İpek İlkkaracan Ajas İstanbul Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi Türkiye Sosyal Politikalarını Tartışıyor 15-16 Haziran 2012, Koç Üniversitesi Sosyal Politika Merkezi Toplumsal Cinsiyet bakış açısından İstihdam, Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk İpek İlkkaracan Ajas İstanbul Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi

Toplumsal cinsiyet bakış açısından çözümleyici bir çerçeve

Kadın-istihdam-dışlanma-yoksulluk ilişkisi Tek (erkek) kazananlı, tam zamanlı ev kadını ataerkil aile yapısı ↓ Yoksulluğa karşı artan kırılganlık Ekonomik krizlere karşı artan kırılganlık (ek işçi etkisi)

Yoksulluk ölçümüne bakım emeğini de entegre eden yeni bir yaklaşım Levy Ekonomi Enstitüsü ve UNDP, 2012 Refah düzeyi = Piyasa mal/hizmet tüketimi + ev içi üretimin tüketimi Kısıtlar = Gelir + Zaman Yoksulluk = gelir yoksulluğu + zaman yoksulluğu

Toplumsal cinsiyet bakış açısından sosyal dışlanmayı önleyici politikalar İstihdam politikaları? Nicelik kadar nitelik Çalışma saatleri, ücretler, sosyal güvence, bakım izinleri Sosyal yardım politikaları? İstihdam olanaklarını geliştirici ve bakım emeği yükünü hafifletici politikalar ile birlikte tasarlanmadığında toplumsal cinsiyete dayalı işbölümünü kurumsallaştırma tehlikesi 3. İş ve aile yaşamını uzlaştırma politikaları

İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları nedir. 1 İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları nedir? 1. çalışma saatleri ve izinleriyle ilgili yasal mekanizmalar 2. bakım hizmetleriyle ilgili kurumsal mekanizmalar 6

Türkiye uzlaştırma mekanizmaları açısından bir yokluklar ülkesi 3 yaş altı için kreş yok; 3-5 yaş için çok kısıtlı Devlet hiçbir sorumluluk almıyor Okul öncesi eğitime katılım, 3 yaş için %4; 4 yaş %16; 5 yaş %61 ile OECD ülkeleri arasında açık farkla en düşük. 16 haftalık annelik izni dışında ebeveynlerin bakım sorumluluklarını desteklemeye yönelik izinler yok Kayıt dışı istihdamının yaygınlığı bu izinlerden faydalanma hakkını engelliyor. Çalışma saatleri OECD içerisinde en yüksek; çalışanların %40’ı, 60+ saat çalışıyor. Güvenceli esneklik, çalışanların uzlaştırma gereksinimlerini karşılamaya yönelik değil, işveren açısından risklerin düşürülmesine yönelik şekilleniyor. Erkeklerin ev içi işlere ayırdığı zaman açısından gene açık farkla OECD’deki en büyük cinsiyet uçurumu.

Time Use in Household and Workplace Work Hours, 2006 Unpaid labor hours for house and household care (daily) Work hours at the workplace or spent looking for employment (daily) Total (household and workplace) work hours (weekly) Total work hours W/M ratio Household (unpaid) work hours W/M ratio Average 15+ population Women 05:17 01:08 45 1,22 6,22 Men 00:51 04:27 37 Married 06:14 00:59 51 1,24 6,80 00:55 04:53 41 Never married 03:36 01:44 34 1,13 5,68 00:38 03:11 30 Primary school graduate 06:11 01:02 7,00 00:53 04:56 University graduate 03:52 02:37 3,57 01:05 04:16 Ages 25-34 06:27 01:23 55 1,15 00:49 06:02 48 In employment 04:03 04:19 59 1,23 5,65 00:43 06:08 Source: İlkkaracan 2010

15-64 yaş istihdam oranı (2010): Kadın – %29 Erkek – %71 Türkiye’de Sosyal Dışlanmanın en Çarpıcı Boyutu: Kadınların İstihdamdan Dışlanması 15-64 yaş istihdam oranı (2010): Kadın – %29 Erkek – %71 Sosyal dışlanmada kadın-erkek eşitsizlikleri sınıflar arası eşitsizlikler ile iç içe

Eğitim ve Medeni Duruma göre Kadın ve Erkek İşgücüne Katılım Oranları, 20-44 yaş, kent, HHİA 2008 (İlkkaracan 2010)

Türkiye’de kadın-istihdam-dışlanma-yoksulluk ilişkisi Sosyal dışlanmada kadın-erkek arası eşitsizlikler kadınlar arası sınıf eşitsizliklerine dayalı. Lise ve altı eğitimli kadınların işgücü piyasasından dışlanmalarında, piyasaya giriş engelleri kadar piyasada kalmaya devam etmedeki engeller var. Kaynağında uzlaştırma olanaklarının yokluğu + işgücü piyasasındaki nitelik sorunları yatıyor. Çözüme yönelik politikalar: Nitelikli istihdam politikaları ile iş ve aile yaşamını uzlaştırma politikalarının eş zamanlı ve entegre tasarlandığı bir çerçevede geliştirilmeli; Sosyal yardım politikaları toplumsal cinsiyete dayalı işbölümünü kurumsallaştırma tehlikesine duyarlı çerçevede ek politikalar olarak tasarlanmalı.