Duydunuz Mu? BASEL II ve RİSK YÖNETİMİ Bülent Şenver bsenver@superonline.com

BASEL II ve Bankacılıkta Yeni Süreçlerin Reel Sektöre ve Firmalara Etkisi

BASEL II Bankacılık Sistemine Etkileri BASEL II Nedir? BASEL II’nin Bankalara Getirdiği Yeni Yükler BASEL II ile Bankalarda Neler Değişecek?

ORGANİZASYON YAPISI Yönetim Kurulu İç Denetim Merkezi Bankaların işlemleri nedeniyle maruz kaldıkları risklerin izlenmesi ve kontrolü için etkin bir “İç Kontrol Fonksiyonu” kurma zorunluluğu getirilmiştir. İÇ KONTROL FONKSİYONU Yönetim Kurulu İç Denetim Merkezi Risk Yönetimi Grubu Teftiş Kurulu

Operasyonel Risk için Sermaye ENTEGRE RİSK YÖNETİMİ Piyasa Riski Kredi Riski Operasyonel Risk Piyasa Riski için Sermaye Kredi Riski için Sermaye Operasyonel Risk için Sermaye +Beklenmeyen Durum Sermayesi = TOPLAM EKONOMİK SERMAYE Raporlama Senaryo Analizi Geriye Dönük Test Risk Limitleri Performans Değerlemesi (RAROC) EKONOMİK SERMAYE YÖNETİMİ

BASEL II Reel Sektöre Etkileri Geleneksel Kredi Onay Sistemi BASEL II Sonrası Kredi Onay Sistemi BASEL II’nin Kredi Teminatlarına Etkisi BASEL II’ ye Göre Şirket Sınıflandırması Şirketlerin Risk Notu Belirlenmesi ve Derecelendirme Sistemi Risk Bazlı Kredi Fiyatlaması Şirketlerin Yaşayabileceği Zorluklar ve Öneriler

Basel II Standart Yaklaşıma Göre KOBİ’leri Derecelendirme

BASEL II’ YE GÖRE RİSK ÖLÇÜMÜ

Derecelendirme Ölçeklerinin Eşleştirilmesi Standard & Poor's Moody's Fitch IBCA 1 AAA Aaa 2 AA+ Aa1 3 AA Aa2 4 AA - Aa3 5 A+ A1 6 A A2 7 A - A3 8 BBB+ Baa1 9 BBB Baa2 10 BBB - Baa3 11 BB+ Ba1 12 BB Ba2 13 BB - Ba3 14 B+ B1 15 B B2 16 B - B3 17 CCC+ Caa1 18 CCC Caa2 19 CCC - Caa3 20 CC Ca 21 C 22 D

RİSK NEDİR? Riski lehe kullanabilme FIRSAT RİSK TEHLİKE BELİRSİZLİK Olaylardan kaynaklanan risk Değişimden kaynaklanan risk

RİSK NEDİR? RİSK Ekonomik değer ve/veya gelirdeki dalgalanma Operasyonel Risk Piyasa Riski PR OR Piyasa fiyatlarındaki değişimden kaynaklanan dalgalanmalar Yetersiz veya yanlış içsel yöntem, kişi ve sistemlerden veya dışsal olaylardan kaynaklanan dalgalanmalar KR Kredi Riski Kredi kayıplarındaki değişimden kaynaklanan dalgalanmalar

Piyasa enstrümanlarından kaynaklanan risk PİYASA RİSKİ YÖNETİMİ Piyasa enstrümanlarından kaynaklanan risk Aktif / Pasif vade uyuşmazlığından kaynaklanan risk Hisse Senedi Riski Emtia Riski PİYASA RİSKİ Kur Riski Faiz Oranı Riski

OPERASYONEL RİSK Yasal Düzenlemeler Doğal Afet OPERASYONEL RİSK Sistem problemleri Kontrol Mekanizmaları Sahtekarlık Düşük olasılıkla gerçekleşen ancak yüksek dalgalanmalar yaratan olaylardan kaynaklanan riskler

Zaman ENTEGRE RİSK YÖNETİMİ Piyasa riski Kredi riski Operasyonel risk Toplam Risk Zaman Maruz kalınan risklerin birarada değerlendirildiği, risk-getiri ilişkisine bağlı olarak sermaye dağılımının yapıldığı bir sistem ile sermayenin etkin bir biçimde kullanılması sağlanacak ve hissedara katma değer maksimize edilecektir. Getiri Piyasa riski Kredi riski Operasyonel risk

KURUM ÇAPINDA RİSK YÖNETİMİ Kurum çapında risk yönetiminin yerleştirilmesi 3 aşamada gerçekleştirilmektedir. Risklerin belirlenmesi (risk mapping) Risklerin analiz edilmesi Risklerin entegre olarak yönetimi Soru Anketleri Görüşmeler Workshop Büyüklük Sıklık Riskler arasındaki etkileşim Sigorta Hedging Bünyede taşımak Mevcut uygulamalarda, kurum çapında risk yönetimi ağırlıkla süreçlerin tanımlanmasından oluşmakta, riskin sayıllaştırılması konusundaki çalışmalar devam etmektedir.

REEL SEKTÖR VE RİSK YÖNETİMİ Etkin bir risk yönetimi, farklı risklerin firmanın nakit akışı, gelirleri ve aktif tabanında nasıl bir etki yaratacağının belirlenmesini sağlayacaktır. Varlıklar Yükümlülükler Riskli Varlıklar Borçlar Risksiz Varlıklar Sermaye Toplam Varlıklar Toplam Yükümlülükler Piyasa Riski Faaliyet Riski Operasyonel Risk Piyasa Riski Kredi Riski Faiz Oranı Döviz Kuru Enflasyon Vade yapısı Arz – talep Rekabet Üretim faktörlerinin verimliliği Alacak hesaplar Müşteriler Garantiler Teknoloji İnsan Kaynağı Hukuk Doğal Afetler Hisse Senedi Bonolar Döviz Vade yapısı

REEL SEKTÖRDE RİSK YÖNETİMİ Son yıllarda finans sektöründe olduğu gibi reel sektörde de risk yönetimi önem kazanmaya başlamıştır. Etkin bir risk yönetimi, farklı risklerin firmanın nakit akışı, gelirleri ve aktif tabanında nasıl bir etki yaratacağının belirlenmesini sağlayacaktır.

Şirketlerin Yapması Gereken BASEL II Hazırlık ve Uyum Çalışmaları Kurumsal Yönetişim Çalışmaları (Corporate Governance) İşletme Etiği ve Etik Kodları Uygulaması Şirket Ortakları ve Genel Kurul Uygulamaları Yönetim Kurulu ve Üyeleri Sorumlulukları İcra Kurulları ve Genel Müdür Sorumlulukları Denetim Fonksiyonu ve Şeffaflık Uygulamaları Muhasebe ve Raporlama Sistemi Güvenilirliği Şirket Risk Yönetimi Sisteminin Kurulması

Kurumsal Yönetim 11 Özellik 1. Etik Değerler, İş Ahlakı 2. Şeffaflık 3. Hesap Verilebilirlik 4. Hesap Sorulabilirlik 5.Sorumluluk 6.Etkinlik

Kurumsal Yönetim11 Özellik 7.Uzlaşma Arayışı 8.Eşitlik 9. Katılımcı Demokrasi 10.Hukukun Üstünlüğü 11. Stratejik Vizyon

Pay Sahipleri Şirket Kontrolü Menfaat Sahipleri Şirket Yöneticileri Ortak Menffatler Çatışan Menfaatler Pay Sahipleri Şirket Kontrolü İç Denetim Dış Denetim Menfaat Sahipleri Şirket Yöneticileri

Kurumsal Yönetim İlkeleri Hissadarlarla yeterli ve tatminkar dialaog kurulmalıdır Hissedarların istekleri değerlendirilmelidir Genel Kurul Toplantıları verimli kullanılmalı ve değerlendirilmelir Hissedarların Genel Kurula katılması kolaylaştırlmalı, oy kullanmaları sağlanmalıdır

Kurumsal Yönetim İlkeleri Hissedarlara eşit imkanlar sağlanmalıdır Hissedarlara eşit muamele yapılmalıdır Hissadarların haklarını kullanması engellenmemeli

Hissedar Şirket Kontrolü Faliyet Raporları Genel Kurullar İç Denetim Dış Denetim Faliyet Raporları Genel Kurullar

Hissedar Çeşitleri Kurumsal Hissedar Yerli Şirket Yabancı Şirket Kamu, Devlet, KİT Bireysel Hissedar Şirket Dışı Bireyler Şirket Çalışanları Çoğunluk (Büyük Ortak) Azınlık (Küçük Ortak)

Hissedar/Şirketin Sahibi Hissedar Tipi Bakış Açısı Beklenti Büyük Ortak Küçük Ortak

Hissedar/Şirketin Sahibi Hissedar Tipi Bakış Açısı Beklenti Büyük Ortak *Uzun Vadeli Yaklaşım *Sabırlı Tavır Küçük Ortak *Kısa Vadeli Beklentiler *Sabırsız Tavır

Hissedar/Şirketin Sahibi Hissedar Tipi Bakış Açısı Beklenti Büyük Ortak *Varlıkların Artması *Şirket Hayatını Uzatan Yatırımlar *Uzun Soluklu Projeler Küçük Ortak *Temettü Almak *Hisse Değeri Artışı *Çabuk Kar Eden Projeler

Hissedar/Şirketin Sahibi Hissedar Tipi Bakış Açısı Beklenti Büyük Ortak *Uzun Vadeli Yaklaşım *Sabırlı Tavır *Varlıkların Artması *Şirket Hayatını Uzatan Yatırımlar *Uzun Soluklu Projeler Küçük Ortak *Kısa Vadeli Beklentiler *Sabırsız Tavır *Temettü Almak *Hisse Değeri Artışı *Çabuk Kar Eden Projeler

Hissedarlar ve Şirket Kontrolü Hissedarlar’ın Şirketi Kontrol Edebilme İmkanları ve Araçları Çok Sınırlıdır!

Yönetim Kurulu ve Şirket Kontrolü Şirketi Uzaktan Kontrol Etmeye Çalışır

Genel Müdürlük ve Şirket Kontrolü Şirketi Yöneten Genel Müdürlüktür

Şirket Kontrolü Murahhas Azalar İcra Komiteleri

Danışmanlık Hizmetleri Şirket Kontrolü İç Denetim Dış Denetim Danışmanlık Hizmetleri Murahhas Azalar İcra Komiteleri

PAY SAHİPLERİ Pay Sahiplerinin Konumu ve Önemi Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı Genel Kurula Katılım Hakkı Oy Hakkı Azınlık Hakları Kar Payı Hakkı Pay Sahipleri Eşit İşlem İlkesi

KAMUYU AYDINLATMA VE ŞEFFAFLIK Kamuyu Aydınlatma Esasları ve Araçları Şirketin Bilgilendirme Politikası ve Pay Sahiplerine Bilginin Sağlanması Şirket Etik Kurallarının Açıklanması Şirket ile Pay Sahipleri ve Yönetim Kurulu Üyeleri Arasındaki İlişkilerin Kamuya Açıklanması Kamunun Aydınlatılmasında Periyodik Mali Tablo ve Raporlar

KAMUYU AYDINLATMA VE ŞEFFAFLIK Bağımsız Denetimin İşlevi Hesap Verebilirlik Ücretlendirme İçerden Öğrenenlerin Ticareti ve Ticari Sır Kavramı Kamuya Açıklanması Gereken Önemli Olay Ve Gelişmeler

MENFAAT SAHİPLERİ Menfaat Sahiplerine İlişkin Şirket Politikası Menfaat Sahiplerinin Şirket Yönetimine Katılımının Desteklenmesi Şirket Malvarlığının Korunması Çalışanlarla İlişkiler Müşteriler ve Tedarikçilerle İlişkiler Sosyal sorumluluk

YÖNETİM KURULU Yönetim Kurulunun Fonksiyonları Yönetim Kurulu Üyelerinin Görev ve Sorumlulukları Yönetim Kurulunun Oluşumu ve Seçimi Yönetim Kurulu Üyelerinin Faaliyetleri Yönetim Kuruluna Sağlanan Mali Haklar Yönetim Kurulunda Oluşturulan Komitelerin Sayı, Yapı ve Bağımsızlığı Üst Düzey Yöneticiler ve Yönetimde Söz Sahibi Olan Diğer Personel

Hissedar Bakış Açısı Hissedar: Şirketini kendi yöneten Hissedar Şirketini Profesyönellere yönettiren Hissedar Bakış Açısı: Kurumsal Yönetime Sıcak Bakmıyor Kurumsal Yönetime Sıcak Bakıyor

BŞ Söz “Türkiye’de, Etik Anlayışı Bilinci oluşturulmadan, İş Etiği Vizyonu geliştirilmeden, Başarılı Kurumsal Yönetim uygulamaları yapılamaz” Bülent Şenver

Hazır mısınız? BASEL II ve RİSK YÖNETİMİ Bülent Şenver bsenver@superonline.com