ONKOLOJİ ECZACILIĞINA DOKTOR BAKIŞI Dr. Evren Özdemir Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Ankara 05.04.2014

Akılcı İlaç Kullanımı İçin Sorumluluk Sahibi Taraflar Hekim Eczacı Hemşire Diğer sağlık personeli Hasta/ hasta yakını Üretici Düzenleyici Otorite Diğer (Medya, Akademi vb.) sssssssss

Hasta Bakımı Doktor Eczacı Diğer Hemşire Diyetisyen Bu tanımlamalardan sonra onkolojide eksik kalan parçanında yerine oturtlarak onkolojide multidisipliner çalışmayı sağlamışlardır.

İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar Endikasyon: Endikasyon olduğu halde ilaç verilmemesi Endikasyon olmadan ilaç verilmesi (gereksiz tedavi) Etkinlik: Endikasyona uygun ilaç seçilmemesi (yanlış ilaç) İlacın düşük dozda verilmesi (subtörepatik doz) İlacın uygun yoldan verilmemesi İlacın monitorize edilmemesi

İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar Güvenlik: Advers ilaç reaksiyonları Doz aşımı ve toksisite İlaç etkileşimleri İlacın uygun yoldan verilmemesi İlacın monitorize edilmemesi Uyum: Hastanın ilacını hiç almaması veya uygun doz ve sürede almaması

Advers İlaç Olayları (Advers Drug Events) ABD’de hastanelere yatan her 100 hastanın 2-7’si, ayaktan hastanelere başvuran her 100 hastadan 3’ü advers ilaç etkisine (ADE) maruz kalmaktadır. Bunun sonucunda ABD’de her yıl 770.000 hastanın zarar gördüğü veya öldüğü tahmin edilmektedir. ABD’de Yoğun Bakım Ünitesi ekibine klinik eczacı dahil edilmesinin, önlenebilir advers ilaç olaylarını %66 oranında azalttığı gösterilmiştir.

İlaç tedavisinde sık görülen advers olaylar İlaca bağlı toksisiteler: warfarin anti-diyabetikler NSAID digoksin anti-epileptikler İlaç tedavi izlemindeki yetersizlikler Uygun olmayan doz Hasta uyumu İlaç etkileşimleri Kontrendikasyonlar Allerji

Klinik Eczacılık Yoğun Bakım Üniteleri Onkoloji Yataklı servis Poliklinikler Ayaktan Tedavi Ünitesi Kök Hücre Nakli Üniteleri KİT Ünitesi Poliklinik Diğer dallar

Klinik Eczacılık

Klinik Eczacılık

Klinik Eczacılık Uygulama Prensipleri Akılcı ilaç tedavisi Hasta eğitimi ve tedaviye uyumu İlaç danışmanlık hizmeti İlaç tedavi izlemi İlaç etkileşimlerinin izlemi Advers olayların izlemi Farmakovijilans Farmakoekonomi Multidisipliner yaklaşım

Klinik Eczacının Rolü Hasta ilaç öyküsünün alınması ve ilaç listesinin gözden geçirilmesi İlaç isteminin gözden geçirilmesi İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hastaya anlatılması Hastanın ilacını uygun (tedavi edici) doz ve sürede aldığının izlenmesi

Klinik Eczacının Rolü Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi İlaç etkileşimlerinin izlenmesi Günlük hekim vizitlerine katılım Servis ekibine hasta kabulü ve taburculuğu esnasında tavsiyelerde bulunulması

Onkoloji-Klinik Eczacılık Eczacılık hizmetlerinde dönüşüm ilaç-odaklı hasta-odaklı Onkoloji klinik eczacılığı gelişimi Sitotoksik karışımlar için merkezi servisler Standart istem formu oluşturulması Sitotoksik ilaç kullanımında güvenliğin artırılması Doz hatalarını azaltmak

Onkoloji-Klinik Eczacılık Tedavi planının koordinasyonu Direkt hasta bakımı Eğitim aktiviteleri Akılcı ilaç tedavisi İlaç danışmanlık hizmeti İlaç tedavi izlemi Advers olayların izlemi Multidisipliner yaklaşım

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü Hastaya ait bilgilerin değerlendirilmesi Hastanın evde kullandığı ilaçların tespit edilmesi Alternatif tıp uygulamalarının tespiti ve değerlendirilmesi Hastanın mevcut ilaçlarının değerlendirilmesi: Allerji İlaç etkileşimi Duplikasyon Endikasyon olmaksızın ilaç kullanımı Yan etki/toksisite Terapötik ilaç izlemi Hasta uyumu Hastanın ilaç listesinin oluşturulması ve takibi

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü Kemoterapi planının koordinasyonu Kemoterapi istem formlarının oluşturulması ve güncellenmesi Kemoterapi isteminin gözden geçirilmesi Kemoterapi öncesi hasta ve hasta yakınlarının kemoterapi, diğer ilaçlar ve yan etkileri hakkında bilgilendirilmesi, tedavi için konsent alınması İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hasta ve hasta yakınlarına anlatılması

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü Hastanın vücut yüzey alanının tespit edilmesi ve kemoterapi doz uygunluğunun kontrolü Laboratuvar sonuçlarının gözden geçirilmesi, gerektiğinde ilaç doz değişiklikleri Kemoterapinin hazırlanması ve güvenlik kontrolleri Uygun ilaç uygulama yolunun belirlenmesi Kemoterapiye bağlı yan etki ve toksisite açısından hastanın izlenmesi

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü Toksisitelerin önlenmesi ve giderilmesi, gerektiğinde ilaç törapötik düzey izlemi Protokole göre uygun destekleyici tedavinin (beslenme, ağrı, bulantı, kusma, mukozit gibi şikayetlere karşı) sağlanması Hastanın ilacını uygun doz ve sürede aldığının izlenmesi Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi İlaç etkileşimlerinin izlenmesi Tedavi etkinliğinin izlenmesi

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü Tüm sağlık personeline ilaçlar konusunda danışmanlık yapılması Günlük hekim vizitlerine katılım Servis ekibine hasta kabulü sonrası ve taburculuğu esnasında tavsiyelerde bulunulması Taburcu olan hastalara ilaçların kullanımı ve reçetesiz kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verilmesi Hastanın tedaviye uyumunun arttırılması

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü Kanser veya kanser tedavisi nedeniyle ortaya çıkan semptomlara yönelik destekleyici bakım hizmeti Ağrı Nöropati Bulantı ve kusma Miyelosupresyon Allerji Spesifik ilaç toksisiteleri Diğer

İdeal Sağlık Ekibi Akademisyen, Hekim Hemşire Klinik eczacı Diyetisyen Klinik Fellow Asistan doktor Doktor Asistanı (physician assistant) Hemşire Pratisyen hemşire (advanced nurse practitioner) Klinik eczacı Diyetisyen Psikolog Sosyal Hizmetli Fizyoterapist Diğer sağlık personeli (sekreter, hizmetli)

Teşekkürler