseköğretim Alanı-Yeterlilikler Çerçevesi (QF-EHEA) ve Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi-Yaşamboyu Öğrenme (EQF-LLL) Düzey Tanımlayıcıları QF-EHEA DÜZEY TANIMLAYICILARI EQF-LLL DÜZEY TANIMLAYICILARI Bilgi ve Kavrama Bilgi Bilgiyi ve Kavrananları Uygulama Beceriler Karar Verme Geniş çerçevede yetkinlikler: Bağımsız çalışabilme ve sorumluluk Öğrenme yetkinliği İletişim ve sosyal yetkinlikler Alana özgü ve mesleki yetkinlikler İletişim Becerileri Öğrenme Becerileri

AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ AYÖA Yeterlilikler Çerçevesi Şemsiye Çerçeve Bologna Süreci-Bergen Kararı Yaşam Boyu Öğrenim- Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Avrupa Birliği Tavsiye Kararı Avrupa Yüksek Öğretim Alanı Yeterlilikler Çerçevesi Kısa Düzey (Önlisans) Birinci Düzey (Lisans) İkinci Düzey (Yüksek Lisans) Üçüncü Düzey (Doktora) QF-EHEA Kazanılması gereken yeterlilikleri tanımlayan Dublin Tanımlayıcıları EQF Düzey 1 EQF Düzey 2 EQF Düzey 3 EQF Düzey 4 EQF Düzey 5 EQF Düzey 6 EQF Düzey 7 EQF Düzey 8 EQF-LLL 120 180 veya 240 90 veya120 ??? AKTS Yükseköğretim Düzeyleri İlk ve Orta Öğretim Düzeyleri 22 Nisan 2008 AP ve AB Konseyi Başkanları imzası 2010’da ulusal yeterliliklerin, 2012’de sertifika ve diplomaların EQF’e uyumu kararı

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYÇ)

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYLERİ KREDİ VE İŞ YÜKÜ ARALIKLARI TYYÇ DÜZEYLERİ SÜRE (Yıl) TOPLAM AKTS KREDİSİ (Yıl x 60 AKTS) TOPLAM İŞ YÜKÜ (Saat) (1 AKTS= 25- 30 saat) 8. DÜZEY (DOKTORA) 3 - 4 180 – 240 4.500 – 5.400 6000 – 7.200 7. DÜZEY (YÜKSEK LİSANS) 1,5 - 2 90 – 120 2.250 – 2.700 3.000 - 3.600 6. DÜZEY (LİSANS) 4 240 6.000 – 7.200 5. DÜZEY (ÖNLİSANS) 2 120 * Bir akademik eğitim-öğretim yılı 60 AKTS ve 1500-1800 saat iş yükü esas alınarak hesaplanmıştır.

YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ QF-EQF / UYÇ AMAÇ: Yükseköğretim sistemleri arasında uluslararası ilişkilendirmeyi sağlamak (saydamlık) Yükseköğretim sistemlerinin birbirini tanımasını kolaylaştırmak (tanınma) Öğrenenlerin ve mezunların hareketliliğini artırmak (hareketlilik) Hedef: Öğrencilerin farklı ülke ve üniversitelerde eğitim alıp, bu eğitimi / dersleri bir başka kurumda (kendi kurumu) onaylatıp mezun olabilmesini temin etmek

YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (QF/TYYÇ) –PROGRAM İLİŞKİSİ Ulusal düzeyde yükseköğrenim yeterlilikleri gözönünde bulundurularak herhangi bir meslek alanındaki yeterliliklerin ilgili paydaşların görüşleri alınarak belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Ulusal düzeyde yükseköğrenim yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi açıklayan, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen, yeterliliklerin belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerini birbirleriyle ilişkilendirilebileceği şemsiye (üst) çerçevelerdir. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Bölüm Misyonu Alana Özgü Yeterlilikler Paydaş Görüşleri Eğitim Amaçları Program Çıktıları Ders Öğrenme Kazanımları / Çıktıları

TÜRKİYE Y.Ö.YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/ Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 5 ÖNLİSANS _____ EQF-LLL: 5. Düzey QF-EHEA: Kısa Düzey Ortaöğretim düzeyinde kazanılan yeterliliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. - Alanında edindiği temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri aynı alanda bir ileri eğitim düzeyinde veya aynı düzeydeki bir alanda kullanabilme becerileri kazanma. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak, verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili temel düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri yürütebilme. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve karşılayabilme. - Öğrenimini aynı alanda bir ileri eğitim düzeyine veya aynı düzeydeki bir mesleğe yönlendirebilme. - Yaşamboyu öğrenme bilinci kazanmış olma. - Alanı ile ilgili konularda sahip olduğu temel bilgi ve beceriler düzeyinde düşüncelerini yazılı ve sözlü iletişim yoluyla aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü A2 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Temel Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere sahip olma. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite ve kültürel değerler ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

PROGRAM GİRDİLERİ: T.Y.Y.Ç TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/ Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 6 LİSANS _____ EQF-LLL: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey Alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. - Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlayabilme ve yönetebilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, Öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve öğrenmesini yönlendire-bilme. -Yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme. - Alanı ile ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. - Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje ve etkinlikler düzenleyebilme ve bunları uygulayabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket etme. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite kültürü ve kültürel değerlerin korunması ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

PROGRAM GİRDİLERİ: T.Y.Y.Ç TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/ Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 7 Y.LİSANS _____ EQF-LLL: 7. Düzey QF-EHEA: 2. Düzey - Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştire-bilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme, - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilme. - Alanı ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme. - Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme ve öğrenmesini yönlendire-bilme. - Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyi’nde kullanarak sözlü ve yazılı iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilme. Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme. - Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme. - Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilme.

PROGRAM GİRDİLERİ: T.Y.Y.Ç TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/ Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 8 DOKTORA _____ EQF-LLL: 8. Düzey QF-EHEA: 3. Düzey - Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirebilme, derinleştirebilme ve alanına yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşabilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşabilme. -Alanındaki yeni bilgileri sistematik bir yaklaşımla değerlendire-bilme ve kullanabilme. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirebilme ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayabilme, özgün bir konuyu araştırabilme, kavrayabilme, tasarlayabilme, uyarlayabilme ve uygulayabilme. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştiren ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayan özgün bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirerek alanındaki ilerlemeye katkıda bulanabilme. - Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslar arası hakemli dergilerde yayınlayarak ve/veya özgün bir yapıt üreterek ya da yorumlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletebilme. - Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni düşünce ve yöntemler geliştirebilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmeye yönelik eylemleri yönetebilme. - Uzman kişiler ile alanındaki konuların tartışılmasında özgün görüşlerini savunabilme ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyi’nde kullanarak ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurabilme ve tartışabilme. - Alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, yaşadığı toplumun bilgi toplumu olma ve bunu sürdürebilme sürecine katkıda bulunabilme. - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurabilme.

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ GELİNEN AŞAMA Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Tamamlandı Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Yeni Bölüm Misyonu Alana Özgü Yeterlilikler Paydaş Görüşleri Eğitim Amaçları Program Çıktıları Ders Öğrenme Çıktıları

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (UYÇ) –PROGRAM İLİŞKİSİ TYYÇ kapsamında Temel Alan Yeterliliklerinin tanımlanması çalışmalarına esas teşkil etmek üzere TYYÇ Temel Alanları olarak Uluslararası Eğitim Sınıflandırma Stardardı (ISCED 97)’nın belirlediği temel alanların (Ek-5: Tablo 8) benimsenmesine, TYYÇ Temel Alan Yeterliliklerinin tanımlanmasında görev alacak olan Temel Alan Konseyleri Üyelerinin ilgili temel alanlarda konu uzmanı dekanlar arasından Üniversitelerarası Kurul’un Eğitim Konseyleri tarafından belirlenecek üyelerin katılımı ile oluşturulmasına, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Yeni Alana Özgü Yeterlilikler Program Çıktıları Ders Öğrenme Kazanımları

ISCED 97 EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI ISCED GENEL ALAN KODU GENEL ALANLAR ISCED TEMEL ALAN KODU EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI 1 Eğitim 14 Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri 2 Beşeri Bilimler ve Sanat 21 Sanat 22 Beşeri Bilimler 3 Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk 31 Sosyal ve Davranış Bilimleri 32 Gazetecilik ve Enformasyon 38 Hukuk 4 Bilim 42 Yaşam Bilimleri 44 Doğa Bilimleri 46 Matematik ve İstatistik 48 Bilgisayar 5 Mühendislik, Üretim ve İnşaat 52 Mühendislik 54 Üretim ve İşleme 58 Mimarlık ve Yapı 6 Tarım 62 Tarım, Ormancılık, Hayvancılık ve Su Ürünleri 64 Veterinerlik 7 Sağlık ve Refah 72 Sağlık 76 Sosyal Hizmetler 8 Hizmet 81 Kişisel Hizmetler

İç Kalite Güvencesinin Dış Kalite Güvencesinin AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM ALANI KALİTE GÜVENCESİ STANDART VE İLKELERİ (ENQA Raporu, 2005, 2009) İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Dış Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Dış Kalite Güvence Ajansları için Avrupa Standartları Kalite Güvencesi için Politika ve Prosedürler Program ve Kazanımların Onaylanması, izlenmesi ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi Öğrencilerin Değerlendirilmesi Öğretim Elemanının Kalite Güvencesi Öğrenme Kaynakları ve Öğrencilere Sağlanan Destek İletişim ve Bilgi Sistemleri Kamunun Bilgilendirilmesi İç Kalite Güvencesi Prosedürlerinin Kullanımı Dış Kalite Güvencesi Süreçlerinin Gelişimi Karar Kriterleri Amaca Uygun Süreçler Raporlama İzleme Prosedürleri Periyodik Gözden Geçirmeler Sistem Çapında Analizler Yükseköğretim için Dış Kalite Güvencesi Yöntemlerinin Kullanımı Resmi Statü Etkinlikler Kaynaklar Görev Bildirisi Bağımsızlık Kuruluşlar Tarafından Kullanılan Dış Kalite Güvencesi Kriterleri ve Süreçleri Güvenirlik Sağlama Yöntemleri

Bologna Süreci: Sosyal Boyut 06.04.2017 Bologna Süreci: Sosyal Boyut Bologna Bildirisi (1999) Değinilmiyor Prag Bildirisi (2001) İlk defa “Sosyal Boyut” kavramı kullanılması (ESIB) Kamu sorumluluğu Öğrenci katılımı Berlin Bildirisi (2003) Sistematik vurgu var Eşitsizliklerin giderilmesi Sosyal Bütünleşme Bergen Bildirisi (2005) Sürecin temel öğelerindendir Hükümetlerin sorumluluğu Londra Bildirisi (2007) Eşit fırsata dayalı katılım Ulusal Strateji ve Politika raporları Leuven Bildirisi (2009) Eşit fırsata dayalı katılımın sağlanması, tam olarak temsil edilmeyenlere yönelik politika önlemi Budapeşte-Viyana Bildirisi (2010) Hareketlilik, iş ortamının iyileştirilmesi, eşit fırsatlar için sosyal boyuta vurgu

Bologna Süreci: Neden Sosyal Boyut? 06.04.2017 Bologna Süreci: Neden Sosyal Boyut? Tüm bireylerin (dezavantajlı gruplar başta olmak üzere) kişisel gelişimleri, sürdürülebilir istihdam ve aktif vatandaşlık için yüksek öğrenim olanaklarından yararlanabilmesi. Yüksek öğrenimde kaliteyi artırarak toplumlarımızın sosyal, kültürel ve ekonomik gelişiminin güçlendirilmesi. Avrupa Yüksek Öğrenim Alanının kalite ve çekiciliğinin artırılması.

Sosyal Boyut-1 Sosyal Boyut kavramı, genel anlamda, “yükseköğrenime erişen, yükseköğrenime katılan ve yükseköğrenimi tamamlayan öğrenci gruplarının toplumların çeşitliliğini yansıtması hedefi”ne ulaşma sürecidir. Bu süreç, ülkeler ve toplumlara bağlı olarak farklılaşır.

Sosyal Boyut-2   Yükseköğretimde “Sosyal Boyut” kavramının temel unsurları şu şekilde sıralanmaktadır: Yükseköğretime erişimde eşit fırsatlara sahip olmak  (Kaliteli yükseköğrenime eşit erişim) Toplumların sosyal, kültürel ve ekonomik gelişimlerini güçlendirmek Avrupa yükseköğreniminin kalitesini ve çekiciliğini artırmak Öğrenciler için uygun çalışma ve yaşam şartları oluşturmak Yükseköğrenime erişimi artırmak için öğrencilere rehberlik ve danışmanlık hizmetleri sunmak  Dezavantajlı öğrenci gruplarının hükümet tarafından desteklenmesi Yükseköğrenime erişimde ve yükseköğrenim içerisinde esnek öğrenim yolları oluşturmak Öğrencilerin yükseköğrenim yönetimine katılımını sağlamak

Sosyal Boyut-3 Toplum içerisinde sosyal uyumun güçlendirilmesi, eşitsizliklerin azaltılması, bilgi, beceri ve yetkinliklerin artırılması açısından; “Öğrencilerin sosyal ve ekonomik durumlarından kaynaklanan herhangi bir engelle karşılaşmaksızın eğitimlerini tamamlamaları sağlanmalıdır. Sosyal boyut, dünya yüksek öğretim piyasasında, Avrupa Yüksek Öğretim Alanını çekici ve rekabetçi yapmanın bir parçasıdır (dış boyut). Sosyal boyut, esas olarak hareketlilik ile ilişkilidir.

Sosyal Boyut-4: Eşit Erişim Yükseköğrenimin sosyal niteliğinin önemi vurgulanıyor ve kaliteli eğitime erişimde fırsat eşitliğinin sağlanması hedefleniyor. Temsil edilmeyen gruplara ait öğrencilerin imkanlarının teşvik edilmesi ve eğitimlerini tamamlamaları için elverişli koşulların sağlanması yolu ile yükseköğrenime erişim genişletilmelidir. Bu da, öğrenme çevrelerinin iyileştirilmesi, eğitimin önündeki tüm engellerin kaldırılması ve öğrencilerin her seviyede eğitim imkanlarından faydalanabilmesi için uygun ekonomik koşulların sağlanması ile mümkün olacaktır. Her katılımcı ülke, yükseköğrenime katılımın genişletilmesi ve temsil edilmeyen gruplara ait öğrencilerin yükseköğrenime katılımlarının arttırılması için önümüzdeki on yılın sonunda gerçekleşecek ölçülebilir hedefler belirleyecektir. Yükseköğrenimde eşitliğin sağlanması için harcanan çabalar, eğitim sisteminin diğer alanlarında gerçekleştirilecek eylemler ile de desteklenmelidir.

Sosyal Boyut-5: Nihai Hedef 06.04.2017 Sosyal Boyut-5: Nihai Hedef Üniversiteler sadece meslek kazandıran kurumlar değildir! Kişisel ve sosyal becerilerin geliştirilmesi Sosyal sorumluluk sahibi vatandaşlar yetişmesi Üniversite sonrası yaşama hazırlık

TEŞEKKÜR EDERİM Prof.Dr. Metin Toprak 06.04.2017 TEŞEKKÜR EDERİM Prof.Dr. Metin Toprak http://bologna.yok.gov.tr http://bologna.gov.tr http://ec.europa.eu/education/higher-education/doc1290_en.htm